Slim Alert Sterk Vriendelijk Moedig

Slim Alert Sterk Vriendelijk Moedig Cyber Helden Digitale Veiligheid en Burgerschap Curriculum

Cyber Helden Welkom bij het Cool Online-curriculum, een samenwerking tussen Google, Test- Aankoop en Child Focus. Deze tool maakt deel uit van Cool Online, een programma ontworpen om kinderen de vaardigheden aan te leren die ze nodig hebben om veilig en slim om te gaan met het internet. Het Cool Online-programma geeft ouders de tools en methodes die ze nodig hebben om kinderen thuis begrippen als digitale veiligheid en burgerschap bij te brengen. De lesplannen zijn het meest geschikt voor kinderen uit het vijfde en zesde leerjaar en omvatten belangrijke handvatten die leerkrachten kinderen kunnen aanreiken om uit te groeien tot veilige en succesvolle burgers in onze verbonden wereld. De vijf pijlers van digitaal burgerschap en veiligheid vormen de Internetcode van de Cyberheld: Share with Care (Wees cyber slim) Val niet voor vals (Wees cyber alert) Beveilig je geheimen (Wees cyber sterk) Vriendelijk zijn is cool (Wees cyber vriendelijk) Praat erover als je twijfelt (Wees cyber moedig) Deze lessen komen gedetailleerd aan bod in Interland, een browser-gebaseerd spelletje dat leren over veiligheid en burgerschap leuk en interactief maakt, net als het internet zelf. Door Interland en het bijbehorende lessenpakket te gebruiken, kunnen leerkrachten activiteiten uitkiezen die het meest geschikt zijn voor hun leerlingen, of de hele reeks doornemen van start tot finish. Wij geloven dat het programma Cyber Helden een belangrijke stap is in de juiste richting en ervoor zorgt dat onze kinderen de onlinewereld op een veilige manier leren ontdekken.

Inhoud Thematisch 01: Share with Care Activiteit 1: Wanneer je beter niets deelt Activiteit 2: Iets privé houden Activiteit 3: Interland: Berg van Voorzichtigheid Thematisch 02: Val niet voor vals Activiteit 1: Bijt niet in de phishinghaak! Activiteit 2: Wie ben jij echt? Activiteit 3: Over bots Activiteit 4: Interland: Rivier van de Waarheid Thematisch 03: Beveilig je geheimen Activiteit 1: Hoe maak je een sterk paswoord Activiteit 2: Hou het voor jezelf Activiteit 3: Interland: Schattentoren Thematisch 04: Vriendelijk zijn is cool Activiteit 1: Van omstaander naar beschermer Activiteit 2: Een toontje lager Activiteit 3: De daad bij het woord Activiteit 4: Interland: Kind Kingdom Thematisch 05: Praat erover als je twijfelt Activiteit 1: Wanneer hulp inroepen Activiteit 2: Meld het ook online 5 13 29 38 48 Cyber Helden 3

Thematisch 01: Wees cyber slim Share with Care Jezelf en je online reputatie beschermen Lesoverzicht Activity 1: Wanneer je beter niets deelt Activity 2: Iets privé houden Activity 3: Interland: Berg van Voorzichtigheid Inleiding Leerkrachten en ouders begrijpen hoe digitale foutjes iemands reputatie en privacy kunnen schaden en gevoelens kunnen kwetsen. Maar het kan moeilijker zijn om kinderen ervan te overtuigen dat schijnbaar onschuldige posts makkelijk verkeerd kunnen geïnterpreteerd worden door mensen voor wie ze niet waren bestemd. Ook in de toekomst. Onderstaande activiteiten gebruiken concrete voorbeelden en discussies die aanzetten tot nadenken, om leerlingen bij te brengen hoe ze een positieve onlinereputatie onderhouden door hun privacy en persoonlijke informatie zelf te beheren. Doelstellingen leerlingen Een positieve on- en offlinereputatie creëren en onderhouden. Andermans grenzen en privacy respecteren. Je digitale voetafdruk begrijpen en beheren. Hulp vragen aan een volwassene in lastige situaties. Share with Care 5

