Dienst Maatschappelijke Ontwikkeling Sportnota 2011-2016 In Utrecht staat jouw talent centraal! Postbus 16200, 3500 CE Utrecht Telefoon 030-286 28 02 E-mail sport@utrecht.nl www.utrecht.nl juni 2010 www.utrecht.nl/sport
Inhoudsopgave Voorwoord 4 Samenvatting 6 Optimale wisselwerking tussen top- en breedtesport 6 Breedtesport 6 Topsport 7 Accommodaties 7 1 Uitgangspunten en missie 8 2 Optimale wisselwerking tussen top- en breedtesport 10 2.1 Visie en ambities 10 2.2 Hoe gaan wij dit realiseren? 11 3 Breedtesport 2011-2016 14 3.1 Visie en ambities 14 3.2 Hoe gaan wij dit realiseren? 14 4 Topsport 2011-2016 22 4.1 Visie en ambities 22 4.2 Hoe gaan wij dit realiseren? 23 5 Kwalitatief goede sportaccommodaties 30 6 Financiën 34 Bijlagen 36 Bijlage 1 Terugblik Sport in het Hart 2006-2010 36 Bijlage 2 Cijfers 38 Bijlage 3 Organisatie sport in Utrecht 41 Bijlage 4 Olympisch Plan 2028 42
Voorwoord Sport leeft in Utrecht. Wie op zondag een rondje door de stad fietst, zal dit niet ontgaan. Vanuit de Galgenwaard stijgen zinderende stadiongeluiden op, met als hoogtepunt La cucaracha bij elk doelpunt van FC Utrecht. Overal om je heen zie je studenten met hockeysticks, joggers in het park, gezinnen op weg naar de tennisclub, teams die zich verzamelen voor een uitwedstrijd, voetballers op trapveldjes in de wijk en wielrenners in kleurige groepsformaties. Dat ook topsportevenementen grote aantrekkingskracht kennen, bewijst de etappe van de Giro d Italia op 9 mei 2010 met de finish in Utrecht als hoogtepunt. Op de etappe kwamen 500.000 mensen af vanuit de hele provincie. Dit inspireerde ook velen om zelf in beweging te komen, zo bewijst de succesvolle toerversie Classico Giro. Iedereen trots op Utrecht, dat is waar het om gaat! Het mooie aan sport is dat je het met veel plezier kunt doen en dat het erg gezond is. Bovendien biedt sport nog zoveel meer. Het is leuk om naar te kijken, je doet er sociale contacten op, je kunt er veel van leren en je ontwikkelt er je talenten. De vele Utrechtse sportverenigingen spelen hierin een belangrijke rol. Niet alleen zijn zij hét podium voor het ontdekken en ontwikkelen van talent, maar hebben ook een belangrijke maatschappelijke rol. Hierdoor zijn de clubs niet alleen van grote waarde voor hun leden, maar ook voor de sociale samenhang in de buurten en wijken en daardoor voor de stad in het algemeen. In 2013 vindt in Utrecht wederom een internationaal topsportevenement plaats, het European Youth Olympic Festival 2013 (EYOF 2013). Het evenement biedt een podium aan jong talent dat zich wil meten met de internationale top. Een evenement als dit past perfect bij Utrecht. Het onderschrijft de ambities van het Olympisch Plan 2028 en helpt Utrecht om in 2016 op olympisch niveau te komen. Bovendien is Utrecht jong, evenals de deelnemers aan het EYOF. Gemiddeld is Utrecht zelfs de stad met de jongste bewoners van Nederland. Onder die bewoners van Utrecht bevindt zich veel talent. De gemeente wil een podium bieden voor dat talent, zodat het wordt ontdekt en het zich kan ontwikkelen. Ieder op zijn eigen niveau. Dit kan talent zijn op topsportgebied, maar ook in de breedtesport. Door datgene te doen wat je leuk vindt, ontwikkelt het talent vanzelf. Op deze manier blijft sport leven in Utrecht, en daarom staat in Utrecht jouw talent centraal! Rinda den Besten Wethouder Sport 4 In Utrecht staat jouw talent centraal! - Beleidsnota Sport 2011-2016 5
Samenvatting Missie: In Utrecht staat jouw talent centraal! Optimale wisselwerking tussen top- en breedtesport Breedtesport Zoveel mogelijk Utrechters laten sporten en bewegen om zo Topsport Topsport in Utrecht is een teamprestatie. Samen met haar Accommodaties Om meer Utrechters te laten sporten en bewegen en (top- hun eigen talent te vinden en te ontwikkelen, is het belang- partners creëert Utrecht een optimaal topsportklimaat waar- sport)talenten te laten ontwikkelen, zijn goed ingerichte en Utrecht gaat uit van een sterke wisselwerking tussen top- en rijkste breedtesport streven van deze sportnota. Om dat te binnen talenten en topsporters zich kunnen ontwikkelen tot gemakkelijk bereikbare sportaccommodaties een randvoor- breedtesport. Enerzijds fungeert breedtesport als broed- bereiken, investeert Utrecht in het versterken van sportvereni- medaillewinnaars en daarmee vele Utrechters inspireren. Om waarde. Om aan deze randvoorwaarde te voldoen, investeert plaats voor talent en anderzijds werkt topsport als vliegwiel gingen, het verbeteren van sport in de wijk, kwalitatief goede deze ambitie te realiseren, faciliteert Utrecht samen met haar Utrecht in het terugdringen van wachtlijsten, in voldoende voor de breedtesport. Om deze wisselwerking te optimaliseren, sportaccommodaties en sport- en beweegaanbod op maat partners de vestiging van landelijke en regionale talentcentra basisaccommodaties en uitnodigende multifunctionele investeert Utrecht in sterke sportverenigingen en kwalitatief voor verschillende leeftijdscategorieën en specifieke groepen. en de organisatie van aansprekende topsportevenementen accommodaties, de realisatie van playgrounds en in optimale goede accommodaties, in talentontwikkeling, in verhogen van de sportdeelname en benut Utrecht topsport als podium om te excelleren en de stad te profileren. Ambities 4 Utrechtse sport- en beweegdeelname naar olympisch ni- waardoor Utrecht zich (inter)nationaal kan profileren. Ambities toegankelijkheid van nieuwe accommodaties. Ambitie Ambities veau: in 2016 doet minimaal 75 procent van de Utrechters boven de 16 jaar regelmatig aan sport en in de krachtwij- 7 Talentontwikkeling, Utrecht als podium voor topsporttalent. 10 Sportaccommodaties zijn goed bereikbaar voor de inwoners en het accommodatiebeleid is gericht op het 1 Utrecht op weg naar olympisch niveau: in 2016 heeft ken is de sportdeelname van de jeugd met 2 procentpunt 8 Topsportevenementen, ondersteuning jaarlijks terug- terugdringen van wachtlijsten bij sportverenigingen. Utrecht een duidelijk en herkenbaar olympisch profiel op gestegen. kerende sportevenementen en acquisitie internationale het gebied van zowel breedte- als topsport. 5 Utrecht investeert in de verdere professionalisering van sportevenementen. 2 Utrecht investeert in aantrekkelijke side event- sportverenigingen en in maatschappelijk actieve vereni- 9 Samenwerking, topsport in Utrecht is een teamprestatie. programma s rond het European Youth Olympic Festival gingen. (EYOF) in 2012 en 2013. 6 Door middel van wijksport- en beweegplannen nodigt 3 Utrecht fietsstad ; er is een campagne ontwikkeld voor Utrecht betrokken partijen vanuit zorg, welzijn en onder- fietsen en wielrennen, waarin de wisselwerking tussen wijs uit om gezamenlijk het sport- en beweegaanbod in top- en breedtesport tot uiting komt. de wijk te versterken. 6 In Utrecht staat jouw talent centraal! - Beleidsnota Sport 2011-2016 7
1 Uitgangspunten en missie De vertaling naar de Utrechtse situatie is geënt op het Utrechtse collegeprogramma Groen, Open en Sociaal. Een van de speerpunten daarin is dat de kracht van Utrecht ligt bij haar inwoners, bedrijven, maatschappelijke organisaties en instellingen. Dankzij deze kracht kan de komende jaren worden gewerkt aan een gezonde, sociale, actieve en talentvolle stad. Sport en bewegen vervult daarin een belangrijke rol. Ook wil Utrecht een zeer aantrekkelijke woonstad zijn, om zodoende huidige burgers te behouden en nieuwe bewoners aan te trekken. Een gevarieerd en hoogstaand sportaanbod is naast werkgelegenheid, opleiding, huisvesting en bereikbaarheid een vestigingsfactor van betekenis. Sport hoort bij een aantrekkelijke stad, omdat veel mensen dat graag doen. Sport heeft sociale waarde, in gezondheid, in leervermogen, in talentontwikkeling, in productiviteit en in sociale cohesie. Een ander belangrijk speerpunt van het college is duurzaamheid. De doelstelling Utrecht als dé fietsstad van Nederland past bijvoorbeeld uitstekend in de doelstellingen van deze sportnota en sporten moet mogelijk zijn voor iedereen, zoals verwoord in Agenda 22. Zo zijn er meer voorbeelden te geven. In de periode 2006-2010 van de beleidsnota Sport in het Hart zijn mooie resultaten bereikt voor de Utrechtse sport. Er zijn succesvolle sportstimuleringsprojecten opgezet en afgerond zoals: Meedoen Alle Jeugd Door Sport, Buurt Onderwijs Sport (BOS), Sport in de Wijk en de SportU-pas. De regeldruk is verminderd door de Subsidie Sportverenigingen te vereenvoudigen. De sportverenigingen zijn ondersteund door verenigingsmanagers en combinatiefunctionarissen aan te stellen. Naast de jaarlijkse evenementen zoals de Jaarbeurs Marathon Utrecht en het Paasworsteltoernooi zijn er prachtige evenementen georganiseerd zoals de finish van een etappe van de Giro d Italia 2010, het Wereld Record Festival (Atletiekvereniging Phoenix) en is het EYOF 2013 aan Utrecht toegewezen. Op zulke momenten is iedereen trots op Utrecht en dat is waar het om gaat. Een meer uitgebreide omschrijving van alle ambities en resultaten uit de beleidsperiode 2006-2010 zijn te vinden in bijlage 1. Nu is het tijd om vooruit te kijken en daarin is het Olympisch Plan 2028, geïnitieerd door NOC*NSF, een belangrijke ontwikkeling. Mede dankzij steun voor dit plan vanuit het Rijk en de G4-steden is het plan anno 2011 nationaal omarmd. Met de Olympische Spelen van 2028 als stip op de horizon wordt de Nederlandse sportwereld uitgedaagd om daadwerkelijk vooruit te kijken. In 2016 is de eerste mijlpaal geplaatst, namelijk het op olympisch niveau zijn van heel Nederland. Dit olympisch niveau is verwoord in acht landelijke ambities. Naast het verhogen van de sportdeelname en het organiseren van grote sportevenementen, gaan deze ambities ook over sociaal-maatschappelijke, economische, welzijns- en infrastructurele uitdagingen. In de totstandkoming van deze sportnota is op diverse landelijke ambities een vertaling gemaakt naar de Utrechtse situatie. Utrecht is met deze sportnota dan ook op weg naar olympisch niveau en daarom zijn de horizon en ambities van deze nota ook gericht op 2016. Utrecht realiseert zich dat dit sportbeleid alleen verwezenlijkt kan worden wanneer dit in samenwerking plaatsvindt met alle partners die de gemeente rijk is. De gemeente nodigt daarom alle partners uit om mee te denken en vooral mee te doen, zodat we samen onze doelen kunnen bereiken! Samen met de partners wordt op basis van deze beleidsnota een uitvoerings programma opgesteld, waarin de verschillende onderdelen van het beleid specifiek worden uitgewerkt. Dit sportbeleid is enerzijds gericht op zoveel mogelijk Utrechters aan het sporten en bewegen te krijgen. Anderzijds op het creëren van een optimaal klimaat voor talenten en topsporters - zodat zij zich ontwikkelen tot medaillewinnaars en vele Utrechters zullen inspireren. Iedereen kan het eigen talent ontdekken en ontwikkelen door zelf te sporten of bewegen. Kortom, onze missie is: In Utrecht staat jouw talent centraal! 8 In Utrecht staat jouw talent centraal! - Beleidsnota Sport 2011-2016 9
