Kick-off Regionaalpeilstation Wmo Datum Bijlage(n) 11 mei 2015 Van Doorkiesnummer Hester van den Bergh 033 4608954 Onderwerp Ons kenmerk Verslag Kick-off regionaal peilstation Wmo KV/hrbh/rall/160532/2015 Brancheorganisatie voor de geestelijke gezondheids- en verslavingszorg Piet Mondriaanplein 25 3812 GZ Amersfoort Postbus 830 3800 AV Amersfoort T 033 460 89 00 KVK 40483580 info@ggznederland.nl www.ggznederland.nl IBAN: NL56 INGB 0687 2118 08 BIC: INGBNL2A IBAN: NL08 ABNA 0408 3901 07 BIC: ABNANL2A
Introductie Sinds 2013 voert GGZ Nederland periodiek een landelijke monitor uit onder haar leden om de voortgang van de decentralisatie van de AWBZ naar de Wmo 2015 inzichtelijk te maken. Na de inwerkingtreding van de Wmo 2015 krijgt de transitie en de transformatie in elke regio een eigen invulling. Er ontstaan steeds grotere verschillen tussen gemeenten in de voortgang van het proces en invulling van het beleid. Om dit in kaart te kunnen brengen is naast de landelijke monitor ook een regionaal systeem nodig. Eind 2014 is daarom een start gemaakt met de inrichting van de regionale peilstations Wmo. Inmiddels is voor alle 43 Wmo-regio s (ten minste) één contactpersoon opgenomen in het peilstation. De regionale peilstations bieden een waardevol inzicht in de knelpunten en successen in de verschillende regio s. Door middel van korte vragenlijsten, inhoudelijke focusgroepen, of één op één contact wordt informatie uit de verschillende regio s opgehaald. De informatie dient als waardevolle input voor de landelijke lobby. Daarnaast worden de successen gedeeld met leden in alle regio s. Knelpunten dienen als input voor het ondersteuningsaanbod vanuit GGZ Nederland. Eind maart hebben er verspreid over het land drie regionale kick-off bijeenkomsten van de peilstations plaatsgevonden. Tijdens deze bijeenkomsten is in focusgroepen gesproken over de uitwerking van wet- en regelgeving in de regio, inkoop en afspraken met de gemeenten en lokale ontwikkelingen op het gebied van samenwerking en vernieuwingen. We kijken terug op drie vruchtbare kick-off bijeenkomsten waarin veel ervaringen zijn uitgewisseld. De uitkomsten uit de focusgroepen vindt u hieronder.
Uitkomsten Focusgroepen Tijdens de kick-off bijeenkomsten is in focusgroepen gesproken over de uitwerking van weten regelgeving in de regio, inkoop en afspraken met de gemeenten en lokale ontwikkelingen op het gebied van samenwerking en vernieuwingen. Hieronder vindt u een beknopt overzicht van de uitkomsten ingedeeld per onderwerp: algemeen, toegang, contracten, administratieve lasten en regeldruk, gegevensverwerking, verantwoordelijkheid en aansprakelijkheid, gemeentetoezicht, systeemknelpunten, innovatie, dagbesteding en inloop, Social Return On Investment, samenwerking en de ondersteuning vanuit GGZ Nederland. Algemeen - Het beeld van de landelijke Wmo monitor wordt bevestigd en verhelderd. (Klik hier voor het bericht op connect met het verslag van de laatste monitor uitvraag). - Over het algemeen is het contact met gemeente goed, hoewel een ieder zich in een andere fase van afspraken maken bevindt. Afgelopen jaar was vooral gericht op de inkoop. Inhoudelijke slag en transformatie is nog niet gemaakt. - Het is voor zowel zorgaanbieder als gemeente een proces van zoeken en dichterbij elkaar komen. Zowel gemeenten als zorgaanbieders zijn gedeeld verantwoordelijk en gebaat bij een goede relatie. - Kennisniveau bij gemeenten valt mee, ze leren snel en veel. - Geconstateerd wordt dat de ggz bijzonder is binnen de Wmo vanwege de combinatie van behandeling, ondersteuning en OGGZ. Dit vereist speciale deskundigheid in het sociale wijkteams. Het is gaandeweg leren voor zowel zorgaanbieders als gemeenten. Toegang - De toegang loopt nog niet goed, meer specifiek de toegang tot algemene- en maatwerkvoorzieningen. Beschikkingen laten lang (8 weken of meer) op zich wachten, is niet altijd conform de Algemene wet bestuursrecht. De beschikkingen zelf zijn weinig gedetailleerd bijvoorbeeld over hoe de zorg geleverd moet worden. In sommige regio s is nauwelijks instroom. In een andere regio heeft de gemeente de toegang bij zorgaanbieders belegd. Zij bepalen wat nodig is en doen de aanvraag. Echter, de duur van de afgifte van de beschikking door gemeenten vormt hier een knelpunt. - Zorgaanbieders voorzien risico s voor de inkoop van 2016. Op dit moment hebben zij te maken met een forse beddenreductie door verkeerde beddenproblematiek (zoals sectorvreemd, B op C plek). Als gemeenten de stand van april nemen als basis voor de inkoop voor 2016 is dit niet reëel aangezien de instroom nog onvoldoende op gang gekomen is. - Men heeft de indruk dat er een vermindering in keuzevrijheid voor de cliënt en verschuiving naar lichtere zorg gaande is.
