Gerhard Wekking Eerstelijnspsycholoog, GZ-psycholoog Cognitief Gedragstherapeut Systeemtherapeut Neuropsycholoog
Inhoud Haperende initiatie Consequenties voor patiënt, partner en relatie Stress en omgaan met stress
Wat doe ik nu uit mezelf? Ik zeg ja en blijf zitten Ik moet overal bij nadenken, niets gaat meer vanzelf Mijn vrouw/ man zegt steeds zeg eens wat jij wilt, doe wat, reageer het komt er niet van Het lijkt wel alsof hij/ zij het erom doet! Ik neem steeds meer over, laat ik hem/ haar nog wel in zijn/ haar waarde? Dan barst ik in huilen uit op de bank en dan doet of zegt hij/ zij niets
De niet zichtbare gevolgen Mentale veranderingen (denken, geen twee dingen tegelijk meer doen, minder goed structuur kunnen aanbrengen, minder goed prioriteiten kunnen stellen of besluiten nemen) Veranderingen in het gevoelsleven en stemming (piekeren/ somberen) Vermindering van Initiatie (minder goed uit zichzelf tot actie over kunnen gaan) Minder goed met spanning/ stress om kunnen gaan NB. Zijn veranderingen van binnen uit die in begin vooral door de partner worden opgemerkt. Veranderingen in de hersenen t.g.v. de Parkinson.
Afnemende initiatie Een van de grootste problemen bij Parkinson Afname van het vermogen om uit zichzelf tot actie over te gaan terwijl men de actie op zich wel zou kunnen uitvoeren Men komt er uit zichzelf niet meer toe te doen wat voorgenomen is Het programma in de hersenen kan niet meer automatisch worden opgestart
Gevolg Plannen niet uitvoeren ondanks dat deze wel bedacht worden Zaken niet afronden Niet makkelijk op iets terug komen Niet op het juiste moment de goede dingen kunnen zeggen of bedenken
Gevolgen: Afhankelijk worden van de mensen om je heen (partner, kinderen) Voorzichtiger worden met plannen of toezeggen van activiteiten omdat je niet kunt garanderen of en wanner je iets gaat doen Hulp van de omgeving nodig hebben om met iets te starten of over te schakelen van de ene op de andere activiteit Meer stress ervaren Het patroon/ balans binnen een relatie kan verstoord raken Onderlinge communicatie vermindert Partner gaat patiënt ontzien, gaat zaken overnemen (dat maakt meer afhankelijk) Partner wordt ongemerkt ook aanjager (komt niet meer aan eigen dingen toe, gaat voor twee denken) Meer ervaren van stress
Stress Voor de patiënt is dat druk van buiten De ene keer kan eenzelfde situatie wel stress oproepen en de andere keer niet (bijvoorbeeld; er gaat iets stuk thuis, onaangekondigd bezoek, op tijd komen, echtelijke onmin) Blokkering in handelen Niet kunnen lopen Niet duidelijk kunnen spreken Tremor kan opspelen Toenemende onzekerheid omdat verwacht wordt dat lichaam je in de steek zal laten
Stress voor de partner: Door ongemerkt zaken over te nemen zichzelf steeds meer belasten Zorgen maken of zieke partner zich wel kan redden als gezonde partner iets zou overkomen Niet meer aan eigen zaken toe komen Als aanjager moeten gaan fungeren (en vindt hij/ zij dat wel goed?) Patiënt begint uit zichzelf geen gesprek meer, toont geen genegenheid meer (dat wil niet zeggen dat er bij de patiënt geen interesse meer is, maar komt door het initiatiefverlies)
Wat kan helpen in actie te komen Een vaste dagstructuur aanhouden Niet met een lege agenda opstaan Zaken vooraf plannen kan helpen en oplossing bedenken voor zaken die mogelijk mis kunnen gaan (b.v. naar de winkel verf kopen, wat te doen als zij de verf niet hebben) Een signaal van buiten inbouwen (bijvoorbeeld de hond die zichzelf meldt om uitgelaten te worden, een vriend die je komt ophalen om ergens naar toe te gaan, horloge die een signaal afgeeft)
Stress voorkomend Rustige omgeving Vaste structuur Geen tijdsdruk Ontspanning bijvoorbeeld door rustige muziek Praat met elkaar over de veranderingen t.g.v. de ziekte Wees open over de veranderingen ook naar anderen Blijf als partner ook eigen dingen doen, praat met anderen Bij angstige gedachten kan cognitieve therapie helpen Mindfulness
Mindfulness Nare gevoelens niet kwijt proberen te raken door er tegen te vechten maar te leren deze te accepteren Deze gevoelens horen bij mij op dit moment en dat is goed Training d.m.v. aandachtsoefeningen Oefening ter afsluiting