PE-PROGRAMMA DESKUNDIGHEIDSBEVORDERING VERZEKERAARS 2015-2017 LEADERSHIP, ENTREPRENEURSHIP, STEWARDSHIP NYENRODE. A REWARD FOR LIFE
INDEX Deskundigheidsbevordering Verzekeraars 2015-2017 3 Modules 2015-2017 5 Toelichting modules PE-programma Deskundigheidsbevordering 7 2
DESKUNDIGHEIDSBEVORDERING VERZEKERAARS 2015-2017 Sinds 2011 verzorgt Universiteit Nyenrode in samenwerking met het Verbond van Verzekeraars het PE-programma Deskundigheidsbevordering voor commissarissen en bestuurders van verzekeringsinstellingen. Na een intensieve evaluatie en in samenspraak met voorgaande deelnemers, docenten en het Verbond van Verzekeraars heeft Nyenrode een nieuw programma voor 2015-2017 ontwikkeld. Programma 2015-2017 Belangrijke wensen zijn: meer keuzemogelijkheden en variatie tussen het aanbod voor bestuurders versus toezichthouders/commissarissen en op een aantal thema s meer variatie voor de verschillende soorten verzekeraars. Uitgangspunt blijft uiteraard een actueel deskundigheidsprogramma dat voldoet aan de eisen die de verscherpte wet- en regelgeving, de permanente educatieverplichting, de gedragscode Verzekeraars, de Governance Principes en de zelfregulering stellen. Actuele thema s Anno 2015 zien we een enorme versnelling van innovaties, digitale transformatie, snel wijzigende bedrijfsmodellen, nieuwe toetreders en klanten die anders georganiseerd zijn en met behulp van social media in staat zijn als collectief grote invloed uit te oefenen op zeer korte termijn. Voor de eerste keer in onze historie vinden er meerdere grote golven van innovatie tegelijkertijd plaats. Oude paradigma s en vergezichten verdwijnen naar de achtergrond. 3
Tel daar Big Data, cybercriminaliteit, concurrentie uit onverwachte hoek, krimpende marges en vergaande regulering bij op en innovatie wordt een dagelijkse bezigheid. De veranderingen gaan steeds sneller, zijn destructiever en kleine initiatieven kunnen grote organisaties en sectoren in hun bestaan bedreigen. Bijna alle sectoren in de economie worden geraakt door deze fundamentele ontwikkelingen en zijn op zoek naar nieuw bestaansrecht, nieuwe distributie- en nieuwe verdienmodellen. Om bij te dragen aan de deskundigheid in de sector, rekening houdend met de eisen van toezichthouders, heeft het Verbond van Verzekeraars samen met Nyenrode Business Universiteit een viertal modules ontwikkeld voor het programma 2015-2017. De modules sluiten aan bij de strategische agenda: Module 1: Vermogensbeheer voor verzekeraars; Module 2: Implementatie Solvency II, actualia financial reporting en ORSA; Module 3: Verzekeraars 2020: digitale transformatie, branding en digitale klant; Module 4: Social media en cultuur, ORSA s op soft controls en toezicht op verandervermogen. Nieuwe opzet De thema s zijn per module geclusterd, waarbij we scherp letten op verdieping en afwisseling van leeren werkvormen. Uit de evaluatie bleek dat we nog dichter moeten aansluiten bij de actuele agenda s van bestuurders en toezichthouders/commissarissen. Daarbij gaat het vooral om het waarom en het hoe. De eigen situatie, plannen en de ambities kunnen we op deze manier ook beter centraal stellen. Keuzemodules Het PE-programma 2015-2017 bestaat uit vier modules/dagen (met elk drie onderdelen). U kunt kiezen uit drie van de vier modules. Het staat u vrij om alle vier de modules te volgen, maar dat is uiteraard geen verplichting. Hoewel de middag/avond als prettig wordt ervaren, bieden we op verzoek een aantal dagen overdag aan. De maximale groepsgrootte bedraagt 20 deelnemers. Dit nodigt deelnemers nog meer uit om ervaringen te delen en ideeën, (schijn)zekerheden en twijfels te analyseren en door te spreken. Per module is duidelijk aangegeven of deze voor bestuurders of voor toezichthouders/commissarissen is. 4
