Menukaart overzicht van het hulpverleningsaanbod van Fier Fryslân - 2010
Waarom deze Menukaart? Kinderen, jongeren en volwassenen die te maken hebben (gehad) met (de gevolgen van) geweld in de privésfeer kampen vaak met complexe problematiek. De hulp bestaat vaak uit meerdere componenten. Om inzicht te geven in ons aanbod, hebben we deze menukaart ontwikkeld. Samen met onze cliënten en/of verwijzers willen we een evenwichtig en uitgebalanceerd menu samenstellen. Soms biedt Fier Fryslân het hele menu met voorgerecht, hoofdgerecht en nagerecht. Soms bestelt een hulpverleningsorganisatie voor (één van) haar gasten alleen een bijgerecht of nagerecht. Samengevat: we bieden zorg op maat waarbij we onze ingrediënten aan laten sluiten bij de vraag van de client. In deze menukaart kunt u zien wat u bij ons kunt bestellen. Vanuit de zorg op maat gedachte zijn onze chef koks altijd bereid om buiten de kaart om gerechten samen te stellen waarbij zij rekening houden met uw wensen. Zij staan er ook voor open om in een kooklab samen met chef koks van andere instellingen een mooi nieuw arrangement te ontwikkelen voor individuele gasten of groepen. Voor vragen kunt altijd contact met ons opnemen. Fier Fryslân 058-2157084 www.fierfryslan.nl Leeuwarden, januari 2010-1-
sopgave Fier Fryslân in het kort De toegang, 24 uur per dag bereikbaar 1. Advies- en Steunpunt Huiselijk Geweld (ASHG) 2. Advies- en Meldpunt Loverboyproblematiek en Jeugdprostitutie 3. Coördinatie en casemanagement Wet Tijdelijk Huisverbod 5 08 08 10 10 Ambulante hulpverlening: aanbod in begeleiding en behandeling 11 Algemene informatie 11 Ambulante Begeleiding 12 1. Kindspoor Algemeen a. Psycho-educatiegroepen b. Kindbemiddeling, waaronder Oudermediation c. Informatie- en themagroepen voor ouders d. Weerbaarheidtraining voor jeugdigen 12 12 12 13 14 15 2. Jongerenspoor Algemeen a. Intensieve individuele begeleiding b. Intensieve ambulante systeem- of gezinsbegeleiding c. Intensieve zelfstandigheidstraining d. (risico)meidengroep e. Ouderbijeenkomsten/ groepen voor ouders van jongeren met (seksueel) grensoverschrijdend gedrag 15 15 16 17 18 19 20 3. Volwassenspoor a. Zorgtoeleiding en outreaching, Openbare Geestelijke Gezondheidszorg (OGGZ), Er-op-af-benadering b. 1 e Hulp Light c. Individuele- en systeembegeleiding/-therapie d. Intensieve Ambulante Gezinsbegeleiding e. Nazorg aan vrouwen, kinderen en jongeren van de opvangvoorzieningen f. Begeleide terugkeer g. Aware 21 21 22 23 26 27 28 29 4. Spoor Coördinatie en Casemanagement Wet Tijdelijk Huisverbod 29 5. Prostitutiespoor a. Advies- en Meldpunt Loverboyproblematiek en Jeugdprostitutie b. Prostitutie Maatschappelijk Werk c. Netwerk mensenhandel Friesland d. Hulpverlening en nazorg aan vrouwen met een B9 status 31 31 32 32 34 sopgave -2-
6. Spoor Voorlichting en Deskundigheidsbevordering a. Eenmalige voorlichting aan jongeren van 12 23 jaar b. Serie voorlichtingen/themabijeenkomsten voor jongeren van 12 23 jaar rondom een thema c. Train de Trainerprogramma d. Serie Train de Trainerprogramma s e. Serie intervisiebijeenkomsten f. Interactieve voorlichting, debatten en informatie over verschillende vormen van geweld in afhankelijkheidsrelaties en de gevolgen daarvan 34 34 35 35 36 36 37 Ambulante Behandeling Algemene informatie Mogelijkheden in diagnostiek en behandeling 1. Trauma(gerelateerde) diagnostiek en behandeling van jeugdigen 2. Pretherapie voor kinderen en jongeren 3. Kindergroep Kijk Wat Ik Kan (Kwik) 4. Therapiegroep Geweld in het gezin 5. Therapiegroep Seksueel Misbruik 6. Individuele (trauma)behandeling 7. Interapy behandeling seksueel misbruik bij jongeren 8. Groep ouders/(jong-)volwassenen It s all in the family 9. Vaktherapieën (Psycho Motorische Therapie, Dramatherapie, Creatieve Therapie) 10. EMDR (Eye Movement Desensitization and Reprocessing) 11. Agressie Regulatie Training 12. Systeemtherapie 38 38 39 39 39 40 41 41 42 43 43 44 45 46 47 Projecten 49 Algemene informatie 49 1. Project online hulpverlening 49 2. Project bijzondere Vriendschappen / Big Sisters 51 Residentieel aanbod voor jongeren en volwassenen 53 Residentieel aanbod voor jongeren Residentieel aanbod voor volwassenen Residentieel aanbod voor jongeren: Opvangvoorzieningen Jeugd: Asja I en II, Zahir, Metta I en II Algemene informatie Asja I en II Zahir Metta I en II Psychosociale begeleiding Opvangvoorzieningen Jeugd 1. Individuele systeemgerichte begeleiding 2. Woon- en leefklimaat 3. Dagbesteding: e-learning, therapeutische leergroepen 4. Intensieve zelfstandigheidstraining, het Leerhuis 53 53 53 54 54 55 55 56 57 58 sopgave -3-
Residentieel aanbod voor volwassenen: opvangvoorziening Blijf van m n Lijf Algemene informatie Psychosociale begeleiding Opvangvoorziening Blijf van m n Lijf 1. Individuele systeemgerichte begeleiding a. Programma Hulp aan Moeder en Kind 2. Systeembegeleiding 3. Woon- en leefklimaat 4. Dagbesteding: leergroepen 5. Begeleid Wonen 6. Nazorg, begeleide terugkeer en bemiddeling 7. Specifiek diagnostisch onderzoek, ook voor kinderen 8. Individuele (trauma)behandeling, ook voor kinderen (infant psychiatry) 60 60 61 61 62 63 63 64 65 66 66 66 sopgave -4-
