Jaarverslag 2012
In Memoriam Herman ten Berge was mede-oprichter en directeur van de Nationale Hoorstichting. Na zich zeventien jaar met hart en ziel voor de stichting te hebben ingezet ging hij op 31 maart 2012 met pensioen. Zijn onverwachte overlijden op 20 november 2012 heeft ons diep getroffen. Herman was een bruggenbouwer en de drijvende kracht achter de samenwerking tussen wetenschappelijke, maatschappelijke en commerciële partijen in de hoorsector. Met grote inzet en vasthoudendheid vestigde hij de aandacht op het belang van een goed gehoor en de maatschappelijke gevolgen van slechthorendheid. Tijdens zijn directeurschap groeide de Nationale Hoorstichting uit van een idee tot een gezaghebbend platform. Zijn maatschappelijke verdiensten werden op 30 maart 2012 bekroond met een ridderorde. Herman ten Berge 29 maart 1947 20 november 2012 Mede-oprichter en directeur Nationale Hoorstichting 1995 2012 Ridder in de Orde van Oranje-Nassau
Voorwoord Eind 2011, voordat ik bij de Nationale Hoorstichting kwam werken, ontmoette ik een jonge vrouw die haar baan was kwijtgeraakt omdat ze slechthorend was. Deze aandoening had niet alleen effect op haar werk en inkomen, maar ook op haar sociale leven. Dat raakte mij diep. Ik had nooit stil gestaan bij wat een belangrijk zintuig het gehoor eigenlijk is, en wat het betekent voor iemand in de kracht van haar leven om slechthorend te zijn. Slechthorendheid is een chronische aandoening die veel voorkomt en niet kan worden genezen. Het is de vijfde meest voorkomende aandoening in Nederland. Het CBS schat dat bijna 2 miljoen mensen in Nederland gehoorproblemen hebben. Gehoorproblemen beperken communicatie en hebben een groot effect op sociale en maatschappelijke participatie. Daarmee vormen gehoorproblemen niet alleen een persoonlijk probleem, maar ook een maatschappelijk probleem. publiek. Ook op scholen, waar de Nationale Hoorstichting informatielessen verzorgt, is veel belangstelling voor het onderwerp. De terreinwinst voltrekt zich echter langzaam, en er is nog veel te doen. De preventie van gehoorschade is dan ook geen eenvoudige opgave. Het veranderen van risicogedrag van jongeren is, net zoals bij roken en alcohol, niet een-twee-drie gedaan. Het overleg over een geluidslimiet met de muzieksector wordt bemoeilijkt door een veelheid van partijen, en er is soms een tegengesteld belang: een hoger geluidsniveau leidt tot meer alcoholconsumptie en omzet. En er zijn continu nieuwe ontwikkelingen waarop we moeten inspelen, zoals de snelle daling van de leeftijd waarop kinderen naar muziekspelers luisteren. De Nationale Hoorstichting in 2012 Desondanks wordt er in Nederland nog weinig aandacht aan besteed. Al in 1995 riepen de VN-lidstaten op alomvattende beleidsplannen te ontwikkelen voor de preventie van vermijdbare gehoorschade. In Nederland is hier nog geen sprake van. Impact 2012 was voor de Nationale Hoorstichting een jaar van veranderingen. Een aantal cruciale bedrijfsprocessen werd doorgelicht en verbeterd en er werden verschillende kostenbesparende maatregelen getroffen. Om de Nationale Hoorstichting in een ondersteunende werkomgeving en een beter netwerk te plaatsen werd het kantoor van de stichting ondergebracht bij het kantoor van ZonMw in Den Haag. De Nationale Hoorstichting vraagt aandacht voor het belang van een goed gehoor. Onze huidige kernactiviteit is de preventie van gehoorschade bij jongeren als gevolg van harde muziek. We ondersteunen de overheid, gemeenten, scholen en particulieren met kennis en interventies op het gebied van de preventie van gehoorschade. Er is de afgelopen vier jaar veel vooruitgang geboekt. Waar vier jaar geleden zo goed als geen aandacht bestond voor de problematiek van gehoorschade onder jongeren, begint dit bewustzijn nu langzaam te komen. De websites en online hoortesten van de Nationale Hoorstichting voor volwassenen, jongeren en kinderen worden goed bezocht en dragen bij aan de bewustwording onder een breed Onze belangrijkste financieringspartners zijn de VriendenLoterij en ZonMw. Het huidige economische klimaat plaatst echter ook de Hoorstichting in een spannende positie. De financiering van de Hoorstichting, en daarmee haar continuïteit, vraagt blijvend aandacht. Om voort te kunnen bouwen op behaalde successen en lessons learned, moet de Hoorstichting op korte termijn additionele sponsoren aantrekken en investeren in nieuwe bronnen van inkomsten. Er is geen andere organisatie in Nederland die zich zo intensief bezighoudt met de preventie van gehoorschade. Ook internationaal kunnen we helaas niet veel afkijken : met onze hoortesten, onze rekenmodellen voor blootstelling aan geluid en onze pilot met een keurmerk
Inhoudsopgave voor muzieklocaties loopt Nederland juist op andere landen vooruit. Veel van ons werk is pionieren: onderzoeken, verbinden, overtuigen en nieuwe methodes uitproberen. Dat doen we met veel persoonlijke inzet en ook plezier, omdat we zien wat we hebben bereikt en wat we nog meer kunnen bereiken. Laura van Deelen Directeur Nationale Hoorstichting Kengetallen 2012 8 Visie, missie en activiteiten 10 Projecten en resultaten 2012 12 Jongeren en uitgaan 12 Geluidskeurmerk voor Clubs Oorveilig Convenant poppodia en festivals Voorlichting op festivals Preventie gehoorschade op scholen 15 Voorlichtingsles basisscholen Vignet Gezonde School Lesmateriaal MBO I-database Centrum Gezond Leven RIVM Jeugdimpuls Nationaal Programma Gehooronderzoek 17 Voor wie doen we het? 18 Fondsenwerving en inkomsten 20 Samenwerkingsverbanden 21 Onderzoek 22 Online hoortesten Mp3-check Enquêtes Trimbos-instituut en Club Judge RIVM onderzoek 2013 Communicatie 24 Strategie Websites Informatieloket 2013 Inrichting organisatie 27 Organisatiestructuur Directie en team Bestuur Financiële en administratieve processen Planning en control KPI s Verkorte jaarrekening 30 Hartelijk dank! 33
Kengetallen 2012 Bereik Activiteiten Nationale Hoorstichting Risico gehoorschade door muziekspelers Voorlichting op 11 festivals bereik naar 17.000 mensen 1 op 8 1 op 5 Kinderen (9 tot 12 jaar) Jongeren (12-25 jaar) 1 op 8 kinderen (12,6%) loopt risico op gehoorschade 1 op 5 jongeren luistert onveilig naar een muziekspeler 80% luistert regelmatig naar een muziekspeler 4 Lager opgeleide jongeren luisteren onveiliger dan hoger opgeleide jongeren 5 SCHOOL SCHOOL SCHOOL SCHOOL SCHOOL Risico gehoorschade door uitgaan SCHOOL SCHOOL SCHOOL SCHOOL SCHOOL SCHOOL SCHOOL SCHOOL Lessen gegeven op 13 scholen aan totaal 730 kinderen 85,5% Jongens (15-16 jaar) 92,5% Meisjes (15-16 jaar) Lesboekje Oorzaken: 40.000 exemplaren aangevraagd Websites, hoortesten en social media online hoortesten: 88.000 keer gedaan. 8 websites, in totaal meer dan 230.000 keer bezocht 631 volgers op online hoortesten 85,5% van de jongens gebruikt nooit gehoorbescherming als ze uitgaan 6 82% Bezoekers (18 t/m 35 jaar) 92,5% van de meisjes gebruikt nooit gehoorbescherming als ze uitgaan 6 1 Bron: www.oorcheck.nl, n=17.697 2 Bron: www.kinderhoortest.nl, n=6.228 3 Bron: www.hoortest.nl, n= 20.371 4 Bron: onderzoek Hoorstichting 2012, n=498 5 Bron: mp3 check 2012, n=9.484 6 Bron: Trimbos-instituut i.s.m. 37% 48% Jongeren Kinderen (12-25 jaar) (5 tot 12 jaar) 34% Volwassenen (12-25 jaar) 82% van de stappers lijkt erop te vertrouwen dat de muzieklocatie of de overheid beschermende maatregelen treft om het gehoor van bezoekers te beschermen 7 Nationale Hoorstichting 2012, n=4.000 7 Bron: Club Judge i.s.m. Nationale Hoorstichting 2011-2012, n= 130.000 37% van de jongeren: testuitslag slecht of onvoldoende 1 48% van de kinderen: testuitslag slecht of onvoldoende 2 34% van de volwassenen: testuitslag slecht of onvoldoende 3 8 Jaarverslag 2012 Jaarverslag 2012 9
