Verslag laatste 2 maanden van het leven van Tante Marie 1988 Vrijdag 8 01 Vermoeid en oorsuizing. Zaterdag 9 0 1 Ik ben wel naar de receptie van Jo en Jeanne van Beers. geweest In de kerk ging het bijna niet meer. Zondag 10 01 Erg vermoeid Maandag 11 01 idem Dinsdag 12 01 Kwam dokter Stevens: Het is zo rumoerig van binnen Donderdag 14 01 Werd het beter Zaterdag 16 01 Weer meer vermoeit. Dokter Stevens zei, er zal meer hulp moeten komen want het gaat niet meer. Maandag 25 01 naar dr. Burghouts Die wenste me veel sterkte en zei, ik kan ook niks meer voor je doen. Je hoeft niet meer terug te komen. Wel als dr. Stevens het nodig vind. 1 Februari. Thea Hol- Coenders zal me regelmatig komen helpen. Die heb ik leren kennen in huize Elisabeth, toen ik daar was begin 1979 na de heup operatie. Verloop ziekte tante Marie. Opgetekend door Freddy van Os 25 feb. Tante Marie belt op; De ziekenwagen komt eraan, de dokter vindt dat ik weg moet, dan weet je waar ik ben. Naar het Groot ziekengasthuis in den Bosch. 9.30 uur haalt Antoon me op, tante Marie moet blijven, ze is oververmoeid; kapot moe zoals ze zelf zegt. 26 feb. 2 uur ben ik weer in het ziekenhuis, ze kijkt weer wat beter, heeft wat gegeten en is blij dat ze in het ziekenhuis ligt. 27. Feb. Wilma, Frits, Antoon en Annie zijn overdag geweest. s Avonds is Joke geweest en komt bij me langs dat 1
ze erg slecht is. Ze geeft bloed op, longinfectie. Ze ligt maar te gooien in bed, en is erg onrustig. Harry en Marleen waren ook geweest, maar dachten dat ze op de verkeerde kamer waren, ze herkende tante Mia niet. 28 feb. s Morgens om elf uur waren Joke en ik er, dat vond ze erg fijn. Verschillende dingen gaf ze op wat we moesten doen of bellen. s Avonds ben ik nog met Antoon geweest, we losten Gusta af. Ze is nog steeds erg moe, brengt geen slijm meer op (te vermoeiend). s Middags zegt ze tegen Theo; Het valt niet mee de top van de berg te bereiken. 29 feb. Als we om 11 uur bij haar komen, is ze erg onrustig en vraagt wanneer zal de dokter komen? Dan kan ik vragen wanneer het tijd is om te bedienen. Dus bel ik de pastoor van Dreumel op. Deze komt met mevr. Hemmen. 1.30 uur wordt ze bediend. Joke Freddy en mevr. Van Hemmen zijn erbij. Halverwege het bedienen zegt ze; Pastoor bent u haast klaar? En doe die kaarsen toch weg die stinken zo. Na het bedienen blijft Joke even alleen bij haar. Een diëtiste met assistente komt aan haar bed. (ze eet niks meer). Ze zegt; Ome Toon zou zeggen; als je ze in Rusland tegen zou komt zou je er bang van worden. ( Het was een modern type met zwart lang getoupeerd haar.) s Middags is Diny geweest gevolgd door Antoon en Annie. Martien is het begin van de avond geweest, en belt me op dat 2
ze erg slecht is. Rond half 9 zijn Gusta en ik weer gegaan. Ze vond het fijn dat we nog even kwamen maar lag veel te slapen, het was de eerste dag dat ze iets kreeg om te slapen. Rond 11.30 zijn we weer naar huis gegaan, ze sliep rustig. Met de nacht broeder hebben we afgesproken, Als ze onrustig wordt zou hij bellen. 01 mrt. Broeder de Jonge en broeder Verhagen waren al om 9.30 uur op bezoek waar ze erg mee vereerd was. Half 11 komen Joke en ik, ze zegt; De broeders, die staan s morgens op en komen op tijd hier. Ze is rustiger geworden, maar is nog wel erg moe. 12 uur stappen we weer op. s Middags komen de pastoor, Theo, Gusta en Thérèse. Gusta vraagt aan de zuster of ze niet naar een andere kamer kan. Het bezoek van de Mevrouw naast haar kan ze niet meer verdragen. s Avonds komen Theo en Diny, ze ligt weer veel te slapen en rond 12 uur gaan ze dan ook weer naar huis. 02 mrt. Ze is verhuisd naar een kamertje alleen, en is er erg blij om, ze kan weinig meer verdragen eet en drinkt bijna niets meer, alleen thee en pap. s Morgens om 9.30 uur komen 2 zusters van Sparredaa, zr. Hieronyma en zr. Bernadien. Marijke gaat weg als wij komen dus drinken we eerst maar een kop koffie beneden. We zitten nauwelijks bij tante Mia of daar komen Joke van Teefelen en Wien Stensen binnen. We moeten naar het dagverblijf; Die nichten hebben de hele dag de tijd. 3
