Wat is zout? Zout zit in bijna alle voedingsmiddelen die we eten. Zelfs in die producten waarin je het helemaal niet verwacht, zoals zoete koeken en zoete drop. Zout geeft smaak aan het eten. En het zorgt ervoor dat eten minder snel bederft. Producten zoals vleeswaren, vis en kaas kunnen we daardoor langer bewaren. Maar zout heeft ook minder goede kanten. Het is namelijk niet zo gezond voor je. Zout en gezondheid Zout bestaat uit twee stoffen: natrium en chloride. En juist dat natrium is niet goed voor je als je er te veel van binnenkrijgt. Door te veel zout te eten stijgt de bloeddruk in je lichaam. De druk op de bloedvaten kan zo groot worden dat ze beschadigd raken en hard worden. Het hart moet dan steeds harder werken om het bloed rond te pompen, waardoor hartproblemen kunnen ontstaan. Ook kun je uiteindelijk een beroerte krijgen. Hieraan kun je doodgaan. Te veel zout is dus ongezond. Je krijgt er pas last van als je ouder bent, maar als je als kind al te veel zout krijgt is het ook ongezond. Voor mensen die te dik zijn en voor ouderen is te veel zout nog eens extra ongezond. Je lichaam heeft eigenlijk maar 1 gram zout per dag echt nodig. In Nederland krijgen volwassenen per dag ongeveer 9 gram zout binnen. Kinderen krijgen iets minder binnen, maar hoeveel precies is onbekend. De Consumentenbond heeft samen met onderzoekers van de Wageningen Universiteit berekend dat als we maar 6 gram zout per dag zouden eten, er elk jaar 2500 minder mensen doodgaan aan harten vaatziekten!!
Waarom zit er zout in ons eten? In het meeste voedsel zit van nature helemaal niet zoveel zout. Dat voegen de makers in de fabriek toe om het product zogenaamd lekkerder te maken en ervoor te zorgen dat je het langer kunt bewaren. Het zijn dan ook vooral de kant-en-klare producten uit de winkel, zoals soepen, broden, worst, kaas en snacks, waar veel zout in zit. In pure producten zoals groenten en fruit, onbewerkt vlees en melk zit geen zout. Het zout dat je zelf over je eten strooit tijdens het koken of aan tafel, is maar een heel klein beetje van wat je dagelijks binnenkrijgt. Het meeste zout is er door de fabrikant al ingestopt. En dat kan je er niet meer uithalen! Zout en kinderen We krijgen dus allemaal te veel zout binnen. Dat is ongezond voor volwassenen, maar voor kinderen helemaal, want die hebben een veel kleiner lijf. De Gezondheidsraad, die in Nederland adviezen geeft over onder andere gezond eten, adviseert volwassenen om niet meer dan 6 gram zout per dag te eten. Minder zou nog beter zijn. Het lichaam heeft aan slechts 1 gram per dag genoeg. Lange tijd waren er geen aparte adviezen voor kinderen, maar omdat zout voor hen nog slechter is dan voor volwassenen, zijn die er sinds vorig jaar wel. Voor kinderen zijn ook adviezen voor de hoeveelheid zout per dag: Maximale hoeveelheid zout per dag per leeftijdscategorie: Maximale hoeveelheid zout per dag in grammen Maximale hoeveelheid natrium per dag in grammen 6 gram 5 gram 4 gram 3 gram 2 gram 1 gram <1 <0,4 1 0,4 3 1,2 4 1,6 5 2 6 2,4 6 2,4 0-6 maanden 7-12maanden 1-3 jaar 4-6 jaar 7-10 jaar 11-14jaar > 14 jaar
Feiten en fabels over zout: Waar of onzin? Door op het etiket te kijken kun je makkelijk zien hoeveel zout in een product zit. Onzin! Veel fabrikanten zetten het helemaal niet op het etiket. En als het wel op het etiket staat, staat er vaak natrium. Dat getal moet je met 2,5 vermenigvuldigen om de hoeveelheid zout te krijgen. Het is dus niet makkelijk om op het etiket te zien hoeveel zout in het eten zit. Zonder zout smaakt eten niet lekker. Onzin! De smaakpapillen in je mond die smaken kunnen herkennen, wennen vrij snel aan minder zout voedsel. Als je daarna weer eens een product eet met het eerdere zoutgehalte smaakt dat ineens ontzettend zout en vaak niet meer zo lekker als je dacht. Als je zelf geen zout in je eten stopt, krijg je nooit te veel binnen. Onzin! Het meeste zout dat je binnenkrijgt komt uit producten uit fabrieken, zoals kant-en-klaar eten, brood en kaas. Het is dus wel heel goed mogelijk om te veel zout te eten terwijl je zelf niets toevoegt. Extra zout is niet nodig, ook niet bij warm weer. Waar! Als je zweet, raak je maar een klein beetje zout kwijt. Extra zout is dus helemaal niet nodig. Genoeg drinken is wel nodig, want anders droog je uit! Smaak bedriegt bij zout. Waar! In een snee brood kan bijna evenveel zout zitten als in een handje borrelnootjes en in klein bord tomatensoep evenveel als in drie kroketten. Er zijn er maar heel weinig die dat ook echt kunnen proeven! Zeezout is gezonder dan gewoon zout. Onzin! In zeezout zitten wat meer mineralen, maar die hoeveelheden zijn erg klein. Zeezout en gewoon keukenzout bestaan allebei voor het overgrote deel uit natriumchloride. Natrium verhoogt de bloeddruk en het maakt niet uit of dat uit zeezout of uit gewoon zout komt. Waar of onzin?