Fier Fryslân in t kort Fier Fryslân is een expertise en behandelcentrum op het terrein van geweld in afhankelijkheidsrelaties. Wij bieden hulp bij het voorkomen van geweld, het stoppen van geweld en bij de gevolgen van geweld. Fier Fryslân streeft er naar dat iedereen die te maken heeft met geweld in afhankelijkheidsrelaties direct hulp kan krijgen: plegers, slachtoffers en getuigen van het geweld (meestal kinderen). Omdat kinderen en jongeren vaak niet de hulp krijgen die noodzakelijk is, zijn zij speerpunt. Van alle cliënten die Fier Fryslân opvangt en begeleidt, is driekwart 23 jaar of jonger en de helft minderjarig. De ervaring leert dat begeleiding en behandeling bij geweld in afhankelijkheidsrelaties - variërend van huiselijk en eergerelateerd geweld tot aan grensoverschrijdend gedrag en gedwongen prostitutie - specifieke vaardigheden en deskundigheid vragen. Dit geldt zowel voor ambulante als voor residentiële hulpverlening. De keuze om te specialiseren brengt met zich mee dat we voor de opdracht staan gespecialiseerde en onderscheidende zorg te bieden, vaak samen met of als aanvulling op de hulp die andere organisaties bieden. Hulp bij geweld vraagt om samenwerking. Daarom realiseren we waar mogelijk samen met andere partijen intersectorale zorgprogramma s, netwerken en ketens. De keuze om een maatschappelijk vraagstuk als uitgangspunt te nemen en de keuze voor specialisatie brengt met zich mee dat Fier Fryslân zich niet beperkt tot één sector. Fier Fryslân is erkend als zorgaanbieder voor AWBZ-zorg, geestelijke gezondheidszorg, Jeugd-GGZ en jeugdzorg. We zijn HKZ-gecertificeerd en toegelaten als Top Referent Trauma Centrum (TRTC) bij het Landelijk Centrum Vroegkinderlijke Traumatisering (LCVT). Daarnaast heeft Fier Fryslân een groot aantal activiteiten die gefinancierd worden vanuit de WMO en zich onder meer richten op preventie en voorlichting, training en deskundigheidsbevordering, het melden van geweld, weerbaarheid en participatie en (crisis)opvang. Veiligheid en bescherming Fier Fryslân heeft veiligheid hoog in het vaandel; een universele waarde die voor iedere cliënt echter een eigen betekenis heeft. In de zorg op maat visie bieden we daarom algemene kaders van veiligheid maar kijken we tevens met iedere cliënt op welke manier hij/zij veiligheid in zijn/haar eigen situatie vorm kan geven. We vinden veiligheid van grote waarde omdat mensen zich pas kunnen ontwikkelen wanneer ze zich veilig voelen. We hebben daarom structurele kaders. 24 uurs bereikbaarheid: 0900 5675678 Fier Fryslân is laagdrempelig toegankelijk voor (direct) betrokken en professionals. Opvang Veiligheid ontstaat ten eerste door het bieden van een veilige en anonieme opvang voor jeugdigen en volwassene vrouwen (met hun kinderen) die daadwerkelijk gevaar lopen. Daarin werken we vanzelfsprekend samen met de politie. Die samenwerking krijgt op verschillende manieren vorm, zoals: een gestructureerd contact met Politie Fryslân door alle onderdelen van Fier Fryslân; het nemen van veiligheidsmaatregelen wanneer dat voor de opvang/cliënten nodig is; de risicotaxaties die in samenwerking met de politie plaatsvinden, zeker wanneer er sprake is van (vermoeden van) eergerelateerd geweld; de samenwerking met het Landelijk Expertise Centrum Eergerelateerd Geweld (LEC EGG); Fier Fryslân in t kort -5-
de bemiddelingskwaliteiten en mogelijkheden van de politie bij (dreigend) eergerelateerd geweld; de inzet van wijkagenten bij de terugkeer van een cliënt naar huis; de samenwerking bij AWAREsystemen; Binnen de opvang worden in het kader van veiligheid afspraken met elke cliënt gemaakt. Deze hebben te maken met het garanderen van de anonimiteit, maar ook met het zorg dragen voor eigen veiligheid en die van anderen. Elke cliënt maakt, samen met de mentor, een veiligheidsplan gebaseerd op de eigen situatie. Dit plan wordt indien nodig steeds bijgesteld. Ambulante hulpverlening Wanneer cliënten geen gebruik (meer) hoeven te maken van de veilige en anonieme opvang is veiligheid eveneens een belangrijk aandachtspunt in alle vormen van hulpverlening. Wanneer cliënten de veilige en anonieme opvang verlaten, biedt Fier Fryslân hen bijvoorbeeld de mogelijkheden van het Leerhuis/Begeleid Wonen waarin zij onder begeleiding leren hun eigen veiligheid (en eventueel die van hun kinderen) te hanteren. Nazorg, Begeleide Terugkeer en Bemiddeling zijn eveneens mogelijkheden voor cliënten om bij hun veiligheid stil te staan en er verantwoordelijkheid voor te leren nemen. Het starten van een eigen leven dan wel terugkeer naar huis zijn immers risicomomenten; de Nazorg, Begeleide Terugkeer en Bemiddeling bieden mogelijkheden om die risicomomenten goed te kunnen hanteren. In alle vormen van de ambulante hulpverlening wordt bovendien met elke cliënt een veiligheidsplan gemaakt voor het geval veiligheid in het geding komt. Voor cliënten die daadwerkelijk te maken hebben met dreigend geweld is er de mogelijkheid van een AWARE systeem waarbij de politie middels een alarmsysteem direct optreedt. Kinderen en veiligheid In Blijf van m n Lijf waken moeders over de veiligheid van de kinderen die bij hen zijn; wanneer het nodig is, bijvoorbeeld bij terugkeer naar huis en veiligheid is niet gegarandeerd, wordt er tevens een zorgmelding bij Bureau Jeugdzorg/Advies en Meldpunt Kindermishandeling (AMK) gedaan. De kinderen van de ambulante cliënten zijn eveneens in beeld; de ambulante professionals werken systeemgericht en hebben daardoor vanzelfsprekend