Visie, Missie en Activiteiten De Nationale Hoorstichting vraagt aandacht voor het belang van een gezond gehoor. Het gehoor is een belangrijk zintuig. Met het gehoor De Nationale Hoorstichting wil gehoorschade als gevolg De Nationale Hoorstichting: leggen we verbinding met onze omgeving; onze partner, van harde muziek en lawaai voorkomen. Dit doen we door ons gezin, onze vrienden, onze werkkring. Een goed kinderen, jongeren en jongvolwassenen (9-25 jaar) op een 1) Fungeert als agenderingsplatform. 4) Voert onderzoek uit naar het gehoor van jongeren en gehoor draagt bij aan sociale participatie en kwaliteit positieve manier te informeren over de risico s van harde Wij vragen aandacht voor het belang van een gezond hun risicogedrag. Dit doen we aan de hand van de data van leven. muziek en hen te motiveren het gehoor te beschermen. gehoor en de preventie van gehoorschade, en de die worden gegenereerd door onze online hoortesten en Daarbij betrekken we zoveel mogelijk intermediaire maatschappelijke gevolgen van slechthorendheid. enquêtes die we bij andere instanties uitzetten of zelf Het gehoor is echter ook een kwetsbaar zintuig dat partijen zoals scholen, gemeenten en GGD-en. Ook uitvoeren. In 2012 brachten we de volgende onderzoeks- onomkeerbaar beschadigd kan worden. Slechthorendheid stimuleren we uitgaansgelegenheden een veilige 2) Fungeert als kenniscentrum voor de preventie van rapporten uit; analyse van de data van 88.000 online is een chronische aandoening die veel voorkomt en niet muziekomgeving te creëren. Want ook muzieklocaties gehoorschade ten behoeve van de overheid en hoortesten voor kinderen, jongeren en jong-volwassenen; kan worden genezen. Gehoorproblemen bemoeilijken kunnen veel meer doen, vanuit maatschappelijk intermediaire partijen waaronder het Centrum Gezond analyse van de data van 9.484 online testen van het sociale participatie en kunnen leiden tot depressie en verantwoord ondernemen, om gehoorschade onder jonge Leven (RIVM), scholen en gemeenten. Wij ondersteunen luistergedrag naar muziekspelers; onderzoek naar het arbeidsuitval. Daarmee is gehoorschade niet alleen een mensen te voorkomen. deze partijen met kennis, advies en informatiemateriaal. luistergedrag van 730 kinderen van 9-10 jaar, en onderzoek persoonlijk probleem, maar ook een maatschappelijk naar het uitgaansgedrag van 130.000 bezoekers van probleem met aanzienlijke sociale en financiële Daarnaast wil de Hoorstichting het Nederlandse 3) Initieert en voert preventie projecten uit. In 2012 gaven uitgaansgelegenheden (uitgevoerd door Club Judge in consequenties. gehooronderzoek helpen versterken. Dit doen we door, op we lessen op scholen en voorlichting op festivals; werkten 2011-2012). Daarnaast ontvingen we data van onderzoek advies van de Raad voor Gezondheidsonderzoek, de we met twee brancheorganisaties uit de muzieksector naar het luister- en uitgaansgedrag van 4000 scholieren Een groeiend aantal kinderen, jongeren en jong- Nederlandse hoorsector samen te brengen in een samen aan de implementatie van een geluidsconvenant; in de leeftijd 15-16 jaar (uitgevoerd door het Trimbos- volwassenen loopt gehoorschade op door harde muziek Nationaal Programma Gehooronderzoek. Het Nederlandse en werkten we met zeven vooraanstaande clubs aan een instituut); deze data worden in 2013 verwerkt. in uitgaansgelegenheden of via koptelefoons. Dit is een gehooronderzoek kan worden verbeterd door een pilot voor een landelijk geluidskeurmerk. trend die niet alleen in Nederland, maar ook in andere gezamenlijke prioriteitstelling en betere afstemming 5) Fungeert als aanjager en projectleider van het Nationaal landen te zien is. Steeds meer jonge mensen doen hun tussen onderzoeksinstanties. Hiermee kunnen sneller Programma Gehooronderzoek. intrede in de maatschappij met een gehoorbeperking. Dat oplossingen worden bereikt voor mensen met een is zonde en niet nodig. Gehoorschade kan niet worden gehooraandoening. genezen, maar in veel gevallen wel worden voorkomen. 10 Jaarverslag 2012 Jaarverslag 2012 11
Projecten en resultaten 2012 Jongeren en uitgaan Geluidskeurmerk voor clubs Oorveilig In clubs zijn geluidsniveaus tussen 104 en 106 decibel (db) In mei organiseerde de Hoorstichting een workshop voor Dit bleek bij de evaluatie van het convenant in december In de Oorcheck-stand is gehoorbescherming met geen uitzondering. Al bij een geluidsniveau vanaf 88 db geluidstechnici. Tijdens deze dag werden demonstraties 2012 een zwakke plek te zijn. De convenantpartners muziekfilters te koop. In 2011 is de Hoorstichting bestaat het risico op gehoorschade. Waar werknemers van gegeven hoe een DJ een goede muziekbeleving kan bieden konden niet aantonen in hoeverre de bij hun aangesloten begonnen met het verkopen van goede gehoorbescherming, clubs wettelijk verplicht zijn boven 85 db(a) onder 103 db(a), en werden knelpunten besproken. De muzieklocaties het convenant implementeerden, of de in plaats van het gratis uitdelen van kwalitatief minder gehoorbescherming te dragen, zijn er geen beschermende knelpunten en oplossingen die door de clubs werden geluidslimiet strikt werd gehandhaafd, en waar partijen goede oordoppen. Deze aanpak werkt goed; het aantal maatregelen voor de bezoekers van discotheken. Met aangedragen zijn gepubliceerd op Oorveilig.nl. eventueel tegenaan liepen. verkochte oordoppen steeg in 2012 aanzienlijk. financiering van de VriendenLoterij hebben we in 2012 proef gedraaid met een geluidskeurmerk voor clubs, Ondanks al deze inspanningen bleek een geluidskeurmerk Een andere zwakke plek van dit convenant is dat slechts Voorlichting op festivals is een goede manier om in Oorveilig. Doelstelling was een keurmerk op te zetten helaas niet mogelijk. Hoewel er belangrijke vorderingen een deel van de poppodia, festivals en evenementen bij contact te komen met de doelgroep. Ook lijkt het effect te dat bezoekers en personeel van clubs moet beschermen werden gemaakt, was geen van de clubs in staat zich deze brancheorganisaties is aangesloten en dat de hebben; de bewustwording onder festivalbezoekers en tegen gehoorschade door te harde muziek. blijvend te houden aan de geluidslimiet. In 2013 zal op Koninklijke Horeca Nederland het convenant niet heeft het gebruik van gehoorbescherming is de afgelopen vier basis van de kennis die met deze proef is opgedaan samen ondertekend. Vooral