5 West-Europese thuismarkt

5 West-Europese thuismarkt Meerkeuzevragen 5.1 5.1 De Europese Eonomishe Ruimte estaat uit de EU en a de EFTA. Noorwegen en Zwitserland. Noorwegen, IJsland, Liehtenstein en Zwitserland. d Noorwegen, IJsland en Liehtenstein. 5.1 5.2 De Europese Unie estaat uit: a 12 landen. 15 landen. 25 landen. d 27 landen. 5.1 5.3 In de Europese Unie wordt het susidiariteitseginsel gehuldigd. Dit eginsel houdt in dat a lokale aangelegenheden zonder grensovershrijdende effeten lokaal worden geregeld. lokale aangelegenheden met grensovershrijdende effeten lokaal worden geregeld. zo veel mogelijk aangelegenheden entraal worden geregeld. d de handelspolitiek aan nationale overheden wordt overgelaten, maar het wisselkoerseleid een aangelegenheid van de Europese Unie is. 5.1 5.4 Welk onderdeel van het eonomish verkeer tussen lidstaten van de Europese Unie is in de praktijk het meest gelieraliseerd? a Het goederenverkeer. Het dienstenverkeer. Het finaniële verkeer. d Het personenverkeer. 5.1 5.5 Het eleid van de lidstaten van de EU is op sommige terreinen sterk geharmoniseerd en op andere terreinen niet of nauwelijks. Op welke van de volgende eleidsterreinen is de harmonisatie het minst ver voortgeshreden? a Landouweleid. Mededingingseleid. Handelseleid. d Belastingeleid. 5.1 5.6 De Europese Commissie is formeel het a esluitvormende orgaan van de EU en wordt gekozen door het Europees Parlement. eleidsuitvoerende orgaan van de EU en wordt enoemd door de Raad van Ministers. esluitvormende orgaan van de EU en wordt enoemd door de Raad van Ministers. d eleidsuitvoerende orgaan van de EU en wordt gekozen door het Europees Parlement. 44 Oefeningen hoofdstuk 5

5.1 5.7 De Europese Unie kan het est getypeerd worden als een a vrijhandelsgeied met elementen van een douane-unie. douane-unie met elementen van een gemeenshappelijke markt. gemeenshappelijke markt met elementen van een eonomishe unie. d douane-unie met elementen van een vrijhandelsgeied. 5.1 5.8 Voor toetreding tot de Eonomishe en Monetaire Unie moeten landen voldoen aan de zogenoemde onvergentieriteria. Tot deze riteria ehoort niet de a hoogte van de overheidsshuld als perentage van het ruto innenlands produt. hoogte van de elastingen als perentage van het ruto innenlands produt. stailiteit van de wisselkoers. d hoogte van de inflatie. 5.1 5.9 De introdutie van de euro heeft gevolgen voor het monetaire eleid en het egrotingseleid van een deelnemend land. Welk gevolg is niet juist? a De overheid moet voldoen aan een norm voor het overheidstekort. De entrale ank eshikt niet langer over het wisselkoersinstrument. De overheid moet voldoen aan een norm door de hoogte van de elastingen. d De overheid moet voldoen aan een norm voor de overheidshuld. 5.1 5.10 Een Nederlandse onderneming exporteert al jarenlang naar Groot-Brittannië. In 2008 esluit zij om niet langer te exporteren naar Groot-Brittannië, maar om een direte investering in dat land te plegen. Dit esluit kan zijn ingegeven door a de hoge importtarieven tussen Groot-Brittannië en Nederland. de lage importtarieven tussen Groot-Brittannië en Nederland. een langdurige appreiatie van het pond sterling ten opzihte van de euro. d een langdurige depreiatie van het pond sterling ten opzihte van de euro. 5.1 5.11 In de eerste twee maanden na de introdutie van de euro daalde de koers van $ 1,17 naar $ 1,10. Overige omstandigheden gelijklijvend leidt deze ontwikkeling tot a een dalende export vanuit de EMU naar de VS. een lagere inflatie in de EMU. een etere onurrentiepositie van edrijven in de EMU. d een toename van de import uit de Verenigde Staten in de EMU. 5.1 5.12 Volgens Geert Hofstede kenmerkt een feminiene ultuur zih door de nadruk op solidariteit en levenskwaliteit en een masuliene ultuur door een nadruk op onurrentie en prestaties. In welke Europese regio overheerst de feminiene ultuur? a Sandinavië. Rijnlandregio. Angelsaksishe regio. d Zuid-Europa. Oefeningen hoofdstuk 5 45

