RAAD VOOR VERKIEZINGSBETWISTINGEN ARREST van 21 december 2018 met nummer RVERKB/1819/0019 in de zaak met rolnummer 1819-RVERKB-0013 Verzoekende partijen 1. de heer Tim DEWEERDT, met woonplaatskeuze te 8000 Brugge, Zwijnstraat 3 2. mevrouw Ann DEVISSCHERE, met woonplaatskeuze te 8000 Brugge, Zwijnstraat 3 bijgestaan door advocaat Carl ALEXANDER met woonplaatskeuze op het kantoor te 8000 Brugge, Zwijnstraat 3 Betrokken partijen 1. de gemeente KORTEMARK, te 8610 Kortemark, Stationsstraat 68 2. mevrouw Veerle VANSLEMBROUCK, wonende te 8610 Kortemark, Beukenlaan 7 3. de heer Mark POLLENTIER, wonende te 8610 Kortemark, Oude Zeedijkstraat 14d I. VOORWERP VAN HET BEZWAAR Het bezwaar, ingesteld met een aangetekende brief van 12 november 2018 (poststempel 13 november 2018), is gericht tegen de beslissing van 14 oktober 2018 van telbureau 2 van de gemeente Kortemark : Bij de 3 twijfelgevallen werd samen met de bijzitters & getuigen v/d N-VA, CD&V, OPEN-VLD & CONTENT beslist om die stemmen geldig te verklaren. II. VERLOOP VAN DE RECHTSPLEGING De derde betrokken partij Mark POLLENTIER heeft een nota ingediend. De verzoekende partijen hebben een aanvullende nota ingediend, waarbij gevoegd drie stukken. De partijen zijn opgeroepen voor de openbare zitting van 17 december 2018, waar het bezwaar werd behandeld. De kamervoorzitter heeft verslag uitgebracht. Advocaat Simon BEKAERT die loco advocaat Carl ALEXANDER verschijnt voor de verzoekende partijen, is gehoord, alsook de eerste verzoekende partij zelf. De eerste betrokken partij, hoewel behoorlijk opgeroepen, is niet ter zitting verschenen. De tweede betrokken partij, hoewel behoorlijk opgeroepen, is niet ter zitting verschenen. RVERKB 1
De derde betrokken partij werd gehoord. Het decreet van 4 april 2014 betreffende de organisatie en de rechtspleging van sommige Vlaamse bestuursrechtscolleges (DBRC-decreet) en het besluit van de Vlaamse Regering van 16 mei 2014 houdende de rechtspleging voor sommige Vlaamse bestuursrechtscolleges (Procedurebesluit) zijn toegepast. III. FEITEN De feiten die relevant zijn voor de beoordeling van het bezwaar kunnen als volgt worden samengevat. Blijkens het proces-verbaal van de telverrichtingen (Formulier G61aN) van telbureau G2 van de gemeente Kortemark werden 3 als twijfelgevallen omschreven stembiljetten geldig verklaard. Dit proces-verbaal werd ondertekend door de voorzitter, de secretaris, alle bijzitters en alle getuigen. In het verzoekschrift waarbij het bezwaar werd ingediend, omschrijven verzoekers de feiten als volgt : De lijst N-VA haalt 860 stemmen. De lijst CONTENT haalt 859 stemmen. Dit resulteert in 2 gemeenteraadszetels voor N-VA en 1 voor CONTENT. In telbureau 2 werden evenwel een beperkt aantal stemmen ten onrechte geldig verklaard, waaronder één voor N-VA. Meerdere getuigen hebben daar nog voor het afsluiten van de telling mondeling opmerkingen over gemaakt. Lode Rossey, getuige voor de lijst CONTENT, heeft een schriftelijke opmerking laten opnemen in het proces-verbaal. De stemmen die betwistbaar waren maar door de voorzitter van het telbureau niettemin als geldig werden opgenomen, werden apart gehouden en onder gesloten omslag gestoken. Naar getuige Rossey achteraf verklaarde aan verzoekers gaat het om een drietal stemmen. Voor de andere onterecht geldig verklaarde stemmen geldt dat het al dan niet geldig verklaren van deze stemmen geen invloed kan hebben op de zetelverdeling en evenmin op de rangorde van de binnen die lijsten verkozen kandidaten. Deze stemmen hebben ook geen betrekking op de lijst CONTENT. De ten onrechte voor de N-VA-lijst geldig verklaarde stem is daarentegen