oor en oog voor het hele systeem. Wanneer er zorgen over de kinderen zijn, wordt er, in contact met de ouders, een zorgmelding gedaan. Dat geldt eveneens voor de kinderen die deelnemen aan de programma s van het Kind- en Jongerenspoor. Wanneer geweld in een relatie net heeft plaatsgevonden en de partners nemen deel aan het meersporentraject 1 e Hulp bij Huiselijk Geweld (zie pagina 8), dan wordt er automatisch een zorgmelding gedaan wanneer er kinderen in het gezin zijn. Vanuit het spoor Coördinatie en Casemanagement Wet Tijdelijk Huisverbod wordt systeemgericht met alle gezinsleden gewerkt en zijn kinderen in het gezin automatisch in beeld en worden hun wensen en behoeften meegenomen in het plan van aanpak. Veiligheid is bovendien een onderwerp dat met kinderen op hun eigen niveau besproken wordt; in behandelingen en in begeleiding, in de opvang en in de ambulante mogelijkheden, in leergroepen, in spel en in gesprek. Systeemgericht Tenslotte, maar van groot belang om te melden: Fier Fryslân werkt systeemgericht. Ook in het kader van veiligheid is dat een groot goed. Immers, wanneer het maar enigszins kan, wordt (eventueel in samenwerking met politie, Bureau Jeugdzorg/AMK) contact gelegd met de mishandelende partner/ouder. Deze wordt uitgenodigd en betrokken in het proces van hulpverlening. Hierdoor is er professionele en gerichte aandacht voor deze partner/ouder en voor de dynamiek van de relatie Fier Fryslân in t kort -6-
en kan er gemotiveerd gewerkt worden aan een gezamenlijke verantwoordelijkheid voor veiligheid, in elk geval voor die van kinderen. Het moge duidelijk zijn dat we, ook in het kader van veiligheid, de samenwerking met de diverse organisaties opzoeken én belangrijk vinden. Fier Fryslân in t kort -7-
De Toegang, 24 uur per dag bereikbaar het 0900 nummer van het ASHG het nummer is voor alle cliëntcontacten: de voordeur voor Fier en voor verwijzers (m.u.v. het Behandelcentrum/KJTC F). Advies- en Steunpunt Huiselijk Geweld (ASHG) 0900-5675678 Het Advies- en Steunpunt is de voordeur van Fier Fryslân, voor cliënten en verwijzers. Met uitzondering van vragen met betrekking tot het KJTC / Behandelcentrum (zie pag.38) is het Advies- en Steunpunt de plek waar cliënten en betrokkenen binnen kunnen komen en waar professionals en verwijzers informatie krijgen, ook wat betreft plaatsing in de Opvang- en Ambulante voorzieningen. Advies- en Meldpunt Loverboyproblematiek en Jeugdprostitutie Coördinatie en casemanagement Wet Tijdelijk Huisverbod 1. Advies- en Steunpunt Huiselijk geweld 0900-5675678 Contactpersoon Jacobien Lugtenborg coördinator ASHG jlugtenborg@fierfryslan.nl 058-2157084 Geen indicatie vereist Vanuit de visie dat hoe eerder ingegrepen kan worden hoe beter, neemt het ASHG als frontoffice een centrale plaats in het voorkomen en stoppen van geweld in afhankelijkheidsrelaties. Als frontoffice is zij dé toegangspoort tot de backoffice. De positie van frontoffice is een zeer belangrijk onderdeel van het ASHG en zij richt zich daarin op mensen die daadwerkelijk te maken hebben met een vorm van geweld in een relatie, maar ook op mensen die daar op enigerlei wijze bij betrokken zijn. Vanuit haar visie wil zij laagdrempelig toegankelijk zijn en zij realiseert dat in haar voorwaarden door 24 uur per dag telefonisch bereikbaar te zijn en in haar inhoud door het bieden van gesprek, consultatie, adequate doorverwijzing en voorlichting. Indien gewenst/noodzakelijk biedt het ASHG als frontoffice kortdurende face-to-face gesprekken gericht op het verder exploreren van de situatie en inventariseren van mogelijkheden om de destructieve situatie te doorbreken. Het ASHG richt zich in haar positie eveneens op professionals, zoals advisering bij casuïstiek, het maken van een gezamenlijk plan van aanpak, het geven van informatie. Als frontoffice bekleedt zij bovendien een belangrijke functie in het signaleren van ontwikkelingen op het gebied van geweld in afhankelijkheidsrelaties. Vanuit deze functie biedt zij als samenwerkingspartner voorlichtingsmogelijkheden en ondersteuning bij visie- en beleidsontwikkeling. Naast de frontoffice vervult het ASHG de coördinatie, coaching en regie van het hulpaanbod 1 e hulp bij Huiselijk geweld. Dit is een samenwerkingsverband tussen diverse instellingen waardoor slachtoffer, pleger en kinderen in een gezin binnen een meersporenaanpak worden begeleid. Het ASHG neemt hierin tevens de loketfunctie van de politie over en is daarmee van het begin tot het eind regisseur van de hulpverleningsketen en verbindt deze aan de justitiële keten De toegang, 24 uur per dag bereikbaar -8-
