OOST-VLAANDEREN VLAANDEREN INNOVATIEVALLEI Zes weken lang plaatst Trends verrassende ondernemingen in Vlaanderen en Brussel in de kijker. Stuk voor stuk zijn het interessante ontdekkingen die benadrukken hoeveel ondernemerschap en innovatie Vlaanderen biedt. WOLFGANG RIEPL, FOTOGRAFIE THOMAS DE BOEVER stelden zich kandidaat voor de derde editie van de Trends Business 140bedrijven Tour. Trends selecteerde, samen met een eminente jury, vijf bedrijven per provincie. Het belangrijkste criterium was innovatie, gekoppeld aan gezonde groei. Welke bedrijven werken aan vernieuwing en kunnen hun spraakmakende innovaties vol toegevoegde waarde ook wereldwijd in de markt plaatsen? En hoe duurzaam zijn die innovaties? Een jury met het revisoren- en advieskantoor BDO, de waakhond in duurzaamheid Business & Society, de financiële databank B-Finance, het agentschap Flanders DC (creativiteit en ondernemerschap), de bank ING, het Brussels Instituut voor Onderzoek en Innovatie Innoviris, IWT (het Agentschap voor Innovatie door Wetenschap en Technologie), en de redactie van Trends namen de kandidaturen onder de loep. In de volgende zes weken stellen we telkens vijf markante, verfrissende en verrassende bedrijven uit de Vlaamse provincies en het Brussels Gewest voor. z DEZE WEEK: OOST-VLAANDEREN VOLGENDE WEEK: VWEST-VLAANDEREN WWW.TRENDS.BE 23 OKTOBER 2013 63
BASALTE KIND AAN HUIS IN VILLA S EN PALEIZEN Het intuïtieve domoticasysteem van het Merelbeekse Basalte resulteert behalve in mooie cijfers ook in mondiale faam. Basalte is kind aan huis in grote villa s in Beverly Hills, imposante jachten in Saint-Tropez en de koninklijke paleizen in het Midden-Oosten. WOUTER TEMMERMAN Toen Klaas Arnout in 2008 Basalte boven de doopvont hield, had hij een duidelijke missie. De bestaande domoticasystemen vond hij te technisch en te ingewikkeld. Met Basalte ging hij voor een combinatie van design en kwaliteit met intuïtief gebruik en dus ook eenvoud. Het eerste succesproduct werd een aanraakgevoelige schakelaar. Die doet dienst als algemene aan- en uitknop van de systemen in een ruimte. Tegelijk bestuurt hij aparte lichtpunten of de rolluiken. De innovatie in het hoge prijssegment met hoge marges zorgde ervoor dat Basalte al vanaf het tweede boekjaar winstgevend werd. En we blijven nu al jaren zeer sterk groeien, zegt Klaas Arnout. Met zijn focus op het topsegment van de woningbouw trekt Arnout resoluut de internationale kaart. De onderneming is actief in vijftig landen en exporteert 90 procent van de productie. De eerste stappen in de Verenigde Staten zijn gedaan, laat Klaas Arnout verstaan. Bovendien openen we binnenkort winkels in China en Rusland, twee enorme groeimarkten. Samenhangend concept Die onstuimige groei moet blijven duren. Daarom wil Basalte niet enkel leunen op het succes van zijn twee- of viervoudige schakelaars voor het eerder eenvoudige domoticagebruik. Het bedrijf ontwikkelde ook een intelligente thermostaat met extra functies: lichten dimmen, muziek bedienen, rolluiken apart bedienen enzovoort. We willen evolueren naar een bedrijf dat oplossingen biedt binnen een sterk en samenhangend concept voor een slim huis: een Basalteecosysteem, duidt Arnout. Het belangrijkste innovatieve project op dit moment is de productfamilie Asano, waarmee Basalte audio met hoge geluidskwaliteit in verschillende ruimtes in het domoticasysteem integreert. Met Asano kan een gebruiker overal in huis muziek beluisteren, zonder dat de bron in een bepaalde kamer aanwezig is. Basalte realiseert zijn ambities in export en productinnovatie met uitsluitend werknemers in eigen land (gestegen tot negentien). Bovendien werkt Basalte enkel met Belgische onderaannemers. We groeien snel internationaal, waarmee we de reputatie van België als innoverend land kunnen uitdragen. We willen België mee in de markt zetten en ervaren nu al de kracht van het label Made in Belgium, besluit Klaas Arnout. z We willen de reputatie van België als innoverend land uitdragen KLAAS ARNOUT We ervaren nu al de kracht van het label Made in Belgium. BVBA BASALTE Bron: Nationale Bank Brutomarge 886 613 548 Bedrijfsresultaat 338 298 316 Nettoresultaat 241 197 215 Solvabiliteit 53% 78% 29% Personeel 13 6 5 64 23 OKTOBER 2013 WWW.TRENDS.BE
