SOCIALE BESCHERMING WERELDWIJD INFOBOEKJE BIJ DE FOTOTENTOONSTELLING 1
1. DRIE OP VIER Je wordt ziek maar hebt geen geld voor je dokter. Je werkt je hele leven, maar krijgt geen pensioen. Je wordt ontslagen of je oogst mislukt? Pech. Dan heb je geen inkomen meer. Dat is de realiteit voor meer dan 5 miljard mensen. Drie vierde van de wereldbevolking komt in grote problemen bij de minste tegenslag. Nochtans heeft iedereen recht op gezondheidszorg, een leefbaar inkomen en een waardige uitkering als het tegenzit. A. Cuba heeft het recht op gezondheid verankerd in zijn grondwet. Deze keuze bracht opmerkelijke resultaten met zich mee: de gemiddelde levensverwachting van de Cubaan is 78 jaar. WAAR NIET WAAR Foto cover: Onthaalmoeders (Anganwadi) komen op straat voor betere arbeidsvoorwaarden in Mumbai, India. Carolyn Jackson laat gratis haar bloeddruk meten in een mobiele kliniek in California, VSA. 2. BETAALBARE GEZONDHEIDSZORG Goede gezondheidszorg is een belangrijk onderdeel van sociale bescherming. Wie ziek is, moet in de eerste plaats bij de dokter of in het ziekenhuis geraken en de kosten voor verzorging en medicijnen kunnen betalen. Maar mensen moeten ook de mogelijkheid krijgen om te herstellen. Zo lang iemand door ziekte of een ongeval niet kan werken, moet een vervangingsinkomen ervoor zorgen dat de familie niet in armoede belandt. REUTERS/Lucy Nicholson 3. MOEDERSCHAPSRUST Sociale bescherming is een krachtig middel om tot meer gelijkheid tussen mannen en vrouwen te komen. Zo kunnen moeders vlak voor en na de bevalling thuis blijven om voor zichzelf en de baby te zorgen. Maar de bestaande systemen van sociale zekerheid zijn meestal verbonden aan een betaalde job met een contract. Vrouwen nemen vaker dan mannen de zorg voor kinderen of familieleden op zich, en werken vaker in informele of tijdelijke jobs. Daardoor hebben ze minder toegang tot sociale bescherming. SOCIALE BESCHERMING IS EEN MENSENRECHT: ELK LAND MOET DIT VASTLEGGEN IN ZIJN WETTEN. 2
B. De helft van de mensen op de wereld heeft onvoldoende sociale bescherming en komt daardoor in grote problemen bij de minste tegenslag. Dit is een realiteit voor meer dan 5 miljard mensen. WAAR NIET WAAR Een vrouw werkt op een rijstveld met haar baby op de rug, Tanzania. Julie Feyaerts Een jongen leert van zijn vader hoe hij een rijstveld moet bewerken, Sri Lanka. 4. FAMILIALE UITKERINGEN Wanneer ouders geen waardig inkomen verdienen, kunnen ze soms niet voorzien in de basisbehoeften van de kinderen. De kosten voor onderwijs zijn te hoog of kinderen moeten werken omdat het gezin anders niet rondkomt. REUTERS/ Andrew Caballero-Reynolds 5. WERKLOOS Volgens de Internationale Arbeidsorganisatie (IAO) neemt het aantal werklozen wereldwijd met 3 miljoen toe in 2015. Daardoor groeit de kloof tussen arm en rijk. Vooral jongeren worden zwaar getroffen. Een werkloosheidsuitkering behoedt mensen tegen de risico s van de arbeidsmarkt en is een krachtige hefboom in de strijd tegen ongelijkheid. Werkloze mannen bieden zich aan als loodgieter, lasser, schilder enz. Johannesburg, Zuid-Afrika. REUTERS/ Siphiwe Sibeko In Brazilië voerde de overheid het programma Bolsa Familia in. Arme gezinnen krijgen een hogere familiale toelage wanneer ze kunnen aantonen dat de kinderen naar school gaan. 3 C. Volgens de IAO neemt in 2015 het aantal werklozen wereldwijd toe. Met hoeveel denk je? 1,5 MILJOEN 1 MILJARD 3 MILJOEN
