2. Kwantitatieve analyse van 45-plus uitzendkrachten p.4 Aandeel in de uitzendpopulatie Instroom via tijdelijke arbeid bij 45-plussers

Inhoud Inhoud 1. Inleiding p.2 Onderwerp van het onderzoek Data en methodologie 2. Kwantitatieve analyse van 45-plus uitzendkrachten p.4 Aandeel in de uitzendpopulatie Instroom via tijdelijke arbeid bij 45-plussers 3. Wie zijn de 45-plus uitzendkrachten? p.6 Persoonskenmerken Arbeidsverleden 4. Motieven van 45-plussers om te werken (als uitzendkracht) p.12 Motieven om te werken Kanalen die leiden naar (uitzend)arbeid Factoren die werken bemoeilijken 5. Functies van uitzendarbeid voor 45-plussers p.16 Uitzendarbeid als hulpmiddel om vast werk te vinden Uitzendarbeid als bijverdienste 6. Imago van uitzendarbeid bij 45-plussers p.22 Tevredenheid van 45-plussers over uitzendwerk Mening over uitzendarbeid van 45-plus uitzendkrachten vóór en na hun prestatie als uitzendkracht 7. Besluiten p.26 Inhoud

Inleiding 1Onderwerp van het onderzoek Uitzendarbeid wordt meestal in verband gebracht met jonge werknemers. De statistieken van de sector tonen immers duidelijk aan dat sedert de industrialisering van uitzendarbeid in de jaren 80, de jongeren de meerderheid vormen van de tewerkgestelde uitzendkrachten. Ook vandaag nog, want in 2003 was bijna de helft (46%) van de 315.000 uitzendkrachten die op jaarbasis werden tewerkgesteld jonger dan 26 jaar. Daarbovenop komen nog eens 100.000 studenten-uitzendkrachten. En toch is uitzendarbeid niet exclusief voorbehouden voor jongeren. De troeven van uitzendarbeid waarvan jonge werknemers kunnen genieten, gelden immers ook voor oudere werknemers: regelmatige en gevarieerde voorstellen voor opdrachten, mogelijkheid tot vast werk, kanaal voor heroriëntering op de arbeidsmarkt, omkadering en advies door professionele consulenten die beschikken over een goede kennis van de lokale economische structuur, enz. Een andere vaststelling is dat het aantal 45-plus uitzendkrachten de laatste jaren lijkt toe te nemen. De 45-plussers vertegenwoordigden in 2003 niet minder dan 7,8% van het totaal aantal uitzendkrachten, dit zijn ongeveer 24.500 werknemers. 2

Inleiding Data en methodologie Wie zijn zij? Wat heeft hen aangezet te kiezen voor uitzendarbeid als kanaal voor het zoeken naar werk? Wat is hun motivatie om als uitzendkracht te werken? Wat vinden zij van het uitzendcircuit? Dit zijn enkele fundamentele vragen waarop Federgon Uitzendarbeid, de federatie van de uitzendbedrijven, een antwoord heeft willen zoeken door het onafhankelijke bureau Idea Consult de opdracht te geven om een onderzoek uit te voeren naar 45-plus uitzendkrachten. De zeer interessante en soms verrassende resultaten van dit onderzoek zullen vast en zeker stof opleveren voor de huidige debatten over tewerkstelling van 45-plussers in België. Deze brochure stelt de voornaamste resultaten voor van dit onderzoek door Idea Consult. De volledige studie is beschikbaar op de internetsite van Federgon www.federgon.be of bij het Secretariaat van de federatie. Voor dit onderzoek over 45-plus uitzendkrachten maakte Idea Consult gebruik van twee databronnen. Een eerste bron is een administratief bestand van het Sociaal Fonds voor de Uitzendkrachten dat de gegevens van alle 314.671 personen bevat die in 2003 minstens één uitzendopdracht vervulden en waarvan er 24.374 ouder zijn dan 45 jaar. Anderzijds werd een beroep gedaan op de resultaten van een telefonische enquête die in april 2004 werd uitgevoerd bij een representatief staal van 500 uitzendkrachten ouder dan 45 jaar 1. De steekproef van 45-plus uitzendkrachten werd bovendien opgedeeld in 4 leeftijdsgroepen: 46-49 jaar, 50-53 jaar, 54-57 jaar en 58 jaar en ouder. Om verschillen te detecteren tussen de 45-plussers en de totale populatie uitzendkrachten, werden bepaalde resultaten van de enquête bij de 45-plus uitzendkrachten vergeleken met de resultaten van een andere enquête afgenomen door Idea Consult bij een representatieve steekproef van alle uitzendkrachten. Het rapport met de resultaten van deze studie genaamd Uitzendkrachten in 2003: profielen tewerkstellingskenmerken verschijnt eind 2004. 1 Worden beschouwd als 45-plusser: alle personen van 46 jaar en ouder. 3