2 Optimale wisselwerking tussen top- en breedtesport 2.1 Visie en ambities Utrecht kent een sterke wisselwerking tussen top- en breedtesport. Enerzijds fungeert breedtesport als een broedplaats voor talent en anderzijds werkt topsport als vliegwiel voor de breedtesport. Deze wisselwerking, die in Utrecht sterk is ontwikkeld, komt niet zomaar tot stand. Om het samenspel tussen de top- en breedtesport te versterken, investeert Utrecht in deze beleidsperiode vooral in: Wat levert het de stad en de breedtesport op als wordt geïnvesteerd in topsport? En hoe draagt breedtesport bij aan talentontwikkeling? Deze vragen staan centraal in deze sportnota en zijn verder uitgewerkt in de thema s breedte- en topsport. Dit hoofdstuk behandelt het gebied waar beide thema s elkaar raken: Waar is de wederzijdse versterking het meest evident en het best vorm te geven? sterke sportverenigingen; verhogen van de sport- en beweegdeelname; Utrecht als podium voor (topsport)talentontwikkeling; topsport als podium voor talent; kwalitatief goede accommodaties. 2.2 Hoe gaan wij dit realiseren? 2.2.1 Utrecht op weg naar olympisch niveau Nederland heeft de ambitie om zich kandidaat te stellen voor de organisatie van de Olympische en Paralympische Spelen in 2028. Het streven dat hieraan voorafgaat is om met sport in de volle breedte heel Nederland naar olympisch niveau te brengen, met als mogelijk resultaat de Olympisch en Paralympische Spelen in Nederland. Met heel Nederland samenwerken aan olympisch niveau in 2016, kan de Utrechtse samenleving veel kansen en inspiratie bieden. Utrecht is dan ook één van de alliantiepartners van Olympisch Vuur, het programmabureau dat verantwoordelijk is voor de verdere ontwikkeling van het Olympisch Plan 2028 (OP2028). Utrecht werkt aan een herkenbaar olympisch programma met als titel Talent, Centraal, Groen en met Iedereen. In dit programma worden zowel de Utrechtse kenmerken op het gebied van breedte- als topsport opgenomen. Het wordt in de komende periode met de betrokken partners verder uitgewerkt. Een Utrechtse ontwikkeling die goed binnen zowel de maatschappelijke als de ruimtelijke ambitie past van het OP2028, is sport in de wijk. Doel hiervan is om partners op wijkniveau met elkaar te laten samenwerken aan een voor iedereen toegankelijke sport- en beweegcultuur. Wanneer kinderen opgroeien in een sportieve cultuur worden de fundamenten voor een gezonde samenleving gelegd. De wisselwerking tussen top- en breedtesport komt in de eerste plaats tot uiting in de sportverenigingen met (de ambitie voor) topsport. In deze verenigingen is topsport verbonden met de breedtesport. De topsportprestaties stimuleren mensen om lid te worden en te blijven van de vereniging en zorgt daardoor weer voor een brede basis waaruit talenten door kunnen stromen naar de top. De combinatie van beide is ook een sterk onderdeel van de Vereniging Sport Utrecht (VSU). De VSU ondersteunt met subsidie van de gemeente alle top- en breedtesportverenigingen, maar ook talentvolle topsporters. In bijlage 3 wordt weergegeven wat de rolverdeling binnen de Utrechtse sportstructuur is. Eén andere ambitie in het kader van het Olympisch Plan is het naar Nederland halen van meer internationale multidisciplinaire sportevenementen. Nationaal gezien hebben deze evenementen een economische en maatschappelijke waarde, internationaal gezien versterkt Nederland hiermee de positie als evenementenland. Door voldoende ervaring op te doen bij het organiseren van internationale sportevenementen, zet Nederland zich op de olympische kaart. 10 In Utrecht staat jouw talent centraal! - Beleidsnota Sport 2011-2016 11
EYOF 2013 Met het binnenhalen van het European Youth Olympic Fes- heeft talent en het EYOF en de side events bieden het podium om dat talent te laten zien. Topsport en breedtesport worden FC4YOU Resultaten in 2016 tival 2013 Utrecht (EYOF) dat van 14 tot en met 19 juli 2013 op deze manier aan elkaar verbonden en het streven is om FC Utrecht heeft de ambitie om in 2016 de betaaldvoetbal- Utrecht neemt deel aan de Council Olympisch Plan plaatsvindt, levert Utrecht een belangrijke bijdrage aan deze vanuit het EYOF een programma op te zetten, gericht op de organisatie (BVO) met het beste programma op het gebied 2028 en aan Sportaccord. olympische ambitie. Duizenden sporttalenten uit 49 Europese nalatenschap waar de stad en provincie ook na 2013 nog van maatschappelijke activiteiten te zijn. Hiertoe heeft FC In samenwerking met de provincie wordt de landen gaan in negen sporten met elkaar de sportieve strijd profijt van hebben. Utrecht de Stichting FC4YOU opgericht. FC4YOU heeft als Provinciale Council Olympisch Plan 2028 opgericht. aan. De gemeente Utrecht, provincie Utrecht en NOC*NSF doel jongeren te stimuleren tot een gezonde levensstijl Een duidelijk en herkenbaar olympisch programma slaan de handen ineen om een feestelijk podium te bieden waarop topsporttalenten schitteren. Zo laat Nederland zien 2.2.2 Utrecht fietsstad en jongeren betrokken te houden bij de maatschappij. Dit gebeurt door het aanbieden van projecten samen met Utrecht. Een side event-programma in 2012 en 2013 rond het dat het een echt sportland is, met ambitie en talent voor het Utrecht heeft een sterke fietsinfrastructuur en heeft zowel maatschappelijke partners, waarbij de club, het stadion en European Youth Olympic Festival 2013 Utrecht. organiseren van grote evenementen. Bovendien is dit evene- meerdere grote internationale wielerevenementen als vele de spelers worden ingezet. Deze aanpak en met name de Utrecht fietsstad ; er is een campagne ontwikkeld ment in de komende beleidsperiode het meest aansprekende toertochten gehost. Hierbij valt te denken aan de Giro d Italia inzet van rolmodellen blijkt succesvol. De gemeente zal voor fietsen en wielrennen, waarin de wisselwerking voorbeeld van de wisselwerking tussen top- en breedtesport 2010 en de kandidatuur voor de Tour de France, maar ook waar mogelijk met FC Utrecht samenwerken in het realise- tussen top- en breedtesport tot uiting komt. in Utrecht. aan de Classico Giro en de Rabo Ronde van Midden Neder- ren van deze ambities. land. Een van de speerpunten uit het collegeprogramma is Utrecht wil met het EYOF niet alleen een podium bieden dan ook om Utrecht als dé fietsstad van Nederland te profi- waarop topsporttalenten kunnen schitteren tijdens een leren. Dit past in de ambitie om van Utrecht een gezonde én goed georganiseerd evenement. Daarnaast wil Utrecht het duurzame stad te maken. Er wordt een campagne ontwikkeld EYOF ook voor de inwoners van de stad en de bezoekers waarin de wisselwerking tussen breedte- en topsport wordt aan het evenement tot een fantastische ervaring maken. In benadrukt. Voor fietsen en wielrennen worden de activiteiten, de aanloop naar 2013 zal Utrecht als gaststad bruisen van evenementen en verenigingsinzet van deze sporten op elkaar de sportieve, culturele en educatieve side events. Samen afgestemd met het doel om bezoekers- en ledentallen te met de partners uit de stad en provincie, waaronder sport- verhogen. Ook wordt gezocht naar verbindingen met andere verenigingen en de Vrede van Utrecht, wordt een uitgebreid beleidsterreinen waarbij de fiets een rol kan spelen, zoals het programma opgezet met als slogan Celebrate Talent. Met stimuleren van een gezonde leefstijl en het terugdringen van de ontwikkeling van een lesprogramma worden de (brede) autoverkeer in Utrecht. basis en voortgezet onderwijs scholen betrokken. Ieder kind 12 In Utrecht staat jouw talent centraal! - Beleidsnota Sport 2011-2016 13
