Cursus Creëer een veilig seksueel klimaat
Colofon Uitgeverij: Edu Actief b.v. 0522-235235 info@edu-actief.nl www.edu-actief.nl Auteur: Annemieke Loos Inhoudelijke redactie: Floortje Vissers Titel: Creëer een veilig seksueel klimaat ISBN:9789037241747 Edu Actief b.v. 2017 Behoudens de in of krachtens de Auteurswet gestelde uitzonderingen mag niets uit deze uitgave worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. Voor zover het maken van reprografische verveelvoudigingen uit deze uitgave is toegestaan op grond van artikel 16h Auteurswet dient men de daarvoor wettelijk verschuldigde vergoedingen te voldoen aan de Stichting Reprorecht (www.reprorecht.nl). Voor het overnemen van gedeelte(n) uit deze uitgave in compilatiewerken op grond van artikel 16 Auteurswet kan men zich wenden tot de Stichting PRO (www.stichting-pro.nl). De uitgever heeft ernaar gestreefd de auteursrechten te regelen volgens de wettelijke bepalingen. Degenen die desondanks menen zekere rechten te kunnen doen gelden, kunnen zich alsnog tot de uitgever wenden. Door het gebruik van deze uitgave verklaart u kennis te hebben genomen van en akkoord te gaan met de specifieke productvoorwaarden en algemene voorwaarden van Edu Actief, te vinden op www.edu-actief.nl.
Inhoudsopgave Over deze cursus 4 Oriëntatie 7 Creëer een veilig seksueel klimaat 10 Seksisme, seksuele intimidatie en seksueel geweld 16 Seksuele problemen 22 Communiceren over seksualiteit 27 Methodieken, gespreksvormen en -vaardigheden 34 Reflectie 39 Theoriebron Een veilig seksueel klimaat 41 Theoriebron Seksisme, seksuele intimidatie en seksueel geweld 44 Theoriebron Seksuele problemen bij jongeren 47 Theoriebron Communiceren over seksualiteit 50 Theoriebron Methodieken, gespreksvormen en -vaardigheden 53 3
Over deze cursus Over deze cursus Inleiding Het is van groot belang dat iedereen zich veilig voelt, op de opleiding, op stages en op het werk. Veiligheid heeft te maken met sfeer en een positief klimaat waarin mensen elkaar accepteren en elkaars grenzen respecteren. Veiligheid moet er ook zijn op het gebied van seksualiteit. Dit gaat niet alleen over bijvoorbeeld veilig vrijen, maar ook over de vrijheid om zonder problemen homoseksueel te kunnen zijn, of durven aangeven dat je iets niet wilt. Daarvoor moet je met elkaar in gesprek gaan, als collega s onderling, maar ook met cliënten. Je leert in deze cursus hoe jij als sociaal-cultureel werker een veilig seksueel klimaat kunt bevorderen. Ongewenste aanrakingen kunnen vallen onder seksueel grensoverschrijdend gedrag. Leerdoelen Je hebt kennis van het begrip veilig seksueel klimaat en kunt het belang uitleggen van een veilig seksueel klimaat in een groep. Je hebt kennis van seksisme, seksuele intimidatie en seksueel geweld en van de wijze van signaleren als professional. Je hebt kennis van seksuele problemen en van de wijze van signaleren als professional. 4
Over deze cursus Je kunt uitleggen hoe je op professionele wijze over seksualiteit kunt communiceren met de doelgroep. Je hebt kennis van diverse methodieken om een veilig seksueel klimaat in de groep te bevorderen. Beoordeling Beoordelingsformulier Aan het eind van de cursus wordt je parate kennis beoordeeld met een toets. Je praktische beheersing van de leerdoelen wordt getoetst aan de hand van eenberoepsproduct. Deze worden op verschillende punten beoordeeld: op inhoud en op de uitvoering. Ander belangrijke punten bij de beoordeling zijn: actieve deelname aan de lessen, nette uitwerking van de opdrachten in correct Nederlands. Je vindt ze bij elkaar in het beoordelingsformulier. Planning Planningsformulier Een beroepsproduct maken kost tijd. Daarom moet je dit goed plannen. Lees eerst de opdracht van het beroepsproduct goed door en vul daarna het planningsformulier in. Neem ook de andere opdrachten van deze cursus op in je totale planning. Zo voorkom je dat je in tijdnood komt. Beroepsproduct: Voorlichtingspresentatie Een veilig seksueel klimaat (2) Je loopt stage in een wijk- en dienstencentrum in een Vinex-wijk, waar veel jongeren wonen. De coördinator van het wijkcentrum, de heer Lanting, vraagt jou om voor medewerkers een voorlichtingspresentatie in elkaar te zetten over het creëren van een veilig seksueel klimaat. In het verleden zijn de medewerkers hierover al geïnformeerd, maar het is de hoogste tijd voor een opfrisprogramma. De voorlichtingspresentatie bestaat uit een presentatie en een hand-out. Dit is een korte samenvatting van de presentatie. Je maakt de voorlichtingspresentatie samen met een medestudent. Voor het maken van de presentatie en de hand-out gebruik je de opgedane kennis uit deze cursus. Je kunt ook aanvullende bronnen gebruiken, zoals het internet of