Kwantitatieve analyse van 45-plus uitzendkrachten 22.1 Aandeel in de populatie van uitzendkrachten Op een totaal van 314.671 personen die uitzendwerk verrichtten in 2003 zijn er 24.374 ouder dan 45 jaar. Dit komt overeen met een aandeel van 7,8% in de totale populatie uitzendkrachten (zonder jobstudenten). Verdeling van de uitzendkrachten volgens leeftijd + 45 jaar 7,8% Uitzendarbeid wordt niet exclusief door jongeren gedaan. 7,8% van de uitzendkrachten is ouder dan 45 jaar. 31-45 jaar 27,7% -25 jaar 40,5% 25-30 jaar 24,0% 4

2.2 Instroom via tijdelijke arbeid bij 45-plussers Het aandeel 45-plus uitzendkrachten is de laatste jaren aanzienlijk gestegen. In de eerste helft van de jaren 90 bedroeg het aandeel iets minder dan 5%. In de tweede helft nam het toe tot 6% en vanaf 2001 schommelde het rond 7%. In 2003 werd 7,8% bereikt. De 45-plussers vertegenwoordigden in 2003 een niet te verwaarlozen groep van 24.374 werknemers binnen de uitzendpopulatie. Uit De enquête naar de arbeidskrachten 2002 van het Nationaal Instituut voor de Statistiek (NIS) blijkt dat 2/3 van de loontrekkenden ouder dan 45 jaar (66,1% ) die in 2002 in België een nieuwe betrekking uitvoerden, tewerkgesteld werd met een tijdelijk contract 2. Tijdelijke arbeid in het algemeen en uitzendarbeid in het bijzonder spelen een belangrijke rol bij de integratie en reïntegratie van 45-plussers op de arbeidsmarkt. 26.000 22.000 21.472 23.757 24.374 10% 8% 6% 18.000 15.645 17.385 17.920 4% 14.000 10.000 5,7% 6,1% 5,9% 6,8% 7,5% 7,8% 2% 0% in % in absolute cijfers 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2 Onder tijdelijke arbeid, verstaat het NIS alle vormen van tijdelijke contracten (uitzendarbeid, contracten van bepaalde duur, studentencontracten, ) Besluit Sedert de jaren 90 stellen we een toename vast van 45-plus uitzendkrachten en dit zowel in absolute cijfers als in aandeel van de totale uitzendkrachtenpopulatie. Uitzendarbeid is dan ook een erkend kanaal voor integratie en heroriëntering op de arbeidsmarkt, en dit niet alleen voor jonge werknemers. 5

Wie zijn de 45-plus uitzendkrachten? 33.1 Persoonskenmerken Leeftijd Bijna de helft (46%) van de 45-plus uitzendkrachten is tussen 46 en 49 jaar. 11% van de 45-plus uitzendkrachten (nl. 3.000 personen) is ouder dan 58 jaar. 58 jaar en ouder 11,5% 54-57 jaar 20,6% 46-49 jaar 46,0% 50-53 jaar 21,9% 2 Source: Enquête sur les forces de travail 2002, INS. 6

Geslacht Vrouw 45,5% Statuut Bediende 36,5% Man 54,5% Arbeider 63,5% Ongeveer 55% van de 45-plus uitzendkrachten is man en 45% is vrouw. Het aandeel van de mannen neemt toe met de leeftijd. Zo is in de leeftijdscategorie 58 jaar en ouder, 65,1% van de uitzendkrachten van het mannelijke geslacht. Bijna 2/3 van de 45-plus uitzendkrachten is arbeider en ruim 1/3 is bediende. Deze verhouding is dezelfde bij de totale uitzendpopulatie. Deze aandelen wijken echter af van de verhoudingen die we waarnemen bij de loontrekkenden vanaf 45 jaar in de private sector. Het percentage arbeiders en bedienden bedraagt daar respectievelijk 45,8% en 54,2% 3. Het aandeel van de arbeiders neemt af met de leeftijd (zij vertegenwoordigen 51,8% in de categorie 58 jaar en ouder). Nationaliteit 45-plus uitzendkrachten (%) Alle uitzendkrachten (%) Belg 86,5 89,4 Andere EU 10,6 6,4 Buurlanden 6,3 3,9 Zuid-Europa 3,7 2,3 Andere EU 0,6 0,2 Niet-EU 2,9 4,2 Maghreb en Turkije 0,9 2,2 Andere niet-eu 2,0 2,0 Totaal 100,0 100,0 Ongeveer 86% van de 45-plus uitzendkrachten heeft de Belgische nationaliteit, 11% heeft de nationaliteit van een ander EU land en 3% heeft een niet-eu nationaliteit. In vergelijking met de totale populatie uitzendkrachten zijn er opvallend meer 45-plus uitzendkrachten met een andere EU nationaliteit. Deze personen komen dan vooral uit buurlanden van België en in de tweede plaats uit Zuid-Europa. Merk op: het aandeel niet-belgen in de 45-plus uitzendpopulatie (13,5%) is twee keer zo hoog als het aandeel niet-belgen in de totale actieve beroepsbevolking (5,9%). 3 Bron: Enquête naar de arbeidskrachten 2002, NIS. 7