- Contactpersonen van verschillende regio s geven aan dat er sprake is van regiobinding voor de toegang tot beschermd wonen, dit is wettelijk niet toegestaan. - In sommige regio s wordt de indicatiestelling van het CIZ gedelegeerd naar het sociale wijkteam, deze hebben niet altijd ggz expertise. Soms wordt de ggz ingehuurd, als dit niet het geval is dan loopt de toewijzing beschermd wonen vertraging op. - Aangegeven wordt dat er behoefte is aan een overzicht (stroomschema) die de overgang naar andere zorg inzichtelijk maakt. Oftewel hoe werkt indicatie en financiering. Daarna kan in de regio bekeken worden waar de knelpunten liggen en het schema kan bijdragen om in overleg met gemeente problemen proberen op te lossen. - De centrumgemeenten zijn verantwoordelijk, maar de ervaring is dat deze bevoegdheden delegeren naar gemeenten die op hun beurt geen/onvoldoende verantwoordelijkheid nemen. Contracten - Er zijn veel raamcontracten afgesloten. De raamcontracten bieden geen zekerheid, omdat aanbieders moeten afwachten hoeveel instroom er binnenkomt. Ook de duur van de contracten is erg kort. Zorgaanbieders gaven in de monitor aan voornamelijk meerjaren- of jaar contracten te hebben gesloten. Tijdens de focusgroep geven de contactpersonen aan dat dit weinig waard is omdat in veel gevallen gemeenten beschikkingen voor maar drie maanden afgeven aan haar burgers. Dit geldt ook voor beschermd wonen. - Het contract raakt ook de (rechts)positie van de zorgaanbieder: is het: Gemeente vraagt, zorgaanbieder draait of is/blijft de zorgaanbieder professioneel autonoom en zelf verantwoordelijk voor de levering van goede en veilige zorg op basis van patiënten- kwaliteits-en privacywetgeving (zoals WGBO; kwaliteitskaders/-eisen en wet BIG)? Hiervoor zijn wisselende modellen gekozen en afspraken gemaakt. Administratieve lasten en regeldruk - De administratieve verantwoording is een groot knelpunt. Gemeenten zijn nog niet allemaal aangesloten bij de i-wmo standaard en ook niet alle gemeenten hanteren deze. Bij de I-Wmo is nu veel problemen rondom formats, maar men verwacht dat dit een implementatie probleem is dat over enkele maanden verholpen is. Daarnaast is er geen eenheid van taal en hanteren gemeenten verschillende declaratietermijnen. Zorgaanbieders gaan van 60 naar meer dan 1500 productcodes. Een zorgaanbieder heeft de administratie geoutsourced en heeft hierdoor de zaken goed voor elkaar. Geïntegreerde instellingen overwegen de rentabiliteit van hun (beperkte) Wmo aanbod (ambulant en dagbesteding) en overwegen om ermee te gaan stoppen. - Zorgaanbieders geven aan dat ze geholpen zijn met bijvoorbeeld een modelcontract en Wmo voorwaarden met eventueel een administratieve verantwoordingsformat. Dit om vanuit zorgaanbieders pro actiever gemeenten te benaderen.
