Inhoudsopgave 1. HANDLEIDING... 1 1.1. VERANTWOORDING VAN DE ZUIVELENQUÊTE... 1 1.2. INHOUD... 1 1.2.1. Welke bedrijven moeten antwoorden?... 2 1.2.2. E-mailadres... 2 1.2.3. Tijdschema... 2 1.3. ONDERRICHTINGEN BIJ HET INVULLEN VAN DE MAANDAANGIFTE... 3 1.3.1. Grondstoffen: melk, room en magere melk... 3 1.3.2. Andere gebruikte zuivelproducten... 4 1.3.3. Wei... 5 1.3.4. Vervaardigde producten... 5 1.3.5. Kaas...10 1.3.6. ijs...11 1.3.7. Andere afgeleide zuivelproducten...11 1.3.8. Andere...11 2. KONINKLIJK BESLUIT... 12
1. HANDLEIDING 1.1. VERANTWOORDING VAN DE ZUIVELENQUÊTE De zuivelstatistiek steunt op een exhaustieve enquête bij alle zuivel verwerkende bedrijven in België. Het gaat om een verplichte enquête voorgeschreven door het koninklijk besluit van 25 april 2013. Deze laat toe te beantwoorden aan de beschikking van de Commissie 97/80 waarin de uitvoeringsbepalingen van de richtlijn 96/16 betreffende statistische enquêtes inzake melk en zuivelproducten worden beschreven. Op nationaal vlak is de Algemene Directie Statistiek en Economische Informatie verantwoordelijk voor de opmaak van de zuivelstatistieken die verplicht aan de Europese instanties moeten worden geleverd. De resultaten van die zuivelstatistieken worden gebruikt voor de nationale en internationale opvolging van de zuivelmarkt, met de bedoeling het gemeenschappelijk landbouwbeleid te ondersteunen. 1.2. INHOUD Alle bedrijven met een zuivel verwerkende activiteit moeten aan de Algemene Directie Statistiek en Economische Informatie een aantal maand- en jaargegevens verstrekken. De enquête behandelt de producten opgenomen in bijlage I,II en III van het KB. De gevraagde informatie betreft de melkinzameling, de gebruikte hoeveelheden en de vervaardiging van zuivelproducten zoals melk, room, boter, yoghurt, desserten, melkpoeder, kaas, roomijs, enz. Naast de geproduceerde hoeveelheden wordt ook de samenstelling naar vet en eiwit geregistreerd. De maandenquête peilt naar de levering aan zuivelbedrijven van melk, room en magere melk, naar de zuivelproducten die door die bedrijven worden gebruikt, alsook naar de vervaardiging van zuivelproducten. De maandgegevens hebben uitsluitend betrekking op koemelk, zowel wat de ophaling betreft als de daaruit verkregen producten (mengproducten komen dus niet in aanmerking). De jaarenquête omvat de levering van geitenmelk, schapenmelk en buffelmelk en de daaruit vervaardigde kaas of andere zuivelproducten. Ook de voorraden beschikbaar op het einde van het jaar van de belangrijkste niet bederfbare zuivelproducten (zoals boter, room, poeder en kaas) worden bevraagd. 1
1.2.1. Welke bedrijven moeten antwoorden? De bedrijven worden jaarlijks geselecteerd op basis van de bij het FAVV (Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen) gekende erkenningen en toelatingen. Aan deze statistiek zijn onderworpen: - Elke onderneming die melk of zuivelproducten aankoopt om ze met het doel ze te verkopen, aan toebereidings-, vervaardigings- of verwerkings- of opslagbehandelingen te onderwerpen. - Iedere onderneming die melk of room ophaalt en deze, zonder behandeling of verwerking, volledig of gedeeltelijk aan de in punt 1 bedoelde ondernemingen overdraagt. 1.2.2. E-mailadres info.dairy@economie.fgov.be Dit e-mailadres kunt u gebruiken voor al uw vragen in verband met de zuivelstatistiek. 1.2.3. Tijdschema De gevraagde informatie dient te worden ingevoerd met behulp van de voorziene webtoepassing voor de 20 ste van de maand volgend op de periode waarop de gegevens betrekking hebben. Een gedrukt enquête formulier is eventueel verkrijgbaar op nadrukkelijk verzoek bij de contactpersoon vermeld op de verstuurde documenten. 2