veel kleine locaties waar harde jaar toegenomen. Het vergt echter veel mankracht en het Zeven toonaangevende Nederlandse clubs hebben een met het Ministerie van VWS naar andere oplossingen muziek wordt gedraaid worden met dit convenant dus is een activiteit die ook door de festivals zelf uitgevoerd jaar geoefend met het uitvoeren van beschermende worden gezocht. niet bereikt. kan worden. Daarom zal de Hoorstichting vanaf 2013 niet maatregelen. De belangrijkste maatregel was het hanteren meer op festivals staan, maar festivalorganisatoren van een geluidslimiet van 103 db(a), doorlopend gemeten In mei 2013 loopt het convenant af en moeten afspraken stimuleren gehoorbescherming aan te bieden. als gemiddelde over 15 minuten. Daarnaast verbonden de Convenant poppodia en festivals worden gemaakt over aanpassing en verlenging. clubs zich er aan bezoekers te informeren over de risico s van gehoorschade en hoe zij hun gehoor kunnen In 2011 heeft de Nationale Hoorstichting met de beschermen; goede gehoorbescherming met muziekfilters brancheorganisaties voor poppodia, evenementen en De Nationale Hoorstichting op festivals Hoe ontstaat gehoorschade? te verkopen; medewerkers te trainen, en het geluidsniveau festivals (VVEM en VNPF) een convenant ondertekend. Gehoorbeschadiging ontstaat als het gehoor te voor het publiek zichtbaar te maken. Voor bezoekers werd Doel van dit convenant is bezoekers van muzieklocaties Sinds 2009 staat de Nationale Hoorstichting op festivals vaak, of te lang achter elkaar, hard geluid moet de website Oorveilig.nl ontwikkeld, met praktische een veiligere geluidsomgeving te bieden. met de Oorcheck-festivalstand. Het Oorcheck-team geeft verwerken. De trilhaartjes in het binnenoor raken informatie hoe je bij het uitgaan je gehoor kan beschermen. op een positieve en speelse manier bezoekers van festivals overbelast of gaan kapot. Vergelijk het met een Op deze site kon ook een decibelmeter-app worden De maatregelen waarop aangesloten poppodia, voorlichting over de risico s van harde muziek en wat je korenveld waar een harde wind overheen waait. gedownload, waarmee bezoekers met een iphone een evenementen en festivals zich toelegden komen voor een kunt doen om je gehoor te beschermen. Het motto is Love Bij een gewone wind buigt het koren mee, en komt indicatie van het decibelniveau in een muzieklocatie groot deel overeen met die van het keurmerk Oorveilig. the Music, love your ears, waarbij de nadruk ligt op het weer overeind. Maar als er vaak een harde wind kunnen testen. Deze app is in 2012 2086 keer gedownload. De belangrijkste maatregelen zijn het hanteren van een zo lang mogelijk op een veilige manier blijven genieten waait, of er een flinke storm tekeer gaat, kan het geluidslimiet van 103 db(a) doorlopend gemeten als van muziek. In 2012 stond het Oorcheck-team op elf koren niet meer overeind komen. Zo ook met De geluidsmetingen konden online door de club en de gemiddelde over 15 minuten, het informeren van festivals, waar in totaal 170.000 bezoekers op af kwamen. trilhaartjes. Te weinig werkende trilhaartjes zorgen Hoorstichting worden ingezien. Wanneer de geluidslimiet bezoekers over de risico s van gehoorschade en hoe zij We schatten dat we 10% van deze bezoekers hebben ervoor dat je minder goed kunt horen, waardoor je werd overschreden, genereerde het systeem een alert, hun gehoor kunnen beschermen, en het verkopen van bereikt. slechthorend kunt worden. Het kan ook zo zijn dat zodat de DJ direct kon bijsturen. De Hoorstichting goede gehoorbescherming. Bij het convenant werden de de trilhaartjes verkeerde signalen gaan doorgeven, koppelde wekelijks met de clubs terug om te onderzoeken geluidsniveaus echter niet gemonitord. zoals een piep of ruis. Dit is tinnitus. waarom de limiet was overschreden en welke maatregel de club had genomen om deze oorzaak weg te nemen. 12 Jaarverslag 2012 Jaarverslag 2012 13
Hoe hard is te hard? Preventie gehoorschade op scholen Gehoorschade kan optreden wanneer te lang en te vaak naar te harde muziek wordt geluisterd. Maar wat is te lang, te vaak en te hard? Om hier antwoord op te kunnen geven is door audiologen van het AMC en LUMC een op de arbonorm gebaseerd model ontwikkeld dat de kans op gehoorschade door harde muziek voorspelt (Dreschler en De Laat, 2012). Deze Expert Opinion vormt de basis van de adviezen en inschattingen die de Nationale Hoorstichting geeft over het risico op gehoorschade. De risico s op lawaaislechthorendheid op de werkvloer zijn uitvoerig onderzocht en hebben geleid tot internationale normeringen (ISO-1999, 1990) die zijn verwerkt in arbowetgeving. De Expert Opinion neemt deze arbowetgeving als uitgangspunt voor de bepaling van het risico op gehoorschade door harde muziek. De arbonorm stelt dat er een kans op permanent gehoorverlies ontstaat wanneer een werknemer 40 jaar lang 8 uur per dag wordt blootgesteld aan een gemiddeld geluidsniveau van 85 db(a). De arbonorm gaat dus uit van een regelmatige blootstelling: 40 jaar lang elke werkdag hetzelfde lawaai. De norm voor de risicobepaling van gehoorschade door harde muziek in de vrije tijd mag soepeler worden gesteld, omdat er geen sprake is van zeer regelmatige blootstelling en wordt aangenomen dat de periode waarover die blootstelling zich uitstrekt, korter is dan 40 jaar. Luistergedrag acceptabel riskant gevaarlijk Gemiddeld minder dan 88 92,5 hoger dan geluidsniveau (Leq) 88 db(a) db(a) 92,5 db(a) Risico op Minder dan 5% kans op 5% tot 50% kans op een Meer dan 50% kans op een gehoorschade 1 een (hoge tonen) (hoge tonen) (hoge tonen) gehoorverlies gehoorverlies van 10 db gehoorverlies van 10 db van 10 db of meer na 10 of meer na 10 jaar of meer na 10 jaar jaar blootstelling en een blootstelling. blootstelling. kans van 5% dat het (hoge tonen) gehoorverlies zelfs groter is dan 20dB na 10 jaar blootstelling. 1 De kans op gehoorschade is berekend voor een grote groep (mediaan) en voor oren met een gemiddelde gevoeligheid. Individuele personen kunnen dus altijd een hogere of lagere kans hebben bij de genoemde blootstellingsniveaus. Ook in het minste risicogebied is er nog altijd een risico. Wetenschappers sluiten enig risico eigenlijk pas uit wanneer de Leq minder dan 75 db(a) is. Deze risico s gelden indien de harde muziek in de vrije tijd de enige bron is van schadelijke geluidsniveaus. Als er daarnaast nog andere bronnen van hard geluid zijn, zoals lawaai op de werkplek, neemt het risico op gehoorschade toe. De volledige versie van de Expert Opinion is te vinden op www.hoorstichting.nl. Op www.oorcheck.nl kunnen jongeren de Check Out doen waarmee op basis van de Expert Opinion berekend kan worden wat het risico op gehoorschade is. Basisscholen zijn een essentieel kanaal voor het bereiken van kinderen en jongeren die nog geen uitgaansgelegenheden bezoeken, maar wel met een koptelefoon naar muziekspelers luisteren. Daarnaast zijn scholen een belangrijk kanaal om de omgeving van deze jonge doelgroep te bereiken, zoals ouders, verzorgers en leraren. We zien dat scholen steeds