de bibliotheek. Plan voor jezelf een datum waarop je dit beroepsproduct inlevert. Vul deze datum in op je planningsformulier. Processtappen Werkmodel Samenwerkingscontract Maak een planning en een samenwerkingscontract met behulp van Werkmodel Samenwerkingscontract. Bedenk welke informatie noodzakelijk is voor de voorlichtingspresentatie. Houd hierbij de doelgroep van het programma in gedachten. Zorg ervoor dat alle onderwerpen uit deze cursus (veilig seksueel klimaat; seksisme, seksuele intimidatie en seksueel geweld; seksuele problemen; de wijze van signaleren als professional; communiceren over seksualiteit en diverse methodieken) evenredig aan bod komen. Bedenk hoe je de informatie van de presentatie overzichtelijk indeelt. Bedenk welke informatie in de hand-out moet komen. 5
Over deze cursus Bedenk een paar tips voor toehoorders die meer informatie willen. Zoek eventueel aanvullende informatie in de bibliotheek of op het internet. Je hebt nu alle informatie. Maak de presentatie. Je doet dit in Prezi of met PowerPoint. Schrijf de hand-out. Dit doe je in Word. Overleg met je docent of jullie de voorlichtingspresentatie aan jullie medestudenten presenteren. Laat elke processtap goedkeuren door je docent, voordat je begint aan de volgende processtap. Eisen aan het beroepsproduct De voorlichtingspresentatie bevat informatie over de volgende onderdelen: veilig seksueel klimaat; seksisme, seksuele intimidatie en seksueel geweld; seksuele problemen; de wijze van signaleren als professional; communiceren over seksualiteit en diverse methodieken. De presentatie is gemaakt met Prezi of PowerPoint, ziet er verzorgd uit, bevat geen taalen spelfouten en duurt maximaal 15 minuten. Tijdens de presentatie komen beide studenten evenredig aan het woord. Er is een bijlage aan de presentatie toegevoegd. Dit is een hand-out met een samenvatting van de presentatie. De hand-out heeft een duidelijke opbouw, bevat geen taal- en spelfouten en is gemiddeld 2 pagina's lang (Verdana 10, regelafstand 0). 6
Oriëntatie Oriëntatie Website CPS Opdracht 1 Genderblender In deze cursus leer je over sekserollen. Sekserollen zijn de verwachtingen die de maatschappij heeft ten aanzien van specifieke mannelijke of vrouwelijke eigenschappen. Hoe zit het met jouw eigen mannelijke en vrouwelijke eigenschappen? Zijn deze van invloed op het werk dat jij later gaat doen? Je vult een vragenlijst in om na te gaan hoe jouw mix van mannelijke en vrouwelijke eigenschappen is. Ga naar de website van het CPS. Bekijk de omschrijving van de publicatie en download de vragenlijst. Print deze en vul hem in. a. Wat is de uitkomst van jouw lijst? b. Welke invloed heeft het hebben van bepaalde mannelijke en/of vrouwelijke eigenschappen op het werk dat je later gaat doen? c. Vergelijk je antwoorden met die van een medestudent. Wat zijn de overeenkomsten en wat zijn de verschillen? Leg je antwoord uit. Opdracht 2 Website Seks onder je 25e Seks onder je 25e Wanneer je over seksualiteit communiceert, is het handig om te weten hoe jongeren omgaan met hun seksualiteit. Hoe vaak gebruiken jongeren anticonceptie? Wat vinden zij ervan als twee jongens op straat zoenen. Met deze opdracht krijg je meer inzicht in seks onder je 25e. Ga naar de website Seks onder je 25e. Bekijk de infographics. a. Hoe oud waren jongeren gemiddeld in 2012 toen zij voor de eerste keer seks hadden? b. Hoe oud waren jongeren gemiddeld in 2017 toen zij voor de eerste keer seks hadden? 7
Oriëntatie c. Waardoor zou dat verschil zijn ontstaan, denk je? d. In de infographics gaat het ook over seksuele grensoverschrijding. Wat houdt dit volgens jou in? Je kunt het internet raadplegen. e. Hoeveel procent van de meisjes heeft te maken met seksueel grensoverschrijdend gedrag volgens het onderzoek uit 2017, en is dus ooit gedwongen iets te doen op seksueel gebied wat zij niet wilden? f. Welke informatie uit de infographics is nieuw voor jou? Of schokkend? Leg je antwoord uit. Opdracht 3 Wat mij interessant lijkt In deze cursus leer je onder andere over: een veilig seksueel klimaat seksisme, seksuele intimidatie en seksueel geweld seksuele problemen de wijze van signaleren als professional communiceren over seksualiteit diverse methodieken om een veilig seksueel klimaat te bevorderen. a. Welk van de onderwerpen lijkt jou het meest interessant om aan te werken? Waarom is dat? b. Zoek over het onderwerp dat jou het meest interessant lijkt informatie op; bijvoorbeeld op het internet. Noteer tien steekwoorden, of belangrijke begrippen, die met dit onderwerp te maken hebben. 8
Oriëntatie c. Vergelijk je antwoorden met die van een medestudent. Wat zijn de overeenkomsten en wat zijn de verschillen? Leg je antwoord uit. 9