Share with Care Woordenschat Onlineprivacy: een algemene term die meestal betrekking heeft op het vermogen om te controleren welke informatie je deelt over jezelf online en wie die informatie kan zien en delen. Digitale voetafdruk (of digitale aanwezigheid): je digitale voetafdruk is alles wat je over jou kunt vinden online. Dit betekent onder andere foto s, audio, likes en commentaren die je post op profielen van vrienden. Net zoals je voetstappen een afdruk achterlaten wanneer je stapt, laten ook je posts online sporen achter. Reputatie: de ideeën, meningen, indrukken of overtuigingen die anderen over jou hebben. Iets waar je niet absoluut zeker over kunt zijn, maar waarvan je graag hebt dat het positief of goed is. Persoonlijke informatie: informatie over een specifieke persoon. Bijvoorbeeld je naam, straat, woonplaats, telefoonnummer, e-mailadres, enz. Dit noemen we persoonlijke (of gevoelige) informatie. Denk goed na voor je dit soort informatie deelt online. Oversharing: te veel informatie delen online meestal gaat het over te veel persoonlijke informatie delen of te veel over jezelf vertellen in een bepaalde situatie of gesprek online. Instellingen: het deel binnen een digitaal product, app, website, enz., waarin jij kunt bepalen en aanpassen wat je met wie deelt en hoe je account in elkaar steekt inclusief je privacyinstellingen. Share with Care 6

van 9 tot 12 jaar Share with Care: Activiteit 1 Wanneer je beter niets deelt Vergelijk voorgewende geheimen met je kinderen om na te denken over privacyzones. Doelstellingen Begrijpen welke soort informatie best geheim gehouden wordt. Onthouden dat iedereen het verdient dat zijn/haar privacybeslissingen gerespecteerd worden. Identificeren van andere soorten persoonlijke informatie die je online vindt. Even praten Waarom is privacy belangrijk? Je digitale voetafdruk is wie jij bent online. Dat kan gaan over foto s, audio, video, teksten, likes en comments die je op profielen van vrienden post. Net zoals het belangrijk is om offline positief aanwezig te zijn (bijvoorbeeld op school), is het belangrijk ook online positief te zijn. Het internet maakt het makkelijk om te communiceren met familie, vrienden en mensen die dezelfde dingen leuk vinden. We sturen berichtjes, delen foto s en nemen deel aan gesprekken op sociale netwerken soms zonder erover na te denken wie er allemaal meekijkt. Een foto of bericht waarvan je denkt dat het vandaag grappig en onschuldig is, kan verkeerd geïnterpreteerd worden door mensen van wie je dacht dat ze het nooit zouden zien vandaag of in een verre toekomst. Staat iets op het internet, dan is dat moeilijk ongedaan te maken. Vergeet niet: Zoals alles op het internet is je digitale voetafdruk zichtbaar voor mensen die je nooit hebt ontmoet. Zodra iets door of over jou online staat, is het misschien wel voor altijd. Vergelijk het met een markeerpen: je kunt wat je schrijft niet meer wissen, ook al wilde je iets anders schrijven. Net daarom is je privacy zo belangrijk. Je kunt je privacy beschermen door enkel de dingen te delen waarvan je zeker bent dat je ze wilt delen anders gezegd, door voorzichtig te zijn met wat je online post en deelt. Waarom anders zou privacy belangrijk kunnen zijn? Je moet ook weten wanneer je beter helemaal niets post niet reageert op iemands post, foto of comment, of iets deelt dat niet waar is. Denk na voor je iets post : iedereen heeft het wel al eens gehoord. Vervolg op de volgende pagina Share with Care 7