die gecoördineerd wordt vanuit het veiligheidshuis Fryslân. Het ASHG heeft daartoe voor één dag in de week een fysieke werkplek in het veiligheidshuis. Door deze loketfunctie, coördinatie en regie kan het ASHG efficiënt signaleren, registreren en komen tot reële dossiervorming op grond waarvan weer aanbevelingen kunnen worden gedaan richting visieontwikkeling, samenwerking, protocollering, beleidsafspraken en planning in het kader van 1 e hulp bij Huiselijk Geweld. Vanuit haar positie is het ASHG actief in het ontwikkelen van folder- en publiciteitsmateriaal. Zij is tevens actief in het bieden van voorlichting en daarmee een onderdeel van Voorlichting en Training. ASHG Bieden van een laagdrempelige toegang die 24 uur per dag bereikbaar is voor alle particuliere en professionele betrokkenen bij geweld in afhankelijkheidsrelaties. Doorbreken van de spiraal van geweld en het voorkomen en stoppen van geweld in een afhankelijkheidsrelatie door de signalerende, voorlichtende en aanjagende functie. Het creëren van een maatschappelijke beweging waardoor geweld in afhankelijkheidsrelaties bespreekbaar wordt. Signaleren van vraag en behoefte naar hulpverlening en deskundigheidsbevordering. Geven van aanzetten om deskundigheidsbevordering daadwerkelijk te organiseren. Agendasetting. Samenwerkingsverbanden creëren en/of aangaan om diverse mogelijkheden aan elkaar te koppelen 1 e hulp bij huiselijk geweld Binnen 1 e hulp bij Huiselijk Geweld wordt efficiënt en doelgericht samengewerkt door de ketenpartners en samenwerkingspartners. In de regionale werkgroepen en in overige contacten tussen keten- en samenwerkingspartners ontstaat een dynamisch proces van ontwikkeling, samenwerking, informatie- en kennisoverdracht; leidend tot adequate hulp en afspraken. Het ASHG signaleert welke vragen er leven; welke ontwikkelingen binnen 1 e hulp bij Huiselijk Geweld relevant zijn. Het ASHG voert een duidelijke regie en coördinatie en is daarom in staat tot juiste signalering, registratie en dossiervorming. Het ASHG kan door haar positie ingrijpen waar nodig om het hulpaanbod efficiënt te laten verlopen en waardoor er geen mensen buiten de boot vallen. Contact en advies middels telefonische gespreksvoering/kortdurende ondersteuning. Vanuit de visie dat crisisinterventie motiverend is in het doorbreken van patronen van geweld ontwikkeld het ASHG, in overleg met de ketenpartners, mogelijkheden om daar waar nodig die crisisinterventie te bieden door telefonisch en/of direct face to face contact met de direct betrokkenen. Indiceren van het juiste hulpaanbod in de backoffice: ambulante en residentiële mogelijkheden van Fier Fryslân, sociale teams, reguliere hulpverlening en ketenpartners. Coördinatie en regie voor alle 1 e Hulp bij Huiselijk geweld zaken. Ontwikkelen van trajectmogelijkheden op het gebied van hulpverlening, zoals een snel hulpaanbod wanneer de dader uit huis wordt geplaatst. Signalering van ontwikkelingen, trends en hulpvragen. De toegang, 24 uur per dag bereikbaar -9-
Door evaluatie, onderzoek en visiebijeenkomsten met ketenpartners komen tot vernieuwing en differentiatie van het aanbod 1 ste hulp bij huiselijk geweld, uitgaande van de vraag van de cliënt. Aanbevelingen bieden op het gebied van visie- en beleidsontwikkelingen t.a.v. ontwikkelingen en hulpvragen. Deelname aan tal van netwerken, zowel in de private als publieke sector. Divers, afhankelijk van de inhoud. Binnen tal van samenwerkingsverbanden. 2. Advies- en Meldpunt Loverboyproblematiek en jeugdprostitutie 0900-5675678 Dit Advies- en Meldpunt is 24 uur per dag bereikbaar. Door haar inhoud valt zij in de structuur onder de Ambulante begeleiding / spoor Prostitutie. Zie voor de beschrijving daarom pag. 31 3 3. Coördinatie en Casemanagement Wet tijdelijk Huisverbod 0900 5675678 Dit onderdeel is 24 per dag bereikbaar. Door haar inhoud valt zij in de structuur onder de Ambulante begeleiding / spoor coördinatie en casemanagement Wet Tijdelijk Huisverbod. Zie voor de beschrijving daarom pag. 29 De toegang, 24 uur per dag bereikbaar -10-
Ambulante hulpverlening: aanbod in begeleiding en behandeling Algemene informatie Vanuit de Toegang stromen cliënten waar gewenst en nodig door naar de Ambulante hulpverlening. Het Ambulante aanbod in hulpverlening bij geweld in afhankelijkheidsrelaties bestaat uit een diversiteit aan begeleiding- en behandelingsmogelijkheden. De begeleiding/ behandeling wordt waar nodig en gewenst integraal aangeboden; er wordt daarom ook gewerkt met integrale begeleiding- / behandelplannen. Ten behoeve van de inhoud van de begeleiding/ behandeling en de indicatiestelling (AWBZ, DBC) is diagnostiek een voorwaarde voor 2 de lijns hulpverlening. Fier Fryslân biedt ook niet geïndiceerde hulpverlening bij geweld in afhankelijkheidsrelaties. Daar waar beargumenteerd (eerst) een ander hulptraject nodig is wordt diagnostiek niet of in een later stadium van de hulpverlening aangeboden. Het betreft hier de noodzaak van het inzetten van laagdrempelige vormen van hulpverlening. Dit kan nodig zijn om cliënten, waar zorg om is, eerst toe te leiden naar zorg of omdat er sprake is van zorgwekkend zorgmijdend gedrag. Ook kan een crisis de aanleiding zijn voor het direct gaan starten van 1 ste lijns hulpverlening (bv 1 ste hulp light/ casemanagement Wet Tijdelijk Huisverbod) of kan de noodzaak van anonimiteit maken dat er geen gebruik kan worden gemaakt van geïndiceerde hulpverlening (eergerelateerd geweld is soms een contra-indicatie voor standaard reguliere hulp). Aanmeldingen via 0900-5675678 Na de acceptatie van de aanmelding vindt er en screening plaats waarna de aanmelding wordt neergelegd bij het juiste spoor binnen het Ambulante aanbod. Er vindt dan terugkoppeling plaats aan de verwijzer en met de cliënt wordt een kennismakinggesprek gepland waarin de mogelijke route van hulpverlening wordt uitgelegd en informatie wordt verstrekt over Fier Fryslân. Waar 2 de lijns hulpverlening geëigend is volgen er daarna gesprekken ten behoeve van de diagnostische intake. De