Inhalatie-instructie Workshop XXXXXXXXXXX Zorggroep Synchroon
Programma: LAN, Long Alliantie Nederland Inhalatietechnologie en inhalatietechniek - Poederinhalatoren - Dosisaërosolen + Voorzetkamers - Ademgeactiveerde inhalatoren - Soft Mist Inhalator - Vernevelaars Handvatten voor de praktijk 2
Vanaf het begin. Advertentie uit 1898. 3
tot. 4
Nu 5
Wat doen we verkeerd? ERS Chest 2016 Sanchis ea Systematic Review of Errors in Inhaler Use 6
Long Alliantie Nederland Nationaal Actieprogramma Chronische Longziekten, NACL 1. 25% minder ziekenhuisopnamedagen astma en COPD 2. 15% vermindering verloren werkdagen door astma en COPD 3. 20% meer rendement van inhalatiemedicatie 4. 25% minder kinderen die beginnen met roken 5. 10% minder doden door astma en COPD http://www.longalliantie.nl/nationaal-actieprogramma-chronischelongziekten 7
20% meer rendement van inhalatiemedicatie: HOE? Eenduidige inhalatieprotocollen Eenduidige gebruiksaanwijzingen Instructiefilms www.inhalatorgebruik.nl Rapport: Goed Gebruik Inhalatiemedicatie, januari 2018 Rapport: Goed inhaleren vraagt om eenduidig instrueren, januari 2015 8
LAN www.inhalatorgebruik.nl 9
LAN www.inhalatorgebruik.nl 10
LAN www.inhalatorgebruik.nl 11
LAN www.inhalatorgebruik.nl 12
LAN www.inhalatorgebruik.nl 13
LAN www.inhalatorgebruik.nl 14
Goed gebruik inhalatiemedicatie DRIP- methodiek: D: is de gestelde Diagnose wel de goede diagnose? R: wat is de Ratio van de medicijnkeuze en deeltjesgrootte? I: wat zijn de Inhalatorkarakteristieken? P: wat zijn de Patiëntkarakteristieken? 15
Programma: LAN, Long Alliantie Nederland Inhalatietechnologie en inhalatietechniek - Poederinhalatoren - Dosisaërosolen + Voorzetkamers - Ademgeactiveerde inhalatoren - Soft Mist Inhalator - Vernevelaars Handvatten voor de praktijk 16
Anatomie van de luchtwegen: Indeling naar generatie Hogere luchtwegen Generatie 0-11 Centrale luchtwegen Generatie 12-16 Perifere luchtwegen Generatie 17-23 95% van totale longoppervlakte
Anatomie luchtwegen Inhalatiesnelheid in mond/trachea hoog (7 m/s) Daarna 23 vertakkingen tot aan alveoli: oppervlakte neemt enorm toe, snelheid enorm af (0,002 m/s).
De respiratoire luchtwegen.....hebben een relatief groot oppervlak met stilstaande lucht. HW Frijlink & AH De Boer, Expert Opinion Drug Delivery (2004) 1 (1) 67-86.
Longdepositie & Deeltjesgrootte Globaal is de depositie in de luchtwegen het resultaat van drie mechanismen, die correleren met de grootte van de deeltjes: Impactie: vooral grote deeltjes (>10 μm) slaan neer vanwege inertia (gewicht) Sedimentatie: vooral middelgrote deeltjes (2-10 μm), slaan neer vanwege zwaartekracht Diffusie: fijne deeltjes (<1 μm) slaan neer vanwege Brownse bewegingen Heyder, J., Gebhart, J., Rudolf, G., Schiller, C. F. and Stahlhofen, W.: Deposition of particles in the human respiratory tract in the size range 0.005-15 [mu]m. Journal of Aerosol Science 17, pp 811-825 (1986). 20
Deeltjesgrootte versus longdepositie Deeltjes van 2-5 μm diameter hebben de meeste kans om in de longen (bronchi / alveoli) neer te slaan. Heyder, J., Gebhart, J., Rudolf, G., Schiller, C. F. and Stahlhofen, W.: Deposition of particles in the human respiratory tract in the size range 0.005-15 [mu]m. Journal of Aerosol Science 17, pp 811-825 (1986). 21
Poederinhalatoren 22
Technologie Poederinhalatoren Medicatie afgifte Deeltjes-grootte verdeling Variatie in dosisafgifte Depositie Hand-mondcoördinatie Niet belangrijk Geschikt bij onbewuste inhalatie Afhankelijk van de inspiratiekracht Nee What the pulmonary specialist should know about the new inhalation therapies. Laube et al. Eur Respir J 2011;37: 1308-1331 23