ALLE LANDEN MOETEN SOCIALE BESCHERMING KUNNEN BETALEN. 6. INFORMELE ECONOMIE In bepaalde sectoren werken veel arbeiders zonder contract of vast loon: mijnbouw, huishoudpersoneel, seizoensarbeid in de landbouw Vaak gaat het om zwaar en gevaarlijk werk, met een grotere kans op arbeidsongevallen of beroepsziekten. Toch kunnen net deze mensen zelden rekenen op een verzekering of een uitkering bij tegenslag. Sociale bescherming is een mensenrecht, dat de overheid moet garanderen, respecteren en beschermen. Verschillende organisaties in het Zuiden mobiliseren werknemers of kleine zelfstandigen uit de informele economie, zodat ze samen hun rechten kunnen opeisen. Vaak creëren ze ook een op solidariteit gebaseerde sociale bescherming voor hun leden. Barbiers aan het werk op de stoep in Calcutta, India. D. Vorm een woord N F E L O In de economie werken mensen zonder contract, zonder vast loon, zonder verzekering. M E R I REUTERS/Rupak De Chowdhuri E. Hoeveel procent van de bevolking is aan het werk zonder contract? (de landbouwsector niet meegerekend) Verbind het percentage met de juiste regio. 51% ZUID-AZIË 82% AFRIKA 66% LATIJNS-AMERIKA Deze Malinese boer vertelt dat hij in het droog seizoen niets kan planten en dus geen inkomen heeft. Tim Dirven 4
7. TEGENSLAG Onvoorziene omstandigheden hebben een enorme impact op het inkomen van boeren. Het is onrechtvaardig dat alleen zij de gevolgen dragen van de risico s die de landbouw met zich meebrengt. Maar hetzelfde geldt ook voor een marktkramer of kapper die alles verliest door een brand. Wie zijn oogst of zaak verliest, moet kunnen rekenen op een inkomensgarantie. Veel boerenorganisaties werken met een solidariteitskas. Alle leden storten een wekelijkse bijdrage en met het geld dat ze samen sparen, ondersteunen ze families die geconfronteerd worden met onverwachte tegenslag, arbeidsongevallen, ziekte of overlijden. 1 OP 7 BELGEN LEEFT VANDAAG ONDER DE ARMOEDEGRENS. OOK BELGIË EN EUROPA MOETEN HUN BELEID VOOR SOCIALE BESCHER- MING VERSTERKEN. Maria, 87 jaar, verkoopt tomaten om een inkomen te hebben voor zichzelf en haar zoon, Costa Rica. F. SOCIALE BESCHERMING VOOR IEDEREEN... IS EEN MENSENRECHT (juist / fout) IS MOGELIJK ALS WE WERELDWIJD SAMENWERKEN (juist / fout) VERHOOGT DE ARMOEDE EN ONGELIJKHEID (juist / fout) 8. PENSIOEN Sociale bescherming versterkt de solidariteit tussen jongeren en ouderen, zieke en gezonde mensen, rijken en armen... Tegelijk kan ze enkel bestaan als ze op solidariteit is gebouwd. Wie nog jong en sterk is, draagt de zorg voor wie niet meer zelfstandig kan (over)leven. Zo garanderen we een waardig leven voor iedereen, van bij de geboorte tot aan de dood. REUTERS/Juan Carlos Ulate 5