1.3. ONDERRICHTINGEN BIJ HET INVULLEN VAN DE MAANDAANGIFTE De maandgegevens hebben enkel betrekking op koemelk. De gegevens moeten worden ingevuld voor de volledige onderneming, ook al gebeurt de productie in meerdere vestigingen. De gegevens met betrekking tot de vervaardigde producten betreffen producten die in de loop van de referentiemaand zijn vervaardigd en beschikbaar waren voor levering buiten het zuivelbedrijf. Om dubbeltellingen te voorkomen blijven zuivelproducten die binnen eenzelfde zuivelbedrijf voor de vervaardiging van andere zuivelproducten worden gebruikt, buiten beschouwing. In de web enquête zijn de vragen gegroepeerd in tabbladen volgens productspecialisatie. Dit laat toe om vlotter door het formulier te surfen indien een bepaalde productie niet zou voorkomen binnen de onderneming. 1.3.1. Grondstoffen: melk, room en magere melk Melk, room en magere melk door de landbouwers geleverd aan de zuivelbedrijven of afkomstig van een onderneming die ze heeft ontvangen en verhandeld aan een andere onderneming in bulk. Room, op de boerderij gescheiden, en de bijhorende afgeroomde melk geleverd aan een zuivelbedrijf. Het vetgehalte in room en afgeroomde melk kan variëren in functie van het gebruikte afroomproces en is bijgevolg niet gedefinieerd zoals wel het geval is bij de vervaardigde producten. Hoeveelheden in liter, vet- en eiwitsamenstelling in kilo. ONTVANGST VAN MELK EN ROOM Ontvangst van houders van melkkoeien: in België - Melk 101 - Room 102 - Magere melk 103 In een andere lidstaat van de Europese Unie - Melk 104 - Room 105 - Magere melk 106 Aankopen bij een onderneming: (invoeren) Aankopen bij een onderneming waarvan de bedrijfszetel zich bevindt in een andere lidstaat van de Europese Unie - Melk 107 - Room 108 - Magere melk 109 Invoer uit een andere niet-eu-land - Melk 110 - Room 111 - Magere melk 112 3
LEVERINGEN AAN HET BUITENLAND VAN MELK EN ROOM Leveringen in een andere lidstaat van de Europese Unie - Melk 113 - Room 114 - Magere melk 115 Uitvoer naar een niet-eu-land - Melk 116 - Room 117 - Magere melk 118 1.3.2. Andere gebruikte zuivelproducten Om dubbeltellingen te voorkomen in de zuivelstatistieken worden zuivelproducten gebruikt binnen een zelfde zuivelbedrijf voor de vervaardiging van andere zuivelproducten niet in aanmerking genomen. Dit onderdeel heeft dus enkel betrekking op de zuivelproducten die door een ander bedrijf zijn geleverd en daarna door het betrokken bedrijf als grondstof zijn gebruikt om een ander zuivelproduct te vervaardigen. Hoeveelheden in liter, vet- en eiwitsamenstelling in kilo, opgesplitst in: België Andere EU-landen en Andere niet-eu-landen Halfvolle melk 201 Karnemelk 202 Hoeveelheden, vet- en eiwitsamentstelling in kilo, opgesplitst in: België Andere EUlanden en Andere