3 Breedtesport 2011-2016 3.1 Visie en ambities 3.2 Hoe gaan wij dit realiseren? B Maatschappelijk betrokken verenigingen sportverenigingen in heel Utrecht te laten participeren. De breedtesport als broedplaats voor talent. Om Utrecht een 3.2.1 Versterken sportverenigingen Utrecht investeert in maatschappelijk betrokken sportverenigingen. Naast de basissubsidie voor sportverenigingen Steeds meer sportverenigingen stimuleren hun leden tot een gezonde leefstijl. Voorbeelden hiervan zijn het alcoholcon- broedplaats te maken, dient het sport- en beweegaanbod Sportverenigingen zorgen er in eerste instantie voor dat hun wordt een klein stimuleringsbudget beschikbaar gesteld voor venant en het initiatief van de Stichting Klein Galgenwaard aantrekkelijk en gemakkelijk bereikbaar te zijn. Iedereen leden met plezier kunnen sporten en leden hun talent kunnen verenigingen die met vernieuwende projecten komen die een om in sporthal Nieuw Zuilen een gezonde kantine in te moet de mogelijkheid krijgen om de eigen talenten te ontdek- ontdekken en ontwikkelen. Wanneer de creativiteit van het extra bijdrage leveren aan de Utrechtse maatschappelijke richten. De gemeente zal deze ontwikkelingen waar mogelijk ken en verder te ontwikkelen. Vooruitkijkend naar 2016 zijn verenigingskader en het ondernemerschap van de verenigin- ambities. Een voorbeeld hiervan uit de vorige beleidsperiode stimuleren en faciliteren, bijvoorbeeld bij de ontwikkeling van de belangrijkste breedtesportambities van de gemeente gen ten volste worden benut, ontstaat een kwalitatief goed is de NOC*NSF-proeftuin Sportconnextion. Daarnaast worden nieuwe accommodaties. Utrecht dan ook: verenigingssportaanbod. Utrecht wil sportverenigingen dan verenigingen gestimuleerd en ondersteund om als hart voor ook stimuleren en verleiden tot meer creativiteit en onderne- sport en bewegen te fungeren en daarmee open te staan voor zoveel mogelijk Utrechters laten sporten en bewegen; merschap om vitaal te worden en blijven. Utrecht investeert zoveel mogelijk wijkbewoners. D Bevorderen van samenwerking de faciliteiten bieden om iedere Utrechter het eigen talent dan ook in: Utrecht investeert in samenwerking tussen betrokken te laten ontdekken en verder te ontwikkelen. partners. De netwerkbijeenkomsten die de Vereniging Sport a faciliteren van verdere professionalisering; c Stimuleren van de vreedzame wijk en gezondheid Utrecht (VSU) organiseert, zijn een mooi voorbeeld van samen- Utrecht op weg naar olympisch niveau betekent voor de B maatschappelijk betrokken verenigen; Er zijn de laatste jaren veel initiatieven genomen om respect- werking. Vooral de netwerken per tak van sport hebben de Utrechtse breedtesport aansluiting bij het streven om de c stimuleren van de vreedzame wijk en gezondheid; vol gedrag binnen de sport te verbeteren. Ook in de beleids- afgelopen jaren hun grote waarde bewezen. Verschillende sportdeelname van alle Utrechters boven de 16 jaar te laten D bevorderen van samenwerking; brief sport van het Rijk Sport en Bewegen in Olympisch verenigingen en sportbonden uit dezelfde tak van sport stijgen naar 75%. Deze sportdeelname lag in 2010 op 68%. E betaalbaar houden van verenigingssport voor alle perspectief wordt extra aandacht besteed aan de (sociale) delen in deze netwerken hun kennis en ervaring en komen Om de breedtesportambities te bereiken, werkt Utrecht van- Utrechters. veiligheid in de sport. In Utrecht worden al deze initiatieven samen met oplossingen voor allerlei belangrijke vraagstuk- uit de volgende drie invalshoeken naar olympisch niveau: onder de paraplu van de Vreedzame Wijk georganiseerd. Met ken. Bovendien kunnen de netwerken worden gebruikt als a Faciliteren van verdere professionalisering name in de krachtwijken Overvecht, Ondiep, Zuilen, Kanalen- podium voor partners om onderwerpen onder de aandacht te 1 versterken sportverenigingen; Door de verenigingsondersteuning van de VSU te koppelen eiland en Hoograven worden sportverenigingen uitgenodigd brengen. 2 sport en gezondheid in de wijk; aan de ervaringen die zijn opgedaan in de pilot verenigings- mee te doen als vreedzame sportvereniging. Doel is om alle 3 sport- en beweegaanbod op maat. management, gaat de professionalisering van de verenigingssport in Utrecht de tweede fase in. Een ontwikkeling De gemeente Utrecht wil en kan deze ambities niet alleen die hiernaast van belang is, is de uitbreiding van het aantal realiseren. Utrecht stimuleert samenwerking met en door be- combinatiefunctionarissen werkzaam in sport en onderwijs. trokken partners. In plaats van uitvoerder van projecten, zal Zij zorgen voor een verdere professionalisering van het spor- de gemeente blijven optreden als regisseur en aanjager van taanbod, zowel in het onderwijs (brede scholen), in de wijk samenwerking tussen deze partners. Optimaal gebruikmaken als op de sportvereniging. Sport wordt op deze manier steeds van ieders kracht is hierin het uitgangspunt. De sportver- aantrekkelijker gemaakt om aan deel te nemen, het eigen enigingen en de Vereniging Sport Utrecht (VSU) spelen een talent te ontdekken en te ontwikkelen. Zo ontstaan sterke belangrijke rol in het behalen van onze ambities. Daarnaast sportverenigingen die ook in de toekomst stappen vooruit kijken wij ook naar andere partners. Om de sportdeel- kunnen blijven zetten. name onder de inwoners van Utrecht te vergroten, worden organisaties zoals onderwijsinstellingen, revalidatiecentra, fysiotherapiepraktijken, (jeugd)zorg et cetera gevraagd zich gezamenlijk in te zetten voor de sport in Utrecht. Want ook de doelgroepen van deze organisaties hebben baat bij een zo hoog mogelijke sport- en beweegdeelname. Wat is een combinatiefunctionaris? Een combinatiefunctionaris (CF) is een bruggenbouwer tussen de sportvereniging, de scholen en de wijk. Het is een betaalde trainer/coach/verenigingsondersteuner die zowel sport stimuleert op school (en/of na schooltijd in de wijk) als bij de sportvereniging en bij één van deze partijen in dienst is. 14 In Utrecht staat jouw talent centraal! - Beleidsnota Sport 2011-2016 15
3.2.2 Sport en gezondheid in de wijk betrokken partijen. De gemeente heeft hierbij de rol van De gemeente wil dat alle Utrechters de mogelijkheid krijgen regisseur en aanjager van samenwerking. In het opstellen en om te sporten en bewegen. Voor de een is een sportvereni- uitvoeren van deze plannen speelt de beweegmakelaar een ging hiervoor het uitgelezen middel, voor een ander is dit een cruciale rol. De mate van inzet kan per wijk en buurt verschil- sportschool en nog een ander sport liever in anders georgani- len. Overeenkomstig de inzet van de sociaal makelaar (in seerd verband. het kader van Vernieuwend Welzijn) wordt een onderscheid gemaakt tussen inzet gericht op behoud, op beheer en een Om het sport- en beweegaanbod voor alle inwoners bereik- (pro)actieve inzet: baar te maken, kiest Utrecht voor een wijkbenadering, ofwel 1 Behoud duidt op een bovengemiddelde sportparticipatie de wijk op olympisch niveau. Wanneer de diverse sport- en in de wijk of buurt, met aanwezigheid van een hoog po- beweegaanbieders binnen een wijk samenwerken, ontstaat tentieel van zelfredzaamheid en zelforganisatie. De inzet een totaalaanbod dat toegankelijk is voor iedere inwoner is afhankelijk van situatie en capaciteit; van Utrecht. Doel van deze wijksamenwerking is dan ook 2 Beheer duidt op een gemiddelde sportparticipatie in de om zoveel mogelijk inwoners toe te leiden naar sport- en be- wijk of buurt. Er is incidentele inzet op afroep; weegactiviteiten. De samenwerking tussen onderwijs, welzijn, 3 Bij (pro) actieve inzet is de sportparticipatie in de wijk of zorg en sport krijgt hierbij een belangrijke rol. Voorbeelden buurt beneden gemiddeld. Er is structurele proactieve van samenwerking in dit kader zijn het stedelijk programma inzet nodig op basis van signalering en analyse. Gezond Gewicht, dat werkt volgens de zogeheten JOGG- E Betaalbaar houden van verenigingssport voor alle Utrechters Resultaten in 2016 methodiek (Jongeren Op Gezond Gewicht ) en het convenant Utrecht Gezond! in samenwerking met Agis, waarin het B Beweegmakelaars In het collegeprogramma staat dat het betaalbaar houden De professionalisering van verenigingen is door- programma Vitaliteit en Gezondheid is opgenomen. Tevens In de Utrechtse wijken zijn beweegmakelaars werkzaam van verenigingssport belangrijk is. Utrecht werkt hierin ontwikkeld en de verschillende vormen (verenigings- wordt in de nota Volksgezondheid 2011-2014 Duurzaam vanuit de wijkwelzijnsorganisatie. Als sportaanbieders, het samen met de U-pas en aanvullend voor de jeugd met het ondersteuning, verenigingsmanagers en combinatie- gezond! Fit en weerbaar de toekomst in expliciet aandacht onderwijs, de eerstelijnszorg, burgers of andere partijen iets Jeugdsportfonds (JSF). Daarnaast worden sportaccommoda- functionarissen) zijn op elkaar afgestemd. besteed aan sport en bewegen gericht op de aanpak van willen met sport of bewegen in de wijk, is de beweegmakelaar ties die voor de markt onrendabel zijn door de gemeente Verenigingen die een extra bijdrage leveren aan de gezondheids achterstanden. Daarnaast speelt het Vernieuwend het eerste aanspreekpunt. De beweegmakelaar coördineert, geëxploiteerd en beheerd. Dit maakt het mogelijk daar tegen Utrechtse maatschappelijke ambities worden voor hun Welzijn hierin een prominente rol. Relevante partijen uit deze verbindt, adviseert en organiseert waar nodig aanvullend aan- gereduceerd tarief te sporten, in plaats van een hogere betrokkenheid en creativiteit beloond. werkvelden worden gestimuleerd samen te werken, aanbod bod in de wijk en werkt daarbij nauw samen met andere coör- marktconforme prijs. De netwerken per tak van sport worden nog beter op elkaar af te stemmen, te vernieuwen en te ontsluiten. dinatoren in de wijk, zoals de coördinator Talentontwikkeling In het kader van de ontwikkeling van het nieuwe armoede- ingezet en benut met als doel de Utrechtse sport te Hiervoor wordt geïnvesteerd in: vanuit de brede school. De vraag naar sport en bewegen beleid wordt er samen met de sportverenigingen gekeken versterken. wordt door de beweegmakelaar afgestemd op het aanbod hoe hiermee verder te gaan. Ondanks de druk op de U-pas Sportdeelname wordt voor inwoners die zich de a wijksport- en beweegplannen; door middel van een wijkanalyse. Deze wijkanalyse vormt een naar aanleiding van de veranderende wetgeving blijft de inzet contributie van een sportvereniging niet kunnen B beweegmakelaars; belangrijk onderdeel van het wijksport- en beweegplan. om sport betaalbaar te houden. veroorloven, zoveel mogelijk gegarandeerd. c gezonde leefomgeving. In de Utrechtse krachtwijken is naast deze beweegmakelaar Toelichting Van twaalf in 2011 naar achttien combinatiefunctionarissen werkzaam in de sport. a Wijksport- en beweegplannen nog een tweede beweegmakelaar actief die zich alleen richt op volwassenen en ouderen. Deze Beweegmakelaar volwas- De begroting voor Versterken Sportverenigingen loopt de Een wijksport- en beweegplan geeft inzicht in wat er de senen en ouderen traint vrijwilligers om nieuwe activiteiten komende jaren licht terug. Vanaf 2013 valt 200.000 weg aan komende jaren op sport- en beweeggebied in de wijk wordt in de wijk op te zetten en zorgt voor goede samenwerking incidentele middelen voor de Subsidie Sportverenigingen. Deze terugval is beperkt tot 100.000 door het anders inzetten van beschikbare middelen binnen de Sportbegroting. Begroting 2011-2014 Versterken Sportverenigingen 2011 2012 2013 2014 gerealiseerd. Door de soms grote sociaal-maatschappelijke, infrastructurele en culturele verschillen tussen de wijken zijn deze plannen een kwestie van maatwerk. Per wijk bepaalt de vraag van de inwoners het sport- en beweegaanbod. Dit met de eerstelijnszorg en de beweegaanbieders in de wijk. Per 2013 verandert de organisatie van het welzijnswerk. De gevolgen hiervan op de positie van de beweegmakelaar 1.189.000 1.141.000 1.041.000 1.041.000 plan wordt opgesteld door alle partners die betrokken zijn bij het sport- en beweegaanbod in de wijk zoals de sportver- worden aan de hand van dit traject bezien. Daarbij zoeken wij naar een optimale verhouding tussen de beweegmakelaar en enigingen, onderwijs (brede scholen), welzijn, commerciële andere (sport)professionals in de wijk, zoals de combinatie- sportaanbieders, woningcorporaties, zorg en alle andere functionaris en verenigingsmanager. 