Pijnbehandeling op de verpleegafdeling na een longoperatie
In deze folder willen wij u informeren over het belang van een goede pijnbehandeling na uw operatie en hoe de pijn na de operatie onder controle wordt gehouden. In de folder vindt u informatie over: waarom pijnstilling belangrijk is en wat de nadelige gevolgen zijn als pijn niet goed wordt behandeld de pijnscore de pijnmedicatie na de operatie en de verschillende manieren van toedienen andere acties om pijn te verminderen feiten en fabels over morfine. Tot slot bevat deze folder een kennistest waarbij u voor uzelf kunt nagaan wat u over de pijnbehandeling weet. Waarom is pijnstilling belangrijk en wat zijn de nadelige gevolgen als pijn niet goed behandeld wordt? Na uw operatie kunt u pijn ervaren. Het is belangrijk dat u niet teveel pijn heeft. Een beetje pijn dat u goed kunt verdragen is niet erg, maar als u door de pijn niet kunt bewegen, ophoesten en doorademen dan is het beter hiervoor pijnstilling te nemen. Te veel pijn kan ervoor zorgen dat u niet goed herstelt en langer in het ziekenhuis moet blijven. Door de pijn : Wordt ophoesten en goed doorademen bemoeilijkt, hierdoor kunnen de longblaasjes niet goed ontplooien en kan slijm achterblijven. Dit kan een longontsteking veroorzaken. Gaat de bloeddruk omhoog en gaat het hart sneller kloppen. Het hart heeft hierdoor meer zuurstof nodig waardoor een zuurstoftekort kan optreden. Gaat u minder bewegen waardoor de kans op trombose (bloedstolseltje in het bloedvat) toeneemt. Is de beweeglijkheid van de maag en darmen verminderd waardoor misselijkheid en een verminderde stoelgang kan optreden. Ontstaan lichamelijke stress en mogelijk angstreacties waardoor slaapproblemen en vermoeidheid kunnen optreden. Is de eetlust verminderd, een goede voedselinname is juist belangrijk voor uw herstel. Niet goed behandelde pijn kan leiden tot chronische pijn. 1
De Pijnscore Kennis en betrokkenheid van u als patiënt zijn belangrijke voorwaarden om uw pijn zo goed mogelijk te behandelen. Om duidelijk te krijgen hoe uw pijn verloopt en of de pijnmedicatie voldoende effect heeft, wordt regelmatig aan u gevraagd hoeveel pijn u heeft. Hiervoor wordt gebruik gemaakt van een pijnscore. 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 geen tot hier ergst pijn acceptabele denkbare pijn pijn U kunt de pijn aangeven met een cijfer. Nul (0) wil zeggen dat u geen pijn heeft en tien (10) betekent de ergste pijn die u zich kunt voorstellen. Pijnscore lager dan 4 is acceptabele pijn. Het is belangrijk dat de pijnscore in rust en bij bewegen lager is dan 4. Daarbij is het belangrijk dat u precies genoeg pijnmedicatie krijgt zodat u spoedig kunt herstellen van uw operatie. De verpleegkundige vraagt regelmatig hoe het met de pijn is en zal hierbij naar de pijnscore vragen zodat pijnmedicatie op maat gegeven kan worden. Het is belangrijk dat u tussendoor ook zelf aangeeft als de pijn niet acceptabel is. 2
Pijnmedicatie na de operatie Paracetamol / diclofenac Vlak voor en na de operatie krijgt u op vaste tijden paracetamol. Daarnaast krijgt een deel van de patiënten ook de pijnstiller diclofenac. Het geven van deze pijnstillers op vaste tijden zorgt voor een voortdurend pijnstillend effect en vormt daardoor de basis van de pijnbehandeling. Naast deze vorm van pijnstilling worden er ook sterkere pijnstillers gebruikt zoals morfine of morfineachtige medicijnen en/of lokale anesthesie (verdoving). Voor de operatie zal de anesthesioloog de wijze van pijnstilling die u na de operatie krijgt met u bespreken. Na de operatie kan de pijnstilling op verschillende manieren worden gegeven. Epiduraalkatheter (slangetje in de rug) Via een dun slangetje in de rug krijgt u pijnstillers toegediend. Het slangetje wordt ingebracht in het wervelkanaal, al voor de operatie door de anesthesioloog. Het slangetje wordt aangesloten op een pompje, die de pijnstiller voortdurend en gelijkmatig in het wervelkanaal pompt. PCA-pomp (via het infuus) Voor de operatie krijgt u een infuus. Hierop wordt een infuuspomp, de PCA-pomp (Patient Controlled Analgesia) met morfine of andere morfineachtige medicijnen aangesloten. Op deze pomp zit een drukknop waarmee u zelf de pijnstilling kan regelen. Na de operatie krijgt u de toedieningsknop van de pomp in de hand zodat u zelf pijnstilling kunt toedienen als de pijn opkomt. De pomp wordt zo ingesteld dat u nooit teveel medicijnen kunt toedienen, u hoeft dus niet bang te zijn voor een overdosis. Morfine injecties Morfine is een pijnstiller die het beste werkt als deze wordt toegediend zodra de pijn komt opzetten. Wanneer u een pijnscore van 4 of hoger aangeeft zal de verpleegkundige u een injectie onder de huid geven. Deze injectie met morfine mag 3