45-plus Alle uitzend- uitzendkrachten (%) krachten (%) Scholingsniveau 36,8% van de 45-plus uitzendkrachten is laaggeschoold, d.w.z. dat ze ten hoogste een diploma van lager secundair onderwijs hebben. Dit aandeel is aanzienlijk hoger dan in de totale uitzendpopulatie. Dit belangrijke verschil kan onder meer verklaard worden door het feit dat de schoolplicht tot 18 jaar in België pas van kracht is sinds 1983. Meer dan 1/5 van de 45-plus uitzendkrachten is hooggeschoold. Mogelijke verklaring: hooggeschoolde personen voeren interessante uitzendopdrachten uit die een stimulans geven om lang(er) te werken. Bovendien neemt het aandeel geschoolde uitzendkrachten toe met de leeftijd. In vergelijking met de actieve beroepsbevolking blijft deze verdeling grosso modo dezelfde. Laag 36,8 14,8 Lagere school 11,2 2,2 LSO: algemeen 5,2 2,2 LSO: technisch 8,2 3,8 LSO: beroeps 12,2 6,6 Midden 38,0 53,2 HSO: algemeen 13,0 14,0 HSO: technisch 17,0 24,2 HSO: beroeps 8,0 15,0 Hoog 22,2 27,9 HOBU: korte type 11,8 18,0 HOBU: lange type 5,0 4,6 Univers. onderwijs 5,4 5,3 Deeltijds onderwijs 0,2 1,0 Andere* 2,8 3,1 Totaal 100,0 100,0 * De categorie Andere verwijst naar middenstandsopleiding, buitenlands niet-erkend diploma, enz Besluit Uitzendarbeid speelt een belangrijke rol bij de reïntegratie van oudere werknemers. In vergelijking met de totale arbeidsmarkt, stelt de sector meer dan drie keer zo veel werknemers van 58 jaar en ouder tewerk en twee keer zoveel niet-belgische werknemers van meer dan 45 jaar. Bovendien is meer dan één derde van de 45-plus uitzendkrachten laaggeschoold. Uitzendarbeid is eveneens een springplank naar werk voor hooggeschoolde 45-plussers. Zij zijn in verhouding bijna even sterk vertegenwoordigd als in de totale uitzendpopulatie. 8

Beroep en sector Aan de 45-plus uitzendkrachten werd in de enquête gevraagd wat hun beroep was tijdens hun laatste uitzendopdracht en in welke sector zij actief waren. Beroep tijdens laatste uitzendopdracht 45-plus uitzendkrachten (%) Administratief 1 secretaresse, boekhouder 14,4 Administratief 2 adviseur, consultant, expert 2,6 Arbeiders 1 productiearbeider 18,2 Arbeiders 2 teamleider productie, ploegbaas 1,6 Andere arbeiders chauffeur, mecanicien 21,4 Bedienden bankbediende, loketbediende 3,0 Dienstverlenend ober, kok, verkoper, verpleegster 28,4 en commercieel Leidinggevend hoger kader, zaakvoerder 2,0 Specialist 1 vrije beroepen 0,2 Specialist 2 onderzoek en onderwijs 1,4 Technische functies laborant, informaticus, kwaliteitscontroleur 3,8 Onbekend 2,4 Niet-werkend 0,6 28,4% van de 45-plus uitzendkrachten had een dienstverlenend en commercieel beroep, gevolgd door de administratieve bediendefuncties zoals secretaresse of boekhouder (14,4%). Eén vijfde (21,4%) van de respondenten oefende een arbeidersfunctie uit, zoals chauffeur of mecanicien. 18,2% van de 45-plus uitzendkrachten was productiearbeider. De leidinggevende functies en de specialisten zijn minder vertegenwoordigd. Sector van het inlenend bedrijf tijdens laatste opdracht De 45-plus uitzendkrachten voerden hun opdrachten voornamelijk uit in dienstverlenende bedrijven (50,2%) en in de industrie (41,2%). 45-plus uitzendkrachten (%) Landbouw, bosbouw, visserij 3,6 Industrie 41,2 Elektriciteit, gas en water 2,6 Bouwnijverheid 2,4 Diensten 50,2 9