niet-eu-landen Boter / Melkvetten: - Melkerijboter 203 - Watervrij melkvet 204 - Butter-oil en boterconcentraat 205 - Andere 206 Poeder van: - Room 207 - Volle melk 208 - Halfvolle melk en gedeeltelijk afgeroomde melk 209 - Magere melk 210 - Karnemelk 211 - Wei 212 - Andere melkproducten 213 Ingedikte melk: - Geëvaporeerde melk (niet gesuikerd) 214 - Gecondenseerde melk (gesuikerd) 215 Weiroom / Ingedikte wei 216 Kaas: - Wrongel 217 - Verwerkingskaas 218 - Niet geaffineerde kazen: - melkerij 219 - Hoevekaas 220 Caseïne en caseïnaten 221 Andere melkproducten 222 4
1.3.3. Wei Maandstatistiek inzake melk en zuivelproducten - HANDLEIDING Bijprodukt van de kaas- en caseïnebereiding. Wei in vloeibare toestand bevat de natuurlijke bestanddelen (in gewichtspercenten van het product: gemiddeld 4,8 % lactose, 0,8 % eiwit en 0,2 % vet) die overblijven nadat de caseïne en het grootste deel van de vetstoffen uit de melk zijn verwijderd. Hoeveelheden in liter, vet- en eiwitsamenstelling in kilo. Totale beschikbare hoeveelheden 301 Omvat: - Productie - Ontvangst van een fabrikant van zuivelproducten waarvan de exploitatiezetel zich in België bevindt - Aankopen in het buitenland Totaal gebruik 302 Omvat: - Verkoop aan het buitenland - Levering aan een fabrikatn van zuivelproducten waarvan de exploitatiezetel zich in België bevindt - Levering aan andere gebruikers in België - voor veevoeder - voor andere doeleinden: - Bewerking voor de eigen productie van: - Dranken - Weiboter - Weiroom/ingedikte wei - Weipoeder - Niet gebruikt (verlies) 1.3.4. Vervaardigde producten Hoeveelheden in liter of in kilo, vet- en eiwitsamenstelling in kilo. MELK Melk die in een melkverwerkend bedrijf ten minste een warmtebehandeling of een toegestane behandeling met een gelijkwaardige uitwerking heeft ondergaan. Betreft uitsluitend direct voor consumptie bestemde melk, in verpakkingen van 2 liter of minder en zonder toevoegingen. Omvat ook gevitamineerde melk. Volle melk 401 Melk die een natuurlijk vetgehalte heeft van ten minste 3,50 % of een vetgehalte dat op ten minste 3,50 % is gebracht. - Met controlemerk AA Het controlemerk AA wijst op melk van hoge kwaliteit. De melk voldoet aan strenge kwaliteitseisen inzake hygiëne en behandelingsmethode zowel tijdens de productie op de boerderij als bij de verwerking in het zuivelbedrijf. 5
- Gepasteuriseerd 402 Gepasteuriseerde melk moet zijn verkregen door een behandeling waarbij gedurende korte tijd een hoge temperatuur wordt toegepast (minimaal 71,7 C gedurende vijftien seconden of een gelijkwaardige combinatie), ofwel door een pasteurisatieproces waarbij andere tijd/temperatuurcombinaties worden gehanteerd om een gelijkwaardig effect te krijgen. - U.H.T. 403 Ultra-hoog verhitte melk (of UHT-melk) moet zijn verkregen door verhitting van rauwe melk volgens een procédé waarbij de rauwe melk door middel van een ononderbroken doorvloeiing gedurende korte tijd aan een hoge temperatuur (minimaal 135 C gedurende ten minste 1 seconde) wordt blootgesteld. - Andere volle-melk - Gepasteuriseerd 404 - Gesteriliseerd 405 Gesteriliseerde melk moet verhit en gesteriliseerd zijn in hermetisch gesloten verpakkingen of recipiënten; de afsluiting moet intact blijven. De melk moet