meer open staan voor de preventie van gehoorschade. Scholen, leraren en ouders nemen in toenemende mate contact op met de Hoorstichting met vragen en verzoeken lesmateriaal op te sturen. Bij veel scholen en leraren is gehoorschade als gevolg van harde muziek echter nog een onbekend gezondheidsrisico. Voorlichtingsles op basisscholen In 2012 heeft de Hoorstichting een voorlichtingsles ontwikkeld voor de bovenbouw van het basisonderwijs. Deze les hebben we in 27 klassen gegeven, waarmee we 730 leerlingen in de leeftijd 9 tot 12 jaar hebben bereikt. In een uur tijd komen kinderen op een speelse en interactieve manier alles te weten over de werking van geluid en gehoor. Om kinderen een idee te geven hoe hard een decibel is, mogen ze (met de handen over de oren) zo hard mogelijk schreeuwen en wordt dit met een decibelmeter gemeten. Een item van Klokhuis over het gehoor maakt ook deel uit van de les. Op www.hoorstichting.nl staat een demo van de les. Tijdens de les werd ook onderzoek gedaan naar het luistergedrag naar muziekspelers van de leerlingen. De voorlichtingsles werd zeer goed ontvangen. Ook bleek het een positief effect te hebben: een maand na de les luisterden de kinderen een stuk veiliger naar hun muziekspeler. Aanvankelijk was de bedoeling in 2013 vrijwilligers op te leiden om de voorlichtingsles uit te dragen. In de praktijk bleek het opleiden van vrijwilligers en het bewaken van kwaliteit echter een te groot beslag te leggen op onze mankracht. Ook beperkte deze tijdsintensieve aanpak het bereik naar scholen. We hebben dit model daarom losgelaten. Door de presentatie van de les en de lesmaterialen aan iedereen beschikbaar te stellen die op school les wil geven over het gehoor, hopen we in kortere tijd meer kinderen te bereiken. Gehoor in het vignet Gezonde School Scholen die zich actief inzetten voor de gezondheid van leerlingen kunnen het vignet Gezonde School van GGD Nederland aanvragen. Als partner van het vignet stimuleert de Hoorstichting scholen de preventie van gehoorschade te verankeren in het onderwijs. Ook kunnen scholen de preventie van gehoorschade opnemen in het beleid ten aanzien van schoolfeesten. Lesmateriaal De Hoorstichting heeft de afgelopen jaren zowel voor het basisonderwijs als het voortgezet onderwijs lesmateriaal laten ontwikkelen. Voor het basisonderwijs is er: - Het lespakket HoorToren. Er is ook een digitale versie beschikbaar: Hoortoren.nl. - De kinderwebsite Geluidstuin.nl (9-12 jaar). - Het lesboekje Oorzaken voor de bovenbouw (leeftijd 9-12 jaar). Voor het voortgezet onderwijs is er: - De jongerenwebsite Oorcheck.nl (12-25 jaar). Op de docentenpagina staan een docentenhandleiding en opdrachtkaarten voor de vakken Muziek, Biologie en Natuur & Techniek, uitgesplitst naar VMBO en HAVO/ VWO. - www.mp3-check.nl waar jongeren kunnen toetsen of zij veilig naar hun muziekspeler luisteren. 14 Jaarverslag 2012 Jaarverslag 2012 15
MBO RIVM Jeugdimpuls Nationaal Programma Gehooronderzoek In 2013 wordt het voorlichtingsaanbod voor scholen De Hoorstichting werkt met het RIVM ook samen op de Het Nederlandse gehooronderzoek is kwalitatief sterk, Uitgangspunt van het NPG is afstemming op de behoefte verder uitgebreid met materiaal voor het MBO. Uit onze Jeugdimpuls. Dit is een driejarig programma waarbij maar versnipperd. Daarom adviseerde de Raad voor en ervaringen van mensen met een gehooraandoening. onderzoeken komt naar voren dat studenten van het scholen worden ondersteund bij het bevorderen van een Gezondheidsonderzoek (RGO) in 2003 de Nederlandse In negen bijeenkomsten met patiënten is uitgebreid VMBO en MBO het minst zorgvuldig omgaan met hun gezonde leefstijl van scholieren. In 2013 geven we in het hoorsector de krachten te bundelen. De Nationale geïnventariseerd welke knelpunten mensen met een gehoor. Op de site Testjeleefstijl.nl wordt daarom een kader van dit programma op verzoek van scholen 50 Hoorstichting speelt in dit proces een verbindende rol. gehoorprobleem ondervinden, welke oplossingen zij zien, module gehoor toegevoegd. Deze site is een vast onderdeel ondersteuningslessen van de HoorToren. Door de samenwerking te verbeteren en het gehoor- welke uitdagingen er voor de onderzoekers liggen en welk in het lespakket van de helft van alle MBO-instellingen. onderzoek beter af te stemmen op de wensen van onderzoek voor de komende jaren urgent is. Daarnaast Hiermee bereiken we niet alleen een groot aantal MBO- patiënten, hopen we snellere en betere oplossingen te werd onder 444 patiënten een enquête uitgevoerd. In het studenten, maar wordt ook een groot datavolume bereiken voor mensen met een gehooraandoening. najaar vond bij het RIVM een slotbijeenkomst plaats gegenereerd. Hiermee krijgen we beter inzicht over het Wat is goede gehoorbescherming? waarin wetenschappers en patiënten met elkaar in gedrag van deze specifieke doelgroep, waarmee we Het is belangrijk dat in muziekgelegenheden goede De Hoorstichting onderhoudt sinds 2006 ten behoeve van dialoog gingen over de onderzoeksprioriteiten die uit dit nieuwe, gerichte interventies kunnen ontwikkelen. gehoorbescherming wordt aangeboden. Dit is onderzoekers een database met in Nederland lopend proces voort zijn gekomen. gehoorbescherming die voldoende dempt en een gehooronderzoek. Ook brengen we jaarlijks de gids Gehoor I-Database Centrum Gezond Leven (RIVM) muziekfilter heeft (minimaal SNR 17). Deze filter beschermt tegen schadelijke tonen, terwijl de muziekbeleving hetzelfde blijft. Bovendien zie je ze haast niet zitten. Er zijn twee soorten oordoppen in Onderzoek uit. In 2012 zijn belangrijke vervolgstappen gezet om te komen tot een Nationaal Programma Gehooronderzoek, een agenda van gezamenlijke onderzoeksprioriteiten. Veertien organisaties bundelden De uitkomsten van deze bijeenkomsten en de enquête worden in 2013 uitgewerkt tot een concrete agenda met prioritering van onderzoeken binnen vier domeinen: genezing/behandeling, revalidatie, maatschappelijke De Nationale Hoorstichting werkt intensief samen met met muziekfilter: op maat gemaakte (otoplastieken) de krachten en werkten met mankracht en financiële participatie en preventie. het RIVM. In de i-database van het Centrum Gezond Leven en universele. Otoplastieken gaan langer mee maar bijdragen aan de totstandkoming van het Nationaal van het RIVM zijn ten behoeve van scholen en gemeenten zijn prijzig. Universele oordoppen beschermen Programma Gehooronderzoek (NPG). Dit zijn de interventies opgenomen die door het RIVM zijn getoetst even goed en zijn al vanaf drie euro verkrijgbaar. Nederlandse Vereniging voor Slechthorenden (NVVS), de en als goede interventies worden erkend. Schuimoordoppen (herriestoppers) raden we af. Ze Federatie van Nederlandse Audiologische Centra (FENAC), De HoorToren was reeds opgenomen in de i-database. In worden vaak niet goed ingebracht, waardoor Heinsius-Houbolt Fonds, de KNO-vereniging, Koninklijke 2012 is ook de kinderwebsite Geluidstuin.nl getoetst en bezoekers een vals gevoel van veiligheid hebben. Kentalis, Partners in Verstaan (Koninklijke Auris Groep opgenomen. Voor 2013 wordt deze procedure opgestart Bovendien vervormen ze de muziek, zitten ze en de Nederlandse Stichting voor het Dove en voor onzejongerenwebsite Oorcheck.nl. Ook wordt de oncomfortabel, en zie je ze zitten, hetgeen Slechthorende Kind), UMC Groningen, UMC Nijmegen, HoorToren op een hoger niveau gebracht, om dit bezoekers er van af houdt ze te dragen. AMC, VUmc, UMC Utrecht, LUMC, RIVM, de Nationale lesmateriaal beter onder de aandacht van scholen te Hoorstichting en ZonMw. De Nationale Hoorstichting en brengen. ZonMw zijn aanjager van dit proces. 16 Jaarverslag 2012 Jaarverslag 2012 17