MODULES 2015-2017 De drie dagen worden in een cyclus van twee jaar doorlopen, zodat over die periode alle verplichte onderwerpen worden geraakt. De indeling van de modules is als volgt: module 1: vermogensbeheer voor verzekeraars 1. Nieuwe (internationale) financiële ordening en beleggen door verzekeraars ir. Simon Meijlink, Nyenrode en Oxyor 2. Dynamisch beleggingsbeleid, wereldbeelden, scenario s, vooronderstellingen en ALM dr. Bert Kramer, Ortec 3. Toetsen van vooronderstellingen, beleggingsbeleid en uitgangspunten ALM aan de nieuwe financiële ordening drs. Thijs Jochems, Nyenrode module 2: implementatie solvency ii, actualia financial reporting en orsa 4. Verdieping financial reporting (IFRS en NL GAAP) verzekeringssector prof. dr. Henk Langendijk, Nyenrode 5. Do s and don ts bij de Implementatie van Solvency II gastsprekers DNB 6. Deskundigheid, board room evaluation en (voorbereiding) toets gesprekken DNB prof. Peter Robertson, M.D., Monterey en Nyenrode gastprekers uit de praktijk module 3: verzekeraars 2020: digitale transformatie, branding en digitale klant 7. Disruptieve innovaties, digitale transformatie, customer journey, two speed IT, legacy maintenance en organiseren van data capability Michiel Krol MBA gastspreker 8. Digitale transformatie, nieuwe distributiemodellen en toekomstbestendigheid bedrijfsmodellen? dr. Fred de Jong 9. Internal branding, performance, nieuw klantgedrag en de digitale klant drs. Marc van Eck module 4: sturen op waarden, orsa s op soft controls en toezicht op verandervermogen 10. De invloed van social media op gedrag en cultuur Jeroen van de Ven, ABN AMRO 11. ORSA s en eigen risico beoordeling op cultuur en soft controls prof. Peter Robertson, M.D., Monterey en Nyenrode Ronald Heijn, Nyenrode 12. Toezicht en sturen op verandervermogen prof. dr. mr. Steven ten Have, VU en Nyenrode 5
PROGRAMMA VOOR TOEZICHTHOUDERS/COMMISSARISSEN Ochtend/middag (09.00 uur - 17.00 uur) module 1 module 2 module 3 module 4 27 mei 2015 6 oktober 2015 6 januari 2016 30 mei 2016 24 juni 2015 4 november 2015 19 april 2016 19 september 2016 7 september 2015 23 november 2015 25 mei 2016 6 oktober 2016 Middag/avond (14.00 uur - 21.00 uur) module 1 module 2 module 3 module 4 18 mei 2015 1 september 2015 11 januari 2016 9 mei 2016 2 juni 2015 13 november 2015 11 februari 2016 7 juni 2016 29 juni 2015 14 december 2015 22 maart 2016 6 september 2016 PROGRAMMA VOOR DIRECTEUREN-RADEN VAN BESTUUR Ochtend/middag (09.00 uur - 17.00 uur) module 1 module 2 module 3 module 4 1 juni 2015 9 september 2015 30 maart 2016 3 november 2016 25 juni 2015 5 oktober 2015 7 april 2016 11 november 2016 8 september 2015 20 november 2015 16 juni 2016 11 januari 2017 Middag/avond (14.00 uur - 21.00 uur) module 1 module 2 module 3 module 4 11 mei 2015 15 september 2015 17 februari 2016 12 oktober 2016 26 mei 2015 14 oktober 2015 9 maart 2016 12 december 2016 9 juni 2015 17 december 2015 18 mei 2016 5 januari 2017 Investering en locatie Het programma vindt plaats op Nyenrode Business Universiteit. De prijs voor een dag bedraagt 995 (geen btw). Dit is inclusief eventuele literatuur, syllabi en alle accommodatiekosten, zoals diners. Het middag-avond programma start om 14.00 uur en duurt tot 21.00 uur, het ochtend-middag programma start om 09.00 uur en duurt tot 17.00 uur. Aanmelding Als uw interesse gewekt is, nodigen wij u van harte uit om u in te schrijven. U kunt zich aanmelden via het digitale inschrijfformulier dat u kunt downloaden op www.nyenrode.nl/verzekeraars. Tevens vindt u hier de uitgebreide brochure en actuele data. Na inzending van het inschrijfformulier ontvangt u per e-mail een bevestiging. Houdt u er rekening mee dat we een groepsgrootte van maximaal 20 deelnemers hanteren. Wees er dus op tijd bij. INLICHTINGEN Voor inlichtingen, opmerkingen, reacties en/ of vragen kunt u te allen tijde contact met ons opnemen. Wij hopen u binnenkort te mogen verwelkomen. Roy Kramer +31 6 47 908 286 r.kramer@nyenrode.nl Ronald Heijn +31 6 36 116 136 r.heijn@nyenrode.nl Maura Welling (programmacoördinator) Straatweg 25 3621 BG Breukelen +31 346 291 494 m.welling@nyenrode.nl www.nyenrode.nl/verzekeraars 6