16 In Utrecht staat jouw talent centraal! - Beleidsnota Sport 2011-2016 17
c Gezonde leefomgeving Gezond gedrag stimuleren, kan enerzijds via de hardware: een goed ingerichte openbare ruimte die uitnodigt tot bewe- Begroting 2011-2014 Sport en gezondheid in de wijk 3.2.3 Sport- en beweegaanbod op maat De gemeente wil dat alle Utrechters de mogelijkheid krijgen om te sporten en te bewegen zodat zij hun talent kunnen tijdens de gehele schoolcarrière. De gemeente heeft extra aandacht voor de jeugd in de krachtwijken omdat onder hen de sportdeelname veel lager is dan in andere wijken. In de gen. Hierin spelen playgrounds, sportpleinen, speelruimte maar ook recreatieve routes in de stad en naar het buitengebied een belangrijke rol. Anderzijds is er de software: om de 2011 2012 2013 2014 778.000 697.000 697.000 697.000 ontdekken en ontwikkelen. Naast aandacht voor sportverenigingen en sport in de wijk, is hiervoor maatwerk nodig. Elk individu heeft eigen talenten, voorkeuren en mogelijkheden. wijk Noordoost is bijvoorbeeld 92 procent van de basisschoolkinderen lid van een sportvereniging, terwijl in Overvecht en Zuidwest dat percentage rond de 65 procent ligt. 1 toenemende problemen omtrent overgewicht te doorbreken, zet Utrecht met partners in de wijk een samenhangend aanbod op van gezonde activiteiten. Utrecht investeert ook de komende beleidsperiode in verdere verbetering van zowel de hardware als de software. Resultaten in 2016 Utrechtse sport- en beweegdeelname naar olympisch niveau: minimaal 75 procent van de Utrechters boven de 16 jaar doet in 2016 regelmatig (minimaal een keer per maand) aan sport. Dat is nu 68 procent (Utrecht Monitor 2011) en was in 2008 nog 65 procent. Toelichting De terugval van 2011 op 2012 houdt verband met het anders inzetten van de Sport Experience middelen. Hierdoor zijn er middelen van Sport en gezondheid in de wijk naar Versterken sportverenigingen gegaan. Zo hebben mensen met een beperking, senioren, (vmbo-) jeugd en meiden ieder hun eigen randvoorwaarden nodig om te gaan sporten. Een voorbeeld is het creëren van apart aanbod voor (allochtone) meiden om te sporten, wat bij Ladyfit ervoor heeft gezorgd dat een grote groep inactieve vrouwen en meiden in beweging is gekomen. Om die reden levert Utrecht maatwerk en stimuleert de gemeente haar partners om met interventies en vernieuwend sportaanbod specifieke doelgroepen aan het sporten en bewegen te krijgen. Utrecht levert maatwerk voor inactieven: a gericht op leeftijdscategorieën; B voor specifieke groepen. Boodschap aan rijksoverheid en onderwijssector: breng gymleraar terug voor de klas! Als het gymonderwijs terugkomt in het landelijke curriculum van het basisonderwijs, zijn alle kinderen verzekerd van een gezonde beweegbasis. Gemeenten kunnen zich dan concentreren op de sportparticipatie, het meten van de gezondheid, oudervoorlichting, het betrekken van sportverenigingen bij de scholen en de kwaliteit en beschikbaarheid van de gymzalen. Utrecht maakt zich sterk voor de gymleraar door dit onder de aandacht van het Rijk te brengen. Alle relevante organisaties werken op wijk- of buurtniveau samen aan het verhogen van de sport- en Hier worden met name de middelen die vanuit het impuls Na de school- of studententijd daalt de sportdeelname verder beweegdeelname. Nationaal Actieplan Sport & Bewegen (NASB) aan Utrecht zijn door drukte op het werk en in het privéleven. Om deze reden Elke wijk heeft een sport- en beweegplan op maat. toegezegd voor ingezet. zijn sporten waarbij je flexibel je tijd kunt indelen relatief po- Er is een optimale samenwerking en afstemming pulair. Utrecht streeft ernaar dat ouders bijvoorbeeld kunnen tussen de verschillende (sport)professionals in de wijk. a Gericht op leeftijdscategorieën sporten bij sportverenigingen tijdens de trainingen van hun Sport vormt een belangrijk onderdeel van de vrijetijdsbeste- kinderen. Te denken valt aan het ontwikkelen van jogging- en ding waarin kinderen en jongeren hun talent ontwikkelen. De looproutes rondom de sportvereniging of het installeren van gemeente investeert dan ook in een doorlopend sportaanbod fitnessapparatuur op of nabij de sportvereniging. 1 Jeugdmonitor 2009-2010, gemeten onder groep 7 en 8 BO. 18 In Utrecht staat jouw talent centraal! - Beleidsnota Sport 2011-2016 19
Resultaten in 2016 Jeugdsportdeelname in krachtwijken is gemiddeld met 2 procentpunt gestegen, in niet-krachtwijken is dit gemiddeld gelijk gebleven. Het percentage Utrechters van 16 jaar en ouder in de krachtwijken dat voldoet aan de beweegnorm 2 is gestegen van 62% in 2010 naar 67% in 2016. Dit staat gelijk aan het stedelijk gemiddelde van 2010, dat op 67% ligt. Binnen 10 verschillende takken van sport zijn vernieuwende sportconcepten of -strategieën gericht op de diverse leeftijdscategorieën, geïntroduceerd bij minimaal 20 sportverenigingen. Drie jeugd kaderopleidingen opgezet binnen het Voorgezet Onderwijs, gericht op inzet van jeugd binnen sportverenigingen, bijvoorbeeld als coach, begeleider, scheidsrechter etc. Er is een convenant gesloten met 5 zorglocaties/ - instellingen over het in beweging krijgen van hun bewoners. Toename van 23 naar 38 verenigingen met sportaanbod voor mensen met een beperking. Minimaal 8 verenigingen hebben geschikte trainers en aanbod voor de OGGZ-doelgroep. Als kinderen naar de middelbare school gaan, kunnen ouders hun tijd weer flexibeler indelen. Het aanbod van de meeste sportverenigingen sluit echter niet meer aan bij de vraag Gericht op bovenstaande leeftijdscategorieën speelt de beweegmakelaar een belangrijke rol bij het in beweging krijgen en houden van mensen die geen beweeghistorie hebben. extra aandacht moet worden besteed. Voor het overige verwijzen we naar de sportparagraaf in de notitie aangaande het diversiteitbeleid Doorlopend Divers. Begroting 2011-2014 Sport- en Beweegaanbod op maat 2011 2012 2013 2014 van deze medioren (45-65 jaar), terwijl een groot deel van hen wel lid is geweest van een vereniging. Voor deze groep Utrecht wil sporten mogelijk maken voor iedereen, ook voor 576.000 490.000 395.000 229.000 wordt vernieuwend sportaanbod gecreëerd en uitgebreid via sportverenigingen in samenwerking met sportbonden en de B Voor specifieke groepen Utrecht probeert groepen waarvan de sportdeelname ach- mensen met een beperking. Zij zijn niet beperkt, maar de samenleving is zo georganiseerd dat zij veelal worden beperkt Toelichting Vereniging Sport Utrecht (VSU). terblijft extra te stimuleren. Het gaat hierbij bijvoorbeeld in hun mogelijkheden. Utrecht werkt conform de richtlijnen Het Sport- en Beweegaanbod op maat budget wordt opge- over mensen met een beperking en allochtone meiden en van Agenda 22; de 22 regels die de Verenigde Naties hebben bouwd uit SportU, Kennismaking voor de Jeugd, Vrouwen- De gemiddelde levensverwachting van mannen en vrouwen vrouwen. Daarnaast wordt er ingezet om de acceptatie van opgesteld inzake het recht van mensen met een beperking voetbal en NASB middelen. Met name door de afbouw van neemt in Nederland nog steeds toe, de gezonde levensver- homoseksuelen in de sport te verbeteren. De Vereniging om te participeren in de samenleving. Utrecht investeert in NASB middelen is er een teruglopende tendens in het totaal wachting blijft echter stabiel. De groep vitale senioren (65+) Sport Utrecht een sportinfrastructuur waarin iedereen kan sporten naar budget. is groot, waarvan velen ook actief zijn als vrijwilliger binnen (VSU) stimuleert samen met de Nederlandse Sport Alliantie eigen behoefte. In 2011 is bij de VSU in het kader van het de sport. Toch kampen veel senioren met een verslechterde sinds 2010 sportverenigingen meer aandacht aan dit onder- NASB een Coördinator aangepast sporten aangesteld die gezondheid en/of een sociaal isolement. De eerstelijnszorg is werp te geven. Dit initiatief is succesvol gestart en wordt de bemiddelt tussen vraag en aanbod voor mensen met een een belangrijke schakel om deze mensen te bereiken en krijgt komende jaren voortgezet. beperking. In 2012 wordt als onderdeel van deze aanstelling daarom een cruciale rol in de realisatie van een leven lang het sportplan voor de (O)GGZ-doelgroep doorgezet. Cijfers sporten. Zo worden zorginstellingen gestimuleerd hun bewo- Dankzij het project Meedoen Alle Jeugd door Sport zijn in over mensen met een beperking en de (O)GGZ-doelgroep zijn 2 Minimaal 5 dagen per week dagelijks minstens een half uur ners meer te laten bewegen, hun begeleiders te scholen op Utrecht goede resultaten bereikt. Mede via de netwerken per te vinden in bijlage 2. (60 minuten voor jongeren tot 18 jaar) matig intensieve lichamelijke het belang van dagelijks bewegen en activiteiten op te stellen tak van sport (van de VSU) worden deze resultaten geborgd. activiteit (bijvoorbeeld stevig wandelen (5 km/uur) of fietsen waar ook buurtbewoners aan kunnen meedoen. Daarnaast wordt per wijk bekeken aan welke doelgroepen (16 km/uur)). 20 In Utrecht staat jouw talent centraal! - Beleidsnota Sport 2011-2016 21