Spreekwoorden met zout Zo zout heb ik het nog nooit gegeten! Zoiets raars heb ik nog nooit meegemaakt Je moet niet op alle slakken zout leggen! Je moet niet over alle kleinigheden mopperen Je zit erbij als een zoutzak. Je zit erbij als of je moe bent Dat moet je met een korreltje zout nemen. Dat moet je niet helemaal geloven Iemand afzouten. Iemand met een kleinigheidje wegsturen Wat bedoel je ermee? De Consumentenbond strijdt voor gezondere producten Nu eten mensen gemiddeld 9 gram zout per persoon per dag. Dit zit verborgen in allerlei alledaagse levensmiddelen. Je kunt er dus zelf bijna niets aan doen dat je te veel zout eet. Als we echt veel minder zout binnen willen krijgen, moeten bedrijven minder zout in de producten stoppen. Als dan de gemiddelde zoutconsumptie daalt van 9 naar 6 gram scheelt dat naar schatting 2500 onnodige sterfgevallen per jaar in Nederland. Dat is toch gigantisch? Zoveel impact heeft zout dus op ons leven! De afgelopen jaren heeft de Consumentenbond de levensmiddelenindustrie opgeroepen minder zout te gebruiken. Bedrijven hebben beloofd dat te doen, maar uit de test van de Consumentenbond blijkt dat er nog steeds niet genoeg gebeurt. Ons eten is nog steeds veel te zout! Tijd dus voor de campagne Opzouten!, die de Consumentenbond samen met consumenten voert. Je kunt er van alles over lezen op de website: www.consumentenbond.nl/opzouten. Kijk op de campagne Opzouten!
Presentatietips Wil je je klasgenoten mee laten doen met je spreekbeurt? Vraag iedereen om de tong uit te steken en aan te wijzen waar je eigenlijk zout proeft. Iedereen de tong uitgestoken? Nou dan zitten ze mooi voor gek want het is een fabeltje dat er plekken op je tong zijn waarmee je zoet, zuur, zout en bitter uit elkaar houdt. Tip 1 Neem 3 zoutvaatjes mee. Tip 2 Stop in de eerste 1 gram zout, dat is wat je lichaam nodig heeft. In de tweede 6 gram zout, dat is de hoeveelheid waarvan de overheid zegt dat je maximaal zou mogen eten per dag en in de derde 9 gram. Dat is wat je ongewild binnen krijgt omdat er in zoveel producten te veel zout zit. 1 2 Je krijgt dus 8 gram zout meer binnen dan je lichaam nodig heeft! Even een snelle rekensom: 8 gram x 365 dagen per jaar = 2920 gram per jaar. En dat is dus bijna 3 kilo! Zo snapt iedereen in de klas meteen hoeveel dat wel niet is! 3 nog meer tips!
Presentatietips Wil je je klasgenoten mee laten doen met je spreekbeurt? Neem 1 boterham met kaas mee en vraag iedereen om op een papier te schrijven hoeveel zout dat zij denken dat erin zit. Het goede antwoord: in een boterham zit ongeveer 0,5 gram zout en in 1 plak kaas ongeveer 0,7 gram. Samen dus 1,2 gram zout. Tip 3 Stel een multiple choice vraag, zoals: Tip 4 Waar zit het meeste zout in? een handje borrelnootjes of een handje zoute drop? Antwoord: de borrelnootjes, die zijn 7 keer zo zout zoute of zoete drop? Antwoord: zoete drop Nibb It Sticks of gewone naturel chips van Lays Antwoord: de Nibb It Sticks. In dit product zit bijna 3 keer zo veel zout, terwijl het speciaal is gericht op kinderen!