TOELICHTING MODULES PE-PROGRAMMA DESKUNDIGHEIDSBEVORDERING module 1: vermogensbeheer voor verzekeraars Nieuwe (internationale) financiële ordening en beleggen door verzekeraars ir. Simon Meijlink, Nyenrode en Oxyor Financiële markten zijn complexer geworden en sterker met elkaar verweven dan voor de financiële crisis. Economische relaties van de afgelopen 30 jaar gelden niet meer voor de komende 10 jaar. Langetermijnbeleggen en risicomanagement hebben een andere dimensie gekregen. Klassieke portefeuilletheorieën en ALM worden door de praktijk ingehaald. Van bestuurders wordt een professioneler kennis niveau vereist op het gebied van vermogensbeheer. De toezichthouder en de maatschappij verwachten van u dat u verantwoorde keuzes maakt. Maar hoe doet u dat in een wereld die versneld verandert? Wat betekent uitbesteding voor het risicomanagement en hoe kun je de monitoring inrichten? Vooral de technologische driver draagt eraan bij dat ook financiële markten en producten drastisch veranderen. We gaan vanuit een marktperspectief in op ontwikkelingen in de internationale financiële sector en nieuwe ordening. Alle vraagstukken worden toegespitst op de consequenties voor verzekeraars. Dynamisch beleggingsbeleid, wereldbeelden, scenario s, vooronderstellingen en ALM dr. Bert Kramer, Ortec Nieuwe rendementsstudies, risicobeheersingsen ALM-modellen bieden houvast voor de lange termijn, maar het is bekend dat een verzekeraar nu vooral aan veel en vooral grillige middellangetermijnkrachten onderworpen is: voortdurend wijzigende economische ontwikkelingen, onverwachte marktfluctuaties, een immer wispelturige politiek ( waan van de dag ), veeleisende toezichthouders en ongeduldige (en soms weinig begripvolle) belangengroeperingen. De dagelijkse praktijk is er vaak een van besturen resultaat meten en bijsturen. Een groot beroep wordt gedaan op visie, rust, creativiteit en improvisatievermogen. Bert gaat in op het nut en de toegevoegde waarde van ALM-modellen, dynamische risicobudgetten en dynamisch beleggingsbeleid voor verzekeraars. Hij schetst scenario s en gaat in op het kunnen denken in wereldbeelden. Daarbij zet hij de korte tegen de lange termijn af als het gaat om vermogensbeheer. Bert is als geen ander deskundig op het gebied van plausibele scenario s voor het beleggingsbeleid van verzekeraars. Hij gaat in op zijn visie op de renteontwikkeling, vooronderstellingen die aan een ALM-model ten grondslag liggen en visievorming als cruciale randvoorwaarde. Bert zal de stelling bespreken dat de toekomstige ontwikkelingen voorspelbaarder zijn dan we denken als het gaat om (lange termijn) vermogensbeheer. Tot slot gaat hij in op ORSA s die (slechts) 3 tot 5 jaar vooruit kijken, wat er in samenhang met de eisen van Solvency II toe kan leiden dat verzekeraars niet meer dan 5 jaar vooruitkijken bij hun vermogensbeheer. Doel van deze workshop c.q. module is dat bestuurders en commissarissen in staat zijn de goede vragen te stellen en kunnen doorvragen. 7
Toetsen van vooronderstellingen, beleggingsbeleid en uitgangspunten ALM aan de nieuwe financiële ordening drs. Thijs Jochems, Nyenrode Risicomanagement heeft een heel andere dimensie gekregen. Klassieke portefeuilletheorieën worden door de praktijk ingehaald. Wat zullen daar de gevolgen van zijn? Is de markt nog wel te bevatten en te overzien voor een bestuurder of commissaris? De verdiepingsmodule financial reporting verzekeringssector gaat verder waar de eerdere module financial reporting uit 2013 is geëindigd. We gaan aan de hand van (best) practices, cases en de jaarverslagen van een aantal verzekeraars in op actuele verslaggevingsvraagstukken. Anno 