4 Topsport 2011-2016 Utrecht evenementenstad van het jaar 2010 4.2 Hoe gaan wij dit realiseren? De Nationale Evenementenprijzen worden sinds 2001 uitgereikt aan evenementen en festivals in diverse categorieën. De prijzen zijn bedoeld om kwaliteit, innovatie en professionaliteit te stimuleren. De jury van de Nationale Evenementenprijzen bestaat uit deskundigen uit en rond de evenementenbranche. Voor de categorie Evenementenstad van het Jaar worden alle gemeenten die enigszins actief zijn op het gebied van evenementen beoordeeld. Er wordt gekeken naar resultaten in aantal en omvang, naar innovatie, beleid, evenementenregelingen, budgettering, promotioneel effect, mediabereik. Utrecht doet mee sinds 2005 en is één keer eerder Evenementenstad van het Jaar geworden, in 2007. Vorig jaar was Utrecht tweede, achter Den Haag. Het beleid in Utrecht is steeds innoverend, nieuwe initiatieven worden ondersteund, men werkt klimaatscheppend en er is voldoende budget, maar men weet wel te kiezen, aldus het juryrapport. De prijs heeft betrekking op het afgelopen jaar. Hoogtepunten in 2010 waren onder meer 25 jaar Festival aan de Werf, 30 jaar Nederlands Film Festival, de 60e Singelloop, het Rietveldjaar, de viering van 100 jaar Scouting Nederland en de finish van de tweede etappe van de Giro d Italia. 4.2.1 Utrecht als podium voor topsporttalent Utrecht als podium voor topsporttalent: talentherkenning, talentontwikkeling en topsportbeoefening (de 3T-ladder) staan centraal in het Utrechtse topsportbeleid. Van het talent dat zich ontplooit bij de sportvereniging tot aan de organisatie van grote internationale toernooien zoals het European Youth Olympic Festival 2013 Utrecht (EYOF 2013 Utrecht) waar duizenden jonge Europese sporttalenten het podium krijgen wat ze verdienen. Om sporttalent optimaal tot bloei te laten komen en de weg naar succes een voorbeeld voor velen te laten zijn, investeert Utrecht in de volgende vier punten: a faciliteren van nieuwe landelijke talentcentra, naast het NTC Waterpolo; B ondersteunen van regionale talentcentra in combinatie met kernsportbeleid; c Utrechtse topsporters een ambassadeurs rol geven voor de sportieve ontwikkeling van de stad en de ambities van het OP 2028; D kernsportbeleid gericht op het faciliteren van topsportverenigingen in de stad Utrecht. 4.1 Visie en ambities Topsportevenementen zijn belangrijk voor Utrecht. Zij zorgen Met de Utrechtse topsportambities wordt aangesloten bij a Nationale Topsport Centra (NTC) Topsport bedrijven, onderwijs volgen en wonen in dezelfde voor een aantrekkelijke stad en dragen bij aan de sportieve, het Olympisch Plan 2028. "Nederland heeft in 2016 een stad, dat is de formule van landelijke topsportcentra, beter Voor topsport is focus en ambitie nodig. Topsport vraagt om promotionele en economische ontwikkeling van de stad. vruchtbaar topsportklimaat waarin sporters optimaal kunnen bekend als Nationale Topsport Centra. Samen met de Konink- het maken van keuzes waar ondersteuning wordt ingezet en Utrecht wil een gastvrije stad zijn voor evenementen. presteren. Nederland bezet structureel een top 10 positie lijke Nederlandse Zwembond (KNZB) en de Vereniging Sport teamwork. Samen met partners (onder andere belangenorga- op de diverse wereldranglijsten. Dat willen we bereiken door Utrecht (VSU) haalde de stad het Nationale Topsport Centrum nisaties in de sport, onderwijs en bedrijfsleven) werkt Utrecht De belangrijkste topsportambitie van Utrecht is: onder meer het creëren van een excellerende omgeving te (NTC) Waterpolo naar Utrecht. Ook het onderwijs (UU, HU, aan een optimaal sportklimaat waarin talenten en topsporters het creëren van een optimaal topsportklimaat waarbin- beginnen met (aankomende) topsporters betere mogelijk- ROC en LOOT 3 ) en de woningcorporaties (Mitros en SSH) zich kunnen ontwikkelen tot medaillewinnaars. De rol van nen talenten en topsporters zich kunnen ontwikkelen tot heden te bieden zich verder te ontwikkelen via Centra voor hebben een belangrijke bijdrage geleverd aan de tot stand de breedtesport als broedplaats voor topsporttalent, stevig medaillewinnaars en met hun prestaties vele utrechters Topsport en Onderwijs en Nationale Topsport Centra. Dat zijn koming en het functioneren van dit centrum. Daarmee is een verankerde topsportverenigingen met een sterke wisselwer- kunnen inspireren. expertisecentra van internationale allure voor alle facetten uitstekende blauwdruk gemaakt op basis waarvan ook Nati- king met de breedtesport en de beschikbaarheid van goede, van de topsport: "de beste coaches, voortreffelijke accommo- onale Topsport Centra voor andere sporten een plek kunnen bereikbare en toegankelijke (topsport)voorzieningen zijn daar- Om deze ambitie te realiseren, investeert Utrecht in deze daties, wetenschappelijke begeleiding, topsportgeneeskunde, krijgen in de stad. Vanuit het collegeprogramma Groen Open bij belangrijke randvoorwaarden. Talent dat zich ontpopt tot beleidsperiode in: sportfysiologie, testlaboratoria, sociaal-maatschappelijke en Sociaal kunnen dergelijke initiatieven worden ondersteund. topsporttalent in Utrecht wordt gestimuleerd en gefaciliteerd. talentontwikkeling, Utrecht als podium voor topsportta- begeleiding, wonen, trainen en onderwijs onder één dak". Utrecht onderzoekt momenteel samen met SV Kampong en lent; de Koninklijke Nederlandse Hockey Bond (KNHB) de moge- Topsportevenementen bieden een podium waarop talenten topsportevenementen, ondersteuning jaarlijks terug- lijkheid om op sportpark Maarschalkerweerd een Nationaal zich kunnen meten met de (inter)nationale top. De prestaties kerende sportevenementen en acquisitie internationale Hockey Centrum (NHC) te ontwikkelen. In samenwerking met van deze sporters zijn een voorbeeld en inspiratie voor vele sportevenementen; genoemde partijen worden de randvoorwaarden verkend die Utrechters en daarmee is topsport een belangrijk vliegwiel samenwerking, topsport in Utrecht is een teamprestatie. nodig zijn om topsport, onderwijs en wonen te combineren. voor de breedtesport. 3 LOOT: Landelijk Overleg Onderwijs en Topsport. 22 In Utrecht staat jouw talent centraal! - Beleidsnota Sport 2011-2016 23
Topsporters en de Wet verhoging collegegeld langstudeerders Met het wetsvoorstel verhoging collegegeld langstudeerders wil het kabinet Rutte het mogelijk maken een hoger collegegeld te vragen aan studenten die langer in het hoger onderwijs zijn ingeschreven dan uit een oogpunt van studierendement wenselijk is. Studenten die langer studeren dan de reguliere studieduur voor een bachelor- of een masteropleiding, beide nog vermeerderd met een uitloopjaar, zijn een verhoogd bedrag verschuldigd, namelijk het basisbedrag van het wettelijke collegegeld, vermeerderd met een boete van 3.000 per jaar. De maatregel langstudeerders bestaat uit een collegegeldverhoging voor studenten en een ombuiging bij de instellingen. De maatregel heeft een tweeledig doel: (1) het behalen van de financiële taakstelling die het kabinet zich gesteld heeft en (2) het verhogen van het studierendement. Voor topsporters pakt deze regeling zeer negatief uit. De huidige ontwikkelingen lijken geen uitzonderingspositie voor topsporters te creëren. De invoering van de wet zal ingaan in september 2012, na de Spelen van Londen. NOC*NSF blijft als belangenbehartiger van de topsporters in Den Haag aandacht vragen voor de positie van de vaderlandse topsporters. Aan de ene kant stimuleert het kabinet topsporters met faciliteiten om een topsportcarrière en een langere studie te combineren en aan de andere kant legt het diezelfde topsporter een boete op wanneer zij of hij langer over een studie doet. Een jaar uitstel doet daar niets aan af. Met 70.000 studenten in het universitair en hoger onderwijs, is Utrecht een belangrijke studentenstad. In de stad wonen veel studenten die topsport en onderwijs combineren. Utrecht wil zich samen met belangenorganisaties voor studenten hard maken voor het realiseren van een uitzonderingspositie voor deze doelgroep in het wetsvoorstel verhoging collegegeld langstudeerders. Zoals gezegd is de samenwerking tussen topsport en onderwijs voor het NTC Waterpolo Utrecht al gevonden. Het bieden van mogelijkheden om opleiding en topsport met elkaar te combineren zijn belangrijke randvoorwaarden voor topsporters om te excelleren. Topsport en onderwijs zijn partners met gedeelde belangen, zij kunnen elkaar en het sporttalent versterken. In Utrecht wordt de samenwerking tussen onderwijs en topsport de komende periode verder geoptimaliseerd om bestaande en nieuwe initiatieven op het terrein van topsport- en talentontwikkeling te versterken. B Regionale Talent Centra (RTC) Naast de ontwikkeling van de landelijke talentcentra wil Utrecht in samenwerking met de partners de vestiging van Regionale Talent Centra (RTC s) faciliteren indien ze bijdragen aan het sportieve profiel van de stad en aansluiting hebben bij één van de kernsporten. c Ambassadeurs en rolmodellen Topsporters zetten aan tot sporten, zijn een voorbeeld en geven inspiratie. Daarom wil Utrecht (oud)topsporters meer betrekken bij de uitvoering van het (topsport)beleid van de stad en een beroep op hen doen om zich in te zetten als ambassadeur voor de stad. Hiertoe gaat Utrecht afspraken