Okt./Nov 2007 jaargang 19

Ontwikkelingen in CAD, CAM en CAE 7 Okt./Nov 2007 jaargang 19 PLM opnieuw gedefinieerd Het Máxima Medisch Centrum Materialise Innovation Forum Render to Texture www.cadplaza.nl

Cadac Group Company 00800 - CALL CADAC 00800-2255 22322 Bouwkunde Enterprise Content Management DeModus.com Revit Architecture Revit Structure AutoCAD Architecture Document Management Drawing Management Organice Suite MS SharePoint Server Werktuigbouwkunde ICT / Infrastructure Autodesk Inventor AutoCAD Mechanical Autodesk Productstream (Pro) IT Netwerken Levering Hardware / Software Installatie / Implementatie Operationeel Beheer Specialist Sizing SharePoint Power & Process / Electrical Training@Cadac AutoCAD P&ID AutoCAD Electrical Autodesk Trainingen Microsoft Trainingen Cisco Trainingen Citrix Trainingen GIS / Civiel Cadac Professional Resources AutoCAD Map 3D Autodesk MapGuide AutoCAD Civil 3D NedCiviele Techniek NedBrowser CAD Tekenaars / Engineers CAD Systemen Netwerkbeheerders Helpdesk Medewerkers www.nedgraphics.nl www.cadac.com www.organice.com

Colofon CAD-Magazine is een vaktijdschrift voor (po tentiële) gebruikers van PC CAD, GIS, Mapping en Visua li sa tiesystemen en informeert over de ontwikke lingen en toepassings gebieden, alsmede over software- en hardware-produc ten, leveranciers en gebruikers. CAD-Magazine verschijnt 8x per jaar in Nederland en België. Directie/uitgever: Dhr. R. Groothuis Redactie: redactie@cadmag.nl Tel.: (0527) 619 000 Fax: (0527) 620 989 Hoofdredacteur: Redacteur: Aan deze uitgave werkten mee: Jaap Dubbelaar Jean-Pierre van Gastel Gerard IJzermans Danny Joseph Ellen Prinse Johan Vreede Advertentie-exploitatie: wilfred.westerhof@cadmag.nl Tel.: (0527) 619 000 Fax: (0527) 620 989 Dhr. W. Westerhof Abonnementenservice: services@cadmag.nl Tel.: (0527) 619 000 Fax: (0527) 620 989 Mw. L. Pels ruud.groothuis@cadmag.nl Dhr. ing. L.J.A. Koops lambertjan.koops@cadmag.nl Dhr. drs. J.F.O. van Haaften job.van.haaften@cadmag.nl Dhr. drs. E. van Rees eric.van.rees@cadmag.nl Ontwerp: A.F. van der Kolk / CMedia Productions, Emmeloord Druk: Drukkerij Giethoorn ten Brink, Meppel Uitgever: CMedia Productions B.V. Noordzijde 2b, 8302 GL Emmeloord Postbus 231, 8300 AE Emmeloord PTC en CoCreate Het voorwoord is het laatste artikel dat geschreven wordt voor een nummer van CAD-Magazine. Dat is logisch, want het voorwoord moet ofwel gaan over de inhoud van het nummer, en die is pas op het laatst definitief bekend, ofwel gaan over het laatste nieuws. Omdat de belangrijkste inhoudelijke wijziging van CAD-Magazine, de verandering van de opmaak, al bekend was gemaakt in het vorige nummer, kan dit voorwoord alleen maar gaan over het laatste nieuws, nieuws dat pas ver na onze deadline werd bekendgemaakt. PTC heeft namelijk bekendgemaakt dat het CoCreate wil overnemen. Alhoewel de koop nog goedgekeurd moet worden door de Duitse overheid, lijkt de overname van CoCreate zo goed als zeker. De overname wordt gesteund door de directie van het Duitse bedrijf en valt dus onder de noemer vriendelijk. Voor de overname wordt zo n slordige 250 miljoen dollar uitgetrokken. Het is voor PTC de tweede overname in 2007, nadat eerder al CAM-specialist NCG werd ingelijfd. De vorige opvallende overname vond in 2006 plaats, toen Mathsoft werd toegevoegd aan het bedrijf. Kortom: PTC heeft zeker nog de ambitie om sneller te groeien dan organisch mogelijk is. De echt interessante vraag is natuurlijk wat PTC nu wil met CoCreate. De Duitse CAD-specialist heeft zich de laatste jaren steeds meer en meer geprofileerd als specialist in Product Life Management (PLM-)producten. Opmerkelijk genoeg wordt die kant niet expliciet genoemd in het persbericht dat werd uitgebracht. Daarin staat namelijk dat PTC de modelleringsoplos - singen van CoCreate wil integreren in het PTC Product Development System, waardoor de CoCreate-gebruikers extra mogelijkheden geboden wordt op het gebied van engineeringberekeningen, publishing, visualisatie en NC- en CAM-werkzaamheden. Kortom: het zijn vooral de gebruikers van de CoCreate-producten die iets aan deze overname hebben. Dat zal allemaal best, maar daar is geen overname voor nodig, een strategisch samenwerkingsverband zou al voldoende zijn. De grote vraag is dan ook, wat zijn de andere redenen voor een dergelijke overname? Dat gaan we proberen uit te zoeken in één van de volgende nummers van CAD-Magazine. Abonnementen: Uitgebreide informatie over een abonnement op CAD-Magazine vindt u in de rubriek Lezersservice. CAD-Magazine op Internet: www.cadmagazine.nl www.cadmagazine.nl/banenmarkt www.cadplaza.nl ISSN 1386-1689 Niets uit deze uitgave mag geheel of gedeeltelijk worden overgenomen en vermenig vuldigd zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. Copyright 2007 CMedia Productions B.V. Lambert-Jan Koops Hoofdredacteur CAD-Magazine 3

Arkey Centraal in het teken van de techniek Als er vijfhonderd gasten naar een feestje komen, is het geen feestje meer, maar een feest. Zeker als er ook nog een zilveren jubileum te vieren valt, is het terecht om te spreken van een serieuze bijeenkomst. Vandaar dat de door Arkey georganiseerde bijeenkomst, Arkey Centraal, terecht beschreven kan worden als een echt congres. Met interessant nieuws. Bouw & Civiel, Pagina 46. Animatiemogelijkheden voor de architectuur 6 Klantgericht BAM Woningbouw verandert visie op documentbeheer 14 PIM beheert bouwproces 24 Arkey Centraal in het teken van de techniek 46 Het Máxima Medisch Centrum 52 Haal alles uit je opleiding en groei! Waar je ook kijkt, overal zie je het resultaat van vernieuwende ideeën die veelal tot leven zijn geroepen door Autodesk-klanten. Gebouwen, bruggen, auto s en consumentenproducten vaak gecreëerd met Autodesk software. Platform, Pagina 54. AutoCAD P&ID 2008 11 Combinatie Cadac en Nedgraphics wil one-stop-shop worden 12 Autodesk Vault ook zelfstandig te gebruiken 18 Materialise Innovation Forum 30 Digital Prototyping voor iedereen 38 Verschaling en Multileaders 50 Haal alles uit je opleiding en groei! 54 Generative Components: een aanzet voor zelfstudie 58 Rob Wolkers wint Design Contest De Design Contest is ten einde. Na vijftien maanden ontwerpen en twee maanden jureren werd op vrijdag 7 september de winnaar van de groots opgezette Rob Wolkers wint Design Contest 8 Versie 10 ook geschikt voor mooie plaatjes 22 CADCenter gaat helemaal voor CAD en PLM 28 Engineering in combinatie met Change Management 32 SolidWorks 2008 in baan om de aarde 34

ontwerp wedstrijd bekendgemaakt. De grote winnaar was Rob Wolkers. De jonge Design Engineer wist met zijn Burton Elementz een echte Burton Car te winnen. Mechanical & Design, Pagina 8. Nieuwe economie, column Edwin Schalk 37 PLM opnieuw gedefinieerd 40 CoCreate Forum krijgt internationaal karakter 42 Tekeningen bematen 62 Solid Edge Free 2D Drafting 64 Render to Texture Sinds 17 oktober jl. is 3ds Max 2008 officieel verkrijgbaar. In dit tweede artikel zal ik verder ingaan op de nieuwe mogelijkheden van het populaire visualisatie en animatie pakket. Bij het schrijven van dit artikel werk ik overigens nog steeds met de Pre-Release van 3ds Max 2008 die erg stabiel en snel te noemen is. Zelfs op Windows Vista boven verwachting van de consumentenbond. Visualisatie, Pagina 56. AutoVue 19.2 van Cimmetry Systems 48 Render to Texture 56 Voorplaat De afbeelding op de voorkant is een ontwerp van een kantoorgebouw in Noord-Nederland. De visualisatie is gemaakt door René Talsma van Wind Architecten Adviseurs te Drachten, de groep die ook verantwoordelijk is voor het ontwerp van het gebouw. De afbeelding is tot stand gekomen met behulp van Piranesi en Micro - station. Zoals Altijd www.windgroep.nl Adverteerdersindex 74 Agenda 20 kort nieuws 26, 44 Lezersservice 74 Trainingswijzer 14 Volgende keer 74