Het is dan ook een goed advies. Je eigen privacy en die van anderen respecteren doe je door na te denken over wat oké is om te posten, wie je post kan zien, welk effect het kan hebben op jezelf en op anderen, en wanneer je best helemaal niets post. Enkele vragen om verder over te discussiëren: Wanneer is het oké om een foto of video van iemand anders te delen? Waarom zijn geheimen zo moeilijk te bewaren? Is het soms oké om iemands geheim te verklappen? Wat als je om iemand geeft en je merkt dat er iets gepost wordt waardoor je voelt dat die persoon in gevaar is? Als je denkt dat je dat geheim moet delen, zou je die persoon dat dan eerst moeten vertellen voor je iets doet? Moeten ze weten dat je bezorgd bent? Activiteit 1. Bedenk een personage van ongeveer jouw leeftijd: vraag je kinderen om de naam van het personage in het midden van een blad papier te tekenen of te schrijven, en eromheen persoonlijke informatie over die persoon neer te schrijven of te tekenen. 2. Bekijk nu elk stukje persoonlijke informatie en ga na of het oké is om die informatie online te delen. Welk effect kan delen hebben op de onlinereputatie van het personage? Lessen Geheimen zijn slechts één soort persoonlijke informatie die we misschien privé willen houden of enkel delen met familie of vrienden die we vertrouwen. Heb je een geheim gedeeld, dan heb je niet meer helemaal onder controle wat ermee gebeurt. Welke andere soorten informatie moeten we zeker beschermen? Je thuisadres en je telefoonnummer Je e-mail Je paswoorden Je gebruikersnamen Je schoolwerk en andere documenten die je aanmaakt Share with Care 8

van 12 tot 14 jaar Share with Care: Activiteit 2 Iets privé houden Beoordeel een of enkele van de volgende scenario s met je kinderen en bespreek dan wat de beste privacyoplossing is voor elk scenario. Doelstellingen Bestudeer hoe je privacykwesties vanuit verschillende standpunten kunt bekijken. Begrijp dat verschillende scenario s verschillende privacyniveaus vragen. Even praten Privacyscenario s: Wat moet je doen? Scenario 1: Een kind dat je kent op school wordt gebeten door een vreemd insect en krijgt lelijke, veelkleurige uitslag op zijn buik. Het wil niet dat iemand anders het te weten komt. Hebben andere mensen het recht om dit te weten? Moet jij het hen zeggen? Scenario 2: Iemand schrijft iets in een persoonlijk dagboek. Iemand anders kopieert dat en plaatst het online. Was het verkeerd van die andere persoon om dat te posten? Hoe zou jij je voelen wanneer iemand dit deed met iets wat je privé wilde houden? Scenario 3: Iemand post Geniet van je vakantie op de socialemediapagina van een vriend. Had die vriend publiekelijk aangekondigd dat hij wegging? Wilde hij dat aan iedereen vertellen? Bestaan er andere manieren om deze boodschap mee te delen bijvoorbeeld rechtstreeks een boodschap of bericht sturen? Scenario 4: Je weet dat een leerling een vals socialemedia-account heeft aangemaakt om zich op een negatieve manier voor te doen als een andere leerling en hij vermeldt er ook de persoonlijke informatie van die leerling op. Heeft de andere leerling het recht om dat te weten? Moet iemand dit aan een leerkracht melden of een volwassene die hij vertrouwt? Hoe? En wat kan er gebeuren als niemand dat doet? Het is niet duidelijk wie dat account heeft aangemaakt, maar jij weet wie het heeft gedaan. Moet je het vertellen aan een volwassene die je in vertrouwen neemt? Vervolg op de volgende pagina Share with Care 9

Activiteit Beoordeel vier scenario s met je kinderen en bespreek hoe elk scenario een andere privacyoplossing kan hebben. Lessen Andere situaties vragen andere oplossingen. Zowel online als offline. De privacykeuzes van anderen respecteren, is altijd belangrijk, ook al zou jij een andere keuze maken. Share with Care 10

vanaf 9 jaar Share with Care: Activiteit 3 Interland: Berg van Voorzichtigheid Het bergachtige stadscentrum van Interland is een plaats waar iedereen andere mensen ontmoet. Maar je moet heel goed opletten wat je deelt en met wie. Informatie verplaatst zich met de snelheid van het licht en er zit een oversharer onder de internauten die je kent. Open een webbrowser op je desktop of mobiel toestel (bijv. tablet) en surf naar https://beinternetawesome.withgoogle.com/nl_be/interland/landing/berg-van-voorzichtigheid. Even praten Nadat de kinderen de Berg van Voorzichtigheid hebben ontdekt, zal dit deze vragen stimuleren om over de thema s van het spel te praten. Welk van alle posts die je gedeeld hebt in het spelletje, zou je in het echte leven het meest delen? Waarom? Beschrijf een moment waarop je per ongeluk iets gedeeld hebt dat je beter niet had gedeeld. Waarom denk je dat het personage in de Berg van Voorzichtigheid een oversharer wordt genoemd? Beschrijf het karakter van de oversharer en hoe zijn acties het spel beïnvloeden. Veranderde het spel Berg van Voorzichtigheid de manier waarop je in de toekomst zal nadenken over het delen van informatie? Noem één ding dat je anders zal doen nadat je de lessen hebt gevolgd en het spel hebt gespeeld. Geef één voorbeeld van een mogelijk negatief gevolg wanneer je iets deelt met het publiek in plaats van enkel met je vrienden? Welke stappen kun je ondernemen als je per ongeluk iets persoonlijks hebt gedeeld? Wat als iemand per ongeluk iets te persoonlijks met jou deelt? Share with Care 11