- De zorgaanbieder krijgt in de Wmo te maken met allerlei verschillende- regelkaders van gemeenten die hem verplichtingen en kwaliteitseisen opleggen, zoals in wet, Besluiten, Verordeningen maar ook via raamcontracten, inkoopcontracten, subsidieafspraken, beschikking aan de cliënt, uitvoeringsovereenkomst vanuit het keukentafelgesprek, soms op detailniveau. - Aanbieders zijn enorm veel tijd kwijt met het inrichten van administratieve processen, dat is geld dat niet naar de zorg gaat. Als oplossing wordt aangedragen om op landelijk niveau eenduidige richtlijnen vast te stellen (NB: VNG kan haar leden niet verplichten). - Wat de regeldruk verhoogt is een veelheid van externe overlegtafels. Gegevensverwerking - Zowel gemeente als zorgaanbieder moet gegevens verwerken volgens de regels van de privacywetgeving, waaronder de Wet bescherming persoonsgegevens (Wbp). Over en weer is er onvoldoende kennis van elkaars wet- en regelgeving. Er is bij zorgaanbieders geen behoefte aan meer regelgeving; in de praktijk zit de oplossing meer in wederzijds begrip, overleg en goede afspraken. - Het gaat niet alleen over welke gegevens er uitgewisseld mogen worden, maar ook op welke wijze. Nu gebeurt er nog veel via onbeveiligde verbindingen. Verschillende aanbieders gebruiken de post of beveiligde winzip bestanden met wachtwoord. Er zijn zorgaanbieders die communiceren via Zorgmail maar gemeenten moeten daarvan ook gebruik maken wil dat effectief zijn; Zorgmail is in ontwikkeling, privacyprotocollen van gemeenten zijn nog niet overal op orde. Volledigheidshalve, het model privacyreglement van GGZ Nederland wordt momenteel in overleg met de leden aangepast. - Bij zorgaanbieders leeft het gevoel dat gemeenten onvoldoende kennis hebben van de wet BIG en WGBO om het dilemma van de professional tussen het verstrekken van gegevens en het medisch beroepsgeheim te begrijpen. Een aanbieder heeft één van hun juristen een workshop hierover laten geven bij gemeenten. - Als het gaat om welke gegevens uitgewisseld mogen worden kunnen professionals de wegwijzer gebruiken. - Aanbieders geven aan dat er druk wordt uitgeoefend op hen om cliëntgegevens en het gehele begeleidingsplan te leveren, zonder de afweging vooraf of dat voor het doel noodzakelijk is. Aanbieders geven aan het lastig te vinden om met deze druk om te gaan, omdat er ook een financiële afhankelijkheid is. Verantwoordelijkheid en aansprakelijkheid - Er wordt gewerkt met hoofd- en onderaannemerschap, bijvoorbeeld een RIBW en een zorgboerderij. Nadeel hiervan is dat de hoofdaannemer verantwoordelijk (én aansprakelijk) is voor de afspraken met de onderaannemer en een goede uitvoering hiervan. Als hoofdaannemer kun je dit slechts beperkt beïnvloeden, daarom ligt de voorkeur dat er een directe (contractuele) relatie bestaat tussen de onderaannemer en de gemeente;
- De rechtsposities van de zorgaanbieder ten opzichte van de gemeente als een begeleidingsovereenkomst wordt opgezegd is onduidelijk. In hoeverre heeft een zorgaanbieder een nazorgplicht? Reactie van GGZ Nederland: ook hier weer de vraag over de (mate van) werking van de Wgbo, rechten en verplichtingen van aanbieder en cliënt, deze zijn deels bepaald in de afspraken tussen de gemeente en de zorgaanbieder. - Als een medewerker in het sociale wijkteam zit, hoe is dan de arbeidsrechtelijke relatie met deze werker en hoe zijn verantwoordelijk- en aansprakelijkheden in de samenwerking geregeld? Tevens zijn er vragen over de BTW-verplichting. De deelnemers geven aan dat het verschillend geregeld is, via detachering, uitleenconstructie, hoofd- en onderaannemerschap. Gemeentetoezicht(skader) - GGZ Nederland heeft algemene informatie over het toezicht op GGZ Connect geplaatst: http://www.ggz-connect.nl/bericht/3533/schema-toezicht-en-handhaving-inde-wmo-2015. - Leden geven aan dat het toezicht verschillend geregeld is. Afspraken staan in verschillende regelkaders, tevens het toezichtskader van gemeenten die verplichtingen en kwaliteitseisen opleggen. Dit is een uitwerking van wetten, besluiten, verordeningen, maar ook van raamcontracten, inkoopcontracten, subsidieafspraken, beschikking aan de cliënt, uitvoeringsovereenkomst vanuit het keukentafelgesprek. Het regelkader biedt ook de basis voor het toetsingskader door de gemeenteinspecteur. Leden geven aan dat je als zorgaanbieder met meerdere gemeenten met verschillende (kwaliteits)kaders en inspecteurs te maken krijgt en dat dit zorgt voor een administratieve last. - De achtergrond van de toezichthoudend ambtenaar is wisselend, een forensisch arts, een medici, iemand van de GGD of een gemeenteambtenaar. Het contact over het toezicht en calamiteiten loopt meestal via een vast contactpersoon. Systeemknelpunten - De contactpersonen zien grote risico s in het systeem. Het afwentelgedrag van financiers wordt nu al zichtbaar. De doorstroming en de keten lopen vast: Zorgverzekeraars sturen op beddenreductie, voor beschermd wonen zijn wachtlijsten, beschermd wonen krijgt de uitstroom niet gerealiseerd in verband met een tekort aan woning en tekort aan ambulante zorg en ondersteuning, instroom uit forensisch na afloop van titel loopt niet goed, FACT-teams worden gekort, cliënten worden te laat aangemeld en komen zo eerder in crisis, er ontstaat druk op crisisplaatsen etc. De contactpersonen zijn hierin een relatie met de toename van het aantal verwarde personen. - Een aanbieder die beschermd wonen plaatsen wil afbouwen loopt tegen het knelpunt aan dat gemeenten niet gebaat zijn bij een extra instroom en de centrum gemeente geen geld naar de andere gemeenten in de regio willen doorschuiven vanuit het beschermd wonen budget.