COMPAAN & LABEUR DICHT BIJEEN IS DUURZAAM Het Gentse Compaan startte samen met het maatwerkbedrijf Labeur het innovatieproject B-and-BEE. Dat leidde tot de ontwikkeling van transporteerbare, makkelijk monteerbare en modulaire slaapplaatsen in de vorm van een honingraat. ROEL VAN ESPEN BARBARA VANTHORRE, BERT BOONE EN RON HERMANS Ons systeem is veel duurzamer dan de klassieke tenten. COMPAAN Bron: Compaan Omzet 1300 1245 1400 Bedrijfsresultaat 39 10-5 Resultaat boekjaar 43 24 16 Solvabiliteit 71% 75% 70% Personeel 40 39 41 Compaan en Labeur zijn twee sociale werkplaatsen die duurzaamheid hoog in het vaandel dragen. Labeur is gespecialiseerd in duurzame en maatschappelijk verantwoorde bouwactiviteiten. Denk aan pleisteren met natuurgips, schilderen met natuurverf, ecologisch isoleren van daken en bouwen van constructies. Labeur haalde vorig jaar een omzet van bijna een miljoen euro, en fietste naar een bedrijfsresultaat van circa 55.000 euro. Er werken dertig mensen. Vorig jaar sloegen beide verenigingen de handen in elkaar voor de ontwikkeling van het project B-and-BEE. Het is een mobiel, modulair en stapelbaar slaapcellensysteem dat moet zorgen voor een unieke totaalervaring op festivals, feesten, evenementen, of wedstrijden. De eerste prototypes werden afgelopen zomer met succes uitgetest tijdens de Gentse Feesten. De eigenlijke productie gaat van start in november, zodat het honingraathotel tijdig klaar is voor het begin van het festivalseizoen van volgend jaar. Met 52 op een are B-and-BEE onderscheidt zich van andere tijdelijke overnachtingsaccommodaties door de hoge belevingswaarde, zegt Barbara Vanthorre, operationeel manager van Compaan. Slapen in een cocon op de vierde verdieping en van daaruit zicht hebben op het podium wordt door festivalgangers bijzonder gewaardeerd. Bovendien is dit systeem door de stapelmogelijkheden veel duurzamer dan de klassieke tenten. Ter vergelijking: B- and-bee legt 52 mensen comfortabel te slapen op één are, terwijl je op eenzelfde oppervlakte slechts 27 normale tenten kan zetten. Bovendien laten kampeerders niet langer wegwerptenten en matrassen achter op de festivalweide, waardoor de afvalberg gevoelig afneemt. Het achterliggende maatschappelijke doel van B-and-BEE is tewerkstelling voor ongeschoolde mensen te creëren. Samen met een industriële partner en enkele financiers zal binnenkort een nv opgericht worden die het honingraathotel zal uitbaten. De slaapcocons worden deels geproduceerd in onze sociale werkplaats, zegt Ron Hermans, directeur van Labeur. Daarbij wordt in de mate van het mogelijke gebruikgemaakt van recyclagemateriaal. In alle aspecten van de bedrijfsvoering is duurzaamheid de rode draad, vult Barbara Vanthorre aan. De ontbijten die we in ons hotel serveren zijn bijvoorbeeld korteketenproducten, waarvan een groot deel geproduceerd wordt in onze eigen stadsboerderij. Voor de vervaardiging van het beddengoed en de schoonmaak van de slaapplaatsen wordt eveneens een beroep gedaan op sociale werkplaatsen. Zo creëren we in een nichemarkt werk voor een doelgroep van ongeschoolde mensen die minstens vijf jaar werkloos zijn. z WWW.TRENDS.BE 23 OKTOBER 2013 65
ITEXT GROUP VLAAMSE STARTER CREËERT WERELDTECHNOLOGIE itext Group ontwikkelde een technologie waarbij elektronische documenten in pdf worden gegenereerd, bewerkt en verwerkt. Meteen prijs: het bedrijf won zopas de BelCham Award als meest beloftevolle onderneming van het jaar. ROEL VAN ESPEN Te technologie van itext Group uit Sint- Amandsberg wordt gebruikt in duizenden web- en andere toepassingen, zoals het maken van facturen, het invullen van belastingbrieven en het digitaal handtekenen van contracten. Het bedrijf telt tweeduizend klanten en honderdduizenden gebruikers. De technologie wordt online ter beschikking gesteld als open source software. Op die manier kan iedereen de broncode inkijken, uitproberen en mee verbeteren. itext Group We gingen van start in de Verenigde