Jaarverslag 2010 Commissie Stedelijk Schoon Gemeente Velsen
Inhoudsopgave 1 Voorwoord... 3 2 De commissie Stedelijk Schoon... 4 2.1 Commissie Stedelijk Schoon... 4 2.2 Samenstelling en benoeming... 4 2.3 Secretariaat: voorbereiden, presenteren en communiceren... 5 2.4 Taken van de commissie... 5 2.5 Invoering Wabo... 6 2.6 Overleg met andere afdelingen... 6 2.7 Ruimtelijke kwaliteit is een publieke taak... 7 2.8 Openbaarheid vergaderingen en welstandsnota... 7 3 Ambtelijke sneltoets... 8 4 Feiten en Cijfers... 9 4.1 Aanvragen getoetst aan welstandscriteria... 9 4.2 Afwijken van het advies van de commissie... 10 5 Toekomstvisie: bredere en veranderende rol welstand?... 11 6 Conclusie... 11 Jaarverslag 2010 commissie Stedelijk Schoon Gemeente Velsen 2
1 Voorwoord Als voorzitter van de commissie Stedelijk Schoon Velsen bied ik u hierbij, namens de commissie, het verslag aan van onze werkzaamheden over het jaar 2010. In de gemeente Velsen worden diverse bouwinitiatieven ondernomen. Wanneer voldoet een bouwplan aan redelijke eisen van welstand? Welstandstoezicht is niet simpelweg een vraag van mooi of lelijk, maar een beoordeling van de kwaliteit van het bouwwerk aan de hand van duidelijk benoemde criteria. De commissie Stedelijk Schoon baseert haar advies op de criteria die de gemeenteraad heeft vastgelegd in de welstandsnota. Ook vastgestelde beeldkwaliteitplannen en stedenbouwkundige programma s van eisen vormen een toetsingskader. Per 1 oktober 2010 geldt de Wet algemene bepalingen omgevingsrecht (Wabo) Bij deze nieuwe wetgeving is o.a. het onderscheid tussen lichte en reguliere bouwvergunningen komen te vervallen. Door de nieuwe wet is er ook voor een groter aantal bouwwerken geen vergunning en dus ook geen welstandstoets meer nodig. Gemeenten houden daardoor minder greep op hun stedelijk schoon.de commissie ziet het als een uitdaging ervoor te zorgen, dat deze nieuwe ontwikkeling niet tot verrommeling leidt. Met toepassing van de excessenregeling bestaat de mogelijkheid om achteraf in te grijpen ingeval er sprake is van een buitensporig uiterlijk en deze afbreuk doet aan de ruimtelijke kwaliteit van een gebied. De financiële crisis in de bouwsector hield dit jaar aan. Verminderde bouwactiviteiten en verschuiving van grote naar kleinere plannen zijn daar het gevolg van. Zo ook in Velsen. De commissie steekt meer tijd in de kwaliteitszorg en heeft zich het afgelopen jaar ingezet om plannen vooraf in samenspraak met afdeling EWR ( Economische zaken, Wonen en Ruimtelijk beleid ) te beoordelen. Dit heeft als voordeel, dat eenmaal ingediende plannen sneller op een positieve beoordeling van zowel stedenbouw als welstand kunnen rekenen. Wat is nu die welstand en wie bepaalt wat er in Velsen gebouwd mag worden? En hoe ervaart de burger dat? Hoe transparant is het proces van een bouwvergunning? Hoe om te gaan met negatieve welstandsadviezen en in hoeverre zijn deze van invloed op de uiteindelijke besluitvorming? Wie zijn die zogenaamde deskundigen in de commissie? Allemaal vragen, waarop wij in het jaarverslag antwoord hopen te geven. Ik wens u veel plezier bij het lezen van dit verslag. De heer P. Kramer Voorzitter commissie Stedelijk Schoon Jaarverslag 2010 commissie Stedelijk Schoon Gemeente Velsen 3
2 De commissie Stedelijk Schoon 2.1 Commissie Stedelijk Schoon De welstandscommissie of zoals deze in de gemeente Velsen wordt genoemd: de commissie Stedelijk Schoon Velsen toetst bouwplannen aan de criteria uit de welstandsnota. Een helder en objectief document. De toetsing gebeurt in een openbare vergadering en is dus voor iedereen toegankelijk. Indieners en/of ontwerpers hebben de gelegenheid hun plannen toe te lichten. De commissie Stedelijk Schoon bestaat uit vier onafhankelijke, professionele leden. Een daarvan is een monumentendeskundige.de leden zijn allen architect en in die hoedanigheid als zelfstandig ondernemer buiten de gemeente Velsen gevestigd Omwille van actuele kennis van de ruimtelijke karakteristiek van de gemeente, maar ook van de stedenbouwkundige opzet van de diverse dorpskernen en de ontwikkeling van nieuwe gebieden houdt de commissie minimaal twee keer per jaar een excursie. Zij is dan ook goed bekend met de plaatselijke situatie. 