- De contactpersonen uiten hun zorgen over de herindicatie van ambulante cliënten: cliënten geven in het keukentafelgesprek aan dat het heel goed met ze gaat en komen dan uit op een algemene voorziening. Als medewerkers van de zorgaanbieders hier bij betrokken zijn, hebben zij er moeite mee om de noodzaak van de professionele zorg te onderbouwen. Dit vergt een actie van de leden. - Uit een regio komt het signaal dat het omkatten van ZZPB naar ZZPC als cliënt al C-zorg ontvangt, maar ook ontslag uit de kliniek vanuit DBC of ZZPB, door de gemeente tegengehouden wordt. De gemeente wil hier geen beschikking voor afgeven. Dit kan mogelijk voortkomen uit de ervaren financiële krapte bij gemeenten waardoor zij geen nieuwe cliënten in zorg willen zolang ze niet weten waar ze aan toe zijn. Innovatie (algemeen) - Vernieuwing blijft een lastig onderwerp, lastig om echt vernieuwend te denken en tot nieuwe ideeën te komen. Naar elkaar wijzen voor verantwoordelijkheid in vernieuwing. Een van de belemmeringen hierbij is dat systemen nog niet zijn ingericht. Bovendien is er ruimte en vertrouwen nodig vanuit gemeenten voor nieuwe initiatieven. - Een andere belemmering is dat vernieuwing niet kan op basis van kortlopende contracten, want innovatie kost tijd ( om nieuw product te ontwikkelen en te implementeren). Dagbesteding en inloop - Contactpersonen uiten zorgen over de inkoop voor volgend jaar van dagbesteding en inloop. - Er wordt gekeken hoe zo veel mogelijk de samenwerking gezocht kan worden (met andere doelgroepen) voor het aanbod. Vermenging van doelgroepen gebeurt hierbij steeds meer. Ook de samenwerking met sociale werkvoorziening bedrijven biedt kans om beschut werk en dagbesteding te koppelen en re-integratie naar werk. - Je ziet dat dagbesteding zich steeds verder ontwikkelt, het draait daarbij om meedoen in de maatschappij en de cliënt en begeleider krijgen de ruimte om de dagbesteding invulling te geven. - Een vraagstuk voor arbeidsmatige dagbesteding is hoe lokaal de verbinding met de participatiewet gelegd kan worden. Een vraagstuk bij recreatieve dagbesteding is hoe de op lokaal niveau de borging in wijk gerealiseerd kan worden. - Bij participatie ligt de focus op het herstel van mensen, wat zijn hiervoor de mogelijkheden en wat is daarvoor nodig. Hierbij wordt meer samengewerkt met andere aanbieders en de focus ligt bij het behalen van een start-kwalificatie. - Inloop ggz gaat naar algemene voorzieningen, zoals in Apeldoorn: ontmoeting voor alle mensen in wijkcentra, maar 7 van de dertig mensen van onze doelgroep haken dan af en blijven thuis zitten. Kan leiden tot crisissen.