diagnostische intake wordt besproken in het Multi Disciplinair Overleg (MDO) waarna de classificatie op de DSM IV en een begeleidings/ behandeladvies wordt vastgesteld. De uitkomst van het MDO wordt met de cliënt bespoken in een adviesgesprek waar de cliënt de mogelijkheid heeft om op de uitkomst te reageren. Daarna wordt de begeleiding- en behandeldoelen geconcretiseerd in een begeleiding- / behandelplan. Dit plan is de rode draad voor de verdere hulpverlening en behandeling en zal tussentijds en aan het einde van het traject worden geëvalueerd. Samengevat biedt de ambulante hulpverlening outreaching en laagdrempelige vormen van (online) begeleiding, diverse vormen van (online) psychosociale begeleiding en diverse vormen van (online) behandeling. We beschrijven achtereenvolgens de verschillende sporen van ambulante begeleiding en vervolgens de ambulante behandeling. Ambulante hulpverlening: aanbod in begeleiding en behandeling - 11 -
Ambulante Begeleiding Contactpersoon Loet Schoonhoven Interim Manager Ambulant lschoonhoven@fierfryslan.nl De Ambulante begeleiding is gestructureerd naar verschillende sporen: 1. Kindspoor 2. Jongerenspoor 3. Volwassenspoor 4. Spoor Coördinatie en Casemanagement Wet Tijdelijk Huisverbod 5. Prostitutiespoor 6. Spoor voorlichting en deskundigheidsbevordering 1. Kindspoor Aanmelding via 0900-5675678 Contactpersoon Reino Meinema elijk coördinator Kindspoor rmeinema@fierfryslan.nl 058-2157084 Algemeen Het kindspoor is een verzamelnaam voor een laagdrempelig ambulant hulpverleningsaanbod waarin de behoefte van kinderen die blootgesteld zijn aan (huiselijk) geweld of een zogenaamde (v)echtscheiding centraal staat. Het aanbod richt zich met name op kinderen tot en met 16 jaar. Er is geen indicatie of verwijsbrief vereist. Deelname is voor de cliënten gratis. Tot het aanbod van kindspoor behoren de volgende programma's: Psycho educatiegroepen voor kinderen; Kindbemiddeling waaronder Oudermediation; Informatie en themagroepen voor ouders; Weerbaarheidtraining. Wanneer gesignaleerd wordt dat het kind en/of ouders meer nodig hebben aan hulpverlening dan worden samen met hen de verdere mogelijkheden van ambulante begeleiding en behandeling besproken. a. Psycho-educatiegroepen Aanmelding Aanmeldingen voor het groepsaanbod vinden plaats door contact op te nemen met Fier Fryslân. Er volg een kennismakingsgesprek met ouders of verzorgenden, samen met het kind. Gezamenlijk wordt bekeken of hij/zij baat heeft bij deelname aan de groep. Ambulante begeleiding - 12 -
In groepsverband wordt spelenderwijs gewerkt aan de verwerking van wat jeugdigen in hun in hun thuissituatie hebben meegemaakt en beleefd. Jaarlijks zijn honderdduizenden jeugdigen getuige van de mishandeling van één van hun ouders door een andere (stief)ouder. Deze jeugdigen leven soms jarenlang in een zeer bedreigde situatie. Hulp voor hen is hard nodig. en inhoud In de psycho-educatiegroepen worden kinderen op een speelse manier, passend bij hun leeftijd, (opnieuw) in contact gebracht met de basis emoties verdriet, boosheid, blijheid en angst. Als kinderen getuige of direct slachtoffer zijn geweest van geweld of klem zitten in een zogenaamde vechtscheiding dan worden eigen emoties vaak aan de kant gezet. Door dit overlevingsmechanisme komen deze kinderen vaak verder van hun eigen gevoelens af te staan waardoor (geweld)ervaringen moeilijk verwerkt kunnen worden. Hierdoor maken de kinderen een grotere kans om later zelf gewelddadig gedrag te vertonen of slachtoffer van geweld te worden. In de groepsbijeenkomsten leren kinderen gevoelens te herkennen en te hanteren. Een ander belangrijk thema is dat de kinderen in de groepsbijeenkomsten ontschuldigd worden. Kinderen voelen zich namelijk heel vaak verantwoordelijk voor het geweld en de ruzies thuis. Ook ervaren zij dat zij niet de enigen zijn die deze ervaringen hebben opgedaan. Kinderen zijn hierdoor vaak opgelucht en voelen zich hierdoor minder verantwoordelijk en alleen in de problematiek staan. Ouders en kind worden in principe gezamenlijk uitgenodigd voor een intake gesprek tenzij dit als onveilig wordt ervaren. Na het intakegesprek kan het kind deelnemen aan de psychoeducatiegroep. Het groepsaanbod bestaat uit 8 bijeenkomsten van 1,5 uur. Voor de kleintjes is er samen met de hoofdverzorger/ouders de groep Let op de kleintjes. Deze groep is er voor kinderen in de leeftijd van 1,5 tot 7 jaar. De hoofdverzorger /ouders zijn elke bijeenkomst aanwezig en doen mee aan het programma. Voor kinderen van 7 tot en met 12 jaar is er Vingers in je oren en voor kinderen van 12 tot en met 16 jaar is er de groep Herrie in huis. De bijeenkomsten zijn wekelijks behalve in schoolvakanties. Er nemen maximaal 8 kinderen aan deel. De groepsbijeenkomsten vinden nu plaats in Leeuwarden, Heerenveen en Drachten. Het streven is echter om de groepsbijeenkomsten zoveel mogelijk in de eigen regio te laten plaatsvinden. Dit is afhankelijk van het aantal aanmeldingen vanuit de betreffende regio. Alle groepen worden afgesloten met een advies aan de ouders zowel schriftelijk als ook in een persoonlijk gesprek. b. Kindbemiddeling, waaronder Oudermediation Kindbemiddeling kan worden ingezet als een kind zich klem voelt zitten in een (geweld)conflict met of tussen ouders. Deelname is niet leeftijdgebonden. De kindbemiddelaar heeft persoonlijk contact met het kind en brengt de positie en belangen van het kind naar voren in contact met de ouders. De kindbemiddelaar helpt het kind om weer zichtbaar te worden voor de ouders en de verbinding tussen ouder en kind te herstellen. Ambulante begeleiding - 13 -