wèl van rechtstreekse invloed op de zetelverdeling. Bezwaarindieners menen dat deze stem ongeldig is, en dat de N-VA-lijst en de CONTENT-lijst in Kortemark beiden 859 stemmen halen. Conform de kiesregelgeving gaat in het geval van ex aequo aantal stemmen tussen beide lijsten, de tweede gemeenteraadszetel naar mevr. Ann Devisschere van lijst CONTENT en niet naar mevr. Veerle Vanslembrouck van lijst N-VA, nu mevr. Devisschere meer voorkeurstemmen heeft (art. 166 van het Lokaal en Provinciaal Kiesdecreet van 8 juli 2011). IV. ONTVANKELIJKHEID VAN HET BEZWAAR Het bezwaar is tijdig ingediend en regelmatig naar de vorm. Het is ontvankelijk. V. ONDERZOEK VAN HET BEZWAAR Standpunt van de partijen In het enig middel roepen de verzoekende partijen de volgende schending in: RVERKB 2
De stembrief voor de N-VA lijst is ongeldig nu niet alleen een bolletje werd gekleurd, maar er ook een kruis werd naast geplaatst. Met dit kruis duidt de kiezer aan dat hij zich vergist heeft en zijn initiële stemkeuze doorstreept/annuleert/ongeldig maakt. Minstens is de kiesintentie voor N-VA niet bewezen. In ieder geval brengt de betrokken kiezer op die manier een merk aan de stembrief dat het stembiljet herkenbaar maakt. Conform art. 140 en 155 van het Lokaal en Provinciaal Kiesdecreet van 8 juli 2011 gaat het wel degelijk om een ongeldige stem. Deze stem werd ten onrechte geldig verklaard. Verzoekers vorderen nazicht op de geldigheid en de hertelling van de betwiste stembrief voor N-VA uit telbureau nr. 2 dewelke zich onder gesloten omslag bevindt. Ondergeschikt, voor zover uw zetel van mening zou zijn dat in dat geval alle stembiljetten van telbureau 2 moeten nagezien worden, vorderen verzoekers een in globo hertelling van telbureau nr. 2, dan wel uiterst ondergeschikt een gehele hertelling van de gemeenteraadsverkiezingen van Kortemark. De derde betrokken partij antwoordt hierop als volgt: 1. Verklaring door Steven van der Mersche, getuige voor N-VA in telbureau 2. Verloop van de verrichtingen : Samenstelling van het telbureau verloopt normaal en iedereen legt de eed af. Er was van iedere lijst een getuige aanwezig. De getuigen hebben geholpen om de stembrieven te sorteren: per lijst, ongeldig, blanco en twijfelgevallen. Alle ongeldige stembrieven werden door alle getuigen bekeken en de twijfelgevallen werden afzonderlijk geklasseerd. Er werden finaal 3 twijfelgevallen weerhouden voor verdere evaluatie. Na de telling van de stemmen werden de twijfelgevallen door het voltallig telbureau en de getuigen opnieuw bekeken. Alle twijfelgevallen werden unaniem geldig bevonden. De voorzitter van het telbureau heeft deze geldig verklaarde stemmen voorzien van de vermelding GELDIG en afgetekend. Naarmate de telling van de verschillende telbureaus vorderde kwam er iemand met een laptop die getuige was bij een ander telbureau de resultaten invoeren. Zij ging van telbureau naar telbureau. Haar identiteit is mij onbekend. Op het moment dat het duidelijk werd dat de lijst N-VA 1 lijststem meer had dan de lijst Content en dat deze stem N-VA een tweede zetel opleverde wilde de getuige van lijst Content alsnog de twijfelgevallen ongeldig laten verklaren. De voorzitter van het telbureau is daar niet op ingegaan. Het betrokken telbureau werd op dit moment overspoeld door kandidaten van lijst Content waarbij iedereen wel een mening ventileerde. De voorzitter van het telbureau heeft daarover een opmerking geschreven in het PV. De voorzitter heeft het PV en de stembrieven ingediend bij het hoofdbureau zoals oorspronkelijk unaniem goedgekeurd. 