BOUW & CIVIEL Een stadion vol juichende toeschouwers met Massive 3.0 Animatiemogelijkheden voor de Door de redactie. Massive en Houdini lieten tijdens de Siggraph 2007 zien hoe kunstmatige intelligentie en city-generation technologie uit de film- en game-industrie in de architectuur toegepast kunnen worden. Dankzij de veranderingen en toevoegingen in versie Massive 3.0 kunnen nu ook Windows-gebruikers met de software aan de slag. De jaarlijkse Siggraph bijeenkomst was van 5 tot en met 9 augustus in San Diego, USA. Het is een bijeenkomst van professionals die zich bezig houden met computer graphics en interactieve technologie. Stephen Regelous, de oprichter van Massive Software, sprak de Windows-gebruikers toe. Regelous heeft Peter Jackson geholpen het Orc-leger voor The Lord of the Rings over het scherm te laten denderen. Ook is hij verantwoordelijk voor het vloeiend bewegende verkeer in het New York van de dertiger jaren in de film King Kong, met toevoeging van de door Jackson geregiseerde ongelukken. Regelous spreekt niet de taal van de Orcs en kent niet de verkeerssituatie in het New York uit de tijd van Al Capone. Wat hij wel deed, is op de computer gegenereerde wezens en voertuigen een zekere autonomie geven, waardoor ze natuurlijk lijken te bewegen met Massive. Deze software is een 3D animatiesysteem dat de visuele effecten kan genereren voor grote menigten. Deze software was tot voor kort alleen beschikbaar voor Linux maar de versie 3.0 is ook geschikt voor Windows. Regelous: Als er iets is waar massaal om gevraagd is door onze klanten, dan is het wel de ondersteuning voor Windows. Dit opent mogelijkheden om de software toe te passen op animaties zoals die gebruikt worden in de bouw en architectuur. De kunstmatige intelligentie machine die de filmmakers diende, kan ook mensen en verkeer genereren in animaties voor grote projecten als een winkelcentrum of stadion. Niet alleen Windows Onder de vele andere wijzigingen en toevoegingen is de verbeterde FBXondersteuning. De mogelijkheid om data van figuren en vormen te importeren in Massive en weer te exporteren. Figuren die gemaakt kunnen zijn in animatiepaketten zoals Autodesk Maya, Maxon Cinema 4D tot en met Autodesk 3ds Max. En dat sneller en makkelijker dan vroeger. 6 Ook kan nu haar en bont dynamisch gesimuleerd worden. Het beweegt dus mee met de bewegingen van het figuur en bijvoorbeeld afhankelijk van de weersomstandigheden in een scène beweegt het door wind of regen. In Massive Artificial Intelligence (Massive AI) zitten bepaalde karakters/figuren die agents genoemd worden: - Locomotion Agent, voor personen die bewegen, rennen, lopen, staan of zitten. - Stadium Agent om een stadion mee te vullen, rustig de wedstrijd volgend of uitzinnig juichend. - Ambient Agent, voor achtergrondfiguren zoals rondlopende mensen, converserende mensen in groepjes of met mobieltje. - Mayhem Agent, voor allerlei ordeverstoringen zoals oproer, politieke demonstratie, massapaniek of rampscenario s. - Combat Sword Agent, voor gevechten met schild en zwaard.

architectuur Grote mensenmassa s, zoals het publiek in een stadion, kunnen met Massive worden nagebootst voor de presentatie van het ontwerp van een nieuw stadion. Skelet en bewegingen Deze agents zijn opgebouwd uit een skelet, bewegingen, kunstmatige intelligentie, geometrie, kleding, texturen shaders en controls. Om ze te gebruiken is een licentie van Massive nodig, Massive Jet of Prime. Met Jet kan het uiterlijk van de agent worden aangepast, zoals het lijf, de huid en kleren. Met Prime is er meer controle over het gedrag van de agent, het maakt het voor de gebruiker mogelijk wijzigingen aan te brengen in de manier van bewegen, de kunstmatige intelligentie, de bewegingsvrijheid en meer. De animators van Massive gebruiken fuzzy logic om de reacties te ontwerpen van de personen. In plaats van een digitale of binaire waarde, (wel/niet, wit/zwart) kan dit ook een tussenvorm zijn wat de reacties meer natuurlijk maakt in plaats van een robotachtig resultaat. De agent baseert zijn route en routines deels op zijn kunstmatige zicht, een gepatenteerd visieproces. Simpel gezegd, het rekent een koers uit gebaseerd op de dichtstbijzijnde pixels die binnen zijn gezichtsveld komen. Vol gens Regelous worden de pixels/ beelden uit de omgeving gevoed aan het brein van de agent. De agent gebruikt dan die beelden om beslissingen te maken over waarheen hij gaat en wat hij doet. Van VFX naar CAD WETA digital, een bedrijf in visuele effecten (VFX), heeft met Massive bussen, treinen, voetgangers en zelfs vleermuizen en vogels gemaakt voor de film King Kong. En dat alles in jaren dertig stijl. Ook voor scenes in X-Men: The Last Stand, op de Golden Gate Bridge en Alcatraz is Massive gebruikt. Met de technologie van Massive kunnen allerlei activiteiten in de echte wereld worden gesimuleerd ook bijvoorbeeld het laden van schepen in de haven of spitsuur in het centrum van een grote stad. In het begin beperkten we ons tot de Linux-markt, de high-end users, specialisten in animaties. Met de feedback van deze professionals konden we ons product verbeteren met het toevoegen van features. De laatste jaren hebben we echter een explosieve groei gezien in de interesse voor Massive bij kleinere en minder specialistische bedrijven. zegt Diane Holland, algemeen directeur van Massive Software. Één van de markten die Windows opent voor ons, is de visualisatie in de architectuur. Later dit jaar maken we daar meer over bekend. Massive is in contact met bedrijven in de bouwwereld om te zien hoe Massive voor hen kan functioneren en om de compatibiliteit met CAD te onderzoeken. Met name omdat de eisen in dat werkgebied veel hoger zijn dan bij visuele effecten. Houdini s magie Siggraph is de jaarlijkse bijeenkomst van digitale magiërs en goochelaars, dus is het niet verrassend dat de betaversie van Houdini 9, een animatiepakket van Side Effects Software, daar beroering veroorzaakte. Eerdere versies van deze software is gebruikt voor magische effecten in films als The Lord of the Rings, Spider-man, Harry Potter en andere bekende films en series. Robert Magee, productmanager bij Side Effects, vertelde hoe Houdini gebruikt kan worden door architecten en ingenieurs met een experimentele en creatieve geest. Houdini is niet voor hen die zich bezighouden met de exacte afmetingen en constructie van bijvoorbeeld een liftschacht. Zie het als een visualisatiegereedschap, voor het onderzoeken van vormen en modellen. Houdini s wijze van modelleren geeft een snelle manier om prototypes te maken en unieke structuren. Met deze aanpak kan een stadsomgeving of ander landschap digitaal worden gegenereerd. Waar anders veel complexe handelingen voor nodig zijn, kun je nu de stappen als een set kopiëren en wijzigen. Daarmee kan de set herhaald worden en aan die herhaalde onderdelen kan variatie worden meegegeven. Zo ontstaat een landschap dat afgeleid is van een enkele set handelingen. Met deze methode kan er random, ofwel willekeurig, herhaald worden met variatie die het natuurlijk doet voorkomen. Houdini kan documenten in IGES en OBJ lezen. Maar met een Python programming script kunnen ook 3D CAD-documenten naar Houdini worden geconverteerd. www.massivesoftware.com www.sidfx.com In de Lord of the Rings werden grote massa s met Orcs weergegeven met behulp van Massive. 7