Voor wie doen we het? Ik heb zelf een paar jaar geleden in de Gelredome een concert bezocht met een geluidsmuur alsof meerdere boeings tegelijk een paar meter boven ons overvlogen. Zelf een week lang een pieptoon gehad, maar vrienden hebben daarbij permanente gehoorbeschadiging opgelopen. Oorsuizen is een lijdensweg. Neem dat van mij aan. Ik vier mijn eigen verjaardag niet meer, terwijl de huiskamer vroeger vol zat. Ik moet n.l. twee dagen bijkomen en uitrusten. Een cursusdag kost drie dagen bijkomen. Gebruik sinds een jaar een middel waardoor ik eindelijk goed slaap. Ik kan iets beter tegen het oorsuizen, maar worstel er (na 24 jaar) nog dagelijks mee. Ik hoop nog altijd op een uitknop Je gehoor is dan niet alleen minder je komt ook nog in een sociaal isolement terecht, doordat je in een conversatie bv op verjaardagen niet alles kan volgen. Je denkt dan snel: laat maar zitten ik kan het toch niet volgen. Ik zou willen dat er 25 jaar terug al aandacht aan was besteed, want dan had ik gehoorbescherming in gedaan. Gehoorbescherming zouden ook makkelijker verkrijgbaar moeten zijn. B.v. gratis bij de ingang verkrijgbaar. Ik ben voorstander van maximering van geluid bij disco s, Niet enkel is mijn gehoor concerten en geluidsdragers. Ik heb als twintiger mijzelf 30% minder ik heb een nooit zorgen gemaakt om harde muziek op mn walkman, constante piep in mijn oren in de disco etc. Gehoorschade treedt soms pas jaren na hoofdpijn en migraines en het te harde geluid op. In mijn geval ruim 10 jaar later. daarmee ook een sosiaal Ben nu 37 en de piep in mijn oren is er sinds 5 jaar en wordt isolement. elk jaar harder, ook al sta ik al vele jaren nooit meer bloot aan te hard geluid. Op mn 18e naar trance Heb al een aantal jaar last van een permanente piep in energy. Hoor nu, op mn 27e, mn oren. Zeer irritant en ik hoop dat op den duur dat ze nog steeds een piep als ik daar toch wat aan kunnen doen. Maar het is vooral mn probeer te slapen. Belachelijk hoe hard die muziek eigen schuld, doordat ik vaak de muziek te hard had staan en dan natuurlijk de herrie in de kroeg. Maar goed staat. tegenwoordig heb ik altijd oordoppen bij en dat werkt perfect. Ik had graag gewild dat ik zo slim was om die dingen 15 jaar geleden al te dragen. Ik heb ze, die op maat gemaakte doppen. Maar helaas ook pas aangeschaft toen ik last kreeg van een piep in mijn oor... Ik denk dat de verantwoording ook echt ligt bij uitgaansgelegenheden! De muziek doet soms letterlijk pijn aan je oren! En mijn ervaring is dat (dans)kroegen echt niet onder doen voor discotheken! Zou fijn zijn als de overheid hier ns wat aan zou doen! Niet voor niets maken mensen met oorsuizen een eind aan hun leven. Je bent heel eenzaam als niemand weet hoe je eigenlijk lijdt. Ik lijd nog steeds elke dag...het verdriet gaat nooit weg. Je blijft altijd rouwen om het verlies van de stilte. Al was het maar één uur per dag stil in mijn hoofd. Ik zou er veel voor over hebben. Mijn vriend is begin 30 en is slechthorend, vermoedelijk door harde muziek tijdens het uitgaan. Voor hem heel vervelend natuurlijk maar ook voor mezelf. Vaak moet ik dingen herhalen of hem waarschuwen op straat wanneer hij verkeer niet hoort aankomen. Wanneer ik jongeren op het gevaar van harde muziek wijs merk ik niet serieus genomen te worden. Vraag me af in hoeverre de overheid dit kan overbrengen. Ikzelf zou graag zien dat er maximeringen komen voor het geluid. Bij mij is het in de tresor bunker op nature one goed mis gegaan, geluid stond daar zo ontzettend hard, en door de echo kwam het op sommige punten nog veel harder uit. Slechts 3 minuten binnen geweest, maar dat is wel funest geworden. het geluid op feesten en in kroegen staat gewoon te Ik ben vaak wezen stappen, maar ben wel half doof geworden daardoor. Moet vaak ook vragen, sorry of wat zeg je. Is erg vervelend! Voor mij was het helaas ook te laat. Loop al bijna 2 jaar met (geen overheersende) tinnitus rond, na een avondje bij de boksen te hebben gestaan. Nu altijd, kroeg, club of festival, m n op maat gemaakt oordopjes in (25 db demping). hard. Het lijkt alsof ze denken, hoe harder de muziek, hoe gezelliger het is. Het tegendeel is echter waar. In de disco waar ik draaide was de limiet 95db, niemand ooit gevraagd of het misschien wat harder kan. Zet het gewoon zachter. Na een avondje stappen is de piep in beide oren van mijn vriend nooit meer verdwenen! Het is vreselijk ingrijpend wanneer jezelf of Na regelmatig naar discotheken en concerten je partner dat overkomt! nooit meer stilte in geweest helaas blijvende gehoorschade opgelopen. je hoofd.. je snapt wat dat psychisch met je Altijd een piep in mijn oor nu. Overdag gaat het doet. het is inderdaad belachelijk dat muziek goed, maar s avonds in bed is geen pretje. Mijn zo hard staat en dat de gevolgen daarvan zo meiden mogen zonder gehoorbescherming niet onderbelicht zijn! naar de discotheek. 18 Jaarverslag 2012 Bron: Discussies op verschillende internetfora 3 & 4 oktober 2012 Jaarverslag 2012 19
Fondsenwerving en inkomsten Samenwerkingsverbanden In 2012 werden onze activiteiten gefinancierd uit zes De overheid is een belangrijke partner en belanghebbende. De Nationale Hoorstichting werkt samen met een groot zoals gemeenten en scholen. In 2012 ontwikkelde de inkomstenbronnen: de VriendenLoterij, de overheid, de In 2012 ontvingen we een bijdrage van 200.000 van VWS, aantal maatschappelijke en wetenschappelijke instanties. Hoorstichting samen met het Centrum Media & brancheorganisatie GAIN, verkoop van online hoortesten via het Preventie-programma van ZonMw. Dit vierjarige Door samen te werken met intermediaire partijen willen Gezondheid (CMG) de toolkit gehoorschadepreventie. aan Beter Horen en Schoonenberg, donateurs en legaten. programma liep eind 2012 af. In oktober 2012 zegde we het bereik naar de doelgroepen verhogen. Daarnaast Deze toolkit richt zich op het voorkomen van gehoorschade Minister Schippers toe de financiering tenminste met een willen we als onafhankelijke organisatie een verbindende bij kinderen en jongeren en bestrijkt de thema s Sound Bij het fondsenwerven heeft de Hoorstichting net als jaar te verlengen. Het Ministerie van SZW stelt in 2013 rol spelen tussen verschillende partijen in de Nederlandse Effects (CMG), muziekspelers (wat is het risico en waar andere organisaties last van het huidige economische een bedrag van 75.000 ter