- Toegang naar inloop en dagbesteding gaat via wijkteam en valt onder ambulante ondersteuning (indicatie), ook voor trajecten dagbesteding. Dit vormt een extra drempel voor cliënten, ook het verplicht invullen van de zelfredzaamheidsmatrix. - Vanuit gemeenten wordt sterk ingezet op werk of vrijwilligerswerk, maar er blijven mensen over die echt dagbesteding nodig hebben. - Huidige dagbesteding loopt leeg, vanwege lage tarieven, niet ingekocht en vervoer er naar toe wordt niet betaald (vervoer regelen helpt mensen te komen). - OGGZ subsidie (van gemeente) kan ingezet worden voor consultatie functie in sociaal wijkteam. Social Return On Investment (SROI) - Belangrijk is thema SROI. Er is bij de aanbieders nog weinig beeld bij SROI en de precieze uitwerking hiervan, ook al is dit wel in alle contracten opgenomen. - Helder is wel dat gemeenten hier wisselend mee omgaan. Bij de ene gemeente geldt SROI als inspanningsverplichting, bij de andere een keiharde afspraak. De ene gemeente geeft veel ruimte over de wijze waarop dit ingevuld kan worden, de andere gemeente heeft hier een duidelijke criteria voor. - Sommige gemeenten schatten doelgroep ruim in en dan kunnen ervaringsdeskundigen meegerekend worden. - Participatie wordt bevorderd als gemeenten inzetten op sociale infrastructuur: vrijwilligersorganisaties, buurt initiatieven, ondernemers, buurtbewoners inzetten voor psychisch kwetsbare burgers. Dan wel extra deskundigheid vanuit de ggz nodig voor deze doelgroep. - Sommige gemeenten gaan pas beleid ontwikkelen in 2016, andere hebben strenge eisen waardoor aanbieders in de problemen komen met de krimp van het eigen personeel. - In sommige regio s wordt de toeleiding naar werk vanuit SROI uitbesteed aan een commercieel bedrijf: zij willen dan de verplichting van meerder organisaties bundelen en inzetten om eigen cliënten aan het werk te krijgen binnen die organisaties. Dus gezamenlijk gelden besteden aan re-integratie van doelgroep. Samenwerking aanbieders - De urgentie wordt gevoeld om meer samen te werken, maar men zoekt naar hoe je het praktisch kan aanvliegen en inregelen. De gesprekken hierover met andere aanbieders zijn heel nuttig. - Sommige gemeenten geven iedereen ruimte om te ondernemen, ook kleine partijen. Aanbieders zoeken elkaar veel meer op dan vroeger, ook branche overstijgend, komt deels door verschillende overlegtafels waaraan zij deelnemen. Samenwerking is veel vanzelfsprekender geworden, minder gericht op concurrentie. Als je als aanbieder te veel voor jezelf gaat wordt je door anderen partijen in de samenwerking hierop afgerekend. Bovendien zijn er gemeenten die de regie nemen en eisen stellen aan samenwerking in de aanbesteding.
- De financiering van maatwerkvoorzieningen (4 weken individueel en groep) tegen laag tarief is perverse prikkel tot samenwerken. Cliënten moeten betalen voor algemene voorzieningen en nu gaan organisaties juist eigen vormen van dagbesteding organiseren. - Geïntegreerde instellingen gaan heldere keuzen maken wat wel en niet te doen, vanwege lage tarieven dagbesteding en ingewikkeldheid van contracteren. - Vilans heeft een ketenmodel samenwerking gemaakt die veel gebruikt wordt. - Vernieuwing zit in algemene voorziening: met meerdere instellingen(vg) in wijkcentra activiteiten ontwikkelen voor kwetsbare burgers, ggz deskundigheid betaalt in wijkcentra. - Samenwerken betreft woningen en woonvormen: Leger des Heils en VG. Ondersteuning GGZ Nederland - Leden wensen niet meer landelijke regie maar zien meer in regionale afspraken en samenwerking. De producten en voorlichting van GGZ Nederland kunnen ervoor zorgen dat leden goed beslagen ten ijs komen in het overleg met hun partners, waaronder gemeenten. - Men is tevreden met de informatie over wet- en regelgeving vanuit GGZ Nederland; het helpt om inzicht te krijgen in de eigen (rechts)positie (van de zorgaanbieder) en vandaaruit naar anderen te handelen. De invloed op het handelen van gemeenten is minimaal, daarbij kan de Vereniging Nederlandse Gemeenten (VNG) hun leden ook niets opleggen. - Geef meer gewicht aan de regio's. Systeem van Centrumgemeenten geldt alleen voor BW. Behoefte aan meer samenwerking tussen regio's. - T.a.v. subsidie aanvraag; regels en termijnen van declareren en factureren harmoniseren. - Veilige communicatie beter regelen: dit kan via iwmo maar dit wordt nog niet overal gebruikt.