3.2 Arbeidsverleden Nieuwe uitzendkracht in 2002 of in 2003 en aantal jaren uitzendkracht 42,2% van de 45-plus uitzendkrachten verrichtte de eerste uitzendopdracht in 2002 of in 2003. In vergelijking met de totale uitzendpopulatie, waar 37,3% nieuwkomers geteld werden in 2002 en 2003, ligt dit percentage dus iets hoger. Het aandeel nieuwe uitzendkrachten daalt naarmate de leeftijd stijgt. Van de 57,8% 45-plus uitzendkrachten die vóór 2002 hun eerste uitzendopdracht uitvoerden, begon 1/3 zijn uitzendcarrière meer dan 5 jaar geleden. 45-plus uitzendkrachten 42,2% 57,8% Nieuw in 2002/2003 Niet nieuw in 2002/2003 10,9% 12,7% 4,3% 9,8% 20,1% 1 jaar geleden 2 jaar geleden 3 jaar geleden 4-5 jaar geleden > 5 jaar geleden 45-plus Alle uitzend- uitzendk krachten (%) krachten (%) Beroepssituatie vóór de laatste uitzendopdracht Een grote meerderheid van de 45-plus uitzendkrachten (60%) deed betaald werk vóór zijn laatste uitzendopdracht, en had voornamelijk een contract van onbepaalde duur (23,7%) of een andere uitzendopdracht (21,4%). 28,2% van de 45-plus uitzendkrachten was werkloos vóór zijn laatste uitzendopdracht en 11,3% was niet-beroepsactief. Deze cijfers wijken sterk af van de cijfers over de beroepssituatie bij de volledige groep van uitzendkrachten waar: het aandeel van de uitzendkrachten die betaald werk uitvoerden lager is (34,1%); het aandeel niet-actieven veel lager is (3,7%); het percentage werklozen hoger is (36,6%); en het aandeel van de personen die een opleiding volgen veel hoger is (25,7%). Betaald werk 59,7 34,1 Onbepaalde duur 23,7 17,1 Bepaalde duur 5,3 5,7 Andere uitzendopdracht 21,4 8,3 Ander tijdelijk werk 3,5 1,0 Zelfstandige, vrij beroep, helper 5,5 2,0 Illegaal circuit 0,3 0,0 Opleiding 0,8 25,7 Onderwijs 0,0 24,2 Beroepsopleiding 0,8 1,5 Werkloosheid 28,2 36,6 (ook in combinatie met PWA-werk) Niet-beroepsactief 11,3 3,7 (Brug-)pensioen 4,3 0,1 Huishouden, kinderen 4,5 2,3 Vrijwilliger 0,5 0,1 Andere 2,0 1,2 Totaal 100,0 100,0 10

Werkloosheidsduur vóór de laatste uitzendopdracht Van de 28,2% 45-plus uitzendkrachten die vóór hun laatste uitzendopdracht werkloos waren, was 44% dit slechts gedurende korte tijd (minder dan 3 maanden). 18,7% was langdurig werkloos (sedert meer dan 2 jaar) waarvan 11,6% langer dan 5 jaar. De gemiddelde werkloosheidsduur vóór de laatste uitzendopdracht is 21,6 maanden voor de uitzendkrachten boven 45 jaar. Bij alle uitzendkrachten was dit gemiddelde 8,9 maanden. Dit verschil is te wijten aan het vrij grote aandeel van langdurig werklozen (5 jaar of meer) in de categorie van 45-plus uitzendkrachten (11,6% t.o.v. 3,2% voor alle uitzendkrachten). Redenen van werkloosheid of afwezigheid van betaald werk De 45-plus uitzendkrachten werden ook ondervraagd over hun beroepssituatie vóór hun eerste uitzendopdracht. Er werd hen meer bepaald gevraagd waarom zij geen werk hadden. 2/3 (64,4%) gaf als reden gedwongen ontslag (individueel of collectief). Dit is 15,2% van de 45-plus uitzendkrachten. Dit ontslag gebeurde in 3/4(76,3%) van de gevallen naar aanleiding van een herstructurering of een faillissement. 2-5 jaar 7,1% meer dan 5 jaar 11,6% 1-2 jaar 5,4% < 3 maanden 43,8% 6 maanden - 1 jaar 12,5% 3-6 maanden 19,6% Besluit Uitzendarbeid is een instrument voor beroepsheroriëntering voor 45-plussers die hun werk verliezen en die actief willen blijven op de arbeidsmarkt. Uitzendarbeid biedt hun de mogelijkheid vrij snel opnieuw toe te treden tot de arbeidsmarkt. Bijna de helft van de uitzendkrachten die vóór hun laatste opdracht werkloos waren, telde bovendien maximum 3 maanden werkloosheid. De studie wijst eveneens op de niet te verwaarlozen rol van uitzendarbeid bij de professionele reïntegratie van langdurig werklozen (meer dan 2 jaar). 11