Thematisch 02: Wees cyber alert Val niet voor vals @ Blijf weg van phishing en oplichters Lesoverzicht Activiteit 1: Bijt niet in de Phising-haak! Activiteit 2: Wie ben jij echt? Activiteit 3: Over die bots Activiteit 4: Interland: Rivier van de Waarheid Inleiding Voor kinderen is het belangrijk dat ze begrijpen dat inhoud die ze online vinden niet noodzakelijk waar of betrouwbaar is, en dat sommige websites hun informatie proberen te stelen. Phishing en andere vormen van online oplichting moedigen internetgebruikers van alle leeftijden aan, om te reageren op mysterieuze berichten van mensen die ze niet kennen of die zich voordoen als iemand die ze wel kennen. Doelstellingen leerlingen Beseffen dat het niet is omdat iets online staat, dat het waar is. Ontdekken hoe phishing werkt en waarom het een bedreiging is. Valse aanbiedingen, prijzen en andere vormen van onlineoplichting. Val niet voor vals 13

Val niet voor vals Woordenschat Bot: ook wel chatbot of virtuele assistent genoemd. Dit is software die online werkt of via een netwerk en automatisch vragen beantwoordt, commando s opvolgt (zoals een routebeschrijving naar het huis van je nieuwe vriend), of eenvoudige taken uitvoert (zoals een liedje afspelen). Phishing: bij phishing probeert iemand je te misleiden om online persoonlijke informatie te delen. Phishing gebeurt meestal via e-mail, advertenties of websites die lijken op websites die je al gebruikt. Spearphishing: bij spearphishing is de aanval meer op jou persoonlijk gericht, doordat oplichters jouw persoonlijke informatie gebruiken. Scam: een oneerlijke poging om geld te verdienen of iets waardevols te verkrijgen door mensen te misleiden. Betrouwbaar: waarop je kunt vertrouwen om te doen wat juist of nodig is. Authentiek: echt, oprecht, waar of exact, niet vals of gekopieerd. Controleerbaar: iets waarvan kan bewezen of aangetoond worden dat het waar of correct is. Bedrieglijk: bedoeld om iemand te laten geloven dat iets niet waar is. Manipulatie: iemand die een andere persoon of situatie oneerlijk, onrechtvaardig controleert, beïnvloedt of bedreigt. Ook dingen die je online aantreft kunnen gemanipuleerd zijn, bijvoorbeeld een foto die bewerkt is om je iets te laten geloven dat niet waar is. Frauduleus: iemand misleiden om iets waardevols van hem te krijgen. Firewall: een programma dat je computer beschermt tegen de meeste vormen van oplichting en misleiding. Schadelijk: woorden of acties die bedoeld zijn om wreed of pijnlijk te zijn. Kan ook verwijzen naar schadelijke software die bedoeld is om iemands apparaat, account of persoonlijke informatie schade toe te brengen. Catfishing: een valse identiteit of account maken op een sociale netwerkdienst om mensen te misleiden om hun persoonlijke informatie te delen, of te laten geloven dat ze met een echte persoon praten, met een legitiem account, profiel of pagina. Clickbait: manipulatieve online-inhoud, berichten of advertenties die zijn ontworpen om de aandacht van mensen vast te houden en ervoor te zorgen dat ze klikken op een link of webpagina, vaak om views of websiteverkeer te doen stijgen om zo geld te verdienen. Val niet voor vals 14

