Tracébesluit N50 Ens-Emmeloord Conventionele Explosieven (CE n) Datum Status definitief
Colofon Referentienummer RW1929-28/14-005-909 Uitgegeven door Rijkswaterstaat Midden-Nederland Informatie Telefoon Fax Uitgevoerd door Opmaak Datum Status definitief Versienummer 2.0
Inhoud 1 Inleiding 5 2 Quickscan aanwezigheid CE'n 6 2.1 Algemeen 6 2.2 Plangebied 6 2.3 Het gebied in de tweede wereldoorlog en de oorlogshandelingen 8 2.4 Grondroerende werkzaamheden na de tweede wereldoorlog 9 3 Conclusie 10 Pagina 4 van 10
1 Inleiding De doelstelling van de verbetering van de N50-Ens-Emmeloord luidt: het verbeteren van de verkeersveiligheid en de doorstroming van het verkeer op de N50. Mede op basis van de verkenning hebben het Ministerie van Infrastructuur en Milieu (I&M), de provincie Flevoland en de gemeente Noordoostpolder in het bestuurlijke convenant van 3 februari 2012 afgesproken dat de doelstelling zal worden bereikt met de volgende maatregelen: ombouw van de N50 tussen hectometer 262,7 en hectometer 279,7 naar een autoweg met 2 x 2 rijstroken zonder vluchtstroken; de ombouw van de N50 loopt door tot in het knooppunt Emmeloord (N50/A6). De huidige vormgeving van het knooppunt blijft daarbij in stand; ombouw van de gelijkvloerse kruising bij de Bomenweg tot een halve ongelijkvloerse aansluiting met fietspaden ten noorden van de huidige kruising. Ten behoeve van de voorgenomen werkzaamheden is door middel van het uitvoeren van een quickscan nagegaan of er een kans is dat tijdens de werkzaamheden gestuit wordt op achtergebleven conventionele explosieven (CE n) in de bodem. Opgemerkt wordt dat de werkzaamheden die zijn uitgevoerd ten behoeve van deze quick-scan niet onder de werkingssfeer vallen van het Werkveldspecifiek certificatieschema voor het Systeemcertificaat Opsporen Conventionele Explosieven (WSCS- OCE). Pagina 5 van 10
2 Quickscan aanwezigheid CE'n 2.1 Algemeen Ten behoeve van de voorgenomen werkzaamheden zullen er grondroerende werkzaamheden verricht worden. Bij het roeren van de ondergrond, is er een kans aanwezig dat gestuit wordt op achtergebleven CE n in de bodem. Deze CE n kunnen een gevaar vormen bij de uitvoering van de grondwerkzaamheden. CE n resteren uit bombardementen en gevechten uit de tweede wereldoorlog. Deze bombardementen hebben vooral plaatsgevonden op strategische doelen, zoals onder andere binnensteden, verbindingswegen, spoorwegen, spoorwegstations, bruggen en havens. In de omgeving van deze strategische doelen kunnen in enkele gevallen blindgangers voorkomen, of droppingen van niet gebruikte explosieven. Echter, ver buiten die doelen is de kans klein op het aantreffen van CE n. Met behulp van een (beperkt) literatuuronderzoek en het raadplegen van internetbronnen is bekeken of er oorlogshandelingen ter plaatse of nabij de locatie hebben plaatsgevonden en/of er mogelijk CE n in de bodem aangetroffen kunnen worden. 2.2 Plangebied Het plangebied betreft de huidige N50 tussen Ens en Emmeloord, specifiek tussen hectometer 262,7 en hectometer 279,7. De omgeving van het plangebied bestaat voornamelijk uit landelijk gebied (graslanden, agrarisch gebied). Er zijn enkele kruisingen met zijwegen aanwezig. Ter plaatse van knooppunt Emmeloord is er een aansluiting met de Rijksweg A6 aanwezig. Verder is er bebouwing (woningen, bedrijven, etc.) aanwezig ter plaatse van de kernen Ens en Emmeloord. In afbeelding 2.1 1 is het plangebied globaal weergegeven. 1 Bron: N50 Ens - Emmeloord, m.e.r. beoordelingsnotitie, Grontmij, 3 mei 2012. Pagina 6 van 10
Afbeelding 2.1 Plangebied Van strategische doelen ten aanzien van bombardementen of andere oorlogsgevechten was tijdens de tweede wereldoorlog rondom het plangebied geen sprake. Het gebied was net drooggelegd en de kernen op het voormalige eiland Schokland waren geen grote binnensteden. De huidige A6 en N50 zijn na de oorlog aangelegd, hetzelfde geldt voor de nieuwe kernen van Emmeloord en Ens. Vanaf de tweede wereldoorlog is het gebied verder tot ontwikkeling gekomen. In afbeelding 2.2 is de ontwikkeling van het plangebied weergegeven. Pagina 7 van 10
