SCHENKEN EN NALATEN AAN HET KONINKLIJK CONCERTGEBOUWORKEST Beschermvrouwe Hare Majesteit de Koningin VOOR DE EEUWIGE SCHOONHEID VAN MUZIEK
STICHTING DONATEURS KONINKLIJK CONCERTGEBOUWORKEST bestuur Alexander van Wassenaer voorzitter Emile Lens penningmeester Marc Bakker, Nollie van Berge, Heleen Kersten, Jan Raes, Jan Wolfs, Hans Zwarts staf Wouter Steijn - directeur Hanna Philips, Maurits Musch, Henriette Henny, Merel Geerlings notaris Mr. R.H. Meppelink - Loyens & Loeff te Amsterdam bank ABN AMRO rek.nr. 44 67 58 906 t.n.v. Stichting Donateurs Koninklijk Concertgebouworkest bezoekadres en kantoor Jacob Obrechtstraat 51 / 1071 kj Amsterdam + 31 (0) 20 305 10 10 donateurs@concertgebouworkest.nl www.concertgebouworkest.nl Stichting Donateurs Koninklijk Concertgebouworkest - 2012 tekst - Marieke de Ridder, tekst & training druk www.jubels.nl foto s, tenzij anders vermeld - Ronald Knapp Stichting Donateurs Koninklijk Concertgebouworkest heeft het CBF-keurmerk, het kwaliteitskeurmerk van het Centraal Bureau Fondsenwerving. Dit onafhankelijke Bureau onderzoekt en beoordeelt of organisaties op een verantwoorde wijze gelden inzamelen voor goede doelen.
AAN HET KONINKLIJK CONCERTGEBOUWORKEST SCHENKEN EN NALATEN VOOR DE EEUWIGE SCHOONHEID VAN MUZIEK inhoud Een woord vooraf van Jan Raes 3 Schenken & het Gouden Gilde 5 Muzikale privileges Een financieel privilege Schenken met een Fonds op Naam 7 Muzikale privileges Financiële en organisatorische privileges Schenken met een testament 8 Schenken is maatwerk wij adviseren u graag 9 Uw schenkingen maken mogelijk 10 Jong talent op de Orkestacademie Jonge luisteraars op repetities en familieconcerten 11 De aanschaf van instrumenten voor het orkest 12
De wereldvermaarde klank van het Concertgebouworkest is mijns inziens te danken aan de befaamde chef dirigenten, de talentvolle musici, de prachtige akoestiek van het Concertgebouw en de vele uitzonderlijk fraaie instrumenten. Deze vier belangrijke elementen hebben het orkest beroemd gemaakt en zijn het fundament voor ons succes in de toekomst. Mariss Jansons, chef-dirigent 2 foto voorpagina en hierboven: Simon van Boxtel
Geachte muziekliefhebber, Vol weemoed hoor ik de verhalen van de oudere musici in het orkest die zich nog de aanschaf van een uitmuntend instrument konden veroorloven. Die tijd ligt echt achter ons, al enige decennia. Kwalitatief hoogwaardige muziekinstrumenten zijn alleen maar zeldzamer en daardoor kostbaarder geworden. Velen onder u zullen zich niet realiseren dat bijna de helft van de musici van het Koninklijk Concertgebouworkest, allen geselecteerd op hun talent en bevlogenheid, alleen op zo n superieur instrument kunnen spelen dankzij donateurs, dankzij muziekliefhebbers zoals u. Nu al ruim zestig keer heeft de Stichting Donateurs Koninklijk Concertgebouworkest een instrument kunnen aankopen voor een bepaalde musicus van het orkest. Maar dat instrument wordt niet zijn of haar eigendom, het blijft in het bezit van de Stichting waardoor het voor de toekomst van het orkest behouden blijft. Voor die toekomst moet het orkest trouwens ook kunnen rekenen op de komst van jong talent, want niemand heeft het eeuwige leven. Dat is het tweede doel van de Stichting Donateurs: talentvolle jonge musici op alle mogelijke manieren steunen bij hun muzikale ontwikkeling. Het Concertgebouworkest kan niet op het door ons gewenste en zo door u gewaardeerde niveau musiceren zonder uw financiële steun. Als u het Koninklijk Concertgebouworkest steunt door te schenken of na te laten, aanvaard dan onze dank in de vorm van enkele privileges en muzikale attenties. En, om Aristoteles te parafraseren, hoe schoon mijn woorden ook mogen klinken, er is geen betere aanbeveling dan de eeuwige schoonheid van de muziek. Jan Raes algemeen directeur Koninklijk Concertgebouworkest 3
Het is onvoorstelbaar hoe een viool uit de achttiende eeuw mij zo kan inspireren. Eke van Spiegel Deze Nicolas Gagliano viool is zo goed als zeker in 1763 gebouwd en was lang in het bezit van de legendarische violist en pedagoog Oskar Back. De Stichting Donateurs heeft hem in 2008 kunnen kopen van diens kleinkinderen. Bij de overdracht van het instrument getuigde kleinzoon Pierre Chenu van zijn vreugde dat dit erfstuk voor altijd voor de muziek behouden bleef. De viool is nu in de gevoelige handen van Eke van Spiegel. 4
