Klimaatadaptatie. Manon Wille Projectmanager Water

Vergelijkbare documenten
Klimaatadaptatie. De gemeente Renkum Manon Wille Projectmanager Water

Schetsen klimaatatelier Doorwerth. april 2013

Inventarisatie van wensen voor klimaatscenario s. Bernadet Overbeek Gé Verver

Klimaatbestendige stad

Klimaatadaptatie. Programmaplan duurzame en gezonde stad

GRAVEN NAAR ERVARINGEN Water passerende verhardingen, wat werkt?

Klimaatverandering. Opzet presentatie

Klimaatatelier Harderwijk Werken aan een klimaatbestendig Drielanden-West. Verslag van de workshop op 14 maart 2012

KNMI 06 klimaatscenario s

Klimaatverandering / Water in de Stad

KLIMAAT KLAOR GAAT WATER EN DROOGTE TE LIJF NIEUWS VAN REGIO OOST

Oproep: Actieprogramma klimaatadaptieve bouwprojecten in stedelijk gebied

Klimaatverandering. Opzet presentatie

Deltaprogramma Nieuwbouw en herstructurering. Bouw nú aan de stad van de toekomst

Deltaprogramma Nieuwbouw en herstructurering. Intentieverklaring Ruimtelijke Adaptatie

Duurzame Stad Nijmegen klimaatbestendig in 2050

Klimaat schadekosten op loka1e. Menno van Bijsterveldt, Robert Scherpenisse, Paul Camps en Hasse Goosen

Klimaatverandering. Opzet presentatie

Klimaatverandering. Een brede maatschappelijke opgave. Kasper Spaan

Klimaatadaptatiestrategie Hellendoorn

Klimaatbestendige stad

(Regionale) gebiedsinformatie over huidig watersysteem

Klimaat in de 21 e eeuw

Klimaatatelier Wijchen Werken aan een klimaatbestendig Huurlingsedam. Verslag van de workshop op 3 april 2012

KNMI 06 klimaatscenario s

Inleiding. Waarom Ruimtelijke adaptatie? Doel en afbakening van het klimaatatelier. Proces

Klimaatverandering Wat kunnen we verwachten?

Keynote Future Green City 26 november

Naar een nieuw Schoonebeekerdiep Denk mee, schets mee

Op weg naar klimaatbewuste regio. Marcel Houtzager Hoogheemraadschap van Delfland

REGIONAAL MANIFEST RUIMTELIJKE ADAPTATIE

Nieuwe ontwikkelingen:

WAAROM STEDELIJKE KLIMAATADAPTATIE?

Masterclass Klimaatbestendige Stad Klimaatbestendige gebiedsontwikkeling Bauke de Vries,

Raak onderzoek 2015, 2016 Wiebe Bakker

Klimaatverandering. Opzet presentatie

Verslag rondetafel klimaatbestendige stad en erfgoed. 16 februari 2017

Onderstaand vindt u de uitslagen van de Provinciale Statenverkiezingen in de Nederlandse lidgemeenten van de Euregio Rijn-Waal.

Herinrichting Baarskampstraat

BANANEN LANGS DE NOORDZEE antwoordblad

Regionale Klimaateffectatlas

Conferentie Kennis voor Klimaat. WORKSHOP Afwegingskader voor het klimaatbestendig inrichten van Nederland

KLIMAATADAPTATIE: GEMEENTEN AAN ZET. Bijeenkomst Stadwerkwerk, Boxmeer, Kim van Nieuwaal, 12 juni 2018

M E M O Deltaplan Ruimtelijke Adaptatie 2018 Informatieavond Resultaten tot nu toe

Regionaal manifest ruimtelijke adaptatie gemeenten, provincies en waterschap in Gelderse Vallei, Veluwe, Eemland en IJsselvallei.

Thema Klimaatverandering. Door Charles Rijsbosch April 2016

Van harte welkom op de bewonersavond. WaardeVOL Brummen. 26, 27 en 28 november 2018

Deltabeslissing Ruimtelijke adaptatie

Deltaprogramma Nieuwbouw en herstructurering. Intentieverklaring

Klimaatadaptatie. Onderdeel van het Programmaplan Duurzame en Gezonde Stad Inleiding ten behoeve van vergadering commissie Omgeving 20 juni 2017

De klimaatateliers focussen zich in principe op de vier thema s uit de klimaateffectatlas: waterveiligheid, wateroverlast, droogte en hitte.

Albert Klein Tank, Geert Lenderink, Bernadet Overbeek, Janette Bessembinder, KNMI

Klimaatinformatie op maat. De juiste data voor elke sector

Hoe ziet het Gelderse landschap eruit na 2020?

Klimaatverandering & fysieke opgaven

Medegebruik van dijk(zones):

Klimaatverandering vmbo-kgt34. CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie.