Een man verkoopt ijsjes aan mijnwerkers tijdens een manifestatie, Bolivia. 9. INSPRAAK Sociale organisaties en bewegingen organiseren kwetsbare groepen en geven hen een stem. Daardoor weten zij het best wat het betekent als er geen goede sociale bescherming is. Regeringen moeten deze organisaties betrekken bij het uitwerken, uitvoeren en opvolgen van een beleid voor sociale bescherming. Alleen zo kunnen we ongelijkheid, armoede en kwetsbaarheid in de samenleving op een structurele manier verminderen en voorkomen. REUTERS/David Mercado SOCIALE ORGANISATIES MOETEN INSPRAAK HEBBEN IN HET BELEID VOOR SOCIALE BESCHERMING. G. Welk beroep kan je niet terugvinden in de fotoreeks? BOER SCHILDER POSTBODE IJSJESVERKOPER KAPPER VERPLEEGSTER 10. INTERNATIONALE SOLIDARITEIT Alle mensen hebben recht op toegang tot gezondheidszorg en recht op een inkomensgarantie in situaties waarin ze niet voor hun eigen inkomen kunnen zorgen. Waardig werk en sociale bescherming vormen de basis voor duurzame ontwikkeling. Onderzoek toonde aan dat 6% van de globale rijkdom volstaat sociale bescherming voor iedereen mogelijk te maken. Werk maken van sociale bescherming is dus eerder een politieke dan een budgettaire keuze. Een keuze voor solidariteit. Spelende jongeren in Havana, Cuba. REUTERS/Enrique De La Osa 6
H. Welke omschrijving past bij de tekeningen? Zet de juiste letter in het vakje naast de afbeelding. a: AAN HET WERK ZONDER CONTRACT b: OUD WORDEN ZONDER PENSIOEN c: GEEN RECHT OP BETAALD MOEDERSCHAPSVERLOF d: ZIEK EN NIET KUNNEN WERKEN LEES OOK HET BASISDOSSIER EN DE POLITIEKE EISEN OP WWW.SOCIALEBESCHERMING.BE Download dit infoboekje op www.11.be/tentoonstelling. Je vindt er ook nog EXTRA TIPS om met de tentoonstelling aan de slag te gaan en interessante LINKS naar andere materialen. 4. *BRONNEN Bassidossier Sociale Bescherming voor iedereen, 11.11.11 www.ilo.org WSM Mondiaal Thematisch Rapport N 5, Pg 21 1 3 2 4 OPLOSSINGEN A. Waar B. Niet waar (3/4de van de wereld) C. 3 miljoen D. INFORMELE economie E. 51% - Latijns-Amerika, 82% Zuid-Azië, 66% - Afrika F. Juist juist - fout G. Postbode H. a-4, b-1, c-3, d-2 7
3/4 VAN DE WERELD HEEFT ONVOLDOENDE SOCIALE BESCHERMING CED1505 CED1506 48% van de pensioengerechtigden wereldwijd heeft geen pensioen KINDERTIJD 39% van de wereldbevolking heeft geen ziekteverzekering OUDE DAG In de meeste landen is het pensioen veel te laag om van te leven. START Kindergeld vergroot de kans op onderwijs, goede voeding en verzorging. 38% van alle landen biedt geen enkele vorm van kindergeld ZIEK WORDEN Ieder jaar belanden 100 miljoen mensen in armoede omdat zijzelf of iemand in hun familie ziek worden. EINDE 88% van de beroepsbevolking wereldwijd heeft geen werkloosheidsuitkering WERKLOOS Steeds meer mensen zijn werkloos. Zonder uitkering vervallen ze in armoede. 72% van de werkende vrouwen wereldwijd heeft geen moederschapsuitkering BABY KRIJGEN Veel moeders moeten na de bevalling meteen weer aan de slag. ARBEIDSONGEVAL Veel arbeiders werken zonder vast contract of verzekering. Vaak gaat het om zwaar en gevaarlijk werk, met een grotere kans op arbeidsongevallen. 62% van de beroepsbevolking wereldwijd heeft geen arbeidsongevallenverzekering BRON: ILO, World Social Protection Report 2014/15: Building economic recovery, inclusive development and social justice.