van 11 tot 14 jaar Val niet voor vals: Activiteit 1 Bijt niet in de phishinghaak! Een spel waarbij leerlingen verschillende teksten en e-mails bestuderen en proberen uit te maken welke de echte en valse phishingberichten zijn. Doelstellingen De technieken leren die mensen gebruiken om je identiteit te stelen. Bekijken hoe je identiteitsdiefstal voorkomt. Leren praten met een vertrouwde volwassene als je denkt dat iemand je gegevens heeft gestolen. De tekenen van een phishingpoging herkennen. Voorzichtig zijn met hoe en met wie ze persoonlijke informatie delen. Even praten Wat is phishing nu eigenlijk? Phishing gebeurt wanneer iemand informatie probeert te stelen - zoals je login- of accountgegevens - door zich voor te doen als iemand die je vertrouwt in een e-mail, sms of andere onlinecommunicatie. Phishing-e-mails - en de onveilige sites waar ze je naartoe proberen te sturen of de downloads en bijlagen die ze jou proberen te doen openen - kunnen ook virussen op je computer plaatsen die je contactenlijst gebruiken om je vrienden en familie nog meer phishing-e-mails te sturen. Andere oplichters proberen je te misleiden om malware of ongewenste software te downloaden door je te vertellen dat er iets fout is met je toestel. Let op: een website of advertentie kan onmogelijk zeggen of er iets fout is met je toestel! Sommige phishingaanvallen zijn duidelijk nep. Maar andere kunnen echt lijken en overtuigend zijn. Stuurt een oplichter jou bijvoorbeeld een bericht waarin enkele van je persoonlijke gegevens vermeld staan, dan noemen we dit spearphishing en trap je er misschien wel in. Het kan heel moeilijk zijn om dit te herkennen, want door je eigen informatie te gebruiken, kan het lijken alsof ze jou echt kennen. Voor je op een link klikt of je paswoord invoert op een site die je nooit eerder hebt bezocht, is het goed jezelf enkele vragen te stellen over die e-mail of webpagina. Deze vragen kun je jezelf stellen: Ziet de site er even professioneel uit als andere websites die je kent en vertrouwt, met het gebruikelijke logo van het product of het bedrijf en met tekst zonder spelfouten? Stemt de URL van de site overeen met de naam van het product of het bedrijf dat je zoekt? Staan er spelfouten in? Zijn er spamachtige pop-ups? Begint de URL met https:// met aan de linkerkant een groen hangslotje? (dit betekent dat de verbinding veilig is.) Vervolg op de volgende pagina Val niet voor vals 15

Wat staat er in de kleine lettertjes? (Dat is waar het gevaar in schuilt.) Biedt de e-mail of site iets aan dat te mooi is om waar te zijn, zoals de kans om veel geld te winnen? (Het is bijna altijd te mooi om waar te zijn.) Klinkt de boodschap een beetje vreemd? Alsof ze je kennen, maar je bent toch niet helemaal zeker? En wat als je toch in de val trapt? Eerst en vooral: geen paniek! Vertel het meteen aan een ouder, je leerkracht of een andere volwassene die je vertrouwt. Hoe langer je wacht, hoe erger de dingen kunnen worden. Verander de paswoorden van je online-accounts. Word je het slachtoffer van oplichters, vertel het dan meteen aan je vrienden en andere contacten, want zij kunnen ook getroffen worden. Gebruik de instellingen om het bericht indien mogelijk te melden als spam. Activiteit 1. Bestudeer enkele voorbeelden Laat uw kinderen deze voorbeelden van berichten en websites bestudere. Wat je nodig hebt: Hand-out: werkblad Phishingvoorbeelden 2. Geef keuzes aan Selecteer Echt of Nep voor elk voorbeeld en zeg daaronder waarom. 3. Bespreek de keuzes Welke voorbeelden lijken betrouwbaar en welke lijken verdacht? Hebben sommige antwoorden je verrast? Antwoorden op het werkblad Phishingvoorbeelden : 1. Echt. De e-mail vraagt de gebruiker naar de website van het bedrijf te surfen en in te loggen op hun account, in plaats van een link te geven in de e-mail of hen te vragen hun paswoord te mailen (links kunnen gebruikers naar twijfelachtige websites loodsen). 2. Nep. Verdachte en geen beveiligde URL. 3. Echt. Let op de https:// in de URL. 4. Nep. Verdacht aanbod in ruil voor bankgegevens. 5. Nep. Niet veilig en verdachte URL. 4. Verdere discussie Dit zijn enkele vragen die je jezelf kan stellen bij het beoordelen van berichten en sites die je online vindt: Ziet dit bericht er goed uit? Wat is je eerste indruk? Vallen jou onbetrouwbare aspecten op? Biedt de e-mail jou iets gratis aan? Gratis aanbiedingen zijn meestal niet echt gratis (ook al is het echt). Vraagt het bericht je persoonlijke gegevens? Sommige websites zullen jou persoonlijke informatie vragen, zodat ze jou nog meer bedrieglijke berichten kunnen sturen. Bijvoorbeeld een persoonlijkheidstest waarin je informatie prijsgeeft op basis waarvan je paswoord of andere geheime informatie makkelijker kunnen raden. De meeste echte bedrijven zullen geen persoonlijke informatie via e-mail vragen. Is het een kettingmail of post op sociale media? E-mails en posts die je vragen iets door te sturen naar iedereen die je kent, kunnen jou en anderen in gevaar brengen. Doe het niet, tenzij je zeker bent van de bron en zeker weet dat je het bericht veilig kan doorgeven. Vervolg op de volgende pagina Val niet voor vals 16