2.2 Samenstelling en benoeming De welstandscommissie bestond op 31 december 2010 uit: Dhr ir. P. (Paul) Kramer, Zaandam Deskundige op het gebied van architectuur. De heer Kramer is op 1 oktober 2007 benoemd en op 1 oktober 2010 heeft hij het voorzitterschap overgenomen van de heer R. Onsia. Mevr. ir. C. (Claudia) Breen, Delft Deskundige op het gebied van ruimtelijke kwaliteit. Mevrouw Breen is op 1 januari 2007 benoemd en heeft het lidmaatschap overgenomen van mevrouw A. Goemans. Dhr. M. (Marcel) Heijmans, Uitgeest Deskundige op het gebied van architectuur. De heer Heijmans is op 15 november 2010 benoemd en heeft het lidmaatschap overgenomen van de heer R. Onsia. Dhr ir. W. (Wolbert) Vroom, Amsterdam Deskundige op het gebied van monumenten. De heer Vroom is incidenteel inzetbaar m.b.t. de beoordeling van monumentenaanvragen. In het jaar 2010 trad af: Dhr ir. R. (René) Onsia, Rotterdam De heer Onsia werd op 15 maart 2006 benoemd. Vanwege drukke werkzaamheden heeft hij per 1 oktober 2010 zijn lidmaatschap opgezegd. Jaarverslag 2010 commissie Stedelijk Schoon Gemeente Velsen 4
2.3 Secretariaat: voorbereiden, presenteren en communiceren De commissie Stedelijk Schoon wordt ondersteund door een ambtelijk secretaris, werkzaam bij bureau Vergunningen en Uitvoering. Het is de taak van de secretaris om de vergaderingen voor te bereiden, de agenda van de welstandsvergadering te publiceren en de adviezen van de commissie schriftelijk te verwoorden. De secretaris ziet toe op de totstandkoming van een helder advies en op consistente advisering. Daarnaast vormt de secretaris de schakel tussen de commissie en alle betrokkenen, zowel binnen als buiten de gemeentelijke organisatie. Een goede voorbereiding van de behandeling van een bouwplan leidt tot een efficiënte toetsing en een correct eindadvies. Adviezen worden gecommuniceerd naar de aanvrager en/of ontwerper dan wel gemachtigde. 2.4 Taken van de commissie Verplichte advisering door een onafhankelijke welstandscommissie is vastgelegd in de Woningwet. De uitoefening van het welstandstoezicht en de werkwijze van de commissie is vastgelegd in de door de gemeenteraad vastgestelde Welstandsnota 2006. De commissie Stedelijk Schoon adviseert over de welstandsaspecten van aanvragen voor vergunningplichtige bouwwerken. Zij baseert haar advies op de in de welstandsnota genoemde criteria, evenals voorkomende en vastgestelde beeldkwaliteitplannen. Negatieve adviezen worden helder en inzichtelijk gemotiveerd. Ook geeft zij advies betreffende monumentenaanvragen. Voor de inrichting van toekomstige bouwlocaties worden veelal eerst schetsplannen ingediend. Op uitnodiging van de commissie dan wel op verzoek van de aanvrager vindt hierover vooroverleg plaats. Beslissingen op bouwvragen kunnen leiden tot het indienen van bezwaarschriften. De commissie brengt in dat geval op verzoek een nader gemotiveerd advies uit richting afdeling Algemene en Burgerzaken. Het opstellen van een jaarlijks verslag van haar werkzaamheden behoort eveneens tot haar wettelijke taak. Jaarverslag 2010 commissie Stedelijk Schoon Gemeente Velsen 5
2.5 Invoering Wabo Per 1 oktober 2010 geldt de Wet algemene bepalingen omgevingsrecht (Wabo).Bij deze nieuwe wetgeving is het onderscheid tussen lichte en reguliere bouwvergunningen komen te vervallen. Hiervoor in de plaats bestaat nu de omgevingsvergunning. Deze betreft niet alleen toestemming voor bouwactiviteiten, maar kan ook het kappen van bomen, slopen van bouwwerken etc. omvatten. Door de nieuwe wet is voor een groter aantal bouwwerken geen vergunning meer nodig. Dat betekent dat deze ook niet worden onderworpen aan een welstandstoets. Gemeenten houden daardoor minder greep op hun stedelijk