schenken & het gouden gilde De Stichting Donateurs heeft het Gouden Gilde in het leven geroepen om de schenkers op een bijzondere manier te kunnen bedanken voor hun onmisbare steun aan het Koninklijk Concertgebouworkest. Het Gouden Gilde is in de loop der jaren uitgegroeid tot een hecht gezelschap van gelijkgestemde, muziekminnende particuliere schenkers. Muzikale privileges Allereerst ontvangen de leden twee keer per jaar het Gouden Gilde Nieuws, met achtergrondinformatie over nieuwe aankopen van instrumenten en over de bestedingen van de donateursgelden aan de ontwikkeling van jong talent. Ook krijgen de leden van het Gouden Gilde een voorrangsbehandeling bij de aanvraag van concertabonnementen, en worden zij desgewenst vermeld op de ledenlijst in de seizoensbrochure van het orkest. Maar het aardigste privilege is wel de jaarlijkse Gouden Gilde Soiree, exclusief voor de leden, met een programma van ongebruikelijke stukken, gespeeld door verrassende ensembles van orkestleden. Een financieel privilege Elke schenking aan de Stichting Donateurs is aftrekbaar van de inkomstenbelasting, aangezien de Stichting een door de overheid erkende Algemeen Nut Beogende Instelling is. Het lidmaatschap van het Gouden Gilde is gebonden aan een minimumschenking van 5000,- ineens of vijf jaar achtereen 1000,-. Kiest u voor een schenking in vijf jaarlijkse termijnen, dan is dat fiscaal extra aantrekkelijk; deze zogeheten lijfrenteschenking is namelijk volledig aftrekbaar. Ook regelt én bekostigt de Stichting Donateurs voor u de notariële akte die voor zo n lijfrenteschenking een voorwaarde is. Voorbeeld van schenken bij een inkomstenbelasting van 52 % volgens de nieuwe Geefwet per 1 januari 2012 Een schenking ineens 10.000,- Teruggave via belastingaftrek - aftrekbaar van 1 tot 10 % van verzamelinkomen pm Een schenking mét notariële akte 10.000,- verdeeld over vijf jaarlijkse termijnen, betreft dit een jaarlijkse schenking van 2.000,- Mogelijke teruggave via belastingaftrek, per jaar 1.300,- Uw netto schenking per jaar 700,- op www.concertgebouworkest.nl/donateurs vindt u meer informatie over mogelijke fiscale voordelen, afhankelijk van uw inkomen en het bedrag van uw schenking 5
Het Christiaan Vlek Fonds een voorbeeld Christiaan was nog maar elf jaar oud toen hij overleed aan kanker. Hij was heel muzikaal, speelde al goed piano en had het plan om ook de cello op te pakken. Die tijd is hem niet gegund. Maar ook in de laatste maanden van zijn leven zat hij nog uren achtereen naar klassieke muziek te luisteren. Dit vertelden zijn ouders, Chris en Marlien Vlek, aan Wouter Steijn van de Stichting Steven en Rutger-Jan Vlek Donateurs tijdens hun beraadslagingen over de broers van Christiaan oprichting van een Fonds op Naam ter nagedachtenis aan Christiaan. Zou het niet mooi zijn als de opbrengst van dit fonds juist ten goede zou komen aan de cellogroep? Maar ze wilden het wel graag zo inrichten dat de steun aan de cellisten zijn weerslag zou hebben op de kwaliteit van het volledige orkest. In 2007 is het Christiaan Vlek Fonds opgebouwd uit schenkingen van de ouders van Christiaan en van diens broers Steven en Rutger-Jan. Jaarlijks komen de broers met Wouter Steijn en cellist Johan van Iersel bijeen om te overleggen over de gewenste bestedingen. En als het maar even schikt, zijn zij met hun ouders aanwezig bij de bijzondere concerten die dankzij hun Fonds mogelijk zijn. foto - Emelie Schäfer 6 Wij zijn bevoorrecht, zegt cellist Johan van Iersel, tweede van links. Ik heb nog nooit gehoord van een cellogroep die op deze manier wordt ondersteund. U ziet ons hier bijvoorbeeld optreden in het Muziekgebouw aan het IJ met louter cellisten van het orkest. Dat was in september 2009, met speciale arrangementen voor deze gelegenheid. Zonder het Christiaan Vlek Fonds was zo n bijzonder concert én het daaraan voorafgaande buitengewoon leerzame oefentraject ondenkbaar geweest.