Ruimtelijke Adaptatie in de praktijk

Hotspot Droog Ruraal Kennis voor Klimaat Bouwstenen voor regionale klimaatadaptatie in hoog Nederland

Limburg Waterproof Klimaat, water en landbouw

IMPACTPROJECTEN KLIMAATADAPTIEVE STAD HOOGEVEEN VEENGEBIED WOERDEN KLIMAATBLOK AGNIESEBUURT / ZOMERHOFKWARTIER

1 0 MEI 2016 Nr. RMD

Klimaateffectschetsboek West-en Oost-Vlaanderen NATHALIE ERBOUT ZWEVEGEM, 5 DECEMBER 2014

Bodem & Klimaat. Op weg naar een klimaatbestendig bodembeheer

De Peilstok Inspirerende projecten voor droge voeten en een koel hoofd

Klimaatadaptatie: Van reactief naar proactief

Herinrichting Jan Truijenstraat

MKBA Rotterdamse Klimaatadaptatie Strategie. Rotterdam, januari 2014

Streefkerk: de brede dijk als kans

Voorstellen. Waterschap Hollandse Delta. John Ebbelaar Hoofd afdeling Plannen en Regie

-Klimaatverandering, klimaatscenario s en gevolgen voor beleid en beheer-

De klimaatateliers focussen zich in principe op de vier thema s uit de klimaateffectatlas: waterveiligheid, wateroverlast, droogte en hitte.

NAS Stef Meijs Netwerkdag Ruimtelijke Adaptatie 19 jan 2017

GELDERSE BEDRIJVENTERREINEN KLAAR VOOR DE TOEKOMST? Joost Hagens Bureau BUITEN

Inhoud. Achtergrond. De drietrapsbenadering: 1. Lagenbenadering 2. Kwetsbaarheden. Case Rijswijk-Zuid. De drietrapsbenadering van Waterrobuust bouwen

Klimaatbestendige zoetwatervoorziening Greenport regio Boskoop

Ruimtelijke Adaptatie en andere ontwikkelingen. Nan Zevenhek Algemeen Bestuur waterschap De Dommel 24 november 2017

KLIMAATADAPTATIE LEEFT, MAAR LEIDT NOG NIET

toekomst veenweide Inspiratieboek

Stad Gent start twee proeftuinen voor ontharding

ONTWERPRICHTLIJNEN VOOR DE HITTEBESTENDIGE STAD. 25 juni 2018

Kan het agrarisch landschap fungeren als klimaatbuffer in het sterk verstedelijkt Vlaanderen?

Duurzaam ontwerpen instrument Rijnenburg. Jaap Kortman IVAM Sjoerd Verhagen Mapsup Dymph Hoffmans, gemeente Utrecht

Waterbeschikbaarheid op de Hoge Zandgronden. Naar een klimaatbestendige balans in vraag en aanbod van zoetwater

Stand van zaken samenwerking omgevingsvisie

Droge voeten voor Sint-Oedenerode. Informatieavond 12 december 2018

Nieuwsbrief 4 wateroverlast gemeente Boxmeer

Statenvoorstel. Weerkrachtig Zuid-Holland, Adaptatiestrategie voor een klimaatbestendig Zuid-Holland

Met vriendelijke groet, Vera Dam directeur Natuur en Milieufederatie Flevoland

Samenvatting. Klimaatverandering en bomen in de gemeente Amersfoort 5

Regenbestendige Gebiedsontwikkeling Thematische Studie voor Ruimte voor de Stad

Regionale Adaptatie Strategie vanwege klimaatverandering. MT 22 maart 2012 Arno Lammers

Hitte, Droogte, Wateroverlast en Overstroming. Koersdocument Aa en Maas: Hoge Zandgronden Beekdalen Dorpen en Steden Restrisico.

Inleiding. Waarom Ruimtelijke adaptatie? Doel en afbakening van het klimaatatelier. Proces

Visie op wonen. Open Huis 16 mei Gesprek raad en stakeholders

Stresstest voor Klimaatbestendige Ruimte PWVE

Van Waterplan naar Watervisie

De klimaatbestendige stad: hoe doe je dat?