schoon. Alertheid is geboden dat deze nieuwe ontwikkeling niet leidt tot verrommeling. Ingeval er sprake is van een exces, is toezicht achteraf mogelijk. Met toepassing van de wettelijke excessenregeling bestaat de mogelijkheid om achteraf in te grijpen ingeval er sprake is van een buitensporig uiterlijk en deze afbreuk doet aan de ruimtelijke kwaliteit van een gebied. Met de komst van de nieuwe wet zijn de aanvragen gedigitaliseerd. Verzoeken om een omgevingsvergunning worden via de landelijke site www.omgevingsloket ingediend. Sindsdien worden de plannen digitaal gepresenteerd aan de commissie Stedelijk Schoon. Een overzichtelijke manier van werken. 2.6 Overleg met andere afdelingen Voor grote, nieuw te ontwikkelen plannen bestaat er bij de commissie behoefte aan vooroverleg met de afdeling gebiedsontwikkeling en het bureau wonen en ruimtelijk beleid. Anderzijds wensen de ambtelijke stedenbouwkundigen de plannen te presenteren bij de commissie om haar mening op voorhand te peilen. De commissie meent dat dit collegiaal overleg een positieve bijdrage levert aan het welslagen van het (nieuwbouw)project, zowel in kwalitatieve als in procedurele zin. Verder is er wekelijks sprake van het zogeheten Wabo-overleg. In dit overleg zijn behalve welstand ook diverse andere disciplines vertegenwoordigd zoals economische zaken, milieudienst, planologie en verkeer. Naar aanleiding van geagendeerde, nieuw binnengekomen aanvragen vindt een eerste algemene parallelle toetsing plaats. Deze aanpak voorkomt tegenstrijdige adviezen bij het behandelen van de bouwaanvragen en levert tijdswinst op. De commissie ervaart dit overleg eveneens als positief. Het legt een constructieve basis voor verdere, afgestemde oordeelsvorming. Jaarverslag 2010 commissie Stedelijk Schoon Gemeente Velsen 6
2.7 Ruimtelijke kwaliteit is een publieke taak De commissie Stedelijk Schoon adviseert over de kwaliteit van bouwplannen binnen de door de gemeente vastgestelde beleidsprincipes, prioriteiten en aandachtspunten. De Welstandnota 2006 is in dit opzicht een belangrijk beleidsinstrument. Voor aanvragers is een duidelijk kader van de beoordelingscriteria ontstaan, voor de commissie vormt de nota een objectieve richtlijn. Op basis hiervan kan verantwoord geoordeeld worden over de gewenste kwaliteit. Zo nu en dan gaan politieke stemmen op voor een snellere procedure van welstandstoezicht en soms afschaffing van welstandstoezicht. Zo zou het model Boekel van deze zogeheten welstandsvrije gemeente alleen maar voordelen hebben. De commissie Stedelijk Schoon meent dat het een illusie is te denken dat stedelijke en landschappelijke schoonheid vanzelf tot stand komt met een zo groot mogelijke vrijheid voor particuliere initiatieven. In dit verband wijst de commissie op de publieke verantwoordelijkheid van de gemeente om de belangen van andere dan die van de aanvrager en de ontwerper/architect te beschermen. Evenals veiligheid is ruimtelijke kwaliteit een publieke taak. Burgers spreken de overheid er terecht op aan om dit te stimuleren en zo nodig regulerend op te treden. Architectonische invulling volledig overlaten aan particulieren gaat ten koste van de leefbaarheid en heeft niet alleen verrommeling, maar ook ontevreden burgers tot gevolg. Met alle administratieve rompslomp van afhandeling van zienswijzen/bezwaarschriften van dien. Goede samenwerking met het gemeentebestuur is van essentieel belang voor het optimaal functioneren van de commissie Stedelijk Schoon en effectief welstandstoezicht in de gemeente Velsen. In sommige gevallen wordt door burgemeester en wethouders afgeweken van de deskundige, onafhankelijk uitgebrachte adviezen. Dit kan verband houden met economische en/of sociale aspecten. Ook de aanwezigheid van precedenten of eigen beleid m.b.t. specifieke plantrajecten kunnen hiertoe aanleiding zijn. De commissie wil in deze gevallen vooraf gekend worden door mondelinge toelichting. 