5.1 5.13 Een Nederlandse ondernemer die een zakenreis maakt naar een land met een ultuur van grote onzekerheidsvermijding, zal zih erop moeten instellen dat zijn handelspartner een ehoefte heeft aan formele ommuniatie en gestandaardiseerde regels en proedures. In welke regio van Europa is de kans dat een Nederlandse ondernemer zo n handelspartner treft het grootst? a Sandinavië. Rijnlandregio. Angelsaksishe regio. d Zuid-Europa. 5.1 5.14 Vrijheid, prestatiegerihtheid, rivaliteit en eigenelang passen het est ij de ultuur van a Sandinavië. de Rijnlandregio. de Angelsaksishe regio. d Zuid-Europa. 5.1 5.15 De welvaart en het welzijn is gemiddeld genomen het grootst in de volgende regio: a De Angelsaksishe regio. De Sandinavishe regio. de Rijnlandregio. d de Zuideuropese regio. 5.2 5.16 Het is niet waarshijnlijk dat een hoge werkloosheid leidt tot a een hoge inflatie. een shevere inkomensverdeling. hogere overheidsuitgaven. d een lagere eonomishe groei. 5.2 5.17 De partiipatiegraad is een maatstaf voor de mate waarin het areidspotentieel van een eonomie wordt enut. De partiipatiegraad op de areidsmarkt is in Europa het hoogst in a Sandinavië. de Rijnlandregio. de Angelsaksishe regio. d Zuid-Europa. 5.2 5.18 Een hoge inflatie in de eurozone leidt overige omstandigheden gelijklijvend tot een a overshot op de lopende rekening van de etalingsalans. depreiatie van de euro. grotere kapitaalinstroom. d etere onurrentiepositie. 5.2 5.19 Als de inflatie in Duitsland oploopt van 2% naar 2,5% terwijl de inflatie in de EMU daalt van 2% naar 1,5%, zal overige omstandigheden gelijklijvend a de Europese Centrale Bank de rente in Duitsland verhogen. de Europese Centrale Bank de rente in de EMU verhogen. de onurrentiepositie van Duitsland verslehteren. d de koers van de euro dalen. 46 Oefeningen hoofdstuk 5

5.3 5.20 Het onurrentievermogen van de Europese regio wordt in toenemende mate epaald door de a grondstoffenrijkdom. hoogte van de innenlandse esparingen. eshikaarheid van laaggeshoolde areid. d eshikaarheid van hooggeshoolde areid. 5.3 5.21 Vooreelden van hightehsetoren zijn a farmaie en autoindustrie. voedingsmiddelenindustrie en vliegtuigouw. miro-elektronia en iotehnologie. d mahineouw en textielindustrie. 5.3 5.22 De tehnologishe onurrentiekraht van een land of regio kan worden gemeten met ehulp van input- en outputvariaelen. Een vooreeld van een inputvariaele is a het aantal aangevraagde otrooien. de hoogte van de produtiviteit. de hoogte van de hightehexport. d de overheidsestedingen aan hoger onderwijs. Opgaven 5.1 5.23 In Groot-Brittannië estaat ij het puliek veel weerstand tegen de invoering van de euro. Bedrijven en sommige politii maken zih ehter zorgen over het feit dat investeerders het land zouden kunnen mijden vanwege de euro. Investeerders zien het als een handiap dat produtie in Groot- Brittannië en verkoop op het Europese vasteland gepaard lijft gaan met wisselkoersrisio. a Welke voor- en nadelen heeft toetreding tot de Europese muntunie voor Groot-Brittannië? Welke voorwaarden gelden er voor deelname aan de euro? Het Japanse Toyota produeert een aantal automodellen voor de Europese markt (onder andere de Avensis) in Groot-Brittannië. Waarom kan het feit dat Groot-Brittannië niet meedoet aan de euro een proleem worden voor Toyota? Oefeningen hoofdstuk 5 47