2015 is transparantie een must en heeft integrated reporting de toekomst. We verdiepen ons in de ontwikkelingen, dilemma s, innovaties en vooral kansen voor de verzekeringssector. De toezichthouder en de maatschappij verwachten van u dat u verantwoorde keuzes maakt. Maar hoe doet u dat in een wereld die versneld verandert en waarin van u geëist wordt dat u deskundiger en meer in control bent? Kunt u in korte tijd aan die sterk gestegen eisen voldoen? Kennis en deskundigheid komen niet zomaar aanwaaien en praktijkervaring al helemaal niet. Thijs gaat verder waar Simon en Bert zijn gebleven en zal vanuit een ander perspectief de nieuwe financiële ordening bespreken en samenvatten in een praktisch model. Wat betekent uitbesteding voor het risicomanagement? Hoe kun je als bestuurder de monitoring inrichten? Het doel van deze workshop is om de deelnemers nog beter in staat te stellen om de juiste vragen te stellen. Thijs gaat tevens kritisch in op de aan ALM ten grondslag liggen de vooronderstellingen, klassieke portefeuilletheorieën, langetermijnbeleggen, rendementsstudies en risicobeheersing. module 2: implementatie solvency ii, actualia financial reporting en orsa Verdieping financial reporting (IFRS en NL GAAP) verzekeringssector prof. dr. Henk Langendijk, Nyenrode Do s and don ts bij de implementatie van Solvency II Gastsprekers DNB Toezichthouders en publiek koesteren hooggespannen verwachtingen als het gaat om transparantie en solvabiliteit van verzekeraars. In deze module gaan gastsprekers van DNB in op hun ervaringen met de implementatie van Solvency II bij verzekeraars. Dat doen we mede aan de hand van casuïstiek. We zullen met elkaar van gedachten wisselen, dilemma s delen en ervaringen uitwisselen betreffende de (Europese) regelgeving en implementatie van Solvency II. Deskundigheid, board room evaluation en (voorbereiding) toetsgesprekken DNB prof. Peter Robertson, M.D., Monterey en Nyenrode gastprekers uit de praktijk Op veler verzoek voegen we deze module toe aan het programma. Het imago van de verzekeraar in kwestie is in het geding als toetsingsgesprekken niet goed verlopen. Vanaf 1 april 2015 treedt de Wijzigingswet Financiële Markten in werking. Vanaf dit moment dienen ook essentiële sleutelfiguren te worden getoetst. Regie houden op de toetsingsgesprekken wordt dan nog belangrijker. 8
We behandelen de nieuwste eisen vanuit DNB en AFM. Met behulp van vooruitstrevende assessment tools laten we zien hoe u op goede onderbouwde wijze kunt motiveren waarom de aspirant kandidaat in het team past. We bereiden u voor op het toetsings gesprek en op de juiste samenstelling van het toetsingsdossier. module 3: verzekeraars 2020: digitale transformatie, branding en digitale klant Disruptieve innovaties, digitale transformatie, customer journey, two speed IT, legacy maintenance en organiseren van data capability Michiel Krol MBA en gastspreker(s) Als bestuurder/commissaris bent u ervoor verantwoordelijk dat toekomstige externe kansen en bedreigingen tijdig gezien en gemanaged worden. Anno 2015 zien we een enorme versnelling van innovaties, snel wijzigende bedrijfsmodellen en klanten die met behulp van social media in staat zijn als collectief grote invloed uit te oefenen op zeer korte termijn. De snelheid van de digitale transformatie is enorm. Een verzekeraar is volledig afhankelijk van IT, wat zowel risico s als kansen oplevert. De komende tijd zal de aandacht verschuiven van systemen naar de inhoud van systemen. Big Data is een hype, maar ook als het niet big is, wordt datakwaliteit een cruciaal aandachtsgebied. Kwalitatief goede data worden een cruciaal asset voor een verzekeraar. Data is één van de kernthema s van de komende jaren. In deze workshop gaan we in op al deze ontwikkelingen en de noodzaak tot innovatie. Welke start-ups zijn er, wat doen ze aan innovatie en data analytics, welke