Aandacht geven aan en het versterken van de positie van het kind binnen ernstige conflictsituaties met of tussen ouders. Het verbeteren van de communicatie tussen ouders en/of ouders en kind. De conflicten kunnen divers van karakter zijn. Als een kind bijvoorbeeld al langer geen contact met een of beide ouders heeft maar wel graag een boodschap wil afgeven kunnen wij helpen een brug te slaan. Dit kan door middel van een gesprek maar ook bijvoorbeeld door het maken van een dvd waarop het kind een en ander aan de ouder(s) kenbaar maakt. Een ander middel is de inzet van Oudermediation. In deze bijzondere vorm van mediation zal de kindbemiddelaar de belangen van het kind voortdurend tot rode draad in de gesprekken met ouders maken. Als ouders een ernstig (geweld)conflict met elkaar hebben is het lastig om de belangen van kinderen voor ogen te houden. Ouders willen het vaak wel maar de ervaren krenking door de andere ouder overheerst en de kinderen worden vaak deelgenoot of tot partij gemaakt in het conflict. Dit is zeer schadelijk voor kinderen en een vorm van kindermishandeling. Door middel van kindbemiddeling en Oudermediation kan dit patroon worden doorbroken. Ouders kunnen hun communicatie en omgang met elkaar verbeteren door maximaal 8 tot 10 gesprekken aan te gaan onder leiding van een mediator/kindbemiddelaar. Het uitgangspunt in deze gesprekken is het maken van schoon schip en het (weer opnieuw) verbinden met elkaar als ouders met als doel het zien van de behoeften, positie en belangen van hun kinderen. De afspraken worden bij aanvang vastgelegd in een startovereenkomst en bij afloop in een vaststellingsovereenkomst. De gesprekken zijn vertrouwelijk en de inhoud mag niet gebruikt worden in bijvoorbeeld rechtbankprocedures. c. Informatie- en themagroepen voor ouders Dit betreft ouderbijeenkomsten waarin enerzijds voorlichting aan ouders gegeven wordt over het hulpverlenings aanbod van Fier Fryslân en in het bijzonder het aanbod van Kindspoor. Anderzijds krijgen ouders bijvoorbeeld informatie over de zogenaamde geweldsspiraal en de impact van geweld op kinderen. Dit aanbod geldt in ieder geval voor de ouders van de kinderen die deelnemen aan de psycho-educatiegroepen. Ouders die daaraan behoefte hebben kunnen met elkaar in gesprek gaan aan de hand van thema's zoals ouders en (v)echtscheiding, hoe herstel je, je ouderrol na huiselijk geweld, in conflict met je kind. De thema's wisselen afhankelijk van de wens en behoefte van ouders. De bijeenkomsten vinden tweewekelijks plaats bij Fier Fryslân in Leeuwarden. Informatieverstrekking aan ouders over de geweldsspiraal en relevante thema s en de impact hiervan op kinderen om nieuwe escalaties te voorkomen en kinderen goed te kunnen begeleiden bij de verwerking van geweld. Uitwisseling van ervaringen met andere ouders ter ondersteuning van elkaar. Ouders van de kinderen die deelnemen aan de psycho-educatiegroepen komen in aanmerking voor deelname aan de informatie en themagroepen voor ouders. Dit wordt hen aangeboden in het intakegesprek. Ambulante begeleiding - 14 -
d. Weerbaarheidtraining voor jeugdigen Als kinderen en jongeren na het volgen van bijvoorbeeld de psycho-educatiegroep meer ondersteuning nodig hebben omdat zij zich (na het geweld) kwetsbaar en onzeker voelen, dan biedt de weerbaarheidtraining mogelijk uitkomst. De training richt zich op kinderen van 6 tot en met 16, verdeeld in de verschillende leeftijdscategorieën. De training biedt handvatten aan kinderen om zich weerbaar te maken binnen hun gezinssituatie, bij vrienden en/of op school. Centraal staat het opsporen van angst en onzekerheid, dit herkennen en er mee om leren gaan. Het leren opkomen voor jezelf zowel fysiek als geestelijk en emotioneel is de rode draad van de training. De training bestaat uit 6 tot 8 bijeenkomsten. De bijeenkomsten duren 1,5 uur en worden wekelijks gegeven. Divers, zoals spel, drama, ontspanning. 2. Jongerenspoor Aanmelding via 0900-5675678 Contactpersoon Jolanda Ingeneeger elijk coördinator Jongerenspoor jingeneeger@fierfryslan.nl Algemeen 70% van de cliënten van Fier Fryslân bestaat uit jongeren. Het Ambulante Jongerenspoor biedt hen verschillende programma s en modules die afhankelijk van de behoefte aan zorg ingezet kunnen worden. Het betreft een integraal en specifiek aanbod voor jeugdigen van 12 tot en met 23 jaar. Veel van hen hebben een achtergrond van misbruik, mishandeling, zijn getuigen geweest van geweld thuis en/of zijn verwaarloosd in de periode voor en tijdens de basisschoolperiode. Vaak zijn het jongeren die (seksueel) grensoverschrijdend gedrag vertonen of hier in hun contacten (ernstig) risico in lopen. Het gaat bijvoorbeeld om meiden die gevlucht zijn voor hun loverboy/ pooier, om meiden met een sterke emotionele afhankelijkheid van vaak oudere vriendjes in combinatie met (seksueel) grensoverschrijdend gedrag. Het gaat om jongeren die zich vaak bevinden in delinquente vriendengroepen. Het gaat om jongeren waarvan de omgeving (ouders) aangeeft dat ze probleemgedrag vertonen waar zij zich geen raad meer mee weten. Het gaat ook om jongeren die gepest worden, zich terugtrekken, depressief zijn en op zoek zijn naar verkeerde aandacht. Het aanbod van het Jongerenspoor geldt niet alleen voor meisjes maar ook voor jongens die pleger en/of slachtoffer zijn van (seksueel) grensoverschrijdend gedrag en veelal dezelfde achtergrond hebben als de meiden. Vanuit het Jongerenspoor is aandacht voor sekse- en cultuurspecifieke achtergronden en verklaringen. Ambulante begeleiding - 15 -