2.8 Openbaarheid vergaderingen en welstandsnota De agenda van de te behandelen nieuwe bouwaanvragen wordt in de week voorafgaande aan de vergadering in de plaatselijke weekbladen Jutter en De Hofgeest gepubliceerd. Bovendien kan een ieder te allen tijde de secretaris raadplegen voor het inzien van een plan met de daarbij behorende welstandsbeoordeling. Zowel de beraadslaging als de beoordeling kan worden bijgewoond door belangstellenden. Zij hebben officieel geen spreekrecht. Dat geldt wél voor ontwerpers en planindieners. Op uitnodiging en/of verzoek kunnen zij tijdens de vergadering van de commissie stedelijk schoon toelichting geven op hun plannen. Ingeval de commissie een negatief advies heeft afgegeven, kan de indiener het plan aanpassen en op verzoek dit plan toelichten. Deze tweede beoordeling, die ook openbaar is, leidt in de bijna alle gevallen tot een positief advies. Zie hiervoor feiten en cijfers verderop in het jaarverslag. De Welstandsnota 2006 is ook als document op internet te raadplegen, zodat de indiener van tevoren kennis kan nemen aan welke welstandscriteria zijn plan getoetst zal worden. Jaarverslag 2010 commissie Stedelijk Schoon Gemeente Velsen 7
3 Ambtelijke sneltoets In 2010 is 70 % van het aantal lichte bouwaanvragen door de secretaris beoordeeld aan de welstandscriteria en akkoord bevonden. Deze aanvragen met betrekking tot bergingen, garages, erkers, schuren, carports etc. voldeden aan de zogeheten sneltoetscriteria voor kleine bouwwerken, die op grond van de wet ambtelijk mochten worden beoordeeld. Afwijkende aanvragen werden evenals de regulier vergunningaanvragen in de voltallige commissie behandeld (zie paragraaf: Feiten en Cijfers ) Sinds de invoering van de Wabo ( 1 oktober 2010 ) bestaat geen onderscheid meer tussen lichte en reguliere aanvragen en wordt er algemeen gesproken van welstandscriteria voor omgevingsvergunningen. De welstandsnota moet hierop worden aangepast. Een ander gevolg is dat de ambtelijke sneltoets, zoals dat voorheen mogelijk was bij lichte bouwvergunningen, niet meer mogelijk is. Momenteel moet alles wat vergunningplichtig is worden voorgelegd aan de commissie. Ingevolge de Bouwverordening gemeente Velsen kan de commissie de advisering mandateren aan de voorzitter. Het voornemen is te bewerkstelligen dat in de nabije toekomst aanvragen voor kleine bouwactiviteiten weer ambtelijk worden beoordeeld en in mandaat door de voorzitter worden afgedaan. Een dergelijk mandaatbesluit is in voorbereiding. Jaarverslag 2010 commissie Stedelijk Schoon Gemeente Velsen 8
4 Feiten en Cijfers 4.1 Aanvragen getoetst aan welstandscriteria De commissie heeft in het jaar 2010 in totaal 25 keer vergaderd. De vergaderfrequentie is één ochtend (9.00 uur-13.00 uur) per twee weken. De eerste tabel geeft het aantal licht vergunningplichtige bouwaanvragen aan, die door de secretaris zijn getoetst aan de sneltoetscriteria en akkoord bevonden. De tweede tabel laat zien, dat op slechts 1.5 % van de totaal ingediende plannen een negatief welstandsadvies is gegeven. In alle andere gevallen voldeden de plannen aan redelijke eisen van welstand. Zij het in eerste instantie, dan wel na aanpassing. In de derde tabel is het aantal getoetste omgevingvergunningaanvragen uiteengezet. Tabel 1. Lichtvergunningsplichtige bouwwerken tot 1-10-2010 Totaal ingediende lichte plannen 227 Ambtelijke sneltoets aan loketcriteria 160 Advies gegeven door Commissie Stedelijk Schoon 67 Ambtelijke sneltoets 70% Tabel 2. Soort Bouwaanvraag tot 1 oktober 2010 Aantal ingediende plannen Akkoord Niet akkoord Lichte bouwvergunningsaanvraag 227 224 3 Reguliere bouwvergunningsaanvraag 203 199 4 Monumentenvergunningsaanvraag 14 14 0 Bouwplan 1e fase 14 14 0 Totaal 458 451 7 Totaal in % akkoord bevonden 98,5% Totaal in % niet akkoord bevonden 1,5% Tabel 3. Omgevingsvergunningen vanaf 1 oktober 2010 78 77 1 Totaal 78 77 1 Jaarverslag 2010 commissie Stedelijk Schoon Gemeente Velsen 9