Vijftien maanden creativiteit ten einde Rob Wolkers wint Design Contest De Design Contest is ten einde. Na vijftien maanden ontwerpen en twee maanden jureren werd op vrijdag 7 september de winnaar van de groots opgezette ontwerp - wedstrijd bekendgemaakt. De grote winnaar was Rob Wolkers. De jonge Design Engineer wist met zijn Burton Elementz een echte Burton Car te winnen. Door: Lambert-Jan Koops MECHANICAL & DESIGN Het oorspronkelijke idee voor de Design Contest ontstond in een gesprek tussen Kees Kloosterboer van SolidWorks Benelux en Hans Tragter, docent en onderzoeker aan de faculteit Industrieel Ontwerpen aan de TU Twente. Zij kwamen samen tot het ruwe idee van een ontwerpwedstrijd. Om de details uit te werken werd contact gezocht met Rens Horn van de HTS Autotechniek aan de Hogeschool Arnhem Nijmegen en Iwan Göbel van het Nederlandse Burton Car Company. Gezamenlijk werd een pilot project opgestart. Burton Car Company stelde een onderstel van een Citroen 2CV, een lelijke eend, beschikbaar. Alle sportwagens van Burton zijn op dit onderstel gebouwd. Studenten van de HTS Auto techniek kregen in een project de opdracht dit onderstel op te meten en in SolidWorks te tekenen. Vervolgens moesten ze in groepen een nieuwe carrosserie op dit onderstel Rob Wolkers voor het eerst in zijn Burton Car. ontwerpen en modelleren. Dit pilot project was volgens Rens Horn van de HTS Autotechniek uitermate leerzaam. Door met dit project in het diepe te springen, werd in korte tijd veel ervaring in het werken met 3D CAD opgedaan. Het pilot project toonde ook aan dat het idee van de Design Contest haalbaar was: ook mensen zonder veel ervaring in 3D-CAD bleken in staat te zijn om in relatief korte tijd zich de software eigen te maken en een auto te ontwerpen. Vier Terabyte Op 3 april 2006 was uiteindelijk de kick-off van de Design Contest. In de organisatie en jurering speelde de website www.designcontest.nl een centrale rol. Via deze site konden deelnemers zich aanmelden en alle benodigde informatie downloaden, zoals het door studenten van de HTS Autotechniek gemodelleerde onderstel van de sportwagen, een wedstrijdversie van het programma SolidWorks en enkele Nederlandstalige handleidingen voor dit programma. In totaal heeft d e website ongeveer 99 duizend bezoekers gehad, en hebben de downloads voor bijna vier Terabyte aan dataverkeer gezorgd. De opdracht voor de deelnemers aan de Design Contest was eenvoudig, maar daarom niet makkelijk: ontwerp de ultieme sportauto op basis van een gegeven model. De auto moest hierbij in 3D worden ontworpen met behulp van de software die door de wedstrijdorganisatie beschikbaar was gesteld. Bijna vierduizend individuele deelnemers uit Nederland, België en Luxemburg, zowel studenten, amateurs als professionals, hebben zich ingeschreven. Verder hebben 121 onderwijsinstellingen aangegeven met een groep studenten deel te willen nemen. Uiteindelijk zijn er 58 ontwerpen ingezonden en gepubliceerd op de site. De Burton Elementz van hoofdprijswinnaar Rob Wolkers. 8

rest van de deelnemers kreeg het model niet af, of niet op tijd af. Waarschijnlijk zijn veel inschrijvers na het downloaden van de software afgehaakt omdat ze zich realiseerden dat het toch wel een uitdagende klus zou zijn. Dat was het ook, de gemiddelde ontwerptijd bedroeg zo n tweehonderd uur. Verbeteringen Via de site van de Design Contest konden deelnemers ook hun ontwerp uploaden en laten jureren. De jurering vond volledig interactief en transparant plaats via de website. Elk jurylid kon op elk moment de ingezonden ontwerpen beoordelen. De totaalscore van elk ontwerp was meteen op de site te zien. Zodoende wisten de deelnemers steeds hoe hun ontwerp er voor stond, en konden ze er verbeteringen in doorvoeren. De juryleden kregen vervolgens de kans om opnieuw te stemmen waarbij ze dus indirect een oordeel gaven over de veranderingen. Op die manier konden actieve deelnemers hun ontwerp helemaal finetunen op basis van deze tussenrapportcijfers. Banketbakker Aan de Design Contest deden uiteenlopende deelnemers mee: studenten, professionals en amateurs. Van deze laatste categorie was Alain Smets uit het Belgische Lommel de meest opvallende kandidaat. Smets is van beroep banketbakker, en had, voordat hij besloot mee te doen aan de Design Contest, geen enkele ervaring in het werken met een 3D-CAD programma. Hoewel het hem in eerste instantie tegenviel, hij heeft zelfs enkele maanden de software terzijde gelegd, heeft hij doorgezet. In ongeveer 60 uur heeft hij zich het programma SolidWorks eigen gemaakt met behulp van de beschikbare handleidingen, èn een eerste ontwerp van de sportwagen gemaakt. Met dit eerste ontwerp werd Alain in oktober 2006 maandprijswinnaar. Geen slechte prestatie voor een buitenstaander. Burton Elementz De hoofdprijs van de Design Contest was een echte Burton wagen ter waarde van 12 duizend euro. Deze prijs werd gewonnen door Rob Wolkers met zijn ontwerp 'Burton Elementz'. Over zijn ontwerp zegt Wolkers: De slogan is: Burton Elementz, designed to sharpen your senses. Bij het ontwerpen van de Burton Elementz stond voor mij maar één ding centraal: zo veel mogelijk rijplezier. Het is dan ook een extreem en compromisloos ontwerp geworden, puur en rauw, ontdaan van elk stukje overbodig comfort om het hogere doel te dienen. De 2CV heeft niet zo heel veel vermogen, daarom heb ik er alles aan gedaan om de rijervaring zo intensief mogelijk te maken. Vandaar het open ontwerp, met een vrije blik op het asfalt dat onder de bestuurder langs zoeft. Wolkers heeft tijdens zijn opleiding Industrieel Product Ontwerpen aan de Haagse Hogeschool al veel ervaring opgedaan met SolidWorks. Tegenwoordig werkt hij als Design Engineer bij een kunststofverwerkend bedrijf, waar hij dagelijks met het pakket werkt. Over de Design Contest zegt Wolkers: Ik heb er met veel plezier aan gewerkt. Het leuke was dat het een hele vrije en realistische opdracht was. Uiteindelijk ben ik er circa tweehonderd uur mee bezig geweest, vanaf de eerste handschetsen tot aan de eindpresentatie. Europees vervolg Terugkijkend op de 15 maanden van de Design Contest is organisator Kees Kloosterboer zeer tevreden over het verloop van de wedstrijd. Tijdens de prijsuitreiking roemde hij dan ook enthousiast elke deelnemer om het doorzettingsvermogen en de aan de dag gelegde creativiteit. Daarnaast was hij erg blij met het feit dat de Design Contest een Europees vervolg krijgt: de 3Dchallenge. Vanaf september 2007 tot januari 2008, kunnen studenten van ongeveer 10 duizend verschillende onderwijsinstellingen in Europa, Algerije, Marokko, Tunesië hun talenten gebruiken voor het ontwerpen van een virtuele sportwagen met behulp van de 3D CAD-software. Er zijn wederom talrijke prijzen te winnen, waaronder een Burton wagen. Alle deelnemers ontvangen een gratis licentie van SolidWorks Student DesignKit 3D CAD-software om hun ontwerp te realiseren. De wedstrijdvoorwaarden voor de Europese variant zijn nagenoeg hetzelfde als bij de Nederlandse Design Contest. Er is één verschil: de 3Dchallenge staat niet open voor nietstudenten. Buster van banketbakker Alain Smets viel in de prijzen. Lambert-Jan Koops (lambertjan.koops@cadmag.nl) is hoofdredacteur van CAD-Magazine. Voor verdere informatie over het onderwerp van dit artikel zie: www.designcontest.nl en www.3dchallenge.net. 9