Staten, waar ons businessmodel wél werd begrepen doet dat al ruim een decennium, toen veel bedrijven open source nog als gevaarlijk beschouwden. Het gerenommeerde Adobe erkent itext Group als de pionier die het gebruik van pdf wijdverspreid maakte. De onderneming schrijft mee aan nieuwe standaarden voor archivering en toegankelijkheid van digitale documenten. Innovatie maakt deel uit van ons DNA, zegt oprichter en CEO Bruno Lowagie. We vergelijken innovatie graag met kwantummechanica: innovatieve ideeën zijn vaak even onzichtbaar als elementaire deeltjes. Je ziet enkel de sporen die ze achterlaten. Het grote voordeel is dat de concurrentie pas doorheeft waar je mee bezig bent wanneer het al te laat is. Papierberg verkleinen Door de ontwikkeling van nieuwe pdfstandaarden en de research naar digitale handtekeningen, brengt itext ons dichter bij een papierloze maatschappij. De introductie van de printers maakte de papierberg groter dan ooit, merkt Lowagie. En we weten waarom: het gebrek aan een digitaal formaat met toegevoegde waarde ten opzichte van de papieren versie. Nu is dat probleem opgelost. Het zakenmodel van itext Group rond open source en pdf heeft succes. Toch was dat aanvankelijk niet vanzelfsprekend in Europa. Daarom gingen we van start in de VS, waar ons businessmodel wél werd begrepen. Pas in 2011 konden we het succes dat we daar hadden opgebouwd, importeren naar Europa. De Amerikaanse markt betekent nog altijd 56 procent van de groepsomzet. Europa levert 40 procent van de geconsolideerde omzet, Azië 4 procent. itext heeft vestigingen in Sint-Amandsberg, Gentbrugge, Boston, Silicon Valley en sinds kort ook in Singapore. We hebben voor onze uitbouw nooit een beroep gedaan op banken, externe financiers, business angels of funding. We bouwden alles met eigen handen, onder meer met royalty s en reclame-inkomsten van de website. z ITEXT GROUP Bron: ITEXT GROUP, BDO Omzet 4532 3134 1438 Bedrijfsresultaat 2560 1421 492 Nettowinst 1684 939 311 Solvabiliteit 46% 33% 18% Aantal werknemers 7 5 2 BRUNO LOWAGIE Innovatie maakt deel uit van ons DNA. 66 23 OKTOBER 2013 WWW.TRENDS.BE
YVES BOSTEELS, MAGGY DE MAN, PHILIPPE VERBRUGGHE EN ANNELIES VAN DE SIJPE. Met het vacuümsysteem verloopt het verschepen een stuk sneller dan op de traditionele manier. NV JAN DE NUL (BELGIË) Omzet 1.259.616 1.000.850 1.156.715 Bedrijfsresultaat 139.291 60.794 28.993 Resultaat boekjaar 22.794 114.838 83.147 Solvabiliteit 68% 73% 66% Personeel 1055 1076 993 Bron: Jan de Nul en Trends Top JAN DE NUL GROUP DE ZUIGNAPPEN VAN DE BAGGERAAR De baggeraar Jan De Nul Group vormt een moerassig terrein om in een start- en landingsbaan op de luchthaven van het Australische Brisbane. Grootse zuignappen klikken de baggerschepen vol zand vast aan de loskade. ROEL VAN ESPEN Jan De Nul kent u als wereldspeler in de bagger- en mariene sector, maar de Luxemburgse groep met een groot kantoor in Oost-Vlaanderen levert ook gespecialiseerde diensten voor offshore industrieën in olie, gas en hernieuwbare energie. In het najaar van 2013 sleepte het bedrijf een contract in de wacht voor het bouwrijp maken van 360 hectare moerassig gebied in Brisbane. Dit New Parallel Runway Project moet in juni 2015 afgerond zijn. Onze ingenieurs hebben er een innoverende techniek geïntroduceerd die uniek is in de baggerindustrie, zegt area director Yves Bosteels. Er wordt een beroep gedaan op een vacuümsysteem voor het aan- en afmeren van een baggerschip aan de steiger. Al in de aanbestedingsfase werd duidelijk dat die acties risico s met zich brengen. Onze opdrachtgever (Brisbane Airport Corporation, nvdr) gaf dan ook aan dat het aanleggen van het volgeladen schip veilig maar tegelijkertijd snel moest gebeuren. Geen zware trossen Wanneer een met zand geladen schip van gemiddeld 70.000 ton moet aanmeren, wordt daarvoor in principe gebruikgemaakt van acht meertouwen. Zulke touwen aanhalen en onder spanning brengen is gevaarlijk. Hevige windstoten kunnen ze doen loskomen of breken, zegt Bosteels. Het veelvuldig manipuleren van de zware trossen kan dan weer leiden tot rugklachten. Daarom