maken met (ex)topsporters. Met het project Utrechtse Toppers bij jou op school zet de Vereniging Sport Utrecht (VSU) inmiddels al topsporters in op basisscholen in de stad om jeugd te enthousiasmeren voor sport. D Kernsporten Het Utrechtse kernsportbeleid is gericht op het faciliteren van verenigingen met topsportniveau in de stad. Het kernsport beleid heeft een positieve uitwerking op de betrokken verenigingen, voor zowel wat betreft de breedte- als topsportontwikkeling. Sporters, teams en verenigingen uit Utrecht leveren strijd in de hoogste landelijke competities. En daarbij nemen bovendien de kansen toe voor de komende jaren als het gaat om deelname van Utrechtse sporters aan NK s, EK s, WK s en Olympische Spelen! Het beleid heeft de afgelopen periode ook geleid tot meer kennisuitwisseling tussen verenigingen en coaches, wat eveneens een positieve bijdrage levert aan de topsportontwikkeling in de stad. De afgelopen vijf jaar is voor het eerst in Utrecht ervaring opgedaan met kernsportbeleid. Uit de evaluatie is gebleken, dat deze vorm van ondersteuning van topsportverenigingen in Utrecht een gewaardeerd instrument is. Het kernsportbeleid wordt gecontinueerd in de komende beleidsperiode. Naar aanleiding van de evaluatie en de veel gehoorde roep om meer focus in het kernsportbeleid, zal het beschikbare budget over een kleiner aantal sporten en verenigingen worden verdeeld dan tot nu toe. In overleg met de kernsportverenigingen en de VSU worden de tweede helft van 2011 de keuzes gemaakt. Resultaten in 2016 Utrecht biedt, in samenwerking met de partners, sporttalenten door middel van facilitering van talentcentra het beste klimaat om zich te ontwikkelen tot succesvolle topsporters. Vestiging van minimaal een tweede nationaal trainingscentrum in Utrecht, in vervolg op het NTC Waterpolo. De Vereniging Sport Utrecht (VSU) draagt zorg voor begeleiding van individuele topsporters en talenten woonachtig in Utrecht of lid van een Utrechtse sportvereniging. Vaststellen en uitvoeren (in samenwerking met VSU) kernsportbeleid 2011 2016. Ondersteuning RTC ontwikkelingen in relatie tot kernsportbeleid. Minimaal 10 topsporters en/of topsportverenigingen zijn zichtbaar in de stad en zetten zich in als ambassadeurs voor top- en breedtesport. 24 In Utrecht staat jouw talent centraal! - Beleidsnota Sport 2011-2016 25
Breedtesportbeleid 2011-2014 Utrecht als podium voor topsporttalent 2011 2012 2013 2014 260.000 130.000 130.000 130.000 Toelichting De begroting voor Utrecht als podium voor topsporttalent wordt opgebouwd uit het kernsportbeleid, NTC Waterpolo en NTC ontwikkelingen. Bovenstaande bedragen geven een vertekend beeld, doordat de subsidie vanuit NOC*NSF voor het NTC Waterpolo vanaf 2012 niet op de begroting staat. Voortzetting van deze subsidie is bij het schrijven van de Sportnota nog niet bepaald door VWS en NOC*NSF, waardoor het nog niet op deze begroting is opgenomen. Het kernsportbeleid is door het anders inzetten van beschikbare middelen gegarandeerd voor deze collegeperiode. 4.2.2 Topsportevenementen, ondersteuning jaarlijks terugkerende evenementen en acquisitie internationale evenementen Topsportevenementen dragen bij aan de sportieve, economische en promotionele positionering van de stad. Daarbij kiest Utrecht voor behoud en versterking van de jaarlijks terugkerende topsportevenementen en sporten die stevig verankerd zijn in de stad en een sterke basisstructuur kennen, waarbij het dus relatief gemakkelijk is om in samenwerking met partners, de randvoorwaarden te realiseren voor organisatie van (inter)nationale topsportevenmenten. a Behoud en versterking van jaarlijks terugkerende topsportevenementen Topsportevenementen vormen het podium waarop het Utrechts talent kan schitteren en daarnaast is het voor veel inwoners het meest zichtbare bewijs van het topsportbeleid. Daarom is het faciliteren van topsportevenementen een belangrijk onderdeel van het topsportbeleid. Gezien de beperkte budgetten kiest Utrecht scherp en zet in op het behoud en waar mogelijk versterking van bestaande evenementen zoals de Rabo Ronde van Midden Nederland, de Jaarbeurs Utrecht Marathon, de ABN Amro Singelloop en Classico Giro Utrecht. Daarbij brengt Utrecht het bedrijfsleven in contact met evenementenorganisatoren en zoekt samenwerkingsverbanden die voor beide partijen winst opleveren. Tevens wil Utrecht het platform van organisatoren ondersteunen van de jaarlijkse Utrechtse topsportevenementen ten behoeve van uitwisselen van kennis en ervaring met betrekking tot bijvoorbeeld inkoop en sponsorwerving. B Acquisitie en organisatie internationale topsportevenementen Met het EYOF 2013 heeft Utrecht opnieuw een kans om na de succesvolle organisatie van de etappe van de Giro d Italia in 2010 (500.000 bezoekers in stad en provincie), te laten zien dat zij internationale topevenementen perfect kan organiseren. Utrecht is in 2013 en de aanloop daar naartoe hét podium in Europa voor jong olympisch sporttalent. Voor wat betreft de acquisitie van nieuwe grote internationale evenementen wil Utrecht zich de komende periode in samenwerking met de partners in principe op drie takken van sport richten: hockey, atletiek en wielrennen. Deze laatste twee vinden plaats op de openbare weg en zijn voor een groot publiek gratis toegankelijk. Daarnaast zijn ook combinaties van deze sporten zeer welkom, bijvoorbeeld triatlon of (multidisciplinaire) topsportevenementen gericht op jeugd en jongeren, zoals het EYOF 2013 Utrecht. Samen met onze partners bepaalt Utrecht voor welke topsportevenementen de komende periode acquisitie wordt gevoerd. Een gezamenlijke ambitie en focus op de werving en organisatie van evenementen zorgen voor breed draagvlak en zijn ook nodig om succesvol te kunnen zijn binnen de huidige budgetten. Resultaten in 2016 Behoud en versterking van de jaarlijks terugkerende Utrechtse topsportevenementen. Faciliteren en ondersteunen kennisuitwisseling Utrechtse topsportevenementenorganisaties. Samenwerking G5 op het terrein van topsportevenementen en gezamenlijke deelname Sportaccord (ambitie OP 2028). Breedtesportbeleid 2011-2014 Topsportevenementen 2011 2012 2013 2014 515.000 425.000 328.000 328.000 Toelichting De komende jaren zet Utrecht in het kader van Topsportevenementen in op acquisitie van evenementen (onder andere de Tour de France), het Olympisch Plan 2028, Olympisch Vuur, het Sportgala en Topsportevenementen & Vliegwiel. Het Sportgala budget is verlaagd van 45.000 in 2011 naar 15.000 in 2012-2014. 26 In Utrecht staat jouw talent centraal! - Beleidsnota Sport 2011-2016 27
4.2.3 Samenwerking, topsport in Utrecht is een teamprestatie Topsport bedrijven doe je nooit alleen. Alleen met een uitgebalanceerd team kan men succesvol zijn. De komende periode nodigt Utrecht nadrukkelijk het bedrijfsleven, onderwijsinstellingen, sportieve en culturele organisaties en andere partners in en om de stad uit om gezamenlijk te werken aan de verdere topsportontwikkeling van de stad. Verdere samenwerking met de provincie Utrecht, regionale partners en met de andere G4-steden en Eindhoven (vanwege de rol op topsport (zwem)gebied) is daarbij ook van betekenis. We zijn ervan overtuigd dat met de gezamenlijke inzet van deze partners de Utrechtse (top)sport naar een hoger niveau wordt gebracht. Utrecht vraagt deze partners om hun kennis en ervaring te delen en zo mogelijk een aantal onderwerpen in alliantievorm uit te werken. Het gemeenschappelijk inzetten van faciliteiten, netwerk, menskracht en middelen leidt tot een verdere versterking van het topsportveld. Daarnaast zal de komende beleidsperiode, nog meer dan tevoren, voor wat betreft topsport aansluiting gezocht worden met het culturele veld in Utrecht. Daarbij wordt gezocht naar vernieuwende cross-overs tussen sport en cultuur, zoals op het vlak van sport en gaming en sport en dans. Doel hiervan is het aangaan van nieuwe samenwerkingsverbanden en het verbinden van de kansen die (top)sport biedt met andere thema s. Een eerste aanzet hiervoor in 2010 was de samenwerking tussen Culturele Zondagen en Sport Experience Utrecht. Dit initiatief krijgt een vervolg de komende jaren onder andere binnen het side event-programma van het EYOF 2013 Utrecht en de samenwerking daarbinnen met onder andere de Vrede van Utrecht en de Utrecht Dance Awards. Verder wil Utrecht faciliteren in kennis en kennisuitwisseling op het terrein van sport. Met haar centrale ligging is de stad uitstekend geschikt voor de vestiging van landelijke kennisinstituten op het terrein van sport. Daarnaast biedt de aanwezigheid van een van de grootste congres- en beurslocaties van Nederland goede faciliteiten voor de organisatie van beurzen en congressen op sportief gebied. Bovendien past de vestiging van kennisinstituten op het gebied van sport, uitstekend bij de profilering van Utrecht als stad van kennis en cultuur. Utrecht wil zich in samenwerking met de provincie en buurgemeenten de komende jaren dan ook verder positioneren en profileren als kennisknooppunt op het gebied van (top)sport. De aanwezigheid van de Utrechtse School voor Bestuurs- en Organisatiewetenschap (o.a. Master Sportbeleid en sportmanagement) en het J.W. Mulierinstituut (met ingang van oktober 2011) in de stad en de vestiging van een twaalftal sportbonden in het Huis voor de sport in buurgemeente leveren een belangrijke bijdrage aan deze profilering. Resultaten in 2016 Topsport in Utrecht is een uitkomst van gedeelde inzet en visie, dit is vastgelegd in een brede alliantie met bedrijven, bonden en evenementenorganisatoren. Faciliteren platform Topsport in Utrecht voor het bedrijfsleven, sportbonden en evenementenorganisatoren. Samenwerking met de culturele sector in Utrecht op het gebied van evenementen leidt tot minimaal een evenement per jaar waarbij sport en cultuur gezamenlijk op het programma staan. Utrecht is de locatie voor organisatoren van sportieve beurzen en congressen en de vestiging van kennisinstituten gericht op sport. De inzet op Samenwerking, topsport in Utrecht is een teamprestatie bestaat uit uren van de beleidsadviseurs. Er zijn geen budgetten specifiek aan deze resultaten gekoppeld. Om die reden wordt hier geen begroting weergegeven. 28 In Utrecht staat jouw talent centraal! - Beleidsnota Sport 2011-2016 29