Proces- en instrumentatiediagrammen AutoCAD P&ID 2008 Door: de redactie. PLATFORM Autodesk heeft recentelijk AutoCAD P&ID 2008 op de markt gebracht, een oplossing voor proces- en instrumentatiediagrammen (P&ID s). Het is een belangrijke toepassing binnen het productaanbod dat Autodesk momenteel ontwikkelt voor de markt van het ontwerpen van procesinstallaties. In de afzienbare toekomst zal Auto - desk de 3D plant applicatie lanceren. AutoCAD P&ID past naadloos in de gedachte om een geïntegreerde oplossing aan te bieden voor elektrotechnisch (AutoCAD Electrical), werktuigbouwkundig (Autodesk Inventor en AutoCAD Mechanical), bouwkundig (Autodesk Revit en AutoCAD Archi tecture), geografisch (AutoCAD MAP 3D), civieltechnisch (AutoCAD Civil 3D) en procestechnisch ontwerpen van een complexe proces installatie. AutoCAD P&ID 2008 is gebaseerd op het veelgebruikte AutoCAD-platform, dat maakt het vertrouwd voor veel ontwerpers in de industrie. In de 2008-versie zijn onder meer verbeteringen voor het opzetten van projecten, meer gebruiksgemak van tekenfuncties, en verbeteringen wat betreft apparatuurgedrag, gegevenstoegang, bewerking, DWF-publicatie, ondersteuning van ISO-normen en maatwerk. Hierna een opsomming van de features van AutoCAD P&ID: De project manager zorgt voor de onderliggende datastructuur voor het managen van de project DWG s. Revisies bijhouden en projectrapporten bedrijfsmatig of projectmatig beheren wordt eenvoudig gehouden over het gehele project. De data manager levert een data-grid interface om engineering data te beheren. Door het visueel managen en beheren is het wijzigen van data en de bijbehorende gevolgen van een externe wijziging eenvoudig te volgen. Industrie standaard symboliek (PIP, ISA en ISO) is beschikbaar om direct vanuit de P&ID Tool pallet in de tekening te plaatsen. Systeem administrators kunnen specifieke symbolen creëren met betrekking tot hun eigen vraag of die van hun klanten. Gebruikte symbolen klikken snel op hun plaats in de tekening. Dynamische lijnen maken het creëren en verplaatsen van lijnen eenvoudig met behulp van grips. Lijnen worden automatisch onderbroken wanneer componenten worden ingebracht in de lijn. Tevens worden lijnen weer verbonden wanneer een component wordt verwijderd. Dynamische componenten zijn eenvoudig te creëren, te plaatsen en verplaatsen. De eigenschappen en informatie behorende bij het component zijn dynamisch verbonden met de achterliggende data. Tagging en annoteren gebeurt volgens de formaten die zijn gedefinieerd door de industrie. De gebruikte interface is intuïtief. Informatie uit de Data Manager kan makkelijk in de tekening worden geplaatst. Data worden automatisch verschaald. De software exporteert alle engineering informatie eenvoudig naar verschillende rapportageformaten waaronder Microsoft Excel. Informatie zoals lijnlijsten, kleplijsten en instrumentatielijsten zijn accuraat en snel beschikbaar voor de organisatie. Verder biedt het ontwerpers de mogelijkheid nauwkeurige P&ID-logica en informatie te generen die nodig is voor beslissingen op operationeel en ontwerpgebied. En dat zonder dat daarvoor een centrale database of zeer gestructureerde, projectspecifieke instelprocedures nodig zijn. Cadac Group is sinds 1 augustus 2007 officieel geaccrediteerd als reseller voor de Benelux voor het product P&ID. Cadac Group BV biedt de geïntegreerde oplossing aan (elektrotechnisch, werktuigbouwkundig, bouwkundig, geografisch, civieltechnisch en procestechnisch). Regelmatig organiseert Cadac inloopdagen op één van hun kantoren in de Benelux. Voor meer informatie: www.cadac.com en www.autodesk.com. Flexibele productieautomatisering: Producent CELLRO kan geen dag zonder SolidWorks en zijn plug-ins... SOLID TECHNOLOGY, CREATIVE SOLUTIONS IN CAD CAM CAE & PDM CADMES.NL 11

PLATFORM Goede fit tussen bestuurders en organisaties Combinatie Cadac en Nedgraphic Door: Eric van Rees en Lambert-Jan Koops In april 2007 nam Cadac het bedrijf Nedgraphics over. Eigenaar van CadacGroup Jan Baggen en Richard Goossens, CEO van Nedgraphics, beschrijven hoe de samenwerking is verlopen: Er was sprake van een goede fit tijdens de gesprekken die voorafgaand aan de overname zijn geweest. Niet alleen bij beide directeurs, maar ook tussen de verschillende teams van de bedrijven is er een goede match. Jan Baggen Waar Cadac een grote speler is in de werktuigbouwkundige markt, is Ned - graphics dat in gemeenteland. Vanaf de eerste overnamegesprekken was het duidelijk dat beide partijen zich op hun eigen markt zullen blijven richten. De vraag is dan wat de toegevoegde waarde is van de overname. Baggen licht deze beslissing toe. Cadac had altijd al een GIS-poot, maar die was klein en het was onze wens om deze uit te breiden. Dat is mogelijk door organische groei, maar dat kan lang duren. Omdat Nedgraphics beschikbaar was en een sterke speler op de Nederlandse GISmarkt is, leek het ons verstandig om dit bedrijf over te nemen. Hierdoor ontstaat er een nieuw bedrijf dat op drie verticals, werktuigbouw, bouw en GIS, een sterke positie inneemt. We denken dat dit voor de toekomst belangrijk is omdat grote klanten, ingenieursbureaus als Oranjewoud en BAM, hierdoor voor alle CAD-gerelateerde oplossingen terecht kunnen bij één partner. Naast het one-stop-shop principe heeft de fusie ook als voordeel dat er meer locaties beschikbaar komen voor de trainers van Nedgraphics. Goossens: Als we nu een cursus moeten geven in het noorden van het land kunnen we gebruik maken van de Cadac-vestiging in Meppel. Dat lost een hoop logistieke problemen op. Bovendien geldt ook voor de detachering dat we nu een landelijk netwerk hebben. Dat is wel nodig ook, want we hebben momenteel tachtig vacatures openstaan, waarvan vijftig detacheringplaatsen. 12 Een andere overheid Ook Goossens ziet voordelen als gevolg van de overname. Volgens hem is er een onderscheidende rol weggelegd voor Nedgraphics als marktpartij. Dit heeft te maken met de komst van nieuwe wetgeving omtrent automatisering en GIS bij gemeentes, waardoor er veel werk zal loskomen in de komende jaren. Wat betreft de verkoop ontstaat hier een probleem voor ons, aangezien heel veel werk tegelijkertijd moet gebeuren. Mid-, back- en frontoffice systemen moeten met elkaar verbonden worden als gevolg van nieuwe wetgeving. Zo moet bijvoorbeeld het kabels- en leidingennetwerk in kaart worden gebracht in midofficesystemen van gemeenten. Dit dient voor aannemers als basisbron bij graafwerkzaamheden. Een belangrijke taak, want elke niet geclaimde leiding of kabel valt onder de verantwoordelijkheid van de gemeente. Dat betekent dat bij fouten in de database de gemeente aansprakelijk is, als er schade volgt bij graafwerkzaamheden op plekken waar is aangegeven dat er zich geen ondergrondse systemen bevinden. Ook zijn gemeenten straks verplicht een eenduidige adressen- en gebouwenregistratie te voeren in het kader van de wet Basisregistraties voor Adressen en Gebouwen. Dit alles maakt onderdeel uit van het project Een andere overheid, waarbij gemeenten worden verplicht bepaalde informatie te hebben en te kunnen aanbieden aan burgers. Goossens: Er is nu nog geen partij die alle activiteiten in deze kan aanbieden aan gemeenten om deze automatiseringsklussen te klaren, maar Nedgraphics straks wel. Software shoppen De manier waarop gemeenten software inkopen, vraagt ook om een onderscheidende aanpak van dienstverlening en productontwikkeling van Ned - graphics, stelt Goossens. Hij ziet een nieuwe trend in de manier waarop gemeentes software aanschaffen: gemeenten kunnen shoppen bij verschillende