toegevoegde waarde levert dat op en wat kunnen we ervan leren? We gaan in op de wijze van innovatie: think big, start small, scale fast om de digitale benefits in kosten en opbrengsten te realiseren. We sluiten af met een concrete vertaling van de risico s en kansen voor de sector, de ontwikkelingen die op ons af komen, de eisen die dat aan de organisatie stelt en de gevolgen voor het businessmodel. We spitsen dat toe op het digital design, nieuwe customer journeys, two speed IT, legacy maintenance en data capabilities. Digitale transformatie, nieuwe distributiemodellen en toekomstbestendigheid bedrijfsmodellen? dr. Fred de Jong De transformatie van het distributiemodel vormt een essentiële schakel in de vernieuwing die verzekeraars hebben ingezet. Sommige verzekeraars zijn nog afhankelijk van tussenpersonen voor hun productie. De behoefte aan financieel advies neemt toe (financieel analfabetisme, complexiteit, onzekerheid) en klanten zoeken steeds vaker direct contact met verzekeraars. Er ontstaan nieuwe distributievormen zoals hybride, execution only, advies only etcetera. De regelgever en toezichthouders plaatsen vraag tekens bij sommige distributiemodellen vanuit risico-oogpunt en de wijze waarop verzekeraars in de toekomst hun geld gaan verdienen, is sterk afhankelijk van de ontwikkelingen rond het distributiemodel. Uit onderzoek (2014) van het Verbond van Verzekeraars blijkt dat de leden van het Verbond de veranderingen in het distributiemodel van verzekeringen als grootste uitdaging zien. Deze workshop biedt de deelnemers inzicht in de innovaties in het distributiemodel, de digitale transformatie en de impact 9
daarvan op het distributiebeleid. Welke innovaties en veranderingen zijn zichtbaar, wat betekent dit voor de samenwerking tussen verzekeraars, intermediairs, gevolmachtigden en serviceproviders? Welke vernieuwende businessmodellen ontstaan er op het gebied van advies? Hoe gaan de distributieverhoudingen er de komende jaren uitzien en op welke manier kunnen verzekeraars daar nu op inspelen? In de workshop wordt gewerkt met actuele casestudy s. Internal branding, performance, nieuw klantgedrag en de digitale klant drs. Marc van Eck Aanwezigheid in de digitale wereld is voor een verzekeraar cruciaal. Niet alleen voor communicatie en transacties met klanten en intermediairs, maar ook bij de ontwikkeling van merkwaarde en marktonderzoek. Er is een noodzaak tot een transformatie in klantrelaties. Klanten leven in een wereld van self-service, big data, customer automation en de integratie van de on- & offline wereld. Een succesvolle digitale transformatie is cruciaal maar niet voldoende. Door de digitalisering moet de klantrelatie bijvoorbeeld ook op intermenselijk niveau wijzigen. In deze workshop gaan we heel nadrukkelijk in op het merk als kompas voor het handelen van medewerkers, de performance en de reputatie. Hoe werkt het en wanneer werkt dat het beste? We kijken daarbij van buiten naar binnen. Wat merkt de (digitale) klant ervan en in welke mate beïnvloedt het de branding en reputatie van de verzekeraar? Marc gaat in op hoe het onbewuste brein beslissingen van klanten en medewerkers stuurt. Hij brengt reputatie- en risicomanagement direct in verband met performancemanagement, dashboarden en verandervermogen. Marc stelt dat duurzaam succesvolle organisaties van binnen leven om buiten te winnen. Het gaat om de (directe) relatie tussen de bedrijfsvoering die in lijn is met het merk. We behandelen diverse actuele voorbeelden (IKEA, APPLE en KPN). Er is een nadrukkelijke link met de andere onderdelen van deze module. Marc brengt dit als het ware samen. module 4: sturen op waarden, orsa s op soft controls en toezicht op verandervermogen De invloed van social media op gedrag en cultuur Jeroen van de Ven, ABN AMRO Social media, big data en digitalisering zijn niet meer weg