schenken met een fonds op naam Een Fonds op Naam is de meest persoonlijke en ook de meest invloedrijke manier van schenken aan het Koninklijk Concertgebouworkest. Oprichters bepalen namelijk niet alleen de doelstelling van hun Fonds, zij worden ook, desgewenst, betrokken bij de jaarlijkse besluitvorming over de precieze besteding. U kunt een Fonds op Naam anoniem houden, uw eigen naam geven natuurlijk of de naam van een dierbare. Om u een beeld te schetsen van de mogelijkheden, leest u hier de onderling verschillende doelstellingen van drie Fondsen op Naam. De heer en mevrouw Mosler kozen voor de koperblazers van het orkest, waar alle revenuen van het Els Mosler Fonds naartoe gaan. Het Jacobson Fonds richt zich vooral op extra impulsen voor educatieve projecten. En Peter van Ees en Sabine Havenstein riepen bij de geboorte van hun eerste kind, Pieter, het Van Ees-Havensteinfonds in het leven om de financiële basis van het orkest te versterken. Ze willen namelijk dat Pieter als hij groot is net zo kan genieten van de muziek als zij nu doen. Muzikale privileges De oprichters van een Fonds op Naam genieten alle muzikale privileges van het Gouden Gilde lidmaatschap, die u op de vorige bladzijden kunt nalezen. Organisatorische en financiële privileges Een Fonds op Naam is een apart, en zo u wilt zichtbaar, onderdeel van de Stichting Donateurs, zonder dat het een aparte rechtspersoon is. Dat heeft voor de oprichters als voordeel dat de organisatie en administratie geheel door de Stichting Donateurs worden verzorgd. Het oprichten van een Fonds op Naam is gebonden aan een minimumschenking van 50.000,-, ineens of in minimaal vijf jaarlijkse termijnen. Kiest u voor een schenking in termijnen, dan is dat fiscaal extra aantrekkelijk; deze zogeheten lijfrenteschenking is namelijk volledig aftrekbaar. Ook regelt én bekostigt de Stichting Donateurs voor u de notariële akte die voor zo n lijfrenteschenking een voorwaarde is. 7
schenken met een testament Ook na uw overlijden kunt u de befaamde klankkleur van het Koninklijk Concertgebouworkest voor de toekomst helpen behouden door de Stichting Donateurs Koninklijk Concertgebouworkest op te nemen in uw testament. U kunt denken aan een schenking van een bepaald bedrag, aan de oprichting van een Fonds op Naam, het nalaten van bezittingen zoals uw huis, of ook, zoals Truus van Tol deed, aan het schenken van een instrument. Truus van Tol was van 1978 tot haar overlijden in 1998 celliste van het Koninklijk Concertgebouworkest. Ze moest er niet aan denken dat haar cello ooit in handen zou komen van iemand die geen bijzondere band had met haar orkest, en daarom besloot ze haar cello na te laten aan het orkest. Haar cello is gebouwd door Georges Chanot in 1839, en deze bijzondere erfenis draagt in hoge mate bij aan de kwaliteit van het orkest, en zal dat nog generaties doen. In 2006 is het successierecht voor erkende goede doelen afgeschaft, en inmiddels ook de term successierecht. We spreken nu over erfbelasting. Wat u ons ook nalaat, een legaat, een deel van uw erfenis of misschien wel een instrument, wij hoeven er geen erfbelasting meer over te betalen. Uw nalatenschap komt geheel ten goede aan het Koninklijk Concertgebouworkest, of aan het precieze doel dat u in uw testament heeft omschreven en bepaald. bestuurslid Nollie van Berge, notaris 8
Voor overleg en advies kunt u natuurlijk terecht bij onze staf, maar schroom niet ook mij of een van de andere bestuursleden aan te spreken. Wij denken graag met u mee. En mocht u meer willen weten over schenken vanuit het buitenland, dan wijzen wij u op onze twee actieve donateursverenigingen in de Verenigde Staten en Zwitserland. De Zwitserse vereniging heeft in 2009 nog enkele hoorns geschonken, waarvan er een door hen tot de Matterhorn werd gedoopt. Alexander van Wassenaer, voorzitter American Friends RCO www.rcofriendsusa.org Freundeskreis Schweiz-Cercle d amis Suisse www.concertgebouworkest.ch schenken is maatwerk wij adviseren u graag Op de vorige pagina s hebben wij enkele mogelijkheden van schenken en nalaten geschetst, maar wij kunnen ons goed voorstellen dat u net iets anders voor ogen heeft en dat u graag een en ander wilt bespreken. Wij, de staf van de Stichting Donateurs Koninklijk Concertgebouworkest, hebben meer kennis in huis dan we in deze brochure kwijt kunnen. Graag bespreken wij met u uw wensen en de beste manier om die te verwezenlijken, bij u thuis, of, zo u wilt, bij ons op kantoor. U bent van harte welkom. Wouter Steijn, Hanna Philips, Maurits Musch 9