5 Kwalitatief goede sportaccommodaties Om meer Utrechters te laten sporten en bewegen en (topsport)talenten te laten ontwikkelen, zijn goed ingerichte en gemakkelijk bereikbare sportaccommodaties een randvoorwaarde. Een heel groot deel van het jaarlijkse sportbudget gaat dan ook op aan sportaccommodaties. Uitgangspunt voor het sportaccommodatiebeleid is dat per wijk een basispakket aan kwalitatief goede sportvoorzieningen wordt aangeboden. Wat verstaat Utrecht onder kwalitatief goede sportaccommodaties? Allereerst is van belang dat er voldoende accommodaties met een goede spreiding over de stad zijn, zodat Utrechters sporten beweeglocaties gemakkelijk kunnen bereiken. Vervolgens dient de kwaliteit van de accommodaties op dusdanig niveau te zijn dat men wordt uitgenodigd om in beweging te komen. Om dit te bereiken, investeert Utrecht in: a terugdringen van wachtlijsten; B voldoende basisaccommodaties en uitnodigende multifunctionele accommodaties; c realisatie van playgrounds en courts; D optimale toegankelijkheid nieuwe accommodaties. a Terugdringen van wachtlijsten In 2009 is in het kader van de wachtlijstproblematiek eenmalig geld ter beschikking gesteld voor de aanleg van kunstgrasvelden voor hockey en voetbal en is afgesproken dat de VSU wachtlijstcoördinatie voor de verenigingen verzorgt. In het kader van dit project zijn met de betreffende verenigingen diverse doeltreffende maatregelen zoals wachtlijstbeheer, jeugdcompetities op zondag en verruiming van de trainingstijden getroffen. Dit project wordt in 2011 afgerond met een evaluatierapport. Op basis van de uitkomsten hiervan worden voorstellen gedaan voor het verder terugdringen van wachtlijsten. Specifiek voor Leidsche Rijn zal dit punt ook opgenomen worden bij de actualisatie voorzieningennota Leidsche Rijn. B Voldoende basisaccommodaties en uitnodigende multifunctionele accommodaties Voor de gemeente is het geen doel op zich om sportaccommodaties in eigendom te hebben, te beheren en te exploiteren. Utrecht heeft ervoor gekozen om een aantal basissportvoorzieningen die voor de markt onrendabel zijn te realiseren en exploiteren, waaronder gymzalen, sportzalen, sporthallen, zwembaden, atletiekbanen en veldsportcomplexen. Zonder een bijdrage van de gemeente kunnen deze voorzieningen niet tegen een maatschappelijk aanvaardbaar tarief aangeboden worden en zou het niet mogelijk zijn voor een groot deel van de bevolking sport te beoefenen. Voor de sport wil de gemeente per wijk één hart dan wel multifunctionele accommodatie realiseren. Idealiter bestaat dit uit een buitensportcomplex, gecombineerd met een binnensportvoorziening of gekoppeld aan een brede school. Voorbeelden hiervan zijn Nieuw Welgelegen, De Dreef, Zuilen en Thorbeckepark, maar ook De Paperclip en de Sportcampus in Leidsche Rijn. Een goede combinatie is ook het onderbrengen van buitenschoolse opvang in deze voorzieningen. Afstemming met alle samenwerkende partijen (sport, kinderopvang, onderwijs, welzijn, particulier initiatief) ten aanzien van realisatie, exploitatie en inhoudelijke samenwerking is voorwaardelijk voor het succes en meerwaarde van multi functionele accommodaties, waarbij oog is voor een maatschappelijk aanvaardbaar tarief voor niet-commerciële partijen. Omdat de gemeente substantieel bijdraagt in de sportaccommodaties is het nodig dat het aanbod in overeenstemming is met de vraag en dat sprake is van efficiënt gebruik en een 30 In Utrecht staat jouw talent centraal! - Beleidsnota Sport 2011-2016 31
optimale bezetting. In het kader van de bezuinigingsopgaven wordt onderzocht of hier verbeteringen te realiseren zijn. Als instrument hiervoor worden voorzieningenkaarten ontwikkeld waarin vraag, aanbod en bezetting per accommodatie worden weergegeven. Hierbij wordt ook gekeken naar de wijksport- en beweegplannen. Hieronder volgt een greep uit alle lopende en toekomstige accommodatieprojecten. Gemeentelijke projecten: herontwikkeling sportpark Zuilenselaan en realisatie sporthal Zuilen; ontwikkeling voorzieningengebouw op Thorbeckepark; sportpark Nieuw Welgelegen, realisatie van turnaccommodatie en tennisbanen; in Leidsche Rijn wordt het laatst geplande sportpark (Strijkviertel/Rijnvliet) aangelegd; Aziëlaan is het sportcomplex dat wordt aangelegd op het dak van de uitbreiding van Ikea; Veemarkt/sportpark Voordorp uitbreiding met één kunstgrasvoetbalveld en aanleg parkeervoorzieningen; herontwikkeling Maarschalkerweerd; nieuwbouw zwembad De Krommerijn. Voor een compleet overzicht wordt verwezen naar de Meerjarennota kapitaalgoederen 2011-2014. Private ontwikkelingen: Liesbospark, onderzoek naar herontwikkeling/uitbreiding van de roeiaccommodatie De Driewerf; c Realisatie van playgrounds en courts Veel wijken hebben inmiddels een trapveldje in de vorm van een Cruyff Court of Richard Krajicek Playground. In wijken waar nog geen court of playground ligt, zijn wel soortgelijke D Optimale toegankelijkheid nieuwe accommodaties Met het besluit over Agenda 22 bevestigt het college het recht van mensen met een beperking om te participeren aan de samenleving en daarmee ook de mogelijkheid om te Breedtesportbeleid 2011-2014 Beleid op accommodaties 2011 2012 2013 2014 uitbreiding tennispark ULTC Iduna. multifunctionele veldjes ontwikkeld. In 2016 hebben de wijken die niet als krachtwijk zijn bestempeld en ook niet over sporten. Daarom wordt bij de ontwikkeling van nieuwe sportaccommodaties gezorgd voor de juiste toegankelijkheid om 200.000 400.000 400.000 400.000 In de vastgestelde structuurvisie voor Rijnenburg is een roeibaan opgenomen. Marktpartijen en projectontwikkelaars een trapveldje beschikken, minimaal één kwalitatief hoogwaardig sport- en beweegveld. De buurtbewoners spelen een hiermee het Internationaal Toegankelijkheidssymbool (ITS) te verkrijgen. Toelichting hebben aangegeven dat deze visie niet haalbaar is. Op dit belangrijke rol bij de realisatie en verantwoordelijkheid voor Binnen accommodaties zijn diverse posten opgenomen. moment wordt gewerkt aan alternatieve plannen. Het blijft belangrijk de roeibaan hieronder te brengen, gezien de grote de instandhouding. Dit is niet alleen belangrijk voor draagvlak in de buurt, maar ook om de veldjes optimaal te benut- Resultaten in 2016 Onder andere worden Moveplex en Ladyfit vanuit dit budget ondersteund. Ook de Vechtsebanen valt hieronder, waardoor behoefte aan roeiwater in Utrecht. Zoals in het college- ten. Hiervoor moet namelijk een gevoel van eigenaarschap Accommodatiebeleid gericht op het terugdringen van de begroting in 2012 met 200.000 toeneemt. programma omschreven gaat de gemeente er vanuit dat de worden gecreëerd. De actieve jongeren en buurtbewoners wachtlijsten bij sportverenigingen mede gebaseerd op initiatiefnemers zelf voor de financiering zorgdragen. worden betrokken bij de veldjes door middel van scholarships de evaluatie uit 2011. (in samenwerking met de Richard Krajicek Foundation) en Realisatie voorzieningenkaarten met als doel efficiënt Meedoen, Leren, Winnen-trajecten (in samenwerking met de accommodatiegebruik. Johan Cruijff Foundation). Alle niet-krachtwijken beschikken over één kwalitatief hoogwaardig sport- en beweegveld. Optimale benutting van de sport- en beweegvelden door samen te werken met Richard Krajicek Foundation en Johan Cruyff Foundation. 32 In Utrecht staat jouw talent centraal! - Beleidsnota Sport 2011-2016 33
6 Financiën Breedtesportbeleid 2011-2014 2011 2012 2013 2014 Subsidie Sportverenigingen 470.000 470.000 370.000 370.000 Accommodatiebeleid 2011-2014 2011 2012 2013 2014 Beleid op accommodaties 200.000 400.000 400.000 400.000 Verenigingsmanagement (vervolg) 103.000 100.000 100.000 100.000 VSU (top- en breedtesport) 616.000 571.000 571.000 571.000 Versterken Sportverenigingen 1.189.000 1.141.000 1.041.000 1.041.000 Sport in de wijk 605.000 605.000 605.000 605.000 Schoolvoetbal 20.000 20.000 20.000 20.000 Breedtesportbeleid 2.543.000 2.328.000 2.133.000 1.967.000 Topsportbeleid 775.000 555.000 458.000 458.000 Accommodatiebeleid 200.000 400.000 400.000 400.000 Totaal 3.518.000 3.283.000 2.991.000 2.825.000 Breedtesport evenementen 83.000 47.000 47.000 47.000 Sport Experience 10.000 Breedtesport stimulering 60.000 25.000 25.000 25.000 Sport en gezondheid in de wijk 778.000 697.000 697.000 697.000 SportU 71.000 50.000 50.000 50.000 Kennismaking van de jeugd 83.000 30.000 30.000 30.000 Vrouwenvoetbal 25.000 NASB 397.000 410.000 315.000 149.000 Sport- en Beweegaanbod op maat 576.000 490.000 395.000 229.000 Totaal 2.543.000 2.328.000 2.133.000 1.967.000 Topsportbeleid 2011-2014 2011 2012 2013 2014 Kernsportbeleid 25.000 25.000 25.000 25.000 NTC Waterpolo 210.000 75.000 45.000 45.000 NTC ontwikkelingen 25.000 30.000 60.000 60.000 Utrecht als podium voor topsporttalent 260.000 130.000 130.000 130.000 Acquisitie evenem o.a. Tour de France 30.000 30.000 30.000 OP 2028 25.000 25.000 Olympisch Vuur 75.000 75.000 75.000 75.000 Sportgala 45.000 15.000 15.000 15.000 Topsport ev. & Vliegwiel 370.000 280.000 208.000 208.000 Topsportevenementen 515.000 425.000 328.000 328.000 EYOF 2013 100.000 600.000 525.000 Totaal (incl. EYOF) 3.618.000 3.883.000 3.516.000 2.825.000 Toelichting Dit Meerjarenoverzicht gaat uit van ramingen. Elk jaar wordt de begroting vastgesteld door de Raad. Het budget voor de Subsidie Sportverenigingen loopt terug met 200.000 in 2013 door het wegvallen van de incidentele bijdragen uit de reserves. Dit is beperkt tot een verlaging van 100.000 door het anders inzetten van beschikbare middelen, bijvoorbeeld via verlaging van het budget voor het sportgala. Daarnaast is een structureel bedrag ad 100.000 beschikbaar gekomen voor de voortzetting van Verenigingsmanagement, dat tot nu toe incidenteel was gefinancierd. Het kernsportbeleid wordt voortgezet met 25.000 per jaar. De impuls van het Nationaal Actieplan Sport en Bewegen (NASB) wordt door het Rijk uitgekeerd in de periode 2010-2012. Deze middelen worden echter op basis van een bestedingsplan ingezet over de periode 2010-2014. Hiermee kan duurzamer gewerkt worden aan de ambitie om de sport - en beweegparticipatie van de Utrechtse bevolking op olympisch niveau te krijgen. De middelen voor het EYOF zijn apart onderaan de begroting vermeld. Dit is gedaan, omdat de middelen incidenteel van aard zijn (ze vallen na 2013 weer weg) en door de hoogte van de middelen in verhouding tot de rest van de sportbegroting een sterk vertekend beeld veroorzaken. Tot slot: de weergegeven begroting is exclusief de middelen voor alle sportaccommodaties, die onderdeel zijn van maatschappelijk vastgoed. Totaal 775.000 555.000 458.000 458.000 34 In Utrecht staat jouw talent centraal! - Beleidsnota Sport 2011-2016 35