Lees de kleine lettertjes Onderaan de meeste documenten vind je de kleine lettertjes. Deze tekst is klein en bevat vaak de dingen waarvan ze willen dat je ze over het hoofd ziet. Een kop bovenaan de tekst vertelt bijvoorbeeld dat je een gratis telefoon hebt gewonnen, maar in de kleine lettertjes staat dat je dat bedrijf eigenlijk 200 euro per maand moet betalen. Opmerking: in deze oefening gaan we ervan uit dat Internaut Mail een echte, vertrouwde service is. Lessen Ben je online, wees dan altijd op je hoede voor phishingaanvallen in e-mails, smsberichten en posts - en zorg ervoor dat je de juiste mensen hierover aanspreekt als iemand je voor de gek houdt. Val niet voor vals 17

Werkblad: Activiteit 1 Voorbeelden van phishing E-mail https://mail.internaut.com/mail/u/0/#inbox 1. Is dit echt of nep? Subject: From: Body: Belangrijke informatie ver je lidmaatschap Owl Cinemas<memberships@owlcinemas-example.com> Beste Jan, Een dikke merci van Kinepolis Group voor je onbeperkte lidmaatschap. We schrijven jou om je eraan te herinneren dat de eerste 12 maanden van je lidmaatschap bijna afgelopen zijn. We hopen natuurlijk dat je een fantastisch filmjaar heb beleefd bij Kinepolis Group. Omdat je zo een trouw lid bent, word je binnenkort Premium Lid zonder extra kosten! Check en update je gegevens nu online, zodat je zeker alle voordelen van ons Premium Lidmaatschap geniet. Het team van Kinepolis Group Documents Internaut www.d0cs.intern4ut.com 2. Is dit echt of nep? Internaut email Email Password Sign in to view file Vervolg op de volgende pagina Val niet voor vals 18

Viennoiseries et spécialités https://www.donutsandmoreshop.com 3. Is dit echt of nep? News Donuts More E-mail https://internaut.mail.com/mail/u/0/#inbox 4. Is dit echt of nep? Subject: From: Body: Dit is een buitenkans voor jou, beste vriend Robin<robin@robin-hood-example.com> Beste vriend, Mijn naam is Robin en ik ben een leraar in Sint-Niklaas. Ik geef les aan een heleboel leerlingen en ik geloof dat ik een groot verschil maak in het leven van deze kinderen. Helaas heeft de belastingsdienst van de stad me te veel belastingen aangerekend. Zoals je weet, is het nooit de bedoeling om leraren zo veel belasting te laten betalen, want we worden niet goed betaald. Ik moet een enorme grote som geld erven (meer dan 5 miljoen euro) en ik wil niet dat de belastingen er beslag op leggen. Je bent altijd een goede vriend voor me geweest, dus ik wil het geld op jouw bankrekening houden tot na de aanslagperiode. Als beloning wil ik je 1 miljoen dollar geven. Dit is zo'n goede deal, en enkel voor jou, mijn beste vriend. Stuur me al je bankgegevens zodat ik dit het geld op je rekening kan zetten. Je dierbare vriend. Robin Vandegucht Vervolg op de volgende pagina Val niet voor vals 19