Afbeelding 2.2 Ontwikkeling plangebied voor en na de tweede wereldoorlog Projectlocatie in 1933 (Zuiderzee) Projectlocatie in 1955 Projectlocatie in 1964 Projectlocatie in 1988 Bron: www.watwaswaar.nl. 2.3 Het gebied in de tweede wereldoorlog en de oorlogshandelingen De Noordoostpolder viel midden in de tweede wereldoorlog (officieel op 9 september 1942) droog. De eerste jaren in de Tweede Wereldoorlog was het in de Noordoostpolder relatief rustig. De Duitse bezetters wilden dat deze polder snel werd ontgonnen. Ze hadden het gebied nodig voor de voedselvoorziening. In de Noordoostpolder werden veel arbeiders ingeschakeld om greppels te graven in de drooggevallen grond. Dit duurde tot november 1944, toen werden alle arbeiders naar Duitsland vervoerd. De meesten kwamen pas na de bevrijding weer terug. Vanaf 1943 nam het aantal vluchten van Engeland naar Duitsland snel toe. De geallieerden bombardeerden Duitse steden. 's Nachts vlogen duizenden vliegtuigen over Nederland. In 1944 en 1945 stortten ongeveer 29 vliegtuigen in de Noordoostpolder neer. Door de toestroom van onderduikers was er in de polder een andere sfeer ontstaan; feller anti-duits, actiever in het verzet. Het verzet en de geallieerden ontdekten de desolate Noordoostpolder als een gebied waar piloten een noodlanding konden ma- Pagina 8 van 10
ken, of zelfs wapens konden droppen. De knokploegen op het oude land verkregen hun wapens hoofdzakelijk door middel van droppings uit geallieerde vliegtuigen. Er zijn twee wapendroppings geweest, waarvan er één geslaagd is. De spanningen namen in 1944 toe. De wapendroppings, het verbergen van geallieerde piloten, gecombineerd met de behoefte aan arbeidskrachten ter verdediging van Duitsland, vormden de basis voor enkele razzia s. Na de razzia s voelden velen zich ook in de Noordoostpolder niet meer veilig. Zij gingen naar huis en de polder stroomde leeg. Het was er moeilijk om aan arbeidskrachten te komen voor het oogsten en andere werkzaamheden. De Duitsers bleven overtuigd van het belang van een vlotte ontginning en exploitatie van de polder. Zelfs kreeg de Directie in mei 1944 de beschikking over zo n honderd ossen uit Beieren die voor de nodige trekkracht moesten zorgen. De Duitsers lieten ook elektromotoren komen om het dorsen te versnellen. Tevens haalden ze veenarbeiders uit Twente, om nog enigszins vaart in de werkzaamheden te houden. Zelf lieten de Duitsers zich na de razzia s niet veel meer zien. Uit de geraadpleegde bronnen is niet gebleken dat er bombardementen hebben plaatsgevonden in het gebied. Er is hoofdzakelijk sprake geweest van enkele neergestorte vliegtuigen en wapendroppings. Op de projectielenkaart (opgenomen als bijlage) is aangegeven waar dit heeft plaatsgevonden en welke acties er zijn ondernomen. Bovenstaande is gebaseerd op de volgende specifieke bronnen: en nooit was het stil...kroniek van een luchtoorlog. Deel 2 Luchtaanvallen op doelen in Nederland, Gerrit J. Zwanenburg; http://www.nieuwlanderfgoed.nl/studiecentrum/canon-van-flevoland/nederlandsonderduikersparadijs,-1941-194; http://www.canonnoordoostpolder.nl/asp/canon.asp?t=show&var=1090; het gemeentelijk dossier aangaande conventionele explosieven. 2.4 Grondroerende werkzaamheden na de tweede wereldoorlog Tijdens de tweede wereldoorlog was het plangebied grotendeels onbebouwd gebied. Vanaf de tweede wereldoorlog is het gebied verder tot ontwikkeling gekomen (zie afbeelding 2.2) en zijn er onder andere woonkernen (Emmeloord en Ens) en wegen aangelegd. Het is onbekend of hierbij munitie is aangetroffen. Pagina 9 van 10
3 Conclusie In het kader van de toekomstige werkzaamheden gaan enkele activiteiten in de bodem plaatsvinden. Indien zich één of meerdere CE n in de bodem bevinden, is dat een risico in het kader van de Openbare Orde en Veiligheid (OOV). Bovendien zal een eventuele stagnatie van de werkzaamheden door het aantreffen van CE n in de uitvoeringsfase directe aanzienlijke kostenverhogingen tot gevolg hebben. Uit de quickscan blijkt dat er in beperkte mate oorlogshandelingen plaats hebben gevonden in of rondom het plangebied. Er is hoofdzakelijk sprake geweest van enkele neergestorte vliegtuigen en wapendroppings. Van (grootschalige) bombardementen is geen sprake geweest. De Duitsers hadden belang bij een vlotte ontginning en exploitatie van de polder. Ze hadden het gebied nodig voor de voedselvoorziening. Hierdoor was het in de tweede wereldoorlog relatief rustig in de Noordoostpolder. Daarnaast hebben er ter plaatse van het plangebied al grondroerende activiteiten plaatsgevonden vanwege de aanleg van de huidige infrastructuur. De kans op het aantreffen van CE n ter plaatse van het plangebied is hierdoor klein. Opgemerkt wordt wel dat de kans op het aantreffen van CE n wel klein is, maar dat het nooit geheel uitgesloten kan worden. Vanwege de beperkte oorlogshandelingen en de eerdere grondroerende werkzaamheden waardoor de kans op het aantreffen van CE n klein wordt geacht, wordt verder onderzoek naar de aanwezigheid van CE n vooralsnog niet noodzakelijk bevonden. Indien toch wordt besloten verder onderzoek uit te voeren moet er een vooronderzoek uitgevoerd worden ter plaatse van het plangebied door een gespecialiseerd (WSCS-OCE gecertificeerd) bedrijf. Pagina 10 van 10