beschikking ten behoeve van hoorsector. kun je op letten), onderwijs (lesmaterialen voor PO en VO) klimaat. Daarbij is het voor de Hoorstichting extra lastig een nieuw preventieproject (preventie gehoorschade op en festivals (maatregelen voor festivalorganisatoren). dat gehoorproblemen vaak niet worden erkend als een de werkvloer). Daarnaast werkt de Hoorstichting samen met het RIVM ernstig probleem terwijl het de vijfde meest voorkomende Wetenschappelijke en maatschappelijke instanties uit Centrum Gezond Leven op de Jeudgimpuls en Gezonde chronische aandoening in Nederland is. Dat geldt ook voor In 2012 ontving de Nationale Hoorstichting een bijdrage de Nederlandse hoorsector School. het relatief nieuwe gezondheidsrisico van gehoorschade van GAIN van 75.000. In 2012 is de commerciële hoorsector In het kader van het Nationaal Programma Gehoor- bij jongeren als gevolg van harde muziek. onder druk komen te staan, hetgeen er helaas toe heeft onderzoek (NPG) werkt de Nationale Hoorstichting samen geleid dat in 2013 GAIN geen sponsoring meer kan leveren. met diverse instanties uit het Nederlandse hoorveld, Centrum Media en Gezondheid (CMG) Om de continuïteit van de activiteiten van de Hoor- waaronder de Nederlandse Vereniging voor Slecht- Met het CMG werkten we ook samen op de ondersteuning stichting te waarborgen en voort te kunnen bouwen op In 2011 is een donateursplan opgezet. Dit heeft helaas horenden (NVVS), de Federatie van Nederlandse van GGD-en en gemeenten in de preventie van behaalde successen en lessons learned is in 2012 de maar weinig donateurs gegenereerd. Gezien het Audiologische Centra (FENAC), de KNO-Vereniging, gehoorschade. In 2012 organiseerde de Hoorstichting volgende strategie ingezet: 1) bezuiniging op de economische klimaat verwachten we op korte termijn Koninklijke Kentalis, Partners in Verstaan (Koninklijke samen met het CMG een workshop op het Nederlands bedrijfsvoering, 2) behoud van bestaande inkomsten- geen hoge inkomsten uit donateurs. In 2012 heeft de Auris Groep en Nederlandse Stichting voor het Dove en Congres Volksgezondheid, waarin GGD-en handvatten bronnen, en 3) aantrekken van nieuwe sponsoren. Wij Nationale Hoorstichting 17.000 aan legaten ontvangen. Slechthorende Kind), UMC Groningen, UMC Nijmegen, kregen aangereikt om de preventie van gehoorschade op hopen hiermee vanaf 2014 weer een meer zekere financiële Het gebruiksrecht van hoortesten leverde in 2012 AMC, VUmc, UMC Utrecht en LUMC. Het AMC en LUMC te nemen in gemeentelijk beleid. basis te kunnen bewerkstelligen. 21.000 op. adviseren ons bovendien bij de ontwikkeling en analyse van de online hoortesten. De VriendenLoterij is een belangrijke partner. In 2012 Wij zijn onze sponsoren en donateurs zeer dankbaar voor Sponsoren VriendenLoterij en ZonMw ontvingen we van de VriendenLoterij een bijdrage van hun bijdrage aan ons werk. Onze hoofdsponsoren VriendenLoterij en ZonMw zijn ruim 212.000. Daarvan werd ruim 12.000 bijeengebracht GGD Nederland belangrijke sparring partners. Beide partners bieden een door de verkoop van geoormerkte loten. In 2013 wordt De Hoorstichting werkt nauw samen met GGD Nederland, netwerk van meedenkers en professionals waar de ingezet op verhoging van verkoop van geoormerkte loten zowel in het vignet Gezonde School als in de advisering Nationale Hoorstichting als kleine organisatie dankbaar door betere communicatie van de samenwerking tussen van gemeenten over geluid op evenementen. In 2012 gebruik van maakt. Eind 2012 is, om de organisatie in een de Hoorstichting en de VriendenLoterij. adviseerde de Hoorstichting de werkgroep Geluid van GGD ondersteunende kennisomgeving te plaatsen, de Nederland bij een handreiking voor gemeenten ten Nationale Hoorstichting verhuisd naar het kantoor van behoeve van de preventie van gehoorschade. Ook ZonMw. adviseerden we de Geneeskundige Hulpverlening Organisatie in de Regio (GHOR) en GGD Hollands Noorden bij de opstelling van een brochure over geluid voor Overige organisaties organisatoren van evenementen. Overige organisaties waar de Nationale Hoorstichting mee samenwerkt en die elders in dit document vermeld staan, zijn het Trimbos-instituut, de brancheorganisaties RIVM Centrum Gezond Leven VVEM (Vereniging voor Evenementenmakers) en VNPF Het RIVM Centrum Gezond Leven beheert een website met (Vereniging Nederlandse Poppodia en Festivals), en toolkits voor publiekscommunicatie over gezond- verschillende clubs en bedrijven uit de muzieksector. heidsthema s ten behoeve van intermediaire partijen 20Jaarverslag 2012 Jaarverslag 2012 21
Onderzoek Er zijn weinig recente data over de prevalentie van slechthorendheid en gehoorschade. Om gericht interventies te kunnen uitvoeren doet de Nationale Hoorstichting door middel van enquêtes onderzoek naar het risicogedrag van jongeren. Ook de vier online hoortesten van de Nationale Hoorstichting geven belangrijke informatie over het gehoor van volwassenen, jongeren en kinderen. Online hoortesten De Nationale Hoorstichting heeft vier online hoortesten: MP3-check Naast de hoortesten hebben we ook een website waarop Enquêtes Trimbos-instituut en Club Judge voor volwassenen (Hoortest.nl), jongeren 12-25 jaar jongeren kunnen toetsen of ze veilig naar hun In 2011 heeft de Nationale Hoorstichting twee enquêtes Ook lijken bezoekers een vals gevoel van veiligheid te (Oorcheck.nl), kinderen 9-12 jaar (Kinderhoortest.nl) en muziekspeler luisteren. Voor deze website zijn door de uitgezet, waarvan de data in 2012 zijn ontvangen. Het hebben. Meer dan vier op de vijf bezoekers denkt dat de werknemers (Bedrijfsoorcheck.nl). Met deze hoortesten Consumentenbond de technische gegevens van 97 Trimbos-instituut heeft onderzoek gedaan naar het overheid of eigenaar van de muziekgelegenheid willen we laagdrempelig kinderen, jongeren en muziekspelers getoetst. In 2013 zullen er nog 20 worden luistergedrag (muziekspelers) en uitgaansgedrag onder maatregelen treft of moet treffen om het gehoor van volwassenen bewust maken van het belang van een goed toegevoegd. 