OP ZOEK NAAR EEN PLATFORM VOOR DEBAT EN ACTIE: NAAR EEN NETWERK VAN EN VOOR DORPEN. Oswald Devisch, Sarah Martens Onderzoeksgroep ArcK Universiteit Hasselt
CONTEXT: demografische & sociale transities zoals vergrijzing, gezinsverdunning, verkleuring, vereenzaming, verpaupering, enz. creëren andere menselijke behoeftes. Deze behoeftes vragen om nieuwe vormen van solidariteit, d.w.z. om het herdenken of heruitvinden van sociale relaties, groepen, netwerken, organisaties, instrumenten, enz. Bron: Oosterlynck, S., 2012. Sociale transitie, Naar een sensitieve stad. In: De Bruyn, J. & Vermeulen, S., Duurzame en creatieve steden. De stad als motor van de samenleving. Verslagboek ViA-Rondetafel Stedenbeleid. p.63-78.
SOLIDARITEIT ontstaat traditioneel via: (1) gedeelde waarden en normen (2) het stimuleren van intercultureel contact en begrip (3) sociale strijd Ruimte & plaats spelen een centrale plaats in het zoeken naar nieuwe vormen van solidariteit. Binnen deze rol vindt een verschuiving plaats van staatsburgerschap, naar stadsburgerschap en straatburgerschap. Bron: Oosterlynck, S., 2012. Sociale transitie, Naar een sensitieve stad. In: De Bruyn, J. & Vermeulen, S., Duurzame en creatieve steden. De stad als motor van de samenleving. Verslagboek ViA-Rondetafel Stedenbeleid. p.63-78. Storme, A., 2012. Over zin en onzin van sociale mix en actief burgerschap voor sociale cohesie in de buurt. Ruimte & Maatschappij, 4(2), p.46-74.
STRAATBURGERSCHAP veronderstelt dat het delen van een plek fungeert als startpunt om te spreken over (conflicterende) behoeftes, verwachtingen, verantwoordelijkheden, enz. De plek (of de buurt) wordt, binnen deze benadering, een (potentiële) motor van nieuwe vormen van solidariteit. Bron: Oosterlynck, S., 2012. Sociale transitie, Naar een sensitieve stad. In: De Bruyn, J. & Vermeulen, S., Duurzame en creatieve steden. De stad als motor van de samenleving. Verslagboek ViA-Rondetafel Stedenbeleid. p.63-78.
Vier voorwaarden voor BUURTBINDING: (1) bewoners ervaren ruimte voor de eigen levenswijze; (2) bewoners ervaren de woonomgeving als beheersbaar; (3) bewoners weten zich omgeven door vertrouwde vreemden ; (4) bewoners kunnen zich identificeren met hun omgeving. Bron: Storme, A., 2012. Over zin en onzin van sociale mix en actief burgerschap voor sociale cohesie in de buurt. Ruimte & Maatschappij, 4(2), p.46-74.
STELLING 1: de vier voorwaarden voor buurtbinding zijn redenen waarom mensen in een dorp komen/blijven wonen. Het dorp is dan ook een (potentiële) motor van nieuwe vormen van solidariteit.
Ruimtelijke & sociale transformaties zorgen ervoor dat de vier voorwaarden voor buurtbinding onder druk komen te staan in dorpen, bijvoorbeeld: (3) vertrouwde vreemden vs. krimpende semi-publieke ruimte (4) identificatie vs. generieke ruimtelijke ontwikkelingen Bron: Ruth Soenen (2006), Het kleine ontmoeten. Over het sociale karakter van de stad. Antwerpen: Garant. Thissen, F., De Roo, N. & Linseele, W. (2001). Leefbaarheid in de dorpen van West-Vlaanderen. Ruimte & Planning, 21(4).
STELLING 2: nieuwe vormen van solidariteit vragen in de eerste plaats om een goed beheer van de (semi) publieke ruimte (in dorpen).
Ruimtelijk beheer is in dorpen afhankelijk van PARTICULIER INITIATIEF.
STELLING 3: het aanpakken van demografische & sociale transities vraagt om ruimtelijke capacity building. Ruimtelijke capacity building vraagt, op zijn beurt, om alternatieve (parallelle) instrumenten.
LABEL De Mooiste dorpen van Haspengouw format: stimuleren en belonen van: - debat over ruimtelijk beleid - acties naar beheer van publieke ruimte - acties naar buurtbinding
LABEL De Mooiste dorpen van Haspengouw format ontwikkelen op drie sporen: - netwerk en platform - debat en kennisuitwisseling - collectieve acties
LABEL De Mooiste dorpen van Haspengouw uitgangspunten: nabijheid en context (1) het dorp (2) de lokale dynamiek (3) de regio: Haspengouw (4) het netwerk
STELLING 4: wat stad is voor de wijk, is de regio voor het dorp
Werkwijze: participatief ontwerp van een label (1) in kaart brengen dorp, lokale dynamiek, regio, netwerk (interviews, kaarten, schema s)
Werkwijze: (2) vormgeven label (workshoptraject) Workshop 1: gemeenschappelijk kader: waarden
Werkwijze: (2) vormgeven label (workshoptraject) Workshop 2: Hoe kan je het label verdienen? : collectieve acties
Werkwijze: (2) vormgeven label (workshoptraject) Workshop 3: Hoe wordt het label toegekend? : Format
Werkwijze: (3) uitwerking: - netwerk en platform - debat en kennisuitwisseling - collectieve acties (1) het dorp (2) de lokale dynamiek (3) de regio: Haspengouw (4) het netwerk
Werkwijze: (3) uitwerking: collectieve acties (Hoepertingen, Wellen) - vanuit het netwerk - aansluitend op lopende activiteiten - inzicht opbouwen, zichtbaar maken: wat er (ruimtelijk) verandert, mogelijkheden (ontwerp) verschillende houdingen, verwachtingen
CONCLUSIE: STELLING 1: de vier voorwaarden voor buurtbinding zijn redenen waarom mensen in een dorp komen/blijven wonen. Het dorp is dan ook een (potentiële) motor van nieuwe vormen van solidariteit. STELLING 2: nieuwe vormen van solidariteit vragen in de eerste plaats om een goed beheer van de (semi) publieke ruimte (in dorpen). STELLING 3: het aanpakken van demografische & sociale transities vraagt om ruimtelijke capacity building. STELLING 4: wat stad is voor de wijk, is de regio voor het dorp
OP ZOEK NAAR EEN PLATFORM VOOR DEBAT EN ACTIE: NAAR EEN NETWERK VAN EN VOOR DORPEN. - vertrekken van dorp en buurtbinding - debat en actie: beheer publiek ruimte LABEL De Mooiste dorpen van Haspengouw - als platform - naar een netwerk (regio)