Motieven van 45-plussers om te werken (als uitzendkracht) 44.1. Motieven om te werken Waarom willen 45-plussers werken? Wanneer 45-plussers gevraagd wordt naar hun motieven om te werken, geven zij voornamelijk als redenen aan dat werken voldoening geeft (90,2%), uit financiële noodzaak (87,2%) en de behoefte aan sociaal contact (85,4%). Het feit dat de partner en/of vrienden ook nog werken heeft minder invloed. % respondenten dat de motieven belangrijk tot zeer belangrijk vindt Werken geeft voldoening Financiële noodzaak Sociaal contact 90,2% 87,2% 85,4% Bijblijven, verbeteren van competenties 75,0% Alle vrienden werken nog Partner werkt nog 38,4% 38,4% 12 0% 20% 40% 60% 80% 100%

Waarom werken via uitzendarbeid? Een eerste belangrijke bemerking is de grote diversiteit aan belangrijke motieven voor uitzendwerk bij 45-plussers. Bijna elk motief wordt door de respondenten belangrijk tot zeer belangrijk gevonden. De twee belangrijkste motieven voor uitzendarbeid zijn: de vrijheid om een job al dan niet te aanvaarden en de mening van 45-plussers dat ze via uitzendwerk gemakkelijker aan werk geraken dan via andere kanalen. Het motief om vast werk te vinden wordt door 45-plussers even belangrijk gevonden (63,4%) als door alle uitzendkrachten (64,1%). Bij dit motief om (opnieuw) vast werk te vinden, kan ook nog het belangrijk aantal uitzendkrachten (66,8%) gevoegd worden dat uitzendarbeid beschouwt als een tijdelijke oplossing. % respondenten dat de motieven belangrijk tot zeer belangrijk vindt Vrijheid om een job te aanvaarden 45-plussers geraken zo makkelijker aan werk in vgl. met andere kanalen Voorlopige oplossing Heel nieuwe job uitproberen Om vast werk te vinden Regelmatig tijdelijk werken Hulp/begeleiding bij zoeken naar job Om ervaring op te doen Bewuste keuze om tijdelijk te werken Uitzendarbeid is afwisselend Als bijverdienste 40,6% 75,4% 67,4% 66,8% 63,8% 63,4% 61,4% 59,6% 59,0% 56,4% 55,0% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 4.2. Kanalen die leiden naar (uitzend)arbeid Kanalen om werk te vinden Volgens de 45-plus uitzendkrachten zijn de drie belangrijkste kanalen die zij zouden gebruiken om werk te vinden: uitzendbureaus, advertenties in de geschreven pers en spontane sollicitaties. Uitzendbureaus 86,6% Advertenties in de geschreven pers 52,8% Spontane sollicitaties VDAB/BGDA, werkwinkels Familie, vrienden, relaties Jobsites Eigen website van bedrijven 44,0% 38,2% 31,8% 30,0% 23,6% Andere 3,4% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% Opmerking: De respondenten werd gevraagd aan te duiden welke van een aantal opgegeven kanalen ze zouden gebruiken als ze werk zouden moeten zoeken. Elke respondent kon dus meerdere kanalen opsommen. 13

Kanalen die leiden naar uitzendwerk Het is ook interessant om te weten waarom 45-plussers via uitzendarbeid werken en hoe zij ertoe kwamen de stap naar een uitzendbureau te zetten. Een grote diversiteit aan kanalen heeft invloed op de toeleiding van 45-plussers naar uitzendwerk. De nabijheid van een uitzendbureau was voor 42,8% van de respondenten een incitant die geleid heeft naar uitzendwerk. Uitzendbureau in de buurt Bedrijf/gebruiker stelde uitzendcontract voor TV, tijdschrift, krant, publiciteit Familie of vrienden Andere VDAB, OCMW, werkwinkel Suggestie vorige werkgever 42,8% 34,2% 27,8% 22,8% 15,4% 13,6% 13,2% Outplacementbegeleiding 8,8% Vakbond 5,4% 0% 5% 10% 15% 20% 25% 30% 35% 40% 45% Opmerking: De respondenten werd gevraagd aan te duiden welke van een aantal opgegeven kanalen hen naar een uitzendbureau heeft geleid. Elke respondent kon dus meerdere kanalen opsommen. 14