te denken uit ons dagelijks leven en ons dagelijks werk. Een open deur, zo lijkt het. Maar wat is bijvoorbeeld het verband tussen social media en het gebruik daarvan door medewerkers van uw organisatie en de invloed op het gebruik daarvan op het gedrag en de cultuur maar ook op bestaande businessmodellen? Of om het anders te stellen, wat kan en mag er wel of niet en welke effecten heeft dit op de soft controls en uiteindelijk reputatie van uw organisatie? Welke dilemma s levert dit op, waar moeten we op letten en wat is nog privé en wat is zakelijk (en raakt de organisatie), of bestaat die tweedeling niet meer? Naast de relatie tussen social media en gedrag en cultuur inventariseren we de dilemma s voor bestuurders en commissarissen, de risico s maar ook de kansen. 10
ORSA s en eigen risico beoordeling op cultuur en soft controls prof. Peter Robertson, M.D., Monterey en Nyenrode Ronald Heijn, Nyenrode Het willen en moeten innoveren en het kunnen zijn vaak twee verschillende werelden. Juist de verzekeraars die er daadwerkelijk in slagen te innoveren blijven groeien (en bestaan). Maar op het moment dat besloten is om de nodige stappen te zetten, komen er talloze vragen op. Laat onze bedrijfscultuur of de regelgever het wel toe om allerlei vaste structuren en patronen te veranderen? Zijn we wel strategisch divers genoeg om innovatie te beginnen, af te maken, of blijft het veelal bij mooie plannen? Zijn we wel goed ingericht op een innovatie? En hoe ondervindt de dagelijkse operatie, en voornamelijk de klant, er zo min mogelijk hinder van? We starten daarom met een voorbeeld van een zelfdiagnose (ORSA) van de cultuur, soft controls en veranderkracht. Op basis van een voorafgaand assessment dat elke deelnemer invult (wat op persoonlijk niveau strikt vertrouwelijk blijft) laten we zien hoe je als verzekeraar, unit, team of zelfs individu de condities kunt (moet) creëren voor innovatie en de gewenste cultuur. Aan de hand van diverse concrete praktijkvoorbeelden gaan we specifiek op de verzekeringssector en vragen van de deelnemers in. De stelling dat winstmaximalisatie fundamenteel niet mogelijk lijkt met behoud van optimale integriteit, zal worden toegelicht en besproken. Discussies naar aanleiding van deze workshop zullen gaan over de grenzen van winstoptimalisatie, grenzen van groei, noodzaak tot veranderen, de verborgen, maar grote risico s van overregulering en een teveel aan procedures, voorschriften en bureaucratisering. Toezicht en sturen op verandervermogen prof. dr. mr. Steven ten Have, VU en Nyenrode Gedrag is bij veel grote en kleine veranderingen in organisaties de slaag- of faalfactor. Daarbij gaat het om individueel gedrag en de organisatiecultuur als drager van collectief gedrag. In deze workshop leren we aan de hand van het concept Veranderkracht om gedrag in relatie tot verandering en innovatie inzichtelijk te maken en te beïnvloeden. We maken nadrukkelijk de koppeling naar het toezicht van DNB en AFM op het verandervermogen in de verzekeringssector. Zij onderzoeken gezamenlijk wat banken en verzekeraars stimuleert én tegenhoudt in hun transformatie tot meer duurzame en klantgerichte organisaties. Steven gaat daarbij in op de wijze hoe de veranderkracht van organisaties ontwikkeld en beoordeeld wordt. Veranderkracht is een essentiële governance parameter voor duurzame integriteit en winst. Daarbij komen onderwerpen als strategie, leiderschap, organizational behavior en gedrag aan de orde. Hij geeft een overzicht van slaag- en faalfactoren alsmede concrete voorbeelden uit de praktijk en gebruikt naast de financiële sector ook eigen voorbeelden van strategische veranderingen bij multinationals. 11
Nyenrode Business Universiteit Straatweg 25, 3621 BG Breukelen Postbus 130, 3620 AC Breukelen 0346 291 494 m.welling@nyenrode.nl www.nyenrode.nl/verzekeraars NYENRODE. A REWARD FOR LIFE