Voor in totaal 536 bouwplannen is advies gevraagd. Bij 81 van deze bouwplannen heeft de commissie geconstateerd dat deze strijdig waren met de welstandscriteria. Van deze 81 bouwplannen is voor 73 dossiers een aanpassing gekomen, waardoor deze niet meer strijdig waren met het welstandsbeleid en er bouwvergunning/omgevingsvergunning kon worden verleend. Uiteindelijk hebben slechts 8 (1.5 % ) van de 536 ingediende vergunningaanvragen een negatief welstandsadvies heeft gekregen. Alleen of mede op grond daarvan is de bouwvergunning geweigerd. In veel gevallen waren deze bouwplannen ook strijdig met andere bouwregelgeving. De duidelijkheid en beschikbaarheid van de welstandscriteria geeft de burger voldoende inzicht om een vergunningaanvraag conform de welstandscriteria in te dienen. 4.2 Afwijken van het advies van de commissie Volgens opgave van het juridische cluster is in 1 geval afgeweken van het advies van de commissie. Het betrof hier een bouwaanvraag voor een berging met een goothoogte van 3 meter en een nokhoogte van 5 meter. De commissie oordeelde negatief omdat zij van mening was dat de berging niet passend was in de kleinschalige woonwijk. In het bestemmingsplan was de gewenste bouwhoogte toegestaan. Volgens de wet en vaste jurisprudentie mag een welstandsoordeel niet leiden tot inperking van de bouwmogelijkheden. Daarom besloot het college het advies van de commissie niet over te nemen. Jaarverslag 2010 commissie Stedelijk Schoon Gemeente Velsen 10
5 Toekomstvisie: bredere en veranderende rol welstand? Welstand is meer dan kleur en plaats van een dakkapel. De commissie Stedelijk Schoon acht het wenselijk, dat de welstandsbeoordeling verder gaat dan gebouwniveau en ook beoordeelt wat de impact is van een bepaald bouwinitiatief op de ruimtelijke kwaliteit van de omgeving en de plannen die daarvoor bestaan. De wetgever heeft het welstandstoezicht aan het eind van het proces gezet om een eenmaal ingediend bouwplan aan redelijke eisen te toetsen. Daardoor wordt welstand regelmatig als hindermacht ervaren. De commissie Stedelijk Schoon pleit voor overleg in de ontwerpfase met de stedenbouwkundigen en planindieners c.q. initiatiefnemers. Zo kan meer tijdswinst en meer kwaliteit worden bereikt. Ook acht de commissie Stedelijk Schoon het van belang, dat zij meer betrokken wordt bij het maken van plannen voor herontwikkelingsgebieden en de vaststelling van bestemmingsplannen. Dit is ook de visie van de Federatie Welstand, landelijke vakorganisatie, waar de gemeente Velsen lid van is. 6 Conclusie De Welstandsnota 2006 biedt een transparant en duidelijk toetsingskader, waarmee de commissie Stedelijk Schoon prettig werkt. Politiek gezien stond welstand in Velsen de laatste jaren onder druk. De commissie is verheugd dat er weer een gedegen draagvlak is ontstaan en dat er vertrouwen is in de inzet ten behoeve van het welstandstoezicht omwille van behoud en ter bevordering van meer ruimtelijke en architectonische kwaliteit. Wenselijk is dat de welstandsnota volgend jaar waboproof wordt gemaakt, zodat de continuïteit van de omschreven gedegen kwalititeitszorg en welstandstoezicht kan worden gewaarborgd. Uit de reacties van de burgers kunnen wij ook opmaken, dat zij tevreden zijn over het welstandstoezicht. Het doet velen goed, dat zes deskundige ogen naar hun verbouwing kijken. De transparantheid en beschikbaarheid van de welstandsnota, geeft de burgers bovendien voldoende inzicht om een bouwaanvraag conform de criteria in te dienen. Hierdoor haalt hun bouwplan de gewenste kwaliteit en kunnen zij rekenen op een snel, positief welstandsadvies. Een bredere rol voor welstand en eerdere oordeelsvorming bij het besluitvormingsproces levert versnelling en kostenbesparing op. De commissie is dan ook tevreden met de huidige parallelle advisering en haar betrokkenheid bij het ontwikkelen van nieuwbouwlocaties. Commissie Stedelijk Schoon Velsen, De secretaris, De voorzitter, M.A.W. Veenboer P.P.G. Kramer Jaarverslag 2010 commissie Stedelijk Schoon Gemeente Velsen 11