Comptes Internaut http://www.internautaccounts.com-genuine-login.com/ 5. Is dit echt of nep? Internaut Accounts Hallo, ben jij dat echt? Het lijkt erop dat je inlogt op je account vanaf een nieuwe locatie. Om ervoor te zorgen dat we weten dat jij dit bent - en niet iemand die jouw account probeert te hacken - moet je deze snelle verificatie uitvoeren. Meer informatie over deze extra beveiligingsmaatregel. Kies de verificatiemethode: Bevestig mijn telefoonnummer: Voer het volledig nummer in Internaut Mail controleert of dit hetzelfde telefoonnummer is dat we in ons bestand hebben we sturen je geen berichten. Bevestig mijn herstel-e-mailadres: Voer het volledig mailadres in Internaut mail controleert of dit hetzelfde e-mailadres is dat we in ons bestand hebben we sturen je geen berichten. Verder Val niet voor vals 20

van 10 tot 14 jaar Val niet voor vals: Activiteit 2 Wie ben jij echt? In deze activiteit oefenen uw kinderen hun antiphishingvaardigheden door hun vermoedens van en mogelijke reacties op verdachte onlineteksten, posts, vriendschapsverzoeken, afbeeldingen en e-mails te bespreken. Doelstellingen Erkennen dat een onlinepubliek misschien groter is dan ze denken. Bevestigen dat ze echt de identiteit kennen van de mensen met wie ze online praten. Eerst nadenken voordat ze vriendschap sluiten of online contact leggen met iemand. Opletten aan wie ze persoonlijke informatie verstrekken en welke dingen ze delen. Vragen stellen en/of hulp zoeken bij een volwassene als ze het niet zeker weten. Een volwassene vertellen wanneer iemand hen online ongemakkelijk doet voelen. Eerlijk zijn in alle onlinecontacten. Even praten Hoe weet je dat zij het echt zijn? Ben je met een vriend aan het bellen, hoe kan je dan zien dat hij het echt is, zonder dat je hem ziet? Maar de onlinewereld zit een beetje anders in elkaar. Soms is het moeilijker te achterhalen of iemand is wie hij zegt dat hij is. Soms doen mensen zich voor als andere mensen om iemand te plagen. Anderen bootsen iemand na om persoonlijke informatie te stelen. Op het internet kunnen vreemden contact met je zoeken. Het veiligste is er niet op ingaan of vertellen aan een ouder of volwassene die je vertrouwt dat iemand contact met je zoekt die je niet kent. Maar als je beslist dat het oké is om erop in te gaan, dan is het ook raadzaam om eerst na te gaan wat je over die personen kunt vinden. Check hun profiel, bekijk wie hun vrienden zijn of zoek andere informatie die bevestigt dat ze zijn wie ze zijn. Er zijn verschillende manieren om iemands identiteit na te gaan online. Een paar voorbeelden om ons op weg te helpen. Opmerking voor de leerkracht Misschien kunt u eerst brainstormen in de klas over de vraag Hoe check je iemands identiteit online? En ga dan verder met deze ideeën om over na te denken. Vervolg op de volgende pagina Val niet voor vals 21