Bijlage 1 Terugblik Sport in het Hart 2006-2010 In de vorige sportnota was sport voor iedereen dichtbij, Ambitie 3 op elk niveau. In deze sportnota 2006 2010 werd duidelijk Via de sportdagen van de Sport Experience Utrecht moeten gemaakt dat Utrecht bereid was fors te investeren in sport, in meer Utrechters vaker gaan sporten, moet het aanbod zicht- de breedte- en de topsport, in accommodaties en verenigin- baar worden gemaakt en de sportieve uitstraling van de stad gen. Uitgangspunt hierbij was dat sport niet mocht verdwij- worden vergroot. Resultaat: nen naar de randen van de stad, maar deel uitmaakt van de stedelijke beleving. In dit hoofdstuk wordt teruggeblikt op de Sport Experience Utrecht: twaalf sportkennismakings- ambities en resultaten van deze beleidsperiode. evenementen. De tien ambities en hun resultaten De vorige sportnota, Sport in het Hart 2006 2010, had als Ambitie 4, 5 en 6 missie: Utrecht is een dynamische sportstad waar iedereen Alle Utrechtse verenigingen met een kernsportstatus en (ex) meedoet op zijn of haar niveau. Om deze missie te kun- topsporters die gebruik maken van Utrechtse faciliteiten nen realiseren, was deze sportnota opgesplitst in enerzijds zetten zich in voor de stimulering van sport in de volle breedtesport en sportstimulering, gericht op een leven lang breedte. Elk topsportevenement is verbonden met één of sporten en anderzijds topsport dat als uitgangspunt Utrecht, meerdere breedtesportactiviteiten. Per kernsport is minimaal podium voor talent kende. De uitvoeringsagenda die bij deze één ambassadeur benoemd. Daarnaast worden topsporters, sportnota hoorde, kende de volgende ambities: verenigingen met kernsportstatus en organisatoren van sport evenementen ondersteund. Resultaten: Ambitie 8 Ambitie 9 Ambitie 1 Kernsporten: extra ondersteuning sport en verenigingen, In alle wijken zijn voldoende binnensport- en buitensportaccommodaties van hoge kwaliteit. Resultaten: In samenwerking met (lokale) partners zijn vijf voorzieningen in de stad gerealiseerd, die een meerwaarde bieden door een In 2010 kan 90 procent van de leerlingen van Utrechtse basis- Impuls Topsportambities; combinatie van functies. Resultaat: scholen dagelijks sporten door een combinatie van sportaan- Individuele begeleiding topsporters: door Vereniging Gymzalen: vier gerenoveerde gymzalen, 2 nieuwe gym- bod binnen en buiten de schooluren. Projecten en resultaten: Sport Utrecht (VSU) als onderdeel van het Olympisch zalen en 3 in de toekomst; Multifunctionele accommodaties: Nieuw Welgelegen, Netwerk Midden-Nederland beschikking over groot Sportzalen: 7 in totaal, als onderdeel van multifunctionele Sportpark Thorbeckelaan, Sportpark Zuilenselaan, Sport- SportU, de sportpas voor jongeren 12-18 jaar, resultaat: faciliteiten en onderwijsnetwerk; accommodaties; en Ontmoetingscentrum De Dreef en het Liesbospark. 50 procent geactiveerd in 2010 (4.000 stuks); NTC Waterpolo Utrecht: realisatie in samenwerking met Sporthallen: Cultuurcampus, Sportcampus en Weide Enjoy Sports, vmbo-sport, resultaat: inactieve leerlingen gedaald met 10 procent; de KNZB, de VSU/Olympisch Netwerk Midden-Nederland en voor de locatie met de KNVB. Wereld; Sportparken: Fletiomare Oost, Fletiomare Novum, Ambitie 10 Sport in de Wijk, resultaat: beweegmakelaars in de wijk De Vhyheit, Atletiekbaan Amaliapark en Papendorp; Alle kernsporten beschikken over goede trainingsaccommo- met een wijk sport- en beweegplan; Combinatiefuncties, resultaat: in 2010 is 11,3 FTE aan- Ambitie 7 Kunstgrasvelden en renovaties: op diverse locaties in de stad gerealiseerd; daties. Resultaat: gesteld in negen takken van sport. Voor elke kernsport wordt ernaar gestreefd in de periode Playgrounds, courts, speeltuinen en zwembaden: op Accommodaties: planvorming Buitenbad De Krommerijn, 2006 2010 minimaal één keer per vier jaar een (inter)natio- diverse locaties in de stad gerealiseerd. haalbaarheidsonderzoek Watersportbaan Rijnenburg en Ambitie 2 naal topsportevenement te organiseren. Resultaten: herontwikkeling Sportpark Maarschalkerweerd. Op maat ondersteuning van de sportverenigingen. Resultaten: Eenmalige evenementen: Giro d Italia 2010, Wereld Record Festival (AV Phoenix), kandidatuur Tour de France, EYOF Nieuwe subsidieregeling, resultaat: verminderde 2013; regeldruk, verenigingsmanagement en ondersteuning Jaarlijkse evenementen: Paasworsteltoernooi, Jaarbeurs Vereniging Sport Utrecht (VSU); Marathon Utrecht, Rijwielpaleis Bilthoven Triatlon, ABN Proeftuin Sportconnextion, resultaat: vernieuwend AMRO Singelloop en Ronde van Midden Nederland; sportaanbod en sportdeelname verhoogd; Olympisch Plan 2028: Utrecht werkt samen met de G4 om Meedoen Alle Jeugd door Sport, resultaat: integratie de sport in Nederland op Olympisch niveau te krijgen. allochtone jeugd door ontmoeting, betrekken ouders. 36 In Utrecht staat jouw talent centraal! - Beleidsnota Sport 2011-2016 37
Bijlage 2 Cijfers Uit het meest recente cijfermateriaal blijkt dat Utrecht op koers ligt als het gaat om het verhogen van de sport- en beweegdeelname. Voor het cijfermateriaal over de Utrechtse sport- en beweegparticipatie zijn de volgende onderzoeken van belang: Jeugdmonitor 2009-2010 (leeftijd 10 t/m 12); Jeugdmonitor 2008-2009 (leeftijd 13 t/m 16); Utrecht Monitor 2010 (leeftijd 16+). Leeftijdscategorie 10 t/m 12 Dit betekent een stijging van 73% in 2007-2008 naar 80% in 2009-2010. Uit vergelijking met de meting uit 2008 en overige referentiepopulaties blijkt verder: een stijging van 10% naar 15% in het een keer per maand meedoen aan naschoolse sport- en beweegactiviteiten; de toename van deelname aan naschoolse sport- en beweegactiviteiten is vooral zichtbaar in de wijken West (10% versus 19%), Overvecht (16% versus 26%) en Zuidwest (5% versus 25%); leerlingen uit de stad Utrecht zijn net zo vaak lid van een sportvereniging als leerlingen uit de rest van de provincie Utrecht (beide 80%). Leeftijdscategorie 10 t/m 12 Leeftijdscategorie 13 t/m 16 jaar: Dit betekent een stijging van 63% in 2006-2007 naar 67% in 2008-2009. Overige waarnemingen zijn: oudere leerlingen, allochtone leerlingen, leerlingen op het vmbo en leerlingen uit gezinnen met een lagere welvaart zitten vaak elke dag lang achter de computer of voor de tv. Dit geldt ook voor leerlingen uit de wijken Noordwest, Overvecht, Zuidwest, Leidsche Rijn en Vleuten-De Meern; van de leerlingen is 62% lid van een sportvereniging. Meisjes zijn minder vaak lid van een sportvereniging dan jongens. Leerlingen uit de wijken Overvecht en Leidsche Rijn zijn minder vaak lid van een andere vereniging; bijna een vijfde van de leerlingen (18%) geeft aan actief te zijn als vrijwilliger. Leeftijdscategorie vanaf 16 jaar De Utrecht Monitor 2010 geeft het volgende beeld over het sport- en beweeggedrag van 16 jaar en ouder. afb. 5 Sportdeelname naar leeftijd Bron: Inwonersenquête 2009 80 % 60 % 40 % 20 % 82 % 16-29 jr 28 % 78 % 30-39 jr 68 % 40-54 jr afb. 3 Frequentie sportdeelname Utrechters 37 % 55 % 55-64 jr 38 % 65+ jr nooit minder dan één keer per maand één keer per maand een paar keer per week één keer per week een paar keer per maand afb. 1 Sportdeelname in Utrecht Bron: Inwonersenquête 60 % 40 % 20 % 0 % 20 % 67 % 67 % 66 % 70 % 33 % 33 % 34 % 30 % 2006 2007 2008 2009 afb. 4 Sportdeelname naar opleidingsniveau 100 % 19 % 32 % 58 % 80 % 60 % sporter niet-sporter niet-sporter sporter n=1899 Jongens Meisjes Totaal aantal % aantal % aantal % Geslacht 746 84 % 799 77 % 1545 80 % ** Leeftijd * ** 10 jaar of jonger 204 88 % 260 83 % 464 85 % 11 jaar 332 84 % 353 76 % 685 80 % 12 jaar of ouder 201 80 % 178 71 % 379 76 % Bron: Inwonersenquête 2009 2 % 2 % 9 % 22 % afb. 7 Sportdeelname per wijk Bron: Inwonersenquête 2009 40 % 20 % 82 % 68 % hoog midden 42 % laag afb. 9 Organisatieverband waarin Utrechters sporten Leeftijdscategorie 13 t/m 16 jaar: n=1899 Jongens Meisjes Totaal aantal % aantal % aantal % Geslacht 900 76 % 717 59 % 1617 67 % ** Leeftijd ** ** ** 13 jaar of jonger 119 82 % 133 71 % 252 76 % 14 jaar 396 79 % 334 62 % 730 70 % 15 jaar 313 72 % 224 55 % 537 64 % 16 jaar en ouder 72 65 % 26 30 98 50 Bron: Inwonersenquête 2009 West Noord west 61% 57% Noordoost Leidsche Rijn 78% 71% 71% 79% Vleuten- 76% DeMeern 63% 70% Zuid west 72% Zuid Oost onder gemiddeld gemiddeld boven gemiddeld Bron: Inwonersenquête 2009 Georganiseerd alleen lid fitnesscentrum lid sportvereniging in een (zelfgeorganiseerde) groep bedrijfssport via sociaal-cultureel werk, sportbuurtwerk, welzijnswerk 58 % 42 % 38 % 35 % 27 % 3 % 3 % 20 % 40 % 60 % 38 In Utrecht staat jouw talent centraal! - Beleidsnota Sport 2011-2016 39