5.1-5.3 5.24 Eonomishe doelen Europa onhaalaar De Europese Unie is niet in staat de eonomishe doelen te halen die zij zihzelf heeft opgelegd in de zogeheten Lissaonstrategie. Dankzij de eonomishe risis zijn de doelen voor elk EU-land uiten ereik, maar ook zonder de risis zou een meerderheid van de lidstaten de amities niet heen gehaald. Dat lijkt uit het jaarlijkse onderzoek van verzekeraar Allianz en de Brusselse denktank Lison Counil dat donderdag wordt gepresenteerd. De EU wilde in 2010 de sterkste eonomie van de wereld zijn. Daartoe werd onder meer ten doel gesteld dat in dat jaar 70% van de mensen tussen 15 en 65 jaar werken en dat 3% van het p aan onderzoek en ontwikkeling wordt esteed. Het onderzoek is geaseerd op gegevens van het derde kwartaal van 2008. In die periode leken de doelen in 9 van 15 onderzohte EU-landen verder weg dan een jaar eerder. Alleen Finland, Polen, Nederland, Griekenland, Zweden en Spanje zouden de doelen kunnen halen. De reessie gooit nu ook in deze landen roet in het eten. Nederland steeg van de 9de naar de 3de plaats op de ranglijst. Met name op werkgelegenheid soort Nederland goed. Bron: Het Finanieele Daglad, 12 maart 2009 a Wat houdt de Lissaon-agenda in? Waarom is de Lissaon-agenda volgens de Europese Unie noodzakelijk? Welke hervormingen zijn nodig om de gestelde doelen te ereiken? 5.1 5.3 5.25 Culturele vershillen in Europa lijven onveranderd groot Er is de afgelopen twintig jaar in wezen niet veel veranderd als gekeken wordt naar het palet aan normen en waarden in Europa. Een trend lijkt wel de individualisering te zijn, hoewel die niet ten koste lijkt te gaan van een verlies aan solidariteit of moreel verval. De Leuvense hoogleraar Jan Kerkhofs in de jaren zeventig initiatiefnemer van het onderzoek nuaneert die stelling. Een toenemende gehehtheid aan een individuele levenshouding hangt samen met de mate van welvaart. West-Europa is welvarender geworden, wat de trend verklaart. In het minder welvarender zuiden en oosten van het ontinent ligt de nadruk meer op de solidariteit. En juist daar verwaht men meer van de voordelen van de Europese integratie. Een aantal overeenkomsten zijn opmerkelijk. De Europese urger heht nog steeds sterk aan de georgenheid van de familie, ondanks de individualisering en ondanks het feit dat het egrip familie of gezin in het Zweedse Uppsala anders egrepen wordt dan op Siilië. Ook de religiositeit staat hoog in het vaandel; er is nauwelijks sprake van atheïsme, hoewel de kerkelijkheid sterk afneemt. De waarden van de middenklasse lijven in Europa dominant. Vershillen zijn er ook en lijven hardnekkig. Er is sprake van een lijvende invloed van de geshiedenis, aldus Kerkhofs. Er is een Latijns en Germanistish gestempeld Europa, een katholiek en een protestants Europa. Zo tolereert men in Noordwest-Europa etnishe minderheden meer dan in andere geieden. En de werkethos lijkt in Noordwest-Europa juist lager dan in het zuiden of oosten. Ook de houding ten opzihte van de Europese integratie wordt gemeten. Slehts drie van de honderd Europeanen noemt Europa de geografishe identiteit waarmee hij zih het meest identifieert. Mensen denken en voelen uiteindelijk lokaal, niet gloaal, zo vat Kerkhof dat samen. Bron; Het Finanieele Daglad, 13 deemer 2001 (verkorte weergave) 48 Oefeningen hoofdstuk 5

a Waarom neemt individualisering toe naarmate de welvaart toeneemt? Wat zijn de elangrijkste vershillen tussen katholiek (Zuid-) en protestants (Noordwest-)Europa volgens de ultuurdimensies van Hofstede? Welke gevolgen heen de in het artikel geshetste ontwikkelingen voor het marketingeleid op de gemeenshappelijke Europese markt? Vraagstukken 5.1 V5.1 Europese Commissie wil dat Mirosoft Windows niet langer levert met eigen wesoftware Windows moet zonder rowser verder Een omputer zonder werowser, daar he je weinig aan. Toh wil de Europese Commissie dat Mirosoft, maker van Windows, zijn esturingssysteem in de toekomst zonder Internet Explorer levert. Eind vorige week kreeg Mirosoft te horen dat de eerste stap in een proedure is gezet. De softwaremaker heeft nu aht weken de tijd om op de proedurestap te reageren. Eerder legde de Europese Commissie Mirosoft al een oete van 899 miljoen euro op, ook vanwege misruik van zijn monopoliepositie. De nieuwe eshuldiging is geaseerd op een klaht