4.3 Hinderpalen om te werken Bijna 45% van de 45-plus uitzendkrachten heeft geen last van de vermelde hinderpalen om te werken. De grootste hinderpalen blijken gezondheidsproblemen (26,8%) en geen of onvoldoende kennis van computers (24,2%) te zijn. Geen van deze hinderpalen 44,2% Gezondheidsproblemen Onvoldoende PC-kennis 24,2% 26,8% Verlies van pensioen Geen eigen auto Werken geeft ongemak Verlies van andere financiële premies 18,2% 15,2% 12,4% 9,6% 0% 5% 10% 15% 20% 25% 30% 35% 40% 45% 50% Besluit Het is niet enkel het geld dat 45-plussers motiveert om actief te blijven. De voldoening die werken geeft en de sociale contacten, zijn eveneens belangrijk in hun motivatie. Zij kwamen terecht bij uitzendarbeid door het feit dat er een uitzendbureau in de buurt was, stellen de vrijheid die het systeem biedt op prijs en wijzen uitzendarbeid aan als hun bevoorrecht kanaal om (opnieuw) werk te vinden. 15

Functies van uitzendarbeid voor 45-plussers 55.1 Uitzendarbeid als hulpmiddel om vast werk te vinden Op zoek naar vast werk Bijna 65% van de 45-plussers is op zoek naar vast werk. Naarmate de leeftijd stijgt, neemt het percentage dat op zoek is naar vast werk af. 100 80 60 18,6% 13,5% 16,9% 22,1% 25,7% 17,0% 8,3% 13,5% 25,4% 27,0% 40 20 0 64,4% 78,2% 69,6% 52,5% 47,3% Op zoek naar vast werk Op zoek naar tijdelijk werk Geen voorkeur 45-plus uitzendkrachten 46-49 jaar 50-53 jaar 54-57 jaar 58 jaar en ouder 16

Op zoek naar voltijds werk Op de vraag aan de 45-plussers of zij op zoek zijn naar voltijds of deeltijds werk, antwoordde de helft (54%) van de respondenten dat zij een voltijdse baan zoeken. Naarmate de leeftijd stijgt, neemt het percentage 45-plussers dat op zoek is naar voltijds werk af. 100 80 60 40 20 0 18,8% 12,0% 18,7% 19,7% 29,7% 27,4% 26,3% 26,3% 26,2% 33,8% 53,8% 61,7% 55,0% 54,1% 36,5% Op zoek naar voltijds werk Op zoek naar deeltijds werk Geen voorkeur 45-plus uitzendkrachten 46-49 jaar 50-53 jaar 54-57 jaar 58 jaar en ouder 17

Vast werk bij 45-plussers (uitzendarbeid als hoofdbezigheid) De resultaten van de enquête stellen ons in staat om, in de groep van 45-plus uitzendkrachten die uitzendarbeid als hoofdbezigheid verrichtten, het percentage 45-plus uitzendkrachten te bepalen dat op het einde van de laatste uitzendopdracht vast werk had gevonden. Vast werk wordt gedefinieerd als een contract van bepaalde of onbepaalde duur bij een werkgever. We beperken ons hier tot de personen die op het ogenblik van de enquête hun laatste opdracht reeds beëindigd hadden. De personen die hun laatste opdracht nog niet beëindigd hadden op het ogenblik van de enquête, konden immers onmogelijk antwoorden op deze vraag. Representatief staal van 45-plus uitzendkrachten die uitzendarbeid als hoofdbezigheid verrichtten 395 107 141 93 54 Volledige groep 46-49 jaar 50-53 jaar 54-57 jaar 58 jaar en ouder Laatste uitzendopdracht beëindigd op het ogenblik van de enquête 293 82 109 65 37 Laatste uitzendopdracht nog niet beëindigd op het ogenblik van de enquête 102 25 32 28 17 Vast werk na afloop van de laatste opdracht 48,5% (van 293) 57,3% (van 82) 57,8% (van 109) 32,3% (van 65) 29,7% (van 37) In de groep 45-plus uitzendkrachten die op het ogenblik van de enquête hun laatste uitzendopdracht beëindigd hadden, vond één uitzendkracht op twee (48,5%) vast werk. Het aandeel vast werk is zelfs groter bij uitzendkrachten tussen 46 en 53 jaar, met percentages (van 57,3% tot 57,8%) die bijna even hoog zijn als bij de totale groep van alle uitzendkrachten. Het aandeel vast werk daalt aanzienlijk vanaf 53 jaar. 18

Kenmerken van vast werk Bij het inlenend bedrijf of elders? 65,5% van de 45-plus uitzendkrachten vond vast werk bij het bedrijf waar ze één of meer uitzendopdrachten verrichtten ( bij de inlener ). Dit aandeel ligt aanzienlijk hoger dan bij de steekproef van alle uitzendkrachten (50,1%). 100 80 34,5% 49,9% 60 40 20 65,5% 50,1% Elders Bij de inlener 0 45-plus uitzendkrachten alle uitzendkrachten Contracttype? Bijna 80% van de 45-plussers kreeg een contract van onbepaalde duur aangeboden. Dit aandeel is hoger dan bij de groep van alle uitzendkrachten (75%). 100 80 20,4% 25,0% 60 40 79,6% 75,0% Contract van bepaalde duur 20 Contract van onbepaalde duur 0 45-plus uitzendkrachten alle uitzendkrachten 19