WATERPROEF. De casus Antwerpen. Naar een klimaatbestendig Antwerpen

Informatieavond Groot onderhoud t Ven-Noord nr. 1

Transcriptie:

Klimaatadaptatie Manon Wille Projectmanager Water

De gemeente Renkum Ligt aan de Rijn, op de zuidflank van de Veluwe Ligt tussen Wageningen en Arnhem 32.000 inwoners 6 dorpen Veel natuur Weinig landbouw Grote hoogteverschillen

Klimaat Uit de klimaatscenario s van het KNMI van mei 2014 komt een aantal dezelfde kenmerken naar voren die voor het stadsklimaat belangrijk zijn. De opwarming zet door, waardoor zachtere winters en warme zomers vaker voorkomen hittestress?. Winters worden gemiddeld natter, met extremere neerslaghoeveelheden. meer regen? Veranderingen in het windklimaat zijn voorlopig nauwelijks te verwachten. Het aantal zomerse regendagen wordt minder, maar de hevigheid van regenbuien in de zomer neemt toe. wateroverlast? Winter in Amsterdam in 2050 lijkt op winter in Bordeaux in 2014? 16-8-2016 3

Aanpassen aan klimaatverandering Een zoektocht 1. Maatregelen wateroverlast en verwerking regenwater (No regretmaatregelen, 2002-nu) 2. Structuurvisie (2010) Verborgen Pracht, Verborgen Kracht 3. Klimaatbestendig wegbeheer (2011) 4. Klimaatatelier (2013) Case Doorwerth 5. KliKER: Klima Kommunen in der Euregio Rhein-waal (2012-2014) 6. Klimaatadaptatie in de kern Doorwerth 7. Klimaatadaptief beheer?

1) maatregelen (2002-nu) Wat voorbeelden van maatregelen - Oosterbeek - Renkum - Doorwerth - Nogmaals Oosterbeek 16-8-2016 5

Nico Bovenweg- Karel van Gelderlaan Oosterbeek Instroomconstructie 16-8-2016 6

Nico Bovenweg- Karel van Gelderlaan Oosterbeek Instroomconstructie 16-8-2016 7

Nico Bovenweg- Karel van Gelderlaan Oosterbeek Instroomconstructie 16-8-2016 8

Bram Streeflandweg Renkum 16-8-2016 9

Kerklaan/Kasteelweg Doorwerth

2 Kerklaan/Kasteelweg Doorwerth

De Dam Oosterbeek 16-8-2016 12

De Dam Oosterbeek 16-8-2016 13

2) Structuurvisie (2010) In de jaren vanaf 2008 werden structuurvisies gemaakt Wij wilden klimaatverandering meenemen in de structuurvisie Daartoe hebben we een visie geschreven op water en landschap, getiteld Verborgen pracht, verborgen pracht. De visie gaat in op de toekomst De visie heeft als input gediend voor de structuurvisie 16-8-2016 14

3) Klimaatbestendig wegbeheer (2011) De (landelijke) ontwikkelingen rond klimaat en klimaatkennis worden al enige tijd gevolgd. Onderzoeksprogramma Kennis voor klimaat Vanuit het Deltaprogramma Nieuwbouw en herstructurering (nu Ruimtelijke Adaptatie) is een praktijkconferentie klimaatbestendige stad georganiseerd. Renkum heeft daar input geleverd aan een sessie over klimaatbestendig wegbeheer. 16-8-2016 15

4) Klimaatatelier (2013) Gefaciliteerd door de provincie Gelderland Via regionale analyse van knelpunten en kansen naar lokale analyse van knelpunten en kansen Dan schetsen Case Doorwerth KliKER is geïnteresseerd

5 en 6 KliKER (Klimakommunen in der Euregio Rhein-Waal) en Doorwerth 5 duitse en 6 nederlandse gemeenten Euregio-project (europees geld), 2012-2014 Meerdere onderwerpen rond klimaat CO2 footprint en roadmap 3 pilots, waarvan 1 klimaatadaptatie Duitse gemeenten deden ihkv de pilot klimaatadaptatie een klimaatatelier Renkum heeft een pilot gedraaid in de kern Doorwerth. Bewoners hebben met hulp van de Alliantiebenadering een visie ontwikkeld over een klimaatbestendig Doorwerth

En nu? We gaan door met geen-spijt maatregelen (inrichting). Maar: Het grootste deel van de gemeente bestaat al, is al ingericht. Met herinrichting of nieuwe inrichting bereik je maar een klein stukje. Wat betekent klimaatverandering voor het beheer? Hoe kun je met een (aangepast) beheer de gevolgen van klimaatverandering verzachten. vaker kolken reinigen en straatvegen (om te zorgen dat het regenwater weg kan als dat nodig is)? keuze wegverharding bij renovatie ivm hittestress?

En nu? Wat is de impact van klimaatverandering op de uitvoering van het beheer? - vaker stormschades? - meer meldingen en klachten? - piketdienst zwaarder belast? - groeiseizoen begint eerder: vaker en eerder onkruidbestrijding? - eerder snoeien? - invloed op groenonderhoud (een kortgemaaid gazon is gevoeliger voor droogte) - vaker water geven? - invloed op frequentie van renovatie wegen? - arbeidsomstandigheden tijdens hete dagen?

Discussietafel straks: Nog meer vragen over beheer en klimaatadaptatie? Antwoorden? 16-8-2016 20