bij steekproefcontrole een zodanige houdbaarheid hebben dat, na 15 dagen bewaren in ongeopende verpakking bij een temperatuur van + 30 C, geen enkel teken van nadelige beïnvloeding waarneembaar is. - U.H.T. 406 Halfvolle melk 407 Melk waarvan het vetgehalte is gebracht op een gehalte van ten minste 1,50 % en ten hoogste 1,80 %. - Met controlemerk AA: - Gepasteuriseerd 408 - U.H.T. 409 - Andere halfvolle-melk: - Gepasteuriseerd 410 - Gesteriliseerd 411 - U.H.T. 412 Magere melk 413 Melk waarvan het vetgehalte is gebracht op een gehalte van ten hoogste 0,30 %. - Gepasteuriseerd 414 - Gesteriliseerd 415 - U.H.T. 416 Karnemelk (gesuikerd inbegrepen) 417 Bijproduct (kan ook zuur of aangezuurd zijn) van de verwerking (continue boterbereiding of "butyrificatie" en afscheiding van de vaste vetten) van melk of room tot boter. Karnemelk met toevoegingsmiddel dient te worden ingedeeld bij melkdranken. ANDERE MELK EN MELKDRANKEN Overige vloeibare producten, die ten minste 50 % zuivelproducten bevatten Uitgezonderd gefermenteerde melk en drinkyoghurt Chocolademelk 418 Andere 419 Melk met vitamines, aangerijkt met eiwitten, Karnemelk met toevoegingen Drank op basis van wei. 6
MENGSEL VAN MELK EN PLANTAARDIGE VETTEN 420 ROOM Room met een melkvetgehalte Vetrijke laag die zich langs natuurlijke weg aan het oppervlak van melk vormt door langzame samenklontering van de vetbolletjes in de emulsie. Indien de room met de hand wordt afgeschept of door centrifugeren in ontromers wordt verkregen, bevat hij, naast de overige bestanddelen van de melk, een vrij grote hoeveelheid vetstoffen (gewoonlijk meer dan 10 gewichtspercenten van het product). Behandelde en voor levering buiten het zuivelbedrijf beschikbare room (= menselijke consumptie, uitvoer, grondstoffen voor chocolade- of ijsbereiding enz.). Omvat niet de intermediaire productie voor de vervaardiging van andere zuivelproducten. Verkregen producten gepasteuriseerd ofwel gesteriliseerd ofwel ultra-hoog verhit. Omvat tevens aangezuurde room en room in blik en conserven van room. - Room met een melkvetgehalte hoger dan 29 % 421 - Room met een melkvetgehalte lager dan of gelijk aan 29 % 422 Bereidingen op basis van room (sausen ) 423 GEFERMENTEERDE MELK (uitgezonderd poeder en ijs) Zuivelproducten met een ph tussen 3,8 en 5,5. Omvat yoghurt, drinkyogurt, melkproducten die, na gisting, een thermische behandeling hebben ondergaan, en andere. Omvat tevens producten op basis van bifidus of die bifidus bevatten. Natuur: met suiker of andere zoetmiddelen inbegrepen Omvat ook aangezuurde-melkproducten met toegevoegde suiker en/of zoetstoffen. - Yoghurt 424 - Gefermenteerde melk 425 Andere (gearomatiseerd, met vruchten): aangezuurde-melksoorten met toevoegingen - Yoghurt 426 - Gefermenteerde melk 427 DESSERTS OP BASIS VAN MELK/ROOM 428 Omvat nagerechten op basis van melk (pap, vla, pudding, dessertcrème enz.) Omvat tevens conserven van melkhoudende desserts. 7