Weerstand inhalator Weerstand luchtwegen Spierkracht 24
Poederinhalator Voordelen: o Handig formaat o Geven aan wanneer ze leeg zijn Nadelen: o Poeder kan vochtig worden o Bij afname inspiratiekracht, minder medicatie op de juiste plaats What the pulmonary specialist should know about the new inhalation therapies. Laube et al. Eur Respir J 2011;37: 1308-1331 25
Poederinhalator: inhalatietechniek 1. Gebruiksklaar maken 2. Ga rechtop zitten of staan, het hoofd iets achterover 3. Uitademen (niet in apparaat!!) 4. Apparaat in de mond nemen (tanden en lippen gesloten rondom het mondstuk) 5. Adem krachtig en volledig diep in* 6. Apparaat uit de mond nemen 7. Adem 10 tellen vasthouden of zolang als comfortabel is 8. Herhaal stap 2 t/m 7 *De mate van krachtig, diep en volledig inhaleren kan per device verschillen. 26
De Praktijk 1. Gebruiksklaar maken 2. De inhalatietechniek 3. De inhalatie-instructie 27
Breezhaler LAN inhalatieprotocol & gebruiksaanwijzing Breezhaler Indacaterol Glycopyrroniumbromide Indacaterol/Glycopyrroniumbromide www.inhalatorgebruik.nl 28
Cyclohaler LAN inhalatieprotocol Cyclohaler Beclometason Formoterol Budesonide Ipratropium Salbutamol www.inhalatorgebruik.nl 29
Diskus LAN inhalatieprotocol & gebruiksaanwijzing Diskus Fluticason Fluticason/Salmeterol Salmeterol Salbutamol www.inhalatorgebruik.nl 30
Easyhaler LAN inhalatieprotocol Easyhaler Budesonide Formoterol Budesonide/Formoterol www.inhalatorgebruik.nl 31
Ellipta LAN inhalatieprotocol Ellipta Fluticason/Vilanterol Fluticason/Vilanterol/Umeclidinium Umeclidinium/Vilanterol Umeclidinium www.inhalatorgebruik.nl 32
Elpenhaler LAN inhalatieprotocol Elpenhaler Salmeterol/Fluticason www.inhalatorgebruik.nl 33
Forspiro LAN inhalatieprotocol & gebruiksaanwijzing Forspiro Fluticason/Salmeterol www.inhalatorgebruik.nl 34
Genuair LAN inhalatieprotocol Genuair Aclidiniumbromide Aclidinium/Formoterol www.inhalatorgebruik.nl 35
HandiHaler LAN inhalatieprotocol & gebruiksaanwijzing HandiHaler Tiotropiumbromide www.inhalatorgebruik.nl 36
Nexthaler LAN inhalatieprotocol Nexthaler Beclometason/Formoterol www.inhalatorgebruik.nl 37
Novolizer LAN inhalatieprotocol & gebruiksaanwijzing Novolizer Budesonide Formoterol Salbutamol www.inhalatorgebruik.nl 38
Spiromax LAN inhalatieprotocol Spiromax Budesonide/Formoterol Salmeterol/Fluticason www.inhalatorgebruik.nl 39
Turbuhaler LAN inhalatieprotocol & gebruiksaanwijzing Turbuhaler Budesonide / Formoterol Formoterol Budesonide Terbutaline www.inhalatorgebruik.nl 40
Zonda LAN inhalatieprotocol Zonda Tiotropiumbromide www.inhalatorgebruik.nl 41
Dosisaërosolen 42
Technologie Dosis-aërosolen Medicatie afgifte Door drijfgas Deeltjes-grootte-verdeling Depositie Dosisafgifte Hand-mond-coördinatie Essentieel Onbewuste inhalatie Ja, Onafhankelijk van de inspiratiekracht maar alleen met een voorzetkamer What the pulmonary specialist should know about the new inhalation therapies. Laube et al. Eur Respir J 2011;37: 1308-1331 43
Eigenschappen van aërosolen Voordelen: compact multidose Nadelen: hand-mond coördinatie hoge keeldepositie gebruik van hulpstoffen invloed temperatuur What the pulmonary specialist should know about the new inhalation therapies. Laube et al. Eur Respir J 2011;37: 1308-1331 44
Dosisaerosol zonder voorzetkamer LAN inhalatieprotocol Dosisaerosol zonder voorzetkamer SABA s. SAMA. Combi SABA + SAMA LABA s. ICS. Combi ICS + LABA Combi ICS + LABA + LAMA www.inhalatorgebruik.nl 45
Voorzetkamers met Mondstuk 46
Voorzetkamers met Maskers www.inhalatorgebruik.nl 47
Aerochamber LAN inhalatieprotocol & gebruiksaanwijzing Aerochamber www.inhalatorgebruik.nl 48