u met regelmatige tussenpozen krijgen, maximaal zes keer op een dag. Blijft de pijnscore na een uur hoger dan 4 geef dit dan aan bij de verpleegkundige. Als u een pompje hebt voor pijnbestrijding komt een verpleegkundige van het pijnteam nog extra langs om te kijken hoe het gaat. Andere manieren om de pijn te verminderen Naast medicijnen zijn er ook andere manieren om de pijn te verminderen. Een comfortabele houding in bed of op de stoel. Een kussentje ter plaatse van het litteken op de borstkast, dit ter ondersteuning bij het hoesten. Ontspanningsoefeningen, omdat door spanning pijn kan toenemen. Toepassen van warmte heeft een spierontspannende werking. Toepassen van kou vermindert ontstekingsverschijnselen en zwelling. Luisteren naar muziek die u ontspannend vindt. Afleiding door bijvoorbeeld, tv, tijdschrift, boek etc. Geef bij de verpleegkundige aan wat u het prettigst vindt of wanneer u hulp nodig heeft. Feiten en fabels over morfine Na de operatie zal u morfineachtige medicijnen krijgen om uw pijn onder controle te houden. Hieronder zal worden ingegaan op een aantal vooroordelen. Fabel 1: Morfine is verslavend. Als morfine bij pijn wordt toegediend is het niet verslavend. Wel kan bij langdurig gebruik het lichaam na verloop van tijd aan morfine wennen. Bij plotseling stoppen van de morfine kan dit tot ontwenningsverschijnselen leiden. Na de operatie krijgt u slechts enkele dagen morfine en heeft uw lichaam geen tijd om eraan te wennen. Fabel 2: Morfine alleen nemen als de pijn hevig is. Te veel pijn heeft vervelende gevolgen en kan soms tot complicaties leiden. Het is belangrijk dat u kunt bewegen, doorademen en hoesten bij de pijn op elk moment. Geef bij de verpleegkundige aan wanneer u de pijn weer voelt opkomen. De pijn 4
is sneller onder controle te krijgen wanneer u de pijn voelt opkomen dan wanneer u wacht tot de pijn hevig is. Fabel 3: Pijn hoort erbij. Iedere operatie of behandeling zal in meer of mindere mate pijn veroorzaken. Een goede pijnstilling is niet alleen belangrijk voor uw welbevinden maar ook voor uw herstel na de operatie. Het is belangrijk dat de pijn voor u acceptabel is en dat u door de pijn niet wordt belemmerd bij bewegen, doorademen, ophoesten, eten, slapen en verdere dagelijkse activiteiten. Fabel 4: Morfine geeft veel bijwerkingen. Net als bij ieder ander geneesmiddel kunnen met morfine ook bijwerkingen optreden. De meeste bijwerkingen treden in het begin van de behandeling op en zijn vaak tijdelijk. De meest voorkomende bijwerking is verstopping van de darmen (obstipatie). Mocht dit bij u het geval zijn dan kan de arts een laxerend middel voorschrijven. In een aantal gevallen kan misselijkheid, braken en jeuk ontstaan. Mocht u hiervan last hebben, geef dit dan aan bij de verpleegkundige. Fabel 5: Van morfine word je suf. Sufheid is een bijwerking die kan optreden tijdens de eerste dagen van de behandeling met een morfine. Vaak wordt echter de innerlijke rust, die optreedt als de pijn onder controle is, verward met sufheid en slaperigheid. Omdat pijn geen spelbreker meer is, kunt u beter slapen en bent u sneller weer op krachten. Tot slot Door middel van deze folder hopen wij u voldoende geïnformeerd te hebben over de pijnbehandeling na uw operatie. Geef duidelijk aan wat u voelt, betrokkenheid van u als patiënt is belangrijk voor een goede pijnstilling. Mocht u nog vragen hebben dan kunt u deze aan de arts of verpleegkundige stellen. 5
Kennistest Stellingen Juist Onjuist Weet niet 1. Na de operatie wordt de volgende manier van pijn meten gebruikt: het geven van een getal aan de pijn van 0 t/m 10, waarbij 0 geen pijn is en 10 de ergst denkbare pijn. 2. Pijn na de operatie hoort erbij. 3. Als u morfine als pijnstilling na de operatie krijgt, werkt dat verslavend. 4. Wanneer u veel pijn hebt na een operatie, loopt u een groter risico op het krijgen van complicaties, zoals een longontsteking etc. 5. Pijnstillers moet u alleen gebruiken als de pijn hevig is. 6. Een pijnscore lager dan 4 is acceptabele pijn. 7. Ik heb pas een krachtige pijnstiller nodig bij een pijnscore van 7 of hoger. 8. U heeft pijn bij bewegen maar in rust is de pijn acceptabel. Als u stil blijft liggen is het goed. Antwoorden 1. Juist, 2. Onjuist, 3. Onjuist, 4. Juist, 5. Onjuist, 6. Juist, 7. Onjuist, 8. Onjuist 6
Noteer hier uw vragen
12-2011-7076 Adres Verpleegafdeling Cardio-thoracale Chirurgie en Longziekten Hoofdingang Geert Grooteplein-Zuid 10 6525 GA Nijmegen Volg route 748, zone C4 Contact 024-361 45 90 Radboud universitair medisch centrum