Voor het aanbod van het Jongerenspoor is een indicatie nodig. Als jongeren wel in aanmerking komen voor het Jongerenspoor maar (nog) niet gemotiveerd zijn, kan in overleg met Fier Fryslân afspraken worden gemaakt over een zorgtoeleidingstraject. Het algemene doel van het Jongerenspoor is het doorbreken van (de cyclus van/ terugval in) (seksueel) grensoverschrijdend gedrag en/of aangaan van misbruikrelaties; toe-eigenen van constructief en weerbaar gedrag; voorkomen van plaatsing in een JJI of besloten/ gesloten gespecialiseerde jeugdzorginstelling of het bieden van een aansluitend gevolg op deze plaatsing; het bereiken van de zogenaamde zorgwekkende zorgmijders binnen de doelgroep. Het Jongerenspoor bestaat uit: Zorgprogramma jongeren met grensoverschrijdend (seksueel) gedrag, en Begeleiding bij tienerzwangerschappen en aan jonge ouders (er is één opvangplek aanwezig voor een tienermoeder) Nazorg aan meiden uit opvangvoorzieningen jeugd (Asja, Metta, Zahir) Nazorg voor meiden die uit een besloten of gesloten setting zelfstandig gaan wonen of terugkeren naar huis Afhankelijk van de problematiek wordt er per jongere gekeken welke hulp er nodig is. De volgende mogelijkheden en combinaties zijn daartoe (integraal) beschikbaar. Psychosociale begeleiding jongerenspoor Indicatie minderjarigen Verwijzing voor tweedelijns diagnostiek via Bureau Jeugdzorg (Jeugd-GGZ) of via de (huis)arts. Met behulp van de uitkomsten van de intake en diagnostiek wordt een AWBZ-indicatie aangevraagd. Wanneer behandeling vanuit het KJTC-F geïndiceerd is wordt dit gefinancierd via de Zorgverzekeringswet (DBC systematiek). Als jongeren wel in aanmerking komen voor het Jongerenspoor maar (nog) niet gemotiveerd zijn, kunnen er in overleg met Fier Fryslân afspraken worden gemaakt over een zorgtoeleidingstraject. Indicatie meerderjarigen (18 t/m 23 jaar) Verwijzing voor tweedelijns diagnostiek via de (huis)arts (GGZ). Met behulp van de uitkomsten van de intake en diagnostiek wordt een AWBZ-indicatie aangevraagd. Wanneer behandeling vanuit het KJTC-F geïndiceerd is wordt dit gefinancierd via de Zorgverzekeringswet (DBC systematiek). Als jongeren wel in aanmerking komen voor het Jongerenspoor maar (nog) niet gemotiveerd zijn, kunnen er in overleg met Fier Fryslân afspraken worden gemaakt over een zorgtoeleidingstraject. a. Intensieve Individuele begeleiding Indicatie Zie Indicatie minderjarigen en indicatie meerderjarigen onder het kopje psychosociale begeleiding jongerenspoor op blz. 16 Ambulante begeleiding - 16 -
Wat? Er is vaak sprake van meervoudige problematiek op verschillende levensterreinen, waardoor de hulpverlening aan de jongeren multimodaal en multidisciplinair is binnen een laagdrempelige, motiverende psychosociale begeleiding, gericht op ontwikkelingsmogelijkheden en het verstreken van competenties, weerbaarheid en constructief gedrag. Sommige jongeren hebben de ervaring dat volwassenen/ hulpverleners niet altijd betrouwbaar zijn. Dit verschilt per fase van de hulpverlening. Er wordt geïnvesteerd in het individuele contact en in de motivatie om vertrouwen op te bouwen, veiligheid te creëren en het hulpaanbod toegankelijk te maken. Jongeren binnen het Jongerenspoor hebben niet altijd een duidelijke hulpvraag; veel eerder is er sprake van een hulpbehoefte. Het hulpverleningscontact maakt het mogelijk vanuit de hulpbehoefte de hulpvragen te kristalliseren. Persoonlijk welzijn. Kunnen omgaan met de risico s op grensoverschrijdend (seksueel) gedrag. Creëren van een zinvol netwerk en kunnen onderhouden van constructieve (familie)contacten. Maatschappelijke participatie. In staat zijn tot het organiseren en onderhouden van een zinvolle dagstructuur. Kunnen omgaan met praktische zaken zoals financiën en huisvesting. De begeleiding richt zich binnen de verschillende leefgebieden op persoonlijke, sociale en praktische en materiële aspecten. De begeleiding richt zich op het hier en nu en op het gevolg geven aan eigen identiteit. De begeleiding is toekomstgericht en richt zich op de toekomstige woon- en leefsituatie van de jeugdige. De begeleiding sluit aan bij competenties en is gericht op het versterken van de vaardigheden en mogelijkheden door het creëren van succeservaringen. De begeleiding is systeemgericht; er is aandacht voor de relatie van de jeugdige met ouders, familie, vrienden en vriendinnen. De begeleiding is gericht op maatschappelijke participatie. Er wordt gewerkt met een begeleidingsplan. Interventies zijn gericht op: Het verkrijgen van perspectief. Cognitieverandering. Emotionele ontwikkeling; Sociale en netwerkontwikkeling. Competentieontwikkeling en versterking. Gedragsverandering. Zelfcontrole. b. Intensieve ambulante systeem- of gezinsbegeleiding Indicatie Zie Indicatie minderjarigen en indicatie meerderjarigen onder het kopje psychosociale begeleiding jongerenspoor op blz. 16 Ambulante begeleiding - 17 -