Beroepssituatie van de uitzendkrachten die geen vast werk vonden Naast de 48,5% 45-plus uitzendkrachten die na hun laatste opdracht vast werk aangeboden kreeg, vond nog 7,8% ander betaald werk. 32,8% was werkloos en 10,2% was niet beroepsactief. 51,5% Geen vast werk 7,8% 0,7% 32,8% 10,2% Betaald werk Opleiding Werkloos Niet beroepsactief Opmerking: % uitzendkrachten dat zijn laatste opdracht heeft beëindigd Besluit Zoals voor alle uitzendkrachten is het aantal 45-plus uitzendkrachten dat uitzendarbeid gebruikt als springplank naar vast werk hoog. Eén uitzendkracht op twee vindt op die manier vast werk via uitzendarbeid, voornamelijk met een contract van onbepaalde duur. 20

5.2 Uitzendarbeid als bijverdienste 45-plus uitzendkrachten 79,0% 21,0% Uitzendarbeid als hoofdbezigheid Uitzendarbeid als bijverdienste 11,2% 0,8% 9,0% Betaald werk Opleiding Niet beroepsactief Slechts 21% 45-plus uitzendkrachten deed zijn laatste opdracht als bijverdienste. Meer dan de helft combineert het uitzendwerk met ander betaald werk, waarvan de helft met een contract van onbepaalde duur. Besluit In tegenstelling tot de heersende opvatting, zijn 45- plus uitzendkrachten geen (brug)gepensioneerden die nog een kleine bijkomende activiteit bovenop hun pensioen verrichten. Het zijn daarentegen voornamelijk volwaardige werknemers. 21

Imago van uitzendarbeid bij 45-plussers 66.1 Tevredenheid van 45-plussers over uitzendwerk Algemene tevredenheid Aan de 45-plus uitzendkrachten werd gevraagd in welke mate ze tevreden waren over uitzendarbeid. Bijna 85% van de 45-plus uitzendkrachten is tevreden tot zeer tevreden over uitzendarbeid in het algemeen (45% is zeer tevreden en bijna 40% is tevreden). Het zijn de 58-plussers die het meest tevreden zijn over uitzendarbeid. 91,2% van de 45-plussers zou uitzendarbeid aanraden aan leeftijdsgenoten. 58 jaar en ouder 93,3% 54-57 jaar 50-53 jaar 83,6% 81,9% 46-49 jaar 82,7% 45-plus uitzendkrachten 84,2% % tevreden of zeer tevreden 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% 22

Verschillende aspecten van tevredenheid over uitzendarbeid Tevredenheid van 45-plussers over het aangeboden werk 45-plus uitzendkrachten zijn hoofdzakelijk tevreden tot zeer tevreden over alle aspecten van het aangeboden werk. Zij blijken het meest tevreden over de bereikbaarheid van het werk alsook over de inhoud. Bereikbaarheid Inhoud van het werk Variatie in het werk Duur van de opdracht Onthaal en begeleiding in het bedrijf waar je werkt(e)als uitzendkracht Aantal opdrachten Fysieke belasting van het werk 88,6% 88,0% 82,0% 81,0% 78,0% 76,0% 75,0% 0% 20% 40% 60% 80% 100% % tevreden of zeer tevreden Tevredenheid van 45-plussers over loon- en arbeidsvoorwaarden Met betrekking tot het aantal werkuren en de uren waarop men werkt, zijn 45-plus uitzendkrachten het meest tevreden. Zij zijn minder tevreden over het loon en de werkdruk of het stressniveau. Opmerkelijk is dat de tevredenheid over deze aspecten toeneemt, naarmate de leeftijd stijgt. Aantal werkuren 90,4% Uren waarop men werkt 89,2% Werkdruk / stressniveau 77,2% Loon 68,8% 0% 20% 40% 60% 80% 100% % tevreden of zeer tevreden 23