BOTER EN ANDERE MELKVETTEN Omvat boter, traditionele boter, gerecombineerde boter, weiboter, uitgesmolten boter en butteroil, alsook andere producten met gele vetten. Boter (melkvet : 80 en 89%) Product met een melkvetgehalte van ten minste 80 % en minder dan 90 % en een gehalte aan water van ten hoogste 16 % en aan vetvrije, droge stof van ten hoogste 2 %. Omvat melkerijboter en herwerkte boter - Melkerijboter 429 - Herwerkte boter 430 Andere melkvetten met een boterconcentratie lager dan 80 %: - Driekwart boter (melkvet 60-62%) 431 - Halfvolle boter (melkvet 39-41%) 432 - Andere 433 Andere melkvetten met een boterconcentratie gelijk aan of hoger dan 90% 434 Boterconcentraat, watervrije melkvetten, butter-oil en ghee (geklaarde boter uit koemelk) Boterbereidingen (look, kruiden ) 435 Omvat ook boter met zeer geringe hoeveelheden kruiden, specerijen, geurstoffen enz., mits het product het karakter van boter behoudt. Mengsels van dierlijke of plantaardige vetten en van melkvetten 436 8
POEDER OP BASIS VAN: Producten verkregen door onttrekking van water uit room, volle, halfvolle of magere melk, karnemelk en aangezuurde melk. Omvat tevens vóór de verwerking van het product tot poeder aan de grondstoffen toegevoegde middelen. Omvat tevens melkpoeder vervat in poeder voor zuigelingen en in veevoeder, vervaardigd binnen het zuivelbedrijf. Room 437 Melkpoeder met een melkvetgehalte van 42 of meer gewichtspercenten van het product. Volle melk 438 Melkpoeder met een melkvetgehalte van ten minste 26 en minder dan 42 gewichtspercenten van het product. Halfvolle melk en gedeeltelijk afgeroomde melk Melkpoeder met een melkvetgehalte van meer dan 1,5 en minder dan 26 gewichtspercenten van het product. - Bestemd voor menselijke voeding 439 - Bestemd voor dierlijke voeding 440 Magere melk 441 Melkpoeder met een melkvetgehalte van 1,5 of minder gewichtspercenten van het product. Karnemelk 442 Op basis van karnemelk (of botermelk) vervaardigd product in poedervorm. Wei 443 Andere melkproducten 444 Gestremde melk en room, kefir en andere gegiste of aangezuurde melk en room, ook indien met toegevoegde suiker of andere zoetstoffen, gearomatiseerd of met toegevoegde vruchten of cacao, in poedervorm. Omvat tevens mengsels van room-, melk-, karnemelk- en/of weipoeder en produkten in poedervorm op basis van eiwitten. INGEDIKTE MELK EN WEI Product verkregen door de gedeeltelijke onttrekking van water, uitsluitend uit volle, halfvolle of magere melk. Geëvaporeerde melk: door thermische behandeling en zonder toegevoegde suiker. 445 Gecondenseerde melk: ingedikt met toegevoegde suiker. 446 Mengsel van ingedikte melk en plantaardig vet: 447 Omvat tevens ingedikte melk voor de vervaardiging van "chocolate crumb". Uit melk, suiker en cacao bestaand gedroogd product met de volgende samenstelling: - van melk afkomstige vetstoffen: meer dan 6,5 en minder dan 11 gewichtspercenten, - cacao: meer dan 6,5 en minder dan 15 gewichtspercenten, - saccharose (inclusief invertsuiker omgerekend in saccharose): meer dan 50 en minder dan 60 gewichtspercenten, - vetvrije droge stof van de melk: meer dan 17 en minder dan 30 gewichtspercenten, - vocht: meer dan 0,5 en minder dan 3,5 gewichtspercenten. Weiroom/Ingedikte wei: 448 Product verkregen door de gedeeltelijke onttrekking van water uit wei. 9