Deze vorm van hulpverlening is een intensieve vorm van systeembegeleiding die zich richt op de volle breedte van de problematiek, daarin overzicht maakt en concrete en laagdrempelige hulp thuis biedt. De opvoeding en de ontwikkeling van de betreffende jeugdige en de andere kinderen in het gezin staan centraal. Daarbij wordt een appèl gedaan op en gebruik gemaakt van de mogelijkheden en draagkracht van het gezin. Zie ook pagina 26 bij Intensieve Ambulante Gezinsbegeleiding. Het versterken van de draagkracht in het gezin en de kwaliteiten en competenties van de gezinsleden. Opname in een JJI dan wel uithuisplaatsing voorkomen en de situatie zodanig constructief te beïnvloeden dat de kinderen in het gezin zich weer kunnen ontwikkelen. Het sociale netwerk, steunstructuur, versterken en verstevigen. Stoppen en voorkomen van geweld, ontwikkeling en versterking van de competenties en mogelijkheden van de gezinsleden, het vergroten van de opvoedingsvaardigheden van de ouders, herstel van gezag van ouders, het creëren van een situatie waarin de jeugdigen zich veilig kunnen ontwikkelen, het verbeteren van de communicatie tussen alle gezinsleden, netwerkontwikkeling. Er wordt gewerkt met begeleidingsplannen. c. Intensieve zelfstandigheidtraining Indicatie Zie Indicatie minderjarigen en indicatie meerderjarigen onder het kopje psychosociale begeleiding jongerenspoor op blz. 16 Sommige jongeren die na een periode van ambulante begeleiding en/of behandeling van FierFryslân (of opname elders) zelfstandig willen gaan wonen, hebben nog een intensieve en specifieke vorm van begeleiding nodig, gericht op het voorkomen van misbruikrelaties en (risico) op grensoverschrijdingen, het voorkomen/stoppen van contacten in verkeerde (criminele) netwerken. Dat geldt ook voor jongeren die niet meer thuis kunnen wonen, geen 24- uursopname nodig hebben maar ook (nog) niet zelfstandig kunnen wonen. De periode van intensieve zelfstandigheidtraining wordt vervolgd met een periode van nazorg wanneer de jongere zelfstandig woont. Voor de beschrijving van de Nazorg verwijzen we naar pagina 28 2 Het geleidelijk groeien naar een zelfstandig en zelfverantwoordelijk leven op alle leefterreinen en vorm kunnen geven aan eigen toekomstperspectief. Grip krijgen op eigen leefsituatie, waaronder omgaan met (prostitutie)verleden en de effecten daarvan op het huidige leven en (welzijn). Constructief kunnen omgaan met relaties en seksualiteit. Houding en vaardigheden aanleren om geheimhouding en isolement te doorbreken, leren om hulp te vragen, leren om verantwoordelijkheid nemen voor eigen veiligheid en die van medebewoners en het huis. Ambulante begeleiding - 18 -
Het herstellen of opbouwen van een veilig en betrokken (nieuw) sociaal netwerk. Leren om verantwoord om te gaan met vrijheden, risico s en risicogedrag. Dit met name op het gebied van relaties, loverboys/lovergirls, seksualiteit. Het bevorderen van de sociale en economische (re)ïntegratie in de woonomgeving en samenleving door scholing of werk. Kunnen omgaan met middelen als alcohol en drugs, geld. Het kennen en gebruiken van de mogelijkheden om hulp of ondersteuning te vinden bij instanties en voorzieningen. Zelfstandigheidbegeleiding en training en Nazorg richten zich op de begeleiding in persoonlijke doelen m.b.v. individuele en groepsbegeleiding. Indien zinvol kan er gebruik gemaakt worden van de behandelingsmogelijkheden van het KJTC-F. Er wordt gewerkt met integrale begeleiding-/behandelplannen. d. (risico) Meidengroepen Geen indicatie vereist Zeer laagdrempelige groepsbijeenkomsten voor meiden van 12 tot 23 jaar die (door hun gedrag) risico lopen in hun contacten. Zij gaan relaties en contacten aan waarin grensoverschrijdend (seksueel) gedrag plaatsvindt, en/of waarin zij het gevaar lopen in de prostitutie te belanden. (H)erkenning staat voorop, bewustwording van eigen wensen en grenzen is steeds aan de orde en de dagelijkse situatie van de meiden bepalen de inhoud van de thema s die aan de orde komen. De oorzaken voor de kwetsbaarheid van deze meiden is divers; zij hebben veelal een achtergrond in een problematische en/of onveilige gezinssituatie maar ook meiden die deelnemen aan het speciaal onderwijs, uit streng traditionele gezinnen en uit eerculturen afkomstig zijn, zijn kwetsbaar voor ongezonde relaties en lopen risico in deze contacten op grensoverschrijdend (seksueel)gedrag. Kenmerkend voor hen is dat zij moeite hebben met het maken van eigen keuzes/stellen van eigen grenzen en zich in hun zelfwaardering afhankelijk opstellen van anderen. Deze meiden hebben meer dan gemiddeld indringende ervaringen opgedaan (zoals seksueel geweld, kindermishandeling, getuige van geweld tussen hun ouders, pesten) waardoor ze allerlei stressklachten hebben. Door destructieve ervaringen hebben ze vaak geen of een verstoord contact met hun lijf en emoties. Sterke prikkels zijn nodig om weer te kunnen voelen. Dit verklaart ook de hang naar spanning en sensatie, waardoor ze vaak weer in risicovolle situaties belanden. De groepen worden ingedeeld op leeftijd (12 t/m 16 jaar, 17 t/m 23 jaar) en zijn open voor nieuwe deelneemsters. De groepen worden begeleid door een professional. Er zijn gemiddeld 10 bijeenkomsten. Ambulante begeleiding - 19 -