van Opera, een softwareedrijf uit Noorwegen met ongeveer 500 werknemers. Opera ontwikkelt rowsers en ergert zih eraan dat veel internetters surfen met Mirosofts Internet Explorer, omdat die software nu eenmaal standaard te vinden is op elke omputer met Windows. Mirosofts esturingssysteem heeft een marktaandeel van ongeveer 95 proent en daarom domineert het edrijf met Explorer ook de rowsermarkt.,,dat shaadt de onurrentie tussen werowsers, ondermijnt innovatie en eperkt de keuzevrijheid van de onsument, aldus de Europese Commissie. De Europese Commissie aseert zijn eshuldiging op een eerdere eslissing uit 2004 dat Windows Media Player los moet worden gemaakt van Windows. Mirosoft moest toen een versie van zijn esturingssysteem leveren die geen mediasoftware uit eigen huis evatte. In de praktijk leek er ehter weinig vraag naar Windows N, een versie die geen d s of mp3-tjes kon afspelen zonder extra software. Bron: NRC Handelslad, 21 januari 2009 (Mar Hijink) (verkorte weergave) a Wie maken deel uit van de Europese Commissie? Wat zijn de taken van de Europese Commissie? Waarom wil de Commissie dat Mirosoft een uitgeklede versie van Windows zonder ingeouwde werowser op de markt rengt? Vindt u dat de onsument hierij geaat is of niet? Het artikel gaat over het mededingingseleid in Europa. Op dit terrein is de eonomishe unie vrijwel voltooid. d e Op welke andere eleidsterreinen is ook al sprake van een eonomishe unie en op welke eleidsterreinen nog lang niet? De Europese Commissie heeft in het verleden geproeerd meer maht naar zih toe te trekken ten koste van die van de Europese raad en de raad van ministers. Beshrijf een voor- en een nadeel van een mahtsvershuiving in de rihting van de Commissie. 5.2 V5.2 Gegeven is de volgende tael over de maro-eonomishe kerngegevens van de regio s in Europa. Oefeningen hoofdstuk 5 49

Maro-eonomishe kerngegevens van de regio s in Europa Eonomishe Werkloosheid Inflatie Saldo op de groei (gemiddeld (gemiddeld in (gemiddeld in lopende in proenten, proenten van de proenten, rekening (in 1999-2008) eroepsevolking, 1999-2008) proenten 1999-2008) van het p, 1999-2008) Sandinavië Noorwegen 2,5 3,6 2,1 14,0 Zweden 2,9 6,9 1,6 6,0 Finland 3,3 8,5 1,8 5,9 Denemarken 1,8 4,5 2,2 2,4 IJsland 4,1 2,7 5,3 11,5 Rijnlandregio Duitsland 1,5 8,6 1,7 3,1 Frankrijk 2,1 8,5 1,9 0,5 België 2,2 7,7 2,2 2,8 Nederland 2,4 3,6 2,4 5,5 Luxemurg 4,9 3,7 2,9 9,9 Oostenrijk 2,4 5,4 1,9 0,3 Angelsaksishe regio Groot-Brittannië 2,6 5,3 1,8 2,4 Ierland 5,8 4,6 3,4 2,1 Zuid-Europa Italië 1,2 8,4 2,4 1,2 Spanje 3,5 10,3 3,2 5,9 Portugal 1,6 6,1 2,9 5,5 Griekenland 4,1 9,6 3,3 8,7 Bron: OECD, Eonomi Outlook, deemer 2008 a Ierland had in de periode 1999 2008 de hoogste eonomishe groei. Welke verklaringen zijn hiervoor te geven? Leg uit welk verand er estaat tussen eonomishe groei enerzijds en inflatie en het saldo op de lopende rekening anderzijds. Waarom zegt de werkloosheid als perentage van de eroepsevolking onvoldoende over de enutting van het areidspotentieel in een land? d In de periode 1999 2008 lag de Nederlandse inflatie oven het gemiddelde in het eurogeied. Welke prolemen rengt dat met zih mee sinds de euro is ingevoerd? e In 2008 was het saldo op de lopende rekening van de eurozone ongeveer in evenwiht. In hetzelfde jaar had Portugal een fors tekort op de lopende rekening. Welke proleem levert dit sinds de introdutie van de euro voor Portugal op? f Welke maro-eonomishe indiatoren zijn volgens u het elangrijkst? Bepaal op asis van deze prioriteitsvolgorde welke landen volgens u het este ondernemingsklimaat heen. In de aanloop naar de internationale kredietrisis hadden sommige Europese landen een groot tekort op de lopende rekening van de etalingsalans. Zo edroegen de tekorten als perentage van het BBP in 2007 in IJsland 50 Oefeningen hoofdstuk 5