10 minuten later komen Wim en Toos Bok, ze zijn ook doorgestuurd naar het dagverblijf. Als Joke en Wien weggaan kunnen Wim en Toos terrecht daarna zijn wij weer aan de beurt, maar ze is te moe om haar ogen open te houden. Iedereen schrikt van tante Mia. s Middags komt Wilma, die ook boodschappen in den Bosch had, ze wordt de lopende visite genoemd. Annie, Gusta en Frits zijn in de loop van de vooravond ook nog geweest. Avonds ga ik nog met Annie de Rijk Sas en papa, ze gingen graag nog een keer mee naar het ziekenhuis, en vandaag is ze goed te pas. Ze weet alles goed maar na 10 minuten is ze helemaal op. Joke en ik hebben afgesproken, de een gaat s morgens de ander s middags je weet niet hoelang het nog duurt. 03 mrt. Joke gaat s morgens, ze heeft er weinig aan gehad want om p/m 12 uur komt Anneke van Dinther langs, geen tijd volgens tante Mia, van Sparredaal weten ze tenminste wanneer ze moeten komen. s Middags ben ik geweest, ze slaapt nog steeds en is erg moe. Annie heeft aangehaald om haar s avonds te wassen daar is ze erg mee vereerd. Daar moeten we geen verandering in brengen, zegt ze zelf. Martien komt s avonds nog even. Rond 10 uur is ze weer alleen en slaapt goed. 04 mrt. s Morgens kom ik en dan zegt z; Freddy snap jij dat nou dat ik nog leef? Hoelang moet dit nog duren? Ze praat ook nog over tante Dora, die schreef het op, ik kan 4
gelukkig nog praten. Ze is helder van geest. s Middags komt Gusta, later Theo en Diny en s avonds komt Annie voor de late wasbeurt. 05 mrt. Ik hoef zelf niet naar het ziekenhuis, anderen gaan vandaag. Thérèse begint de dag, Doortje Willems Hulst komt met haar dochter langs. Frans en Wilma s middags en zeggen ook het kan nog lang duren. Pastoor Alleblas en Mevr. Van Hemmen komen ook nog even gedag zeggen. Rond 6 uur is Joke er, dan vraagt tante Mia; Is Freddy ziek dat ze niet komt? Ze had graag dat ik nog even kwam. Dus Joke belt me op, en zegt ze is niet slechter maar kom toch maar even langs. Als Joke r is komt broeder de Jonge ook nog, hij wil wel even met haar bidden, maar voor tante Mia hoeft dat niet meer, het is te vermoeiend. Joke stapt op als ik kom. Ze heeft nog even goed zitten praten en zegt het is wel erg dat je nog moet komen, doe thuis maar niet werken, als je het maar vol kunt houden om hierna toe te komen, dus dat proberen we maar. Annie komt om 9 uur voor de laatste beurt en samen stappen we om 10 uur op. 06 mrt. Om half 11 ben ik er weer, want vandaag krijg ik een dokter te spreken die iets weet te vertellen over tante Mia. Voor zichzelf hoeft het niet meer, Ze zegt regelen jullie het maar als ik hier niet kan blijven, je moet maar zien waar je me naar toe doet, maar thuis kan niet meer. Aan deze woorden merk je dat het op is, want haar wens is altijd 5
geweest; Nooit naar een verpleegtehuis. Rond 12 uur komt de afdelingsarts naar me toe voor een gesprek. De man praat goed en ziet het niet zo ernstig in, als de longontsteking over is kan ze weer naar huis of het verpleegtehuis. Ik vertel haar dat maar ze reageert er nauwelijks op. Ze zegt alleen; Dat kunnen ze wel zeggen met andere woorden ze voelt zelf dat het anders zal gaan. s Middags komt Theo, Diny en Frits. Ze verteld niets over de dokter maar is moe en opstandig. s Avonds vraagt Gusta ook naar wat de dokter heeft verteld, ze zegt; Vraag dat maar aan Freddy, ik weet het allemaal niet. Ze is het niet eens met de dokter. s Avonds komt Annie weer voordat ze gaat werken. 07 mrt. Joke gaat s morgens, ze heeft erg dikke armen en is honds moe. Als ik s middags kom, laat ze de broeder ook haar armen zien, hij zegt daar moet de dokter naar kijken als ie morgen komt. Ik pel een sinasappel en ze eet hem half op, dan slaapt ze weer. Ze zegt ga jij maar even een kopje koffie drinken en kom dan nog even terug. Zo gezegd zo gedaan, en dan de andere helft van de sinasappel gegeven. Ik vraag nog of Thea Hol eens mee mag komen, Och zegt ze; Nu niet ik en veel te ziek, daar heeft ze niets aan. Rond 4 uur stap ik op. Wilma zou om 5 uur komen en pater Linze is ook nog geweest. 08 mrt. Om 8.30 hebben de zusters haar gewassen, rond 9.30 komt zuster Domensino met een drankje voor de hoest. 6
Ze praat wat met haar en tante Mia s laatste woorden zijn; Zuster de grote reis gaat beginnen. De zuster slaat hierop geen acht, maar als ze om 9.45 uur met drinken komen vinden ze haar dood. Zr. Domensino belt op en Joke en ik gaan voor de laatste maal naar den Bosch. Wim Bok zit in de hal te wachten, hij moest zelf voor controle naar het ziekenhuis en liep even langs maar kwam ook te laat. Ze is rustig ingeslapen. 7