s wil one-stop-shop worden bedrijven sinds de komst van open standaarden. De reactie daarop is echter dat gemeenten en leveranciers in projecten partnerships met elkaar aangaan. De gemeenten zijn hierbij verenigd in verenigingen als Andes, die voor hen bepalen met wie ze zaken doen. De open standaarden zorgen zo voor een groot inkoopcluster, eigenlijk precies het tegenovergestelde van datgene wat de open standaarden zouden moeten bewerkstelligen. Goossens vraagt zich af of deze ontwikkeling wel verstandig is. Het kan toch niet zo zijn dan grote groepen gemeenten allemaal op hetzelfde punt van automatisering zijn en allemaal dezelfde behoefte hebben. Ze zouden elk voor zich een optimale keuze moeten maken, maar die beslissing besteden ze uit aan dat samenwerkingsverband, waarbij ze verplicht zijn de voorgestelde oplossing over te nemen. De vraag is ook bij wie de eindverantwoordelijkheid van een project ligt. Goossens: Die is er na levering niet. Het samenwerkingsverband houdt op te bestaan en de verschillende leveranciers hebben geen belang meer. Ze hoefden alleen deze deal te sluiten en te voldoen aan de specs. Dat doen ze, en daarmee is voor hen de kous af. Het verschil met de aankoop van gewone software is dat daarvan de ontwikkeling door blijft gaan. Volgend jaar is er weer een nieuwe versie beschikbaar. Dat zorgt voor continuïteit en is een andere manier van werken dan het denken in projecten. Richard Goossens Synergie De synergie tussen Cadac en Ned - graphics als gevolg van de overname, is nu al terug te zien in de dienstverlening van beide bedrijven: daar waar de organisaties elkaar eerder beconcurreerden met Civil3D, kunnen ze elkaar nu aanvullen. Een goed voorbeeld is de luchthaven van Montreal. Cadac en Nedgraphics hebben hier allebei projecten lopen. Waar Cadac het Organice-gedeelte doet, daar werkt Nedgraphics met Civil3D. De overname van Nedgraphics lijkt te passen in de ontwikkeling waarbij er steeds minder Autodesk-dealers overblijven. Goossens ziet de afname ook: De producten van Autodesk worden steeds complexer, en een klant moet daarom terecht kunnen bij een bedrijf dat verstand heeft van de software. Een bedrijf dat meer is dan alleen maar een leverancier. Autodesk heeft geëist dat de dealers dit op kunnen brengen en daardoor verdwijnen de kleinere spelers. Cadac en Nedgraphics profiteren hiervan dus we zullen niet klagen over de koers die Autodesk heeft uitgezet. Baggen vult zijn Nedgraphics-partner aan: Wat we wel jammer vinden is dat dat het Beneluxkantoor van Autodesk is leeggelopen en dat nu al het contact via Engeland gaat. Door de afstand gaat er toch snel tijd verloren, wat snel handelen lastig maakt. Dat is soms onhandig als je op korte termijn een actie wilt doen, bijvoorbeeld een aanbieding. Wat dat betreft zou het handiger zijn als degene die daar verantwoordelijk voor is in Nederland zou zitten. Al met al zien Baggen en Goossens door de fusie de toekomst eensgezind tegemoet: Naast een klik is er de wens om samen te bouwen aan continuïteit. Dat is belangrijk, dat gemeenschappelijke doel. Met de overname heeft Cadac immers werknemers, software en klanten binnengehaald. Dat kan alleen als ons hetzelfde voor ogen staat. Het is zaak rekening te houden met ieders wensen, zowel intern als extern, en zo automatiseringsoplossingen voor de hele markt te leveren, aldus Baggen. Eric van Rees (eric.van.rees@cadmag.nl) is redacteur en Lambert-Jan Koops (lambertjan.koops@cadmag.nl) is hoofdredacteur van CAD-Magazine. Voor verdere informatie over het onderwerp van dit artikel zie: www.cadac.com en www.nedgraphics.nl. F PDM CAD CAE CAM PDM CAD/CAM & PDM AUTOMATISERING WWW.CAD2M.NL drives your engineering 13

BOUW & CIVIEL Het einde van de folders en publieke schijven BAM Woningbouw verandert visie Door: Lambert-Jan Koops Wie in zijn eentje werkt, weet een (fout) geplaatst document meestal wel terug te vinden. Wie met een collega werkt hoeft maar één keer te vragen of de versie die hij heeft wel de goede is. Bij drie samenwerkende partijen wordt het al lastiger en zijn goede afspraken van groot belang. Als het er nog meer zijn, en zeker als dit aantal enkele honderden bedraagt, is ook ondersteunende software nodig. Dat is tenminste de conclusie die BAM Woningbouw heeft getrokken. De verbouwing van het Heilig Hart Klooster te Reuver is door BAM Woningbouw uitgevoerd met behulp van Organice Explorer. BAM Woningbouw is onderdeel van Koninklijke BAM Groep. BAM Wo - ningbouw richt zich op alle onderdelen van de Nederlandse woningmarkt. Dit wil zeggen: projectontwikkeling, nieuw bouw, onderhoud, renovatie en restauratie in zowel uitbreidingsgebieden als op binnenstedelijke locaties. Per jaar levert de werkmaatschappij ruim vijfduizend woningen op. Stefan van der Valk is Manager ICT bij BAM Woningbouw en legt uit dat de bouwonderneming opereert in een continu veranderende markt. Onze visie op de markt en onze aanpak is zodoende ook aan het veranderen ten opzichte van een paar jaar geleden. De woonconsument is mondiger geworden en bepaalt veel meer het gehele proces. De focus ligt dan ook sterk op klantgerichtheid; zowel naar onze opdrachtgevers toe als naar de woonconsumenten. Bovendien zien we de eindgebruikers van onze producten - de woonconsumenten - vaker als een partij die we ook in het stadium na de oplevering van de woning van dienst kunnen zijn, bijvoorbeeld bij renovaties en onderhoud. De communicatie naar de opdrachtgevers en woonconsumenten wordt vanzelfsprekend steeds belangrijker. De informatie die beschikbaar is over de lopende projecten, moet goed overgedragen kunnen worden en eventuele wijzigingen moeten snel en effectief door te voeren zijn. Dit is alleen mogelijk met een documentbeheersysteem waarin alle relevante gegevens snel, correct en eenvoudig terug te vinden zijn. Algemeen overzicht In eerste instantie werken de verschillende regionale bedrijven van BAM Woningbouw via een gedeelde file server per bedrijf. De regiokantoren bepalen hierbij naar eigen inzicht de structuur. Dit heeft als gevolg dat iedereen zijn eigen indeling gebruikt, iets dat niet altijd gunstig is voor het algemene overzicht op een project. Zo kan het bijvoorbeeld voorkomen dat dezelfde documenten in verschillende mappen worden geplaatst of dat verschillende versies van eenzelfde document naast elkaar in gebruik zijn. Dat brengt weer onwenselijke effecten met zich mee met bijbehorende kosten die het gevolg zijn van extra controles of aanpassingen. Van der Valk: We willen af van de mappenstructuur en de nadelen die dat met zich meebrengt. We willen een systeem dat de eindgebruiker in staat stelt om te kunnen zoeken op tekst en kenmerken van een document en dat centraal beschikbaar is. Dus echt iets dat meer zou bieden dan de basis zoekfuncties van Windows. Metadata Naast nieuwe techniek is er ook een nieuwe manier van nadenken/werken nodig. Van der Valk legt uit waarom dit belangrijk is. Wat we absoluut willen voorkomen, is dat we de oude manier van werken importeren in ons nieuwe systeem. Bijvoorbeeld doordat eindgebruikers proberen om met behulp van metadata bij hun documenten de oude mappenstructuur na te bootsen. Het zijn nu juist die metadata die zo belangrijk zijn, want die zorgen er voor dat we met dit documentbeheersysteem structureel en gecertificeerd kunnen werken. Op die manier is het bijvoorbeeld ook mogelijk om te voldoen aan de ISOnorm voor kwaliteitsmanagement. Less paper office De verandering bij BAM Woning bouw op het gebied van documentbeheer be- 14