4000 scholieren 15-16 jaar. Club Judge heeft een jaar lang bezoekers te beschermen. De bescherming van het gehoor gehoor. Deze hoortesten zijn spraak-in-ruis testen en Uit de analyse van bijna 10.000 tests blijkt dat 19% van de data verzameld onder 130.000 bezoekers van in een lawaaiige omgeving is echter bij wet wel geregeld geven een belangrijke indicatie van de kwaliteit van het jongeren (12-24 jaar) onveilig naar een muziekspeler uitgaansgelegenheden. voor werknemers, maar niet voor bezoekers van gehoor. Ze zijn gemaakt en zorgvuldig getoetst door luistert en daarmee kans loopt op gehoorschade. muzieklocaties. audiologen van het VU (Amsterdam) en LUMC (Leiden), Uit het Trimbos-onderzoek blijkt dat: lager opgeleide maar zijn niet even nauwkeurig als een hoortest in een Begin 2013 is EU-regelgeving van kracht geworden die het jongeren aanzienlijk risicovoller naar muziekspelers De uitslag van het onderzoek onder 130.000 bezoekers van audiologisch centrum. Bij een slechte uitslag raden we maximale geluidsniveau van muziekspelers maximeert luisteren dan hoger opgeleide jongeren. Bij het uitgaan uitgaansgelegenheden heeft veel media-aandacht aan het gehoor door een deskundige te laten testen. op 100 db. In 2013 zal de Nationale Hoorstichting gebruiken minder dan twee op de tien jongens gegenereerd. De reacties van en discussies onder jongeren onderzoeken of de muziekspelers die in Nederland op de gehoorbescherming; bij de meisjes is dat zelfs minder dan die dit onderzoek op verschillende nieuwssites losmaakte De hoortesten leveren een belangrijke hoeveelheid data markt verkrijgbaar zijn daaraan voldoen. een op de tien. Gemiddeld vier op de tien jongeren hebben gaf de Hoorstichting belangrijke informatie hoe jongeren op. In 2012 werden de hoortesten voor volwassenen, na het uitgaan een piep in de oren. Een piep in de oren is tegenover dit onderwerp staan (zie p 18,19). jongeren en kinderen in totaal meer dan 88.000 keer een indicatie dat de haarcellen in het binnenoor het gedaan. De Oorcheck voor jongeren is het meest populair; deze werd meer dan 45.000 keer gedaan. Na filtering konden voor data-analyse 20.371 hoortesten voor zwaar te verduren hebben gehad en op micro-niveau al beschadigd zijn. RIVM onderzoek in 2013 volwassenen, 17.697 hoortesten voor jongeren, en 6.228 Deze gegevens worden bevestigd door het onderzoek van Samen met de ministeries van VWS en SZW is bij het RIVM hoortesten voor kinderen worden gebruikt. Club Judge. Uit dit onderzoek blijkt ook dat het onderzoek uitgezet naar de prevalentie van gehoorschade uitgaanspubliek slecht op de hoogte is van het risico dat onder jongeren anno 2013. Het laatste grote onderzoek Een aanzienlijk deel van de jongeren en kinderen heeft zij loopt op gehoorschade. Een meerderheid van de hiernaar, uitgevoerd door TNO, dateert uit 1989. Destijds een onvoldoende of slechte testuitslag gekregen (resp. bezoekers denkt dat het niet nodig is gehoorbescherming werd geschat dat jaarlijks 21.500 jongeren gehoorschade 37% en 48%). Daarnaast schatten zij het gehoor vaak beter te dragen als het gehoor goed is. Dit is natuurlijk een oplopen als gevolg door harde muziek. Het is aannemelijk in dan het in werkelijkheid is. De rapporten van de foutieve redenering: gehoorbescherming gebruikt men dat dit aantal inmiddels is gestegen. Sinds 1989 is het hoortesten staan op Hoorstichting.nl. juist om het gehoor goed te houden. gebruik van muziekspelers meer gemeengoed geworden en wordt ook op veel jongere leeftijd naar muziekspelers geluisterd. 22 Jaarverslag 2012 Jaarverslag 201223
Communicatie Strategie 2013 In onze communicatie richten we ons zowel op de Oorveilig.nl is een website voor zowel bezoekers als Het bedienen van deze verschillende doelgroepen en risicogroepen (kinderen, jongeren en jongvolwassenen organisatoren van muzieklocaties. Deze website is beheren van deze websites is erg intensief. Daarbij is van 9-25 jaar), als op volwassenen, beleidsmakers en onderdeel van de pilot voor een geluidskeurmerk voor specifieke kennis van communicatie en marketing nodig. intermediaire partners. Door mee te liften op de muzieklocaties. Deze site werd 22.790 maal bezocht. De In 2013 wordt een externe expert aangetrokken om het communicatiekanalen van intermediaire partners willen decibelmeter-app op deze website werd 2086 keer communicatiebeleid van de stichting te professionaliseren. we ons bereik zoveel mogelijk vergroten. gedownload. Het social mediabeleid van de stichting wordt steviger verankerd. Onze websites worden bij nog meer Websites Hoorplatform.nl bevat een database van in Nederland lopend gehooronderzoek. Deze website is gericht op onderzoekers en werd 5.461 maal bezocht. Deze site wordt intermediaire organisaties onder de aandacht gebracht. Om jongeren te blijven bereiken moeten bovendien op De Hoorstichting beheert acht websites voor verschillende in 2013 onderdeel van het Nationaal Programma korte termijn al onze websites worden gerenoveerd. Niet doelgroepen. Onze jongerenwebsite Oorcheck.nl wordt nog steeds zeer goed bezocht: in 2012 werd de site meer dan 117.000 keer bekeken. Hoorstichting.nl is gericht op een breed publiek en biedt Gehooronderzoek. Deze site moet verbeterd worden en in het Engels vertaald. Bedrijfsoorcheck.nl is een hoortest voor werknemers. Deze website werd in 2012 slechts 1.982 keer bezocht. In alleen moeten ze geschikt worden gemaakt voor mobiele toepassingen; ook moeten ze in taal en beeld worden aangepast om mee te kunnen gaan met de tijd en aan te blijven sluiten bij jongeren. Dit vergt een aanzienlijke investering waarvoor fondsen moeten worden geworven. Hits websites Nationale Hoorstichting in 2012 informatie over het gehoor, de activiteiten van de 2013 wordt deze hoortest gevalideerd, verder ontwikkeld Hoorstichting en wat je kan doen om gehoorschade te en aantrekkelijker gemaakt. voorkomen. In 2012 is deze site aangepast en verbeterd. De site is ruim 20.000 keer bezocht. Op Hoortest.nl kunnen volwassenen online hun gehoor testen. Deze site is in 2012 meer dan 53.000 keer bezocht. Informatieloket Naast het informatiemateriaal voor scholen bieden we De sites Oorcheck.nl en MP3-Check.nl zijn gericht op jongeren tussen 12 en 25 jaar. Op deze sites kunnen jongeren testen hoe goed hun gehoor is, en of ze veilig naar hun muziekspeler luisteren. Deze sites zijn in 2012 via onze webwinkel informatieve boekjes over het gehoor aan: 101 vragen over horen en 101 vragen over oorsuizen en andere hoorproblemen. Van deze boekjes zijn in 2012 246 exemplaren verkocht. Ook beantwoordt de Hoorstichting.nl 20.000 hits Hoortest.nl 53.000 hits Oorcheck.nl 117.000 hits respectievelijk ruim 117.000 keer en 22.000 keer bezocht. Hoorstichting vragen die telefonisch of via de Op Oorcheck.nl is ook een docentenpagina te vinden met email binnenkomen. Dit zijn bijvoorbeeld vragen lesmateriaal voor verschillende vakken en niveaus. van verontruste ouders over het decibelniveau op schoolfeesten. Geluidstuin.nl is een website voor kinderen tussen 9 en 12 jaar. Er is ook een lerarenpagina. Daarmaast kunnen kinderen op deze site een hoortest doen. De kindersite werd in 2012 bijna 18.000 keer bezocht. De kinderhoortest werd meer dan 10.000 keer gedaan. Geluidstuin.nl 18.000 hits Bedrijfsoorcheck.nl 1.969 hits Oorveilig.nl 22.790 hits Jaarverslag 2012 24 Jaarverslag 2012 25