2. De lijsttrekker voor N-VA, afdeling Kortemark. Op basis van de getuige van N-VA en de PV van het telbureau kan ik enkel concluderen dat de verrichtingen in het telbureau correct zijn verlopen. Er kan dus geen aanleiding zijn om een stem die geldig werd verklaard in het telbureau, achteraf ongeldig te verklaren omdat die toevallig, in het voordeel is van een partij die één stem meer heeft dan de verzoekende partij. De verzoekende partijen maakten ook nog een aanvullende nota over, waarbij ook drie stukken waren gevoegd, die op de Dienst van de Bestuursrechtscolleges werd ontvangen op 13 december 2018. Beoordeling door de Raad RVERKB 3
De nota voor de derde betrokken partij werd (enkel) ondertekend door de heer Mark POLLENTIER doch het aangetekend schrijven waarbij deze nota werd overgemaakt, werd mede-ondertekend door de heer Rudi DESCHACHT. Deze nota dient geweerd in zoverre mede-neergelegd door deze laatste. De aanvullende nota, met de erbij gevoegde drie stukken, ingediend door de verzoekende partijen, wordt uit de debatten geweerd. Zij is immers niet in de procedure voorzien (RvVb, nr. RvVb/A/1617/0843, 9 mei 2017). Het Procedurebesluit regelt het verloop van de schriftelijke procedure en bepaalt welke partij binnen welke termijn schriftelijk haar argumenten kan doen gelden. In principe kan er dan ook enkel rekening worden gehouden met de argumenten en de antwoorden daarop die schriftelijk in de daartoe geëigende procedurestukken ontwikkeld worden. Er blijken geen redenen te zijn om van dat beginsel af te wijken (RvVb, nr. RvVb/A/1718/0999, 12 juni 2018). Overeenkomstig artikel 107 van het Procedurebesluit kan de verzoeker na het bezorgen van het verzoekschrift alleen aanvullende en geïnventariseerde overtuigingsstukken aan het dossier toevoegen voor zover hij nog niet over die stukken kon beschikken op het ogenblik waarop het verzoekschrift werd ingediend of voor zover ze noodzakelijk zijn in repliek op de antwoordnota van de verweerder. De drie bij de aanvullende nota van de verzoekende partijen gevoegde stukken betreffen getuigenverklaringen waarover de verzoekende partijen reeds hadden kunnen beschikken op het ogenblik waarop het verzoekschrift werd ingediend en deze zijn ook niet noodzakelijk (geworden) in repliek op de nota van de derde betrokken partij. Niet enkel de aanvullende nota van de verzoekende partijen doch ook de drie erbij gevoegde stukken worden uit de debatten geweerd. Anders dan de verzoekende partijen voorhouden, blijkt uit de stukken waarop de Raad vermag acht te slaan geenszins dat de heer Lode ROSSEY, getuige voor de lijst van de verzoekende partijen, een schriftelijke opmerking zou hebben laten opnemen in het proces-verbaal van de telverrichtingen (Formulier G61aN) van telbureau G2; wel integendeel, onder de rubriek Noteer de opmerkingen van de leden van het bureau en van de getuigen over de indeling van de stembiljetten en vermeld de beslissingen die het bureau daarover heeft genomen werd genotuleerd : Bij de 3 twijfelgevallen werd samen met de bijzitters & getuigen v/d NV-A, CD&V, OPEN-VLD & CONTENT beslist om die stemmen geldig te verklaren en dit proces-verbaal van de telverrichtingen werd zonder enig voorbehoud ondertekend door alle aanwezigen, met name de voorzitter, de secretaris, de 3 bijzitters en de 4 getuigen van respectievelijk de lijsten N-VA, CD&V, Open-VLD en CONTENT (of dus ook de getuige voor de partij van verzoekers). Vooreerst dient, samen met de verzoekende partijen, vastgesteld te worden dat van een eventuele opmerking van de getuige voor de lijst CONTENT geen spoor is in het dossier. Daarbij is het niet dienstig het desbetreffend origineel proces-verbaal van de telverrichtingen (Formulier G61aN) van telbureau G2 op te vragen, gezien gebeurlijke opmerkingen uiteraard dienen gemaakt te worden in openheid naar alle bureauleden en alle (andere) getuigen die er in voorkomend geval dan ook op kunnen repliceren; bovendien is bij latere opmerkingen, na afsluiten van het proces-verbaal van de telverrichtingen, het tijdstip van deze opmerkingen onzeker. Ook het horen van getuigen is desbetreffend niet dienstig. Overeenkomstig artikel 155 5 van het Decreet van 8 juli 2011 houdende de organisatie van de lokale en provinciale verkiezingen en houdende wijziging van het gemeentedecreet van 15 juli 2005, het provinciedecreet van 9 december 2005 en het decreet van 19 december 2008 betreffende de organisatie van de openbare centra voor maatschappelijk welzijn kunnen leden van het telbureau en getuigen opmerkingen voorleggen aan het telbureau, dat over de betwiste stembiljetten beslist, waarbij RVERKB 4
het bezwaar, het advies van de getuigen en de beslissing van het telbureau in het proces-verbaal van de telverrichtingen worden opgenomen. De betwiste stembiljetten moeten niet opnieuw worden beoordeeld, juist omdat ze betwist zijn geweest (RvS, Gemeenteraadsverkiezing Sint-Niklaas, nr. 14.532, 12 februari 1971). Getuigen kunnen zich voor het ontbreken van opmerkingen op het proces-verbaal niet verschuilen achter hun zogenaamde onwetendheid in verband met de kiesverrichtingen, aangezien de getuigen er juist zijn om toe te zien op het wettige verloop van de kiesverrichtingen (RvS, Verk. Assenede, nr. 32.336, 11 april 1989). De bedoeling hiervan is dat het onmogelijk moet worden gemaakt dat de beweerde onregelmatigheden zouden kunnen worden bestreden, terwijl de einduitslag al bekend is (RvS, Gemeenteraadsverkiezing Templeuve, nr. 6.969, 18 maart 1959). Opmerkingen betreffende de stemopneming, gemaakt door de getuigen na de stemopneming, worden niet in aanmerking genomen (RvS, Gemeenteraadsverkiezing Sint-Pieters-Woluwe, nr. 23.457, 12 augustus 1983). De leden van de bureaus en in het bijzonder de getuigen, die uiteraard vertrouwensmensen van de onderscheiden lijsten zijn, hebben tot opdracht over het regelmatig verloop der kiesverrichtingen te waken en alle onregelmatigheden of verdachte feiten die ze constateren, in het proces-verbaal te doen opnemen. Die vermeldingen moeten de kandidaten toelaten de onregelmatigheden die zij tegen de verkiezingen inroepen, met de meeste nauwkeurigheid te omschrijven en met precieze en overduidelijke gegevens te staven (RvS, Gemeenteraadsverkiezing Temse, nr. 51.987, 6 maart 1995). Het middel is ongegrond. RVERKB 5
BESLISSING VAN DE RAAD VOOR VERKIEZINGSBETWISTINGEN 1. Weert de nota van de derde betrokken partij in zoverre mede-neergelegd door de heer Rudi DESCHACHT. 2. Weert de aanvullende nota en de drie erbij gevoegde stukken van de verzoekende partijen. 3. Het door de verzoekende partijen ingediende bezwaar is ontvankelijk maar ongegrond. 4. Het proces-verbaal van het gemeentelijk hoofdbureau van de gemeente Kortemark houdende vaststelling van de zetelverdeling tussen de lijsten en van de rangorde van de raadsleden en hun opvolgers, wordt juist bevonden. De uitslag van de gemeenteraadsverkiezingen in de gemeente Kortemark wordt geldig verklaard. Dit arrest is uitgesproken te Brussel in openbare zitting van 21 december 2018, door de vierde kamer, die samengesteld is uit: Dirk VAN DER KELEN Sven BOULLART Daan FOSSAERT voorzitter van de vierde kamer bestuursrechter bestuursrechter bijgestaan door Elien GELDERS toegevoegd griffier De toegevoegd griffier, De voorzitter van de vierde kamer, Elien GELDERS Dirk VAN DER KELEN RVERKB 6