op documentbeheer De toekomst van Organice De Cadac Group is in 2003 gestart met de verkoop van Organice. Het beheerpakket is gebaseerd op SharePoint van Microsoft en kent integratie met AutoCAD, BricsCAD en Microstation. Omdat 3D-CAD steeds meer gemeengoed wordt binnen de bouwwereld, wordt er momenteel gewerkt aan een diepere integratie met Revit. Het Nederlandse bedrijf volgt hierbij de koers van Autodesk en zal de meeste energie steken in de integratie met het pakket dat het meest gebruikt wordt in de markt. Een ander punt dat de aandacht van Cadac heeft, is de communicatie met derden op basis van Organice. Voor het uitwisselen van gegevens met bijvoorbeeld leveranciers en onderaannemers zijn inmiddels al verschillende programma s op de markt verschenen, maar die zijn niet gebaseerd op Microsoft Sharepoint en niet gekoppeld aan het interne documentbeheer. De bedoeling van de door Cadac te ontwikkelen software is dat deze volledig gebruik zal maken van de door Organice georganiseerde interne documentenstructuur. Inmiddels is ook een Organice gebruikersvereniging opgestart waarin vertegenwoordigers van uiteenlopende bouwbedrijven zitting hebben genomen. Cadac wil de feedback vanuit deze groep meenemen in het ontwikkelingsplan van de software. gon bij het regionale bedrijf Wilma Weert. Dit regiokantoor wilde een documentbeheersysteem voor een zogenaamd less paper office. Het bleek echter niet haalbaar om zelfstandig iets dergelijks in te voeren. Na een functionaliteitanalyse en veelvuldig overleg was SharePoint van Microsoft de eerste kandidaat. Dat was echter geen ideale oplossing. De technologie was ruimschoots voldoende, maar we vonden het te onoverzichtelijk voor de eindgebruikers binnen BAM Woning - bouw. Daar was wel wat aan te doen, maar dat zou veel maatwerk vergen. Daar zagen we echter tegenop. Niet zozeer omdat dit technisch onhaalbaar was, maar omdat we daarmee afhankelijk zouden zijn van Microsoft. Niemand zou ons kunnen garanderen dat ons maatwerk ook nog geschikt zou zijn voor de volgende versie van SharePoint. Dat risico wilden we niet lopen en daarom hebben we verder gekeken. Uiteindelijk kwamen we uit op Organice, dat werkt op basis van SharePoint, dat met het Outlook-uiterlijk makkelijker voor de eindgebruiker te hanteren is, vertelt Van der Valk. Zestig gebruikers Momenteel werken dertig medewerkers van BAM Woningbouw met Organice en bevat het systeem een vijftal projecten. Organice zal op korte termijn binnen de vestiging Weert tot zo n zestig gebruikers worden uitgebreid. Daarna is het tijd voor de rest van de organisatie. We willen het gebruik van Organice gefaseerd invoeren, waarbij we landelijk per functiegroep opstarten. Het voordeel van deze manier van implementeren is dat je de gebruikers met dezelfde problemen en vragen bij elkaar kunt brengen. Zo kunnen ze samen overleggen. Een dergelijke methode hebben we ook gebruikt bij het introduceren van SAP en dat is zeer effectief gebleken. Om de verandering van het documentbeheer in goede banen te leiden, heeft BAM Woningbouw een stuurgroep documentbeheersystemen. Één van de participerende partijen in deze groep is Cadac, de ontwikkelaar van Organice. Dit bedrijf bemoeit zich hierbij niet zozeer met de technische begeleiding, deze is in handen van Getronics Pink Roccade, maar treedt veel meer op als facilitatiepartner. Het ultieme doel is in ieder geval duidelijk, stelt Van der Valk: We willen uiteindelijk onze gedeelde file server waar mogelijk uitfaseren en alle project gerelateerde informatie via Organice afhandelen om een zo compleet mogelijk overzicht te houden. Lambert-Jan Koops (lambertjan.koops@cadmag.nl) is hoofdredacteur van CAD-Magazine. Voor verdere informatie over het onderwerp van dit artikel zie: www.bam.nl, www.organice.com en www.cadac.com. CADAC werkt momenteel aan een diepere integratie tussen Organice en Revit. 15

www.cadix.nl ICN Solutions B.V. Postbus 3302 5203 DH s-hertogenbosch Tel. 073-750 6 750 Fax 073-750 6 751 www.icn-solutions.nl E-mail: verkoop@icn-solutions.nl Algemeen: AutoCAD (LT) Basis, Update, 3D en gevorderden Werktuigbouwkunde: Autodesk Inventor (Professional) Autodesk Inventor leidingen en pijpen Autodesk Inventor stressanalyses AutoCAD Mehanical Bouwkunde: Autodesk Revit Autodesk Architectural Desktop Elektrotechniek: AutoCAD Electrical Media & Entertainment: Autodesk VIZ Autodesk 3ds Max Autodesk Maya Datamanagement: Autodesk Vault Autodesk Product Stream Opleidingen in diverse trainingslokalen in Nederland, of op locatie mogelijk. Voor uitgebreide trainingsomschrijvingen kunt u kijken op www.icn-solutions.nl. Bel voor onze speciale (maatwerk)aanbiedingen, groepskortingen en trainingskalender. Met deze advertentie ontvangt u 15% korting op alle trainingen. VOL = VOL www.icn-solutions.nl Autodesk Authorized System Center WWW.CADIX.NL Uw specialist in CAD opleidingen (0800) 235 22 34 Autodesk Autorized Training Center Werktuigbouwkunde Autodesk Inventor Series Autodesk Inventor Professional AutoCAD Mechanical AutoCAD Electrical Autodesk VIZ Datamanagement Autodesk Vault Autodesk Productstream Autodesk Streamline AM Meridian SPI Sheet Metal Custom made add-in programs CADMatch is specialist in werktuigbouwkundige engineering en data management. Trainingslocaties onder andere in Breda, Goes, Oosterhout (NB), Rotterdam en Velsen-Noord. Bel: 0162-490101 Mail: trainingen@cadmatch.nl. Meer informatie: www.cadmatch.nl. www.cadmatch.nl www.vmv-cad.nl Software gekocht en een training nodig? PER 1 SEPTEMBER NIEUWE CURSUSLOCATIE 2 daagse basiscursus ARKEY 2 daagse basiscursus vmv-methodiek 2 daagse schoolverlaterscursus 2 - daagse cursus ARKEY en/of vmv-methodiek 2 daagse cursus ARKEY voor ontwerpers 1 - daagse cursus SketchUp 1 - daagse workshop Piranesi 1 daagse workshop ArtLantis Voor grote(re) groepen speciale tarieven en opleiding op locatie! Inschrijven of meer info? VMV CAD-Adviseurs, Den Haag 20 jaar software voor de bouw www.vmv-cad.nl, info@vmv-cad.nl of 070-3645464 Ons doel: u een perfecte CAD-specialist maken. USG Innotiv Training Center is gespecialiseerd in het ontwikkelen en organiseren van standaard en maatwerktrainingen voor CADspecialisten. Bel of mail voor een informatiepakket of kijk voor data en prijzen op de trainingakalender op www.usginnotiv.nl. Hier kunt u ook onze brochure downloaden. AutoCAD Inventor MicroStation www.ugsinnotiv.nl USG Innotiv Training Center Databankweg 12 3821 AL Amersfoort T 033-450 40 80 F 033-450 40 89 www.usginnotiv.nl Cadmes B.V. SolidWorks Basis Training Australiëlaan 8 SolidWorks Advanced Training 5232 BB s-hertogenbosch SolidWorks API Training Tel. (073) 645 62 22 SmarTeam Basis Training Fax (073) 645 62 42 ProfiDB Training info@cadmes.nl DBWork Training Contactpersoon: Cosmos Works Training Dhr. G. Thelissen Cosmos Training Cimatron Training Als Authorized Training Center verzorgt Cadmes de bovenstaande trainingen, zowel intern ('s-hertogenbosch, Eindhoven, Gent en Gosselies) als op locatie. Neem voor uitgebreide trainingsinformatie en data contact met ons op. Bel (073) 645 62 22 of mail naar info@cadmes.nl. www.cad2m.nl www.cadmes.nl TRAININGSWIJZER 16