Inspirachamber LAN inhalatieprotocol & gebruiksaanwijzing Inspirachamber www.inhalatorgebruik.nl 49
Space Chamber LAN inhalatieprotocol & gebruiksaanwijzing Space Chamber www.inhalatorgebruik.nl 50
Volumatic LAN inhalatieprotocol & gebruiksaanwijzing Volumatic www.inhalatorgebruik.nl 51
Vortex LAN inhalatieprotocol Vortex www.inhalatorgebruik.nl 52
OptiChamber 53
Ademgeactiveerde inhalatoren Autohaler Redihaler 54
Technologie adem-geactiveerde inhalator Medicatie afgifte Door drijfgas/inademing Deeltjes-grootte-verdeling Onafhankelijk van de Depositie inspiratiekracht Dosisafgifte Hand-mondcoördinatie Minder essentieel Onbewuste inhalatie Nee What the pulmonary specialist should know about the new inhalation therapies. Laube et al. Eur Respir J 2011;37: 1308-1331 55
Autohaler LAN inhalatieprotocol & gebruiksaanwijzing Autohaler Beclometason Salbutamol www.inhalatorgebruik.nl 56
Redihaler LAN inhalatieprotocol & gebruiksaanwijzing Redihaler Beclometason Salbutamol www.inhalatorgebruik.nl 57
Technologie Soft Mist Inhalator Medicatie afgifte Door mechanische energie Deeltjes-grootte verdeling Depositie Dosisafgifte Onafhankelijk van inspiratiekracht Hand-mondcoördinatie Minder essentieel Geschikt bij onbewuste inhalatie Nee What the pulmonary specialist should know about the new inhalation therapies. Laube et al. Eur Respir J 2011;37: 1308-1331 58
Respimat LAN inhalatieprotocol & gebruiksaanwijzing Respimat Tiotropiumbromide Olodaterol Tiotropiumbromide/Olodaterol www.inhalatorgebruik.nl
Vernevelaar 60
Vernevelaar Voordelen: Ook bij ernstige kortademigheid komt medicatie diep in de longen terecht. Patiënt kan rustig in en uitademen. Nadelen: Zijn groot en lastig mee te nemen. Kost veel tijd. Verhoogde kans op infecties (onderhoud). 61
Beslisboom volwassenen Patiënt bewuste inhalatie mogelijk bewuste inhalatie niet mogelijk Voldoende inspiratoire flow Onvoldoende inspiratoire flow hand - mond coördinatie + Droogpoeder inhalator Aërosol + voorzetkamer Ademgeactiveerde inhalator Soft Mist Inhalator hand - mond coördinatie - Droogpoeder inhalator Aërosol + voorzetkamer Ademgeactiveerde inhalator Soft Mist Inhalator hand - mond coördinatie + Aërosol + voorzetkamer Ademgeactiveerde inhalator Soft Mist Inhalator hand - mond coördinatie - Aërosol + voorzetkamer Ademgeactiveerde inhalator Soft Mist Inhalator Vernevelaar Dekhuijzen P.N.R. et al. Prescription of inhalers in asthma and COPD: Towards a rational, rapid and effective approach.. Respiratory Medicine (2013) 107, 1817-1821. Aërosol + voorzetkamer Vernevelaar 62
Programma: LAN, Long Alliantie Nederland Inhalatietechnologie en inhalatietechniek - Poederinhalatoren - Dosisaërosolen + Voorzetkamers - Ademgeactiveerde inhalatoren - Soft Mist Inhalator - Vernevelaars Handvatten voor de praktijk 63
Handvatten voor de praktijk Therapietrouw Inhalatiemanagement Educatie medicatie Inhalatie-instructie Inhalatiecontrole 64
Handvatten voor de praktijk Ketenzorg LAN: Rapport: Goed Gebruik Inhalatie Medicatie, Januari 2018 65
Inhalatiemanagement in de huisarts- en apotheekpraktijk Kies per patiënt het juiste apparaat maatwerk! Maak gebruik van www.inhalatorgebruik.nl: gebruiksaanwijzing instructiefilmpjes Verwijs naar de gebruiksaanwijzing in de bijsluiter Kijk kritisch naar gebruik & houdbaarheid medicijn. Heb aandacht voor goede hygiëne. Geef educatie, instructie & controle. Taakverdeling huisarts, POH, assistente. Zoek afstemming met de apotheken middels FTO & LESA. Overleg met longarts, kinderarts en longverpleegkundigen van ziekenhuis en Thuiszorg. 66
Dank voor uw aandacht! 67