1.3.5. Kaas Maandstatistiek inzake melk en zuivelproducten - HANDLEIDING Vast of halfvast product, vers of gerijpt, verkregen door coagulatie van melk, magere melk, halfvolle melk, room, weiroom of karnemelk, of een combinatie van deze producten, door middel van stremsels of andere coaguleermiddelen en door de uit deze coagulatie voortkomende wei gedeeltelijk te laten uitlekken. De onderverdeling naar hardheid geschiedt op basis van het vochtgehalte, berekend op de vetvrije kaasmassa (MFFB): *MFFB = Gewichtspercent water in de vetvrije kaasmassa: (gewicht van het water in de kaas) x 100 / (Totaal gewicht van de kaas Gewicht van de vetstoffen in de kaas) Hoeveelheid, vet- en eiwitsamenstelling in kilo. KAAS Verse kaas Product verkregen uit gestremde melk, waarvan de wei grotendeels is afgescheiden (bij voorbeeld door uitlekken of uitpersen). Omvat verse kaas van wei (kaas verkregen door het indikken van wei waaraan melk of melkvet is toegevoegd). - Natuur 501 - Ricotta 502 - Andere 503 Wrongel 504 Product verkregen uit gestremde melk, waarvan de wei grotendeels is afgescheiden (bij voorbeeld door uitlekken of uitpersen), waarvan niet meer dan 30 % van het gewicht uit toegevoegde suiker en vruchten bestaat. Andere kazen: - Verwerkingskaas 505 - Niet geaffineerde kazen 506 - Cheddar 507 - Gouda 508 - Herve 509 - Kaas van het Italiaanse type: - Mozzarella 510 - Andere Italiaanse kazen 511 - Andere zachte 512 gerijpte kaas met een MFFB dat 68 gewichtspercenten of meer bedraagt. - Andere halfharde 513 gerijpte kaas met een MFFB dat ten minste 55 gewichtspercenten en minder dan 68 gewichtspercenten bedraagt. - Andere harde 514 gerijpte kaas met een MFFB minder dan 55 gewichtspercenten SMELTKAAS 515 Product verkregen door het malen, mengen, smelten en emulgeren van een of meerdere kaassoorten door middel van warmte en emulgeermiddelen, met of zonder toevoeging van melkbestanddelen en/of andere levensmiddelen. 10
1.3.6. ijs Betreft roomijs en soortgelijke producten vervaardigd in de meldende ondernemingen. Hoeveelheden in liter, vet- en eiwitsamenstelling in kilo. Consumptie-ijs: Roomijs met een melkvetgehalte van ten minste 7 gewichtspercenten 601 Melkijs met een melkvetgehalte van ten minste 2,5 gewichtspercenten 602 Ander ijs 603 Hoeveelheid, vet- en eiwitsamenstelling in kilo. Basisbereidingen voor consumptie-ijs 604 1.3.7. Andere afgeleide zuivelproducten Hoeveelheid, vet- en eiwitsamenstelling in kilo. Caseïne / caseïnaten 701 Caseïne is het belangrijkste melkeiwit. Het wordt verkregen uit magere melk door de vaste bestanddelen te doen neerslaan, meestal door middel van zuren of stremsel (leb). Caseïnaten (caseïnezouten) omvatten in het bijzonder natrium- en ammoniumcaseïnaat, die ook "oplosbare caseïnen" worden genoemd en meestal gebruikt worden voor het bereiden van geconcentreerde levensmiddelen of farmaceutische producten, alsmede calciumcaseïnaat, een product, dat, al naar gelang van zijn kenmerken, voornamelijk gebruikt wordt voor het bereiden van levensmiddelen of als lijm. Lactoalbumine 702 een van de belangrijkste bestanddelen van de wei-eiwitten. Andere melkeiwitten 703 Lactose (melksuiker) 704 Andere (matten ) 705 1.3.8. Andere Hoeveelheden in liter, vet- en eiwitsamenstelling in kilo. Teruggave aan de veehouders ( magere melk, karnemelk) 801 Kunstmatig aangezuurde producten (karnemelk, magere melk, mengsels) 802 Melk bestemd voor veevoeding 803 11
2. KONINKLIJK BESLUIT 12