TRAININGSWIJZER TEC / CAD College BV Autodesk Authorized Training Center Nijmegen AutoCAD Basis AutoCAD Update AutoCAD Gevorderden AutoCAD 3D AutoCAD Optimalisatie AutoCAD & VBA Basis AutoCAD & VBA Gevorderden Inventor Basis Inventor Gevorderden Inventor Ontwerpen 3ds Max Het CAD-Centrum TEC, ook wel genoemd het CAD College, verzorgt sinds 1984 kennis-over-dracht in de vorm van CAD -opleidingen, -leerboeken en educatieve software. Bij de cursus ontvangt u een uitgebreid Nederlandstalig leeren naslagwerk van R. Boeklagen die tevens uw docent is. U krijgt een Autodesk-certificaat bij de cursussen en een HBO-diploma bij de opleidingen. Autodesk HBO instituut Behaal uw HBO diploma! TEC biedt de mogelijkheid u verder te bekwamen tot een Autodesk Certified Engineer (ACE). U doorloopt een bepaald traject van cursussen, maakt een praktische eindopdracht, bij voorkeur passend binnen uw werk en bij uw eigen werkgever en verdedigt deze. Slaagt u, dan heeft u een AutoCAD HBO diploma verdiend! De opleiding is Inclusief materialen als boeken en software. Toelatingseisen: MBO. Studierichtingen: System Manager (AutoCAD), 3D Designer (AutoCAD/3ds Max) en Mechanical Designer (Inventor). Kerkenbos 1018 B 6546 BA Nijmegen T: (024) 356 56 77 F: (024) 354 19 31 E: info@cadcollege.nl CP: Leonie Bergsma www.cadcollege.nl 3D CAD Pro/ENGINEER Basis training Pro/ENGINEER Update training Pro/ENGINEER voor Pro/MECHANICA gebruikers Sterkte- en stijfheidsberekeningen Pro/ENGINEER Mechanica Basis training Pro/ENGINEER Mechanica Update training Pro/ENGINEER Fatique Advisor Kijk op Internet www.cadcollege.nl of vraag de brochure aan. Bel (024) 3565677 of mail naar info@cadcollege.nl Holland Engineering Consultants bv (HEC) verzorgt trainingen en workshops voor de software die wij aan onze klanten kunnen leveren. Deze trainingen vinden doorgaans plaats in ons pand in Nieuwegein maar kunnen op verzoek ook op locatie gegeven worden. De trainingen hebben een hoog hands-on gehalte daar de praktijk nog steeds de beste leermeester is. Ons trainingsaanbod bestaat o.a. uit: www.hecbv.nl Stromings- en warmteoverdracht NIKA EFD Basis training Mechanisme berekeningen Pro/ENGINEER MDO Basis training Code P10 Pipestress Basis training P10 Pipestress Advanced training P10 Pipestress Update training Microprotol Basis training Databeheer Windchill PDMLink Windchill ProjectLink CM II Change management Kijk voor meer informatie op de website of neem contact met ons op. Holland Engineering Consultants bv Ratelaar 39, 3434 EW Nieuwegein T 030 600 60 60 F 030 600 60 61 E info@hecbv.nl W www.hecbv.nl Trainingen mét certificaat: AutoCAD en AutoCAD LT AutoCAD Architecture of ADT Revit Building, Architecture én Structure AutoCAD MAP AutoCAD Civil3D Zie onze trainingswijzer op: www.itannex.com. Of bel: 0546 800800 www.itannex.com Realiseer voorsprong met kennis! Met een beginners-, gevorderden-, of updatetraining van CAD & Company haalt u kennis in huis die u direct in de praktijk kunt brengen. U werkt meteen effectiever, sneller én beter met uw CAD software. Bekijk het actuele trainingsaanbod op www.cadcompany.nl. CAD & Company Training Centers: Alkmaar - Amsterdam - Boxtel - Emmen - Oosterhout - bij u op locatie www.cadcompany.nl Training Center Autodesk Inventor Professional Hofstede van Erkel Bilderdijkkade 13a 1053 VA Amsterdam tel. : 020-6124780 fax : 020-6124730 E-mail : info@inventor-professional.nl kijk op : www.inventor-professional.nl www.inventor-professional.nl * AutoCAD Basis * AutoCAD Update * AutoCAD Gevorderd * AutoCAD Mechanical * Inventor Basis Spoed (3 dagen) * Inventor Basis Stnd (5 dagen) * Inventor Basis Extra (6 dagen) * Inventor Gevorderd * Inventor Professional * Inventor Release Update * Thema Training NedGraphics B.V. Autodesk Authorized Training Center Ir. D.S. Tuynmanweg 10 AutoCAD Basis 4131 PN VIANEN AutoCAD Upgrade AutoCAD Applicatiebeheer/Gevorderden AutoCAD MAP tel: 0347 329 626 AutoCAD Civil 3D fax: 0347 329 666 E-mail: cursussen-gis@nedgraphics.nl Contactpersoon: mevrouw K. van t Reve Voor meer informatie: www.nedgraphics.nl www.nedgraphics.nl www.cadmagazine.nl Uw trainingen een heel jaar lang in CAD-Magazine en op www.cadmagazine.nl voor slechts 1300, 17

PLATFORM Basisfunctionaliteit voor tekeningbeheer Autodesk Vault ook zelfstandig te Door: Johan Vreede Het documentbeheersysteem AutoDesk Vault krijgt weinig aandacht, maar heeft een aantal no-nonse mogelijkheden die elke AutoCAD-gebruiker zou moeten aanspreken. Daarom even een kleine opfrissing van het geheugen. De ordeningsstructuur die de gebruiker in het beheersysteem wil hanteren is volkomen vrij. Er zijn mappen en submappen volgens een ordening die de gebruiker bekend zou moeten voorkomen. Afhankelijk van het soort werk kan de ordening met projectdelen, betrokken partijen of projectdeelnemers (onderaannemers), bouw- of onderhoudsfasen, bedrijfsonderdelen of wat dan ook te maken hebben. Met get latest version weet een gebruiker zeker dat hij de meest recente versie van een document gebruikt. Documentbeheersystemen zijn hot. Iedere rechtgeaarde PC-gebruiker realiseert zich langzaam dat het zoeken in die grote hoop bestanden lang duurt en vervelend is. Dat is natuurlijk voor CAD-bestanden net zo. Een groot aantal leveranciers heeft daar al op ingespeeld. Ook Autodesk, maar daar horen we op een of andere manier niet zo veel van. Al geruime tijd wordt de module Autodesk Vault met Autodesk Inventor meegeleverd en geïnstalleerd. Toch is de module ook als zelfstandig product beschikbaar. Deze module biedt net die hoeveelheid basisfunctionaliteit die je van een tekeningbeheersysteem mag verwachten. En dus wordt het product tekort gedaan wanneer er weinig aandacht voor is. Misschien kan deze korte uiteenzetting daar een klein beetje verbetering in brengen. Centrale opslag De essentie van een documentbeheersysteem kan beschreven worden als een registratiesysteem, meestal een database, waarin de opslag, de registratie van kenmerkende gegevens en de toegang tot de documenten geregeld is. Zo ook bij Autodesk Vault. Het systeem behelst een MS SQL-database waarin ingelogd moet worden om de documenten te bereiken. Eenmaal ingelogd kan de gebruiker de documenten geordend benaderen en de kenmerken van die documenten bekijken en/of wijzigen en natuurlijk het document bekijken of zelfs openen. Dit laatste alleen als de gebruiker daar de rechten voor heeft. Belangrijk is dat bij een dergelijke centrale opslag van documenten het beheren van versies eenvoudig en doeltreffend is. Daarnaast zijn de documenten natuurlijk beveiligd tegen ongeoorloofd inzien of wijzigen. Belangrijk is ook de constatering dat de bestanden zelf niet in die database staan, maar dat de database een verwijzing naar de locatie van die bestanden bevat. Geen invuloefening Het is natuurlijk mogelijk de CADdocumenten van een oneindige hoeveelheid nuttige kenmerken te voorzien, zodat elk denkbaar gegeven van het document geregistreerd is, maar Autodesk heeft besloten dit niet te doen. Slechts het hoognodige, de naam, de versie en enkele opmerkingen, wordt geregistreerd. Daarmee verwordt het registreren voor de tekenaar niet tot een oeverloze invuloefening. Uiteraard kan binnen het systeem gezocht worden op de kenmerken van een document: de naam, de versie of een comment. De werking Wanneer een gebruiker een document wil openen, zal het document beschikbaar moeten komen. Dit heet check-out. Het originele document wordt, met eventuele Xrefs, gekopieerd naar een werkomgeving en als het gewijzigde document eenmaal is afgesloten, wordt de bijgewerkte versie weer teruggekopieerd in de vault. Dit is de zogenaamde checkin. Intussen wordt in Autodesk Vault op de achtergrond een Publish-bestand, een DWF, van de tekening gemaakt en ook dit wordt in de map van de Vault opgenomen. Deze DWF biedt andere gebruikers van Vault, met name de niet-autocad gebruikers, de 18