Tevredenheid van 45-plussers over de werking van uitzendbureaus 45-plus uitzendkrachten zijn het meest tevreden over de houding van de consulenten, de ondersteuning bij administratieve formaliteiten en het regelmatige contact met de consulenten. Zij zijn daarentegen minder tevreden over de hulp bij het opstellen van het CV en bij de voorbereiding van een sollicitatiegesprek, en over de informatie inzake opleidingsmogelijkheden. Houding consulenten (begrip, respect) Ondersteuning bij administratieve formaliteiten Regelmatig contact met de consulenten Informatie over sociale zekerheid en overheidsmaatregelen Hulp bij opstellen CV Informatie over opleidingsmogelijkheden Hulp bij voorbereiding sollicitatiegesprek 86,2% 70,4% 70,4% 58,2% 49,8% 47,0% 44,8% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% % tevreden of zeer tevreden 6.2 Mening van 45-plus uitzendkrachten over uitzendarbeid vóór en na eigen ervaring met uitzendwerk De 45-plus uitzendkrachten werd gevraagd hun mening te geven over uitzendarbeid aan de hand van een aantal stellingen waarop zij moesten reageren. Deze bevraging gebeurde één keer vóór men de eerste keer uitzendarbeid verrichtte en één keer na het uitvoeren van minstens 1 uitzendopdracht. De resultaten maken het mogelijk de evolutie van hun mening over uitzendarbeid na te gaan vóór en na hun eigen ervaring met uitzendarbeid. Niet in lijn met mijn diploma's (vóór) (na) Onvoldoende werkzekerheid (vóór) (na) Zeker regelmatig aan de slag (vóór) (na) Enkel voor bepaalde beroepen (vóór) (na) Geschikt om vast werk te vinden (vóór) (na) Vooral voor jongeren (vóór) (na) 39,0% 42,8% 46,4% 50,8% 55,8% 61,8% 30,0% 32,0% 70,6% 72,6% 31,8% 21,0% 44,2% 45,0% 36,6% 38,2% 27,8% 28,2% 54,0% 56,8% 18,8% 19,8% 58,4% 73,8% 16,8% 12,2% 17,0% 11,0% 16,4% 10,0% 16,0% 11,2% 10,6% 7,6% 9,8% 5,2% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% Akkoord Niet-Akkoord Geen mening 24

Het percentage dat geen mening heeft, verkleint na het zelf verrichten van uitzendarbeid. De 45-plussers vormen zich dus een mening door zelf uitzendarbeid te doen. Na het uitvoeren van één of meer uitzendopdrachten vindt bijna 3/4 van de 45-plussers (73,8%) dat uitzendarbeid niet alleen voor jongeren is. Dit is beduidend meer dan vóór hun eerste uitzendopdracht (58,4%). Wat de mogelijkheden betreft die uitzendarbeid biedt om vast werk te vinden en regelmatig aan de slag te zijn, is het aandeel 45-plus uitzendkrachten dat akkoord gaat met deze stelling groter in de groep die reeds één of meer uitzendopdrachten heeft verricht, dan in de groep die nog geen enkele opdracht vervulde. Opvallend is dat het gevoel bij sommige uitzendkrachten dat uitzendarbeid niet in lijn ligt met hun diploma en hen onvoldoende werkzekerheid biedt, ook na de eerste uitzendopdracht blijft bestaan. Besluit 45-plus uitzendkrachten zijn over het algemeen tevreden tot zeer tevreden over uitzendarbeid, vooral met betrekking tot de bereikbaarheid en de inhoud van het werk, het aantal werkuren en de uren waarop men werkt. Hun mening over het personeel van de uitzendbureaus en de begeleiding die hun wordt geboden is eveneens zeer positief. De positieve meningen worden bevestigd en nog versterkt na een eerste uitzendopdracht. Ook de negatieve meningen over werkonzekerheid en het feit dat de opdrachten niet in lijn liggen met hun diploma, worden door sommigen ook na een eerste ervaring als uitzendkracht bevestigd. 25

Besluiten 7 Met 24.374 personen die in 2003 op jaarbasis tewerkgesteld werden (dit is 7,8% van de totale uitzendpopulatie), zijn de 45-plussers goed vertegenwoordigd in de uitzendwereld. Het aantal 45-plus uitzendkrachten is de laatste 10 jaar onophoudelijk gestegen. De motivatie van 45-plussers om te werken via uitzendarbeid is zeer verscheiden. De belangrijkste motieven zijn de vrijheid om een job al dan niet te aanvaarden en de mening dat ze gemakkelijker aan werk geraken via uitzendarbeid, in vergelijking met andere kanalen. 2/3 van de 45-plus uitzendkrachten is op zoek naar vast werk. Dit motief is sterk aanwezig bij de 46 tot 49-jarigen en neemt af met de leeftijd. Eén 45-plus uitzendkracht op twee vond vast werk na het beëindigen van één van zijn laatste uitzendopdrachten. Dit aandeel is gelijk aan het aandeel in de totale uitzendpopulatie. Veel 45- plus uitzendkrachten vinden vast werk in het bedrijf waar zij een uitzendopdracht hebben verricht. De meerderheid van deze tewerkstellingen is van onbepaalde duur. 45-plus uitzendkrachten zijn tevreden over uitzendarbeid en hebben over het algemeen een positieve mening over de werking en de mogelijkheden van uitzendarbeid. 58-plussers zijn het meest tevreden over uitzendarbeid. 45-plussers verrichten uitzendarbeid als hoofdbezigheid, en niet als bijverdienste voor de oude dag. 26

Notities Notities Notities

Notities Notities Notities