Inrichting organisatie Organisatiestructuur De Nationale Hoorstichting heeft een platte structuur van 5 fte. De medewerkers rapporteren aan de directeur. De directeur legt verantwoording af aan het stichtingsbestuur. Het bestuur is onbezoldigd. Het werk van de Hoorstichting vereist veel specifieke kennis en expertise. Deze specifieke expertise wordt ingebracht door het bestuur of ad-hoc op zzp-basis ingehuurd (communicatie, juridische zaken). Directeur en team In 2012 heeft een directiewissel plaatsgevonden. Op 1 maart is de heer Ten Berge opgevolgd door drs. Laura van Deelen. Het team van de Hoorstichting werd in 2012 gevormd door: drs. Laura van Deelen, directeur Herman ten Berge, directeur tot 01-03-2012 dr. Nic van Son, senior projectmanager drs. Annerike Gorter, projectmanager drs. Ilke Jellema, projectmanager drs. Kelly Coenen, projectmedewerker drs. Lisanne de Regt, projectmedewerker drs. Michiko Lodder, managementassistent De kennis en expertise van het team ligt in de netwerken van jongeren en de muzieksector, risicogedrag van jongeren en leefstijlinterventies, het effect van harde muziek en lawaai op het gehoor, en data-analyse. Het team initieert en voert preventieprojecten uit, analyseert data en genereert onderzoeksrapporten. In 2012 is het personeelsbeleid doorgelicht en verbeterd, en zijn nieuwe functieprofielen opgesteld. In februari 2013 is de stichting om financiële redenen gekrompen van ruim zes naar ruim vijf fte. Jaarverslag 201227
Bestuur Het bestuur is in 2012 vijf maal bijeengekomen. De bestuursleden zijn: L.J.P.M. Frissen, voorzitter Voormalig Commissaris van de Koningin van de Provincie Limburg dr. E.A.M. Mylanus, vice-voorzitter KNO-arts Universitair Medisch Centrum St. Radboud dr.ir. J.A.P.M. de Laat, secretaris Audioloog Leids Universitair Medisch Centrum drs. M.J. Steemers, penningmeester Voormalig Partner KPMG Accountants prof.dr.ir. W.A. Dreschler Audioloog Universitair Medisch Centrum Amsterdam drs. R.J. Glaser Directeur Glaser Public Affairs Mevrouw J.H.A.M. de Wit-Fleer Lid bestuur Nederlandse Vereniging voor Slechthorenden, voorzitter Programma Commissie Neonatale Gehoorscreening Het bestuur wordt bijgestaan door: ir. J.I.M. de Goeij, adviseur Bestuursadviseur Oude Gracht Groep, voormalig DG Ministerie van VWS. In 2012 zijn twee bestuursleden afgetreden: mr. P.J. Biesheuvel mr. H.C.V. Schrama In 2013 wordt het bestuur geëvalueerd en openstaande vacatures vervuld. Financiële en administratieve processen De financiële administratie en salarisadministratie wordt verzorgd door accountantskantoor OmnyAcc GoesDeen. OmnyAcc GoesDeen stelt de jaarrekening op. In maart 2013 is een goedgekeurde accountantsverklaring voor het jaar 2012 afgegeven. Een verkorte jaarrekening is in dit jaarverslag opgenomen; de complete jaarrekening kan bij ons worden opgevraagd. In 2012 zijn de belangrijkste financiële en administratieve processen doorgelicht en verbeterd. Ook is gekeken waar met behoud van kwaliteit kon worden bezuinigd, en zijn bezuinigingen doorgevoerd. Eind 2012 is de Nationale Hoorstichting verhuisd naar het kantoor van ZonMw. Onze nieuwe locatie in Den Haag levert een betere ondersteunende omgeving en besparing op huurkosten op. Planning en Control De Nationale Hoorstichting streeft naar continue verbetering. Jaarlijks voeren directeur en team een interne evaluatie uit van projecten, onderzoek, instrumenten en bedrijfsprocessen. De lessons learned en aandachtspunten worden verwerkt in het jaarplan voor het daarop volgende jaar. In 2012 hebben directeur en team Key Performance Indicator s (KPI s) voor de stichting vastgesteld. Deze KPI s fungeren als meetlat en zijn leidend bij het vaststellen van prioriteiten en evalueren van activiteiten. Ook is voor de periode 2012-2015 een nieuw meerjarenplan opgesteld. De focus ligt op activiteiten waar we het hardst nodig zijn en waar we het meest kunnen bijdragen. Om het bereik te vergroten zal de komende jaren bovendien nog meer worden ingezet op de samenwerking met intermediaire partijen en samenhang met andere leefstijlinterventies. Het meerjarenplan kan op Hoorstichting.nl worden gedownload. Key Performance Indicators (KPI s) van de Nationale Hoorstichting 1. Kwaliteit Kwaliteit en effectiviteit van projecten door continue monitoring en verbetering, en doelmatige inzet van mensen en middelen. Kwaliteit van onderzoeksinstrumenten en onderzoeksrapporten. Kwaliteit van de medewerkers door kennisopbouw en investering in professionele ontwikkeling. Kwaliteit van de bedrijfsvoering door monitoring en verbetering van financiële en administratieve processen. 2. Communicatie Communicatie van de resultaten van projecten en onderzoek naar beleidsmakers en breed publiek. Beïnvloeding van de doelgroepen via goed bij hen aansluitende communicatiekanalen en middelen. 3. Continuïteit Borging van de continuïteit van projecten door behoud van bestaande en werving van nieuwe fondsen. Ontwikkeling van nieuwe inkomstengenererende producten. 28 Jaarverslag 2012 Jaarverslag 201229
Verkorte Jaarrekening Balans op 31 december 2012 Staat van baten en lasten over 2012 ACTIVA EUR EUR 31 december 2012 31 december 2011 Materiële vaste activa Inventaris 0 4.040 Vlottende activa Vorderingen 249.967 334.758 Liquide middelen 877.448 851.103 1.127.415 1.189.901 Begroting Exploitatie Exploitatie 2012 2012 2011 EUR EUR EUR BATEN Subsidie Vrienden Loterij 200.000 212.368 700.000 Subsidie ZonMW 200.000 200.000 254.433 Sponsorbijdragen 100.000 109.913 21.899 Bijdrage GAIN 90.000 75.000 90.000 Erfenissen PM 17.123 23.511 Financiële baten, netto 16.932 19.465 Overige baten 60.000 41.373 70.463 PASSIVA EUR EUR 31 december 2012 31 december 2011 Eigen vermogen Algemene reserve 183.505 200.524 Continuïteitsreserve 400.000 400.000 Reserve wetenschappelijke projecten 244.825 246.000 Bestemmingsfonds Vrienden Loterij 200.000 263.689 Kortlopende schulden 99.085 79.688 1.127.415 1.189.901 Totaal baten 650.000 672.709 1.179.771 LASTEN Personeelskosten 400.000 422.079 256.121 Kosten uitbesteed werk en andere externe kosten 200.000 203.711 710.279 Afschrijvingen 5.000 4.040 1.295 Overige bureaukosten 125.000 124.764 160.997 Totaal lasten 730.000 754.594 1.128.692 Saldo van baten en lasten voor winstbestemming -80.000-81.885 51.079 Netto dotatie/onttrekking bestemmingsfonds 65.000 63.689-63.689 Netto dotatie/onttrekking bestemmingsreserve 5.000 1.175 4.000 Resultaat na winstbestemming -10.000-17.021-8.610 30 Jaarverslag 2012 Jaarverslag 2012 31
Hartelijk dank! Graag danken we al onze sponsoren en donateurs voor hun financiële steun in 2012. Dankzij hun bijdragen waren we in staat belangrijke voortgang te boeken in de preventie van gehoorschade en de samenwerking in het Nederlandse gehooronderzoek. Roy Beusker Jaarverslag 201233
colofon Dit jaarverslag is een uitgave van de Nationale Hoorstichting en is ook digitaal beschikbaar op Hoorstichting.nl. Tekst Kelly Coenen, Laura van Deelen, Annerike Gorter, Ilke Jellema, Michiko Lodder, Lisanne de Regt. Vormgeving Marl Point B.V. Contact Nationale Hoorstichting Laan van Nieuw Oost-Indie 334 2593 CE Den Haag Tel. 070-3495050 info@hoorstichting.nl Websites Hoorstichting.nl (algemene website) Oorcheck.nl (voor jongeren 12-25 jaar) Geluidstuin.nl (voor kinderen van 9-12 jaar) Mp3check.nl (test je luistergedrag muziekspelers) Oorveilig.nl (over veilig uitgaan) Hoorplatform.nl (database met lopend gehooronderzoek in Nederland) Online hoortesten Oorcheck.nl (voor jongeren 12-25 jaar) Kinderhoortest.nl (voor kinderen 5-12 jaar) Hoortest.nl (voor volwassenen) Bedrijfsoorcheck.nl (voor werknemers) Volg ons op Social Media @HoorstichtingNL facebook.com/oorcheck De Nationale Hoorstichting heeft ANBI-status.