gebruiken Durft u de sprong te maken? Het terugkopiëren van een bijgewerkte versie van een document heet check-in. mogelijkheid om de tekening te bekijken. Dit kan met een DWF viewer waarmee valt te zoomen, lagen aan en uit te zetten zijn en ook plotten mogelijk is. Op deze wijze kunnen alle betrokkenen bij het project te allen tijde de laatste informatie inzien. Terwijl het originele document in bewerking is zal dit gelocked zijn, dus voor andere niet wijzigbaar. Met get latest version kan een gebruiker zich ervan verzekeren dat hij de nieuwste versie van een document heeft. Koppeling AutoCAD Doordat ook de Xrefs van een document worden geregistreerd, is het beheer van alle documenten te regelen. Autodesk Vault noemt dit uses en where used. Als het product eenmaal is geïnstalleerd, is de koppeling met AutoCAD al een feit. Onder het Filemenu staat een nieuwe optie Vault die toegang geeft tot het tekeningbeheersysteem. Daarnaast is er ook een shortcut op de desktop die direct toegang geeft tot de Vault Explorer, dus zonder AutoCAD te starten. Het invoegen van documenten in het systeem, opnemen in de vault, kan vanuit AutoCAD of vanuit de Vault Explorer gebeuren. In het eerste geval worden ook de bekende Xrefs geregistreerd. In alle vallen valt het document vanaf dat moment onder regime van het beheersysteem. Tot slot Het beheer van documenten en gebruikers in het systeem is in de afgelopen tijd steeds verder uitgebreid, uiteraard naar aanleiding van wensen van gebruikers. Zo kent de laatste versie gebruikersgroepen, met bijbehorende groepsrechten, en de mogelijkheid om documenten te verplaatsen waarbij de Xref-relaties in stand blijven. Daarnaast is ook aandacht besteed aan het inbrengen van grote hoeveelheden bestaande documenten. Autodesk Vault is nauw gerelateerd aan Autodesk Productstream en aan Autodesk Streamline. Deze twee producten omvatten software voor het beheren van informatie voor productie, zoals stuklijsten en goedgekeurde tekeningen, en voor publicatie. Toch kan Autodesk Vault heel goed als zelfstandig product de opstap naar documentbeheer in een willekeurige organisatie vormgeven. Juist door de beknopte maar complete wijze van registreren en de krachtige mogelijkheden van viewing en toegangsbeheer kan dit een oplossing bieden die de tekenaars minimaal belast maar de organisatie maximaal voorbereidt op structureel documentbeheer. Johan Vreede is freelance redacteur voor CAD-Magazine. Voor vragen of opmerkingen is de auteur bereikbaar via j.vreede@home.nl. Voor verdere informatie over het onderwerp van dit artikel zie: www.autodesk.nl/vault. 19 Kijk op onze vernieuwde Website www.icn-solutions.nl voor informatie en scherpe aanbiedingen! ICN Solutions wél! Voor het overschakelen van 2D- naar 3D-tekenen hoeft u geen halsbrekende toeren uit te halen. Als u kiest voor de veelzijdigheid van het werktuigbouwkundig softwarepakket Autodesk Inventor en de professionaliteit van ICN Solutions, bent u verzekerd van een risicoloze overstap. Aan integrale oplossingen als Autodesk Inventor koppelt ICN Solutions een compleet dienstenpakket: van advies en consultancy tot en met implementatie en training! Wij laten u graag zien dat overschakelen een koud kunstje is. Bel ons voor een afspraak! ICN Solutions B.V. postbus 3302, 5203 DH s-hertogenbosch tel. +31(0)73-750 6 750 - fax +31(0)73-750 6 751 info@icn-solutions.nl - www.icn-solutions.nl

De agenda bevat aankondigingen van gratis workshops, seminars, themadagen en andere kosteloze activiteiten van CAD-leveranciers en dealers. Daarnaast is er natuurlijk ook aandacht voor relevante beurzen in Nederland en België. De agenda is doorlopend en beslaat in ieder geval de evenementen tot aan de volgende uitgave van CAD-Magazine. Hiervoor kunnen beurzen, gratis seminars en workshops per e-mail worden aangemeld bij de redactie: services@cadmag.nl. Vermeld de datum, plaats, website en een korte inhoud, en geef als onderwerp van uw mail 'Agenda'. November 16 november, Seminar EPLAN Electric P8 Kick Off Zevenaar www.eplan.nl 19 november, Workshop SolidWorks/PDM Zaltbommel www.design-solutions.nl 19-23 november, BIMCaseweek Zoetermeer, Bouwhuis www.bimcaseweek.nl 20 november, ImandrA Gebruikersdag 2007 Amersfoort www.cadcompany.nl 20 november, Productpresentatie P&ID Emmen www.cadcompany.nl 20 november, Seminar COSMOS 2008 Etten-Leur, Trivium Hotel www.design-solutions.nl 21 november, Inloopdag voor de Werktuigbouwkunde Gouda www.cadac.com 21 november, Productpresentatie GRIP Emmen www.cadcompany.nl 21 november, Demo + Workshop SolidWorks Gent (B) www.cadmes.be 21 november, Seminar Update EPLAN Electric P8 Versie 1.8 Waalre www.eplan.nl 21 november, Seminar Arbortext Isodraw: creëren van technische illustraties Breda www.gposolutions.nl 21 november, Greening the Enterprise congres Utrecht www.mediaplaza.nl/event/greening 21 november, Workshop AutoCAD Electrical Bunnik www.nordined-prequest.com 21 november, PRO.FILE V8 roadshow Bergambacht www.plmxpert.nl 21-23 november, GIN Congres Amsterdam, RAI www.gincongres.nl 22 november, Inloopdag Autodesk REVIT Architecture - DeModus Meppel www.cadac.com 22 november, Inloopdag voor de Werktuigbouwkunde Heerlen www.cadac.com 22 november, Solid Edge Introductiemiddag Bergambacht www.cadcenter.nl 22 november, 3D mechanical Seminar Food Industry Bunnik www.cadmatch.nl 22 november, Demo PDMWorks Enterprise Etten-Leur www.cadmes.nl 22 november, Demo COSMOS Etten-Leur www.cadmes.nl 22 november, Hands-On Workshop Pro/TOOLMAKER Nieuwegein www.hecbv.nl 22 november, CAD/BIM en Revit seminar 's-hertogenbosch www.icn-solutions.nl 22 november, Themamiddag NC Generator Eindhoven www.mastership.nl 23 november, Seminar Wegwijs in PDM Oldenzaal www.boschengineering.nl AGENDA 20 23 november, Seminar Migratie van EPLAN 5 naar EPLAN Electric P8 Reeuwijk www.eplan.nl 26 november, Inloopdag voor de Werktuigbouwkunde Meppel www.cadac.com 27 november, Seminar Noord-Nederland EDM/CAD Groningen, Van der Valk Hotel www.itannex.com 28 november, Inloopdag Autodesk REVIT Architecture - DeModus Antwerpen (B) www.cadac.com 28 november, Inloopdag voor de Werktuigbouwkunde Hasselt (B) www.cadac.com 28 november, Productpresentatie AutoCAD Architecture Emmen www.cadcompany.nl 28 november, Themadag CosmosWorks/Mastercam Gent (B) www.cadmes.be 28-29 november, Easyfairs MAINTENANCE vakbeurs 's-hertogenbosch, Brabanthallen www.easyfairs.com 28-29 november, Precisiebeurs 2007 Veldhoven, NH Koningshof Hotel www.precisiebeurs.nl 29 november, Inloopdag AutoCAD Civil 3D Vianen www.cadac.com 29 november, Inloopdag Autodesk REVIT Architecture - DeModus Hasselt (B) www.cadac.com 29 november, Van 2D naar 3D, een extra dimensie Alkmaar www.cadcompany.nl