15,5%, in Griekenland 14,1%, in Spanje 10,1%, in Portugal 9,8% en in Ierland 5,4%. Deze landen werden alle sterk getroffen door de kredietrisis. g Waarom zou de internationale kredietrisis vooral landen met een tekort op de lopende rekening hard treffen? 5.3 V5.3 Hoe Commissievoorzitter Barroso en Euroommissaris Almunia een mahtsstrijd voeren over geld uitgeven of ezuinigen Inompatiilité d humeur Elk jaar in deemer pulieert de Europese Commissie in Brussel een voortgangsrapportage waarin staat hoe ver de lidstaten zijn met de zogeheten Lissaonstrategie voor de stimulering van werkgelegenheid en eonomishe groei. Op wat eonomen en Commissievoorzitter José Manuel Barroso na, die de Lissaonstrategie als topprioriteit eshouwt, raken zelfs in Brussel niet veel mensen opgewonden van dit Annual Progress Report. Vandaar dat maar weinigen heen gemerkt dat dit rapport niet is vershenen. Dat wil zeggen: het is geshreven, maar niet gepulieerd. Euroommissaris voor Eonomishe en Monetaire Zaken Joaquín Almunia stak daar een stokje voor. Een voortgangsrapport dat niet vershijnt, daarvan hoeft niemand wakker te liggen. Ware het niet dat het geeurde wegens spanningen innen de Commissie over onderwerpen die van groot elang zijn. Commissaris Almunia, een Spaanse soialist, veht voor de toekomst van het Stailiteits- en Groeipat (het Pat ), dat landen oproept hun overheidsfinaniën op orde te houden. Barroso proeert de Lissaonstrategie uit 2000 overeind te houden, die landen aanmoedigt hun eonomieën te moderniseren en meer geld in innovatie te steken. Ahter de shermen is er spanning tussen Almunia en Barroso over welke aanpak voorrang heeft. Dit gaat vooral om inhoud. Maar ook persoonlijke amities spelen een rol. Barroso wil een tweede termijn als Commissievoorzitter. Ook Almunia profileert zih politiek. Het Pat predikt monetaire prudentie en stelt eurolanden waarvan de egrotingstekorten hoger oplopen dan 3 proent van het p, santies in het vooruitziht. Ierland, Italië en Griekenland heen, mede door de reessie, al zorgwekkend hogere tekorten. Frankrijk en Duitsland gaan ijna over de grens heen. De Commissie wil tijdelijk flexiel zijn; dit zijn uitzonderlijke omstandigheden. Toh wil Almunia dat landen het Pat serieus lijven nemen, en hem exat voorrekenen hoe ze van die tekorten denken af te komen. Hij is daar dogmatish in, zegt Europarlementariër Pervenhe Berès. Geosedeerd, haast. Lissaon, troetelkind van de Portugese lieraal Barroso, kóst geld. Bij voorspoed ijten de dotrines elkaar niet. Maar nu de EU in een risis zit, en Barroso lidstaten aanspoort 200 miljard euro uit te geven tegen de reessie, otsen eide sholen. Dus otsen hun pleitezorgers. Het niet-vershijnen van de Lissaonvoortgangsrapportage is daarvan één vooreeld. Het toont de onverenigaarheid van de adviezen aan die Brussel lidstaten geeft: uitgeven (Barroso) versus zuinig doen (Almunia). Bron: NRC Handelslad, 16 januari 2009 (Caroline de Gruyter) (verkorte weergave) a d Wat is de kern van de Lissaon-agenda? Waarom is de Lissaon-agenda volgens Commissievoorzitter Barroso noodzakelijk? Het groei- of onurrentievermogen van een land of regio Europa hangt af van de areidsmarktpartiipatie (in uren) en de areidsprodutiviteit per uur. Hoe soort Europa op deze terreinen in vergelijking met de Verenigde Staten? Welke strijdigheid estaat er volgens het artikel tussen het Pat voor stailiteit en groei en de Lissaonstrategie in tijden van eonomishe risis? Een elangrijke aanleiding voor de Lissaon-agenda is de groeiende kloof in het inkomen per hoofd tussen de Verenigde Staten en Europa. Critii van de Lissaon-agenda stellen dat het elangrijker is om gelukkig (met een redelijk inkomen en veel vrije tijd) te zijn dan rijk (met een hoog inkomen, maar weinig vrije tijd). Europeanen vinden in hun opvatting nou eenmaal andere dingen elangrijk dan Amerikanen. e Wat vindt u van deze kritiek? Oefeningen hoofdstuk 5 51