uw schenkingen maken mogelijk instrumenten aan te kopen en jong talent op te leiden Jong talent op de Orkestacademie Er is maar één orkest in Nederland dat begaafde jonge musici in de gelegenheid stelt een individuele leergang bij het orkest te volgen, en dat is het Koninklijk Concertgebouworkest. Vijf tot zeven jonge muzikale talenten, afgestudeerd of bijna afgestudeerd aan een conservatorium in Nederland of in een ander land, volgen een concertseizoen lang een orkestrale leergang en krijgen persoonlijke coaching van leden van het Concertgebouworkest. Deze Orkestacademie is voor de studenten niet alleen muzikaal bijzonder leerzaam maar ook een uitstekende confrontatie met de veeleisende beroepspraktijk. Bij een positieve beoordeling krijgen de studenten een certificaat dat hen drie jaar lang voorrang biedt als ze willen proefspelen bij het Koninklijk Concertgebouworkest. Het behoeft geen toelichting dat het opleiden en coachen van jonge topmusici voor de toekomst van het orkest van het grootste belang is. Dankzij de donateurs ontwikkelen jonge toptalenten zich aan de Orkestacademie. 10
Altviolist Michael Gieler laat zien hoe je met een strijkstok bepaalde klankeffecten bereikt. Jonge luisteraars op repetities en familieconcerten Ook denkt het Koninklijk Concertgebouworkest aan de educatie van het publiek van de toekomst, de kinderen en jongeren van nu. Luisteren naar en genieten van klassieke muziek kun je leren, en daar zet het orkest zich voor in. Geregeld worden daartoe de doorgaans besloten repetities van het orkest speciaal voor jong geïnteresseerden opengesteld. Hierdoor kunnen jaarlijks vele schoolklassen het orkest van zeer dichtbij meemaken. En elk concertseizoen geeft het Koninklijk Concertgebouworkest een familie concert voor kinderen vanaf zes jaar en hun ouders. Dit concert heeft een verrassend programma dat vaak al op de basisschool wordt voorbereid met workshops van enthousiaste musici van het orkest. 11
De aanschaf van instrumenten voor het orkest De Stichting Donateurs kan dankzij de vele particuliere schenkingen kostbare strijkinstrumenten en speciale blaas- en slagwerkinstrumenten aanschaffen voor orkestleden. Dit is misschien wel het belangrijkste doel van het fonds, want elke nieuwe aanschaf werkt als het spreekwoordelijke mes dat aan twee kanten snijdt. Zo n instrument wordt niet alleen uitgezocht en aangekocht wegens zijn bijdrage aan het eigen geluid van het orkest, maar ook speciaal voor een bepaalde musicus. Die musicus wordt door het spelen op dit instrument als het ware opgetild naar een nog hoger niveau, soms tot zijn eigen verrassing. Bij Duits repertoire als dat van Bruckner, Wagner en Strauss moet het koper als één groot orgel klinken. Dat lukt het beste als de instrumenten van dezelfde makelij zijn. De trompetten waren al van Duitse origine, de vijf nieuwe trombones nu ook, en dat komt de klank en het samenspel echt ten goede. 12 Jörgen van Rijen, trombonist
De Pedrazzini, gebouwd in 1907, aangekocht in 2008 voor Rob Dirksen Bij de keuze voor een instrument gaat het de musicus natuurlijk om de klank en de kwaliteit ervan, maar nog meer om iets dat nauwelijks te benoemen is. Om een perfecte harmonie die mogelijk wordt met juist dat ene instrument, zoals in een goed huwelijk. Ik zat er met mijn neus bovenop toen Rob Dirksen in New York, in een atelier aan Canalstreet, als een blok viel voor deze Pedrazzini. We waren op tournee met het Concertgebouworkest en Rob mocht diezelfde avond nog het instrument uitproberen bij ons concert in Carnegie Hall. Eerst natuurlijk voorspelen voor Mariss Jansons en enkele collega s, en na hun enthousiaste akkoord meteen het podium ermee op. Vanaf die avond wilde Rob Dirksen nooit meer een andere contrabas bespelen. Dat het ons toen lukte deze contrabas te bemachtigen, is zo geweldig voor het orkest en voor Rob. Dat is waar wij het voor doen. Wouter Steijn
Jacob Obrechtstraat 51 / 1071 kj Amsterdam + 31 (0) 20 305 10 10 donateurs@concertgebouworkest.nl www.concertgebouworkest.nl