gingen we op zoek naar een alternatief. In plaats van meertrossen werd geopteerd voor een systeem waarbij schepen vastgehouden worden door middel van een vacuümtechniek. Zo werkt het: acht zuignappen met elk een oppervlakte van ongeveer een vierkante meter zijn bevestigd op twee structuren waartegen het schip aanlegt. Ze zuigen zich vast tegen de romp en immobiliseren op die manier het vaartuig. Tijdens het lossen verplaatsen de zuignappen zich zodat ze de stijging van het schip mee volgen. Dat gebeurt volledig autonoom. Gelijkaardige systemen werden al toegepast in andere sectoren, maar Jan De Nul introduceerde ze nu in de baggerindustrie. De ontwerpafdeling en de technische dienst van het bedrijf sloegen samen met de leverancier de handen in elkaar. In geen half jaar was het systeem goed en wel operationeel. Het innovatieve vacuümsysteem draait sinds begin juni op volle kracht en nonstop. Yves Bosteels: Deze oplossing lost alle verwachtingen in. Niet alleen verloopt het verschepen een stuk sneller dan op de traditionele manier, maar er komen ook geen mensen meer aan te pas. Er worden wel nog altijd twee meertrossen gebruikt, maar die dienen alleen voor het garanderen van veiligheid. Bovendien is deze oplossing erg duurzaam: er zal minder brandstof worden verbruikt. z WWW.TRENDS.BE 23 OKTOBER 2013 67
KOEN VERHAERT Onze klanten willen dankzij onze ervaring lessen trekken uit andere sectoren. VERHAERT NEW PRODUCTS & SERVICES INNOVATIE ALS KERNACTIVITEIT Na de verkoop van zijn ruimteactiviteiten legde de productinnovator Verhaert uit Kruibeke zich toe op een integrale dienstverlening in innovatie. Daarmee ondersteunt het bedrijf de nieuwe generatie producten en diensten van reuzen als AB InBev, Novartis of Atlas Copco. WOUTER TEMMERMAN Met een team van zakenexperts, natuurkundigen, ingenieurs en productontwikkelaars helpt Verhaert zijn klanten bij het ontwikkelen en uitvoeren van innovatietrajecten. Innovatie is met andere woorden de kernactiviteit van de onderneming uit Kruibeke. Maar vooral de dienstverlening op zich is een innovatie, zegt CEO Koen Ver haert, zoon van stichter Paul Verhaert. Samen met de klanten ontwikkelen we op een geïntegreerde manier nieuwe producten, diensten en zakenmodellen. De markt kent dienstverleners of consultants die fragmenten van het proces aanbieden, maar een integrale dienstverlening rond innovatie is nieuw. Werk aan de winkel Verhaert verwierf begin deze eeuw bekendheid met zijn bijdrage aan de eerste Europese miniruimtesatelliet. De focus op geïntegreerd innoveren ontstond na de verkoop van de ruimteactiviteiten. De niet-verkochte productinnovatiepoot Verhaert New Products & Services nam de Innovatie werkt niet verticaal, maar horizontaal VERHAERT NEW PRODUCTS & SERVICES Omzet 6481 6505 5043 Bedrijfsresultaat 861 1012 425 Nettowinst 408 662 306 Solvabiliteit 66% 61% 58% Personeel 40 39 38 Bron: Nationale Bank lessen in de ontwikkeling van complexe systemen mee. Verhaert geeft consultancy, training, detacheringen en contractontwikkeling. En er is duidelijk nog werk aan de winkel. Onze opdrachtgevers hebben vaak een silo-organisatie. Maar innovatie werkt niet verticaal, maar horizontaal, zegt Koen Verhaert. Wij kunnen dankzij de erkenning die we elders kregen succesvolle trajecten uit de ene context vertalen naar een andere. Onze klanten willen dankzij onze ervaring lessen trekken uit andere sectoren. De sector van medische toepassingen, de voedings- en drankensector en de industrie nemen elk een kwart van de omzet bij Verhaert voor hun rekening, de overige 25 procent is variabel. Op de klantenlijst staan veel grote ondernemingen zoals AB InBev, Coca-Cola Enterprises, Sara Lee, Atlas Copco en Novartis. De samenwerking met internationale structuren zorgt er meteen ook voor dat 35 procent van de omzet van Verhaert exportgekleurd is. Naast die grote ondernemingen willen we ook zeer bewust beloftevolle starters ondersteunen. Het bekendste voorbeeld van zo n starter in de geneeskunde is Flux Medical, dat toepassingen tegen voorkamerfibrillatie ontwikkelt. z 68 23 OKTOBER 2013 WWW.TRENDS.BE