Is hun profielfoto verdacht? Is hun profielfoto wazig of moeilijk te zien? Of is er helemaal geen foto te zien, bijvoorbeeld een bitmoji of een cartoongezicht? Slechte foto s, bitmoji s, afbeeldingen van huisdieren, enz. maken het makkelijk om je identiteit te verbergen op social media. Oplichters stelen meestal ook foto s van een echte persoon om een nepprofiel in te stellen. Vind je meer profielen van de betrokken persoon met dezelfde naam? Bevat hun gebruikersnaam hun eigen naam? Komt hun schermnaam op sociale media bijvoorbeeld overeen met een echte naam? (Bijvoorbeeld: het profiel van de heer x heeft als URL SocialMedia.com/de heer_x.) Hebben ze een bioprofiel? Zo ja, klinkt het alsof het geschreven werd door een echte persoon? Hebben ze een persoonlijke biografie? Zo ja, klinkt die alsof ze is geschreven door een echte persoon? Valse accounts hebben misschien niet veel Over Mezelf -informatie of hebben misschien wat willekeurige informatie bijeengesprokkeld om een nepprofiel te maken. Staat er informatie in hun biografie die je kunt bevestigen als je ze opzoekt? Hoe lang is het account actief geweest? Is het profiel nieuw of vertoont het veel activiteit? Heeft de persoon gemeenschappelijke vrienden met jou, zoals je zou verwachten? Valse accounts hebben meestal niet veel inhoud of vertonen weinig tekenen van mensen die berichten of commentaren plaatsen, en sociale contacten hebben. Activiteit Wat je nodig hebt: Een kopie van het werkblad Wie ben jij echt?. Phishingspiekbriefje. Neem een of meer scenario s uit het bakje en bespreek hoe je op deze situatie zou reageren. Ben je met 3 of meer, dan kun je een scenario naspelen (één persoon vertelt, een tweede doet het bericht en een derde beantwoordt het, een vierde legt de redenering uit,...). Daarna kun je discussiëren terwijl je het spiekbriefje checkt. Verzin gerust andere berichten die volgens jou nog vervelender zijn. Dit zijn vijf scenario s van berichten die iemand online of op zijn telefoon kan ontvangen. Elk heeft een lijst met de manieren waarop je kunt reageren, sommige zijn goed andere minder. Bekijk of je ze logisch vindt of dat je nog andere antwoorden kunt bedenken. Overkomt een van deze scenario s jou in het echt en ben je niet zeker wat je best doet, dan is het beste antwoord altijd geen antwoord. Je kunt ze altijd negeren of blokkeren. En erover praten met een leerkracht of ouder kan ook nooit kwaad. Lessen Jij bepaalt met wie je praat online. Zorg ervoor dat de mensen met wie je contact hebt, zijn wie ze zeggen dat ze zijn! Val niet voor vals 22

Phishing cheat sheet: Activiteit 2 Wie ben jij echt? Dit zijn vijf scenario s van berichten die iemand online kan ontvangen of op zijn telefoon. Elk heeft een lijst met de manieren waarop je kunt reageren, sommige zijn goed andere minder. Bekijk of je ze logisch vindt of dat je nog andere antwoorden kunt bedenken. Overkomt een van deze scenario s jou in het echt en ben je niet zeker wat je best doet, dan is het beste antwoord altijd niet antwoorden. Je kunt ze altijd negeren of blokkeren. En erover praten met een leerkracht of ouder kan ook nooit kwaad. Scenario 1 Je krijgt dit bericht van iemand die je niet herkent: Hé! je lijkt een leuke persoon om mee om te gaan. Laten we samen wat plezier maken! Kun je me toevoegen aan je vriendenlijst? Daan. Wat zou jij doen? Negeer Daan. Als je hem niet kent, kan je gewoon besluiten om niet met hem te praten, punt. Hallo, Daan. Ken ik jou? Als je het niet zeker weet, vraag het dan eerst. Blokkeer Daan. Als je hebt gecontroleerd wie hij is en besloten hebt hem te blokkeren, ontvang je geen berichten meer van hem. Op de meeste socialemediaplatformen zal hij zelfs niet merken dat je hem hebt geblokkeerd. Controleer Daans profiel. Maar wees voorzichtig - profielen zijn eenvoudig aan te maken! Controleer de vriendenlijst van deze kerel en check met wie hij verbonden is; zijn vriendenkring kan een andere manier zijn om na te gaan of hij echt is of niet vooral als je niemand kent die hij kent! Is er niet veel activiteit op zijn pagina, dan is ook dat een teken dat hij niet echt is. Voeg Daan toe aan je vriendenlijst. Niet aanbevolen, tenzij je hebt gecontroleerd wie hij is en het gecheckt hebt bij een volwassene die je vertrouwt. Geef hem persoonlijke informatie. Geef nooit persoonlijke informatie aan mensen die je niet kent. Scenario 2 Je krijgt een bericht op je smartphone van iemand die je niet herkent. Hé, dit is Jana! Herinner je me van deze zomer? Hoe reageer je? Blokkeer Jana. Dit kan onbeleefd zijn als je haar echt kent. Maar als je zeker weet dat je afgelopen zomer niemand hebt ontmoet die Jana heet of als ze jou te veel berichten stuurt, blokkeer haar dan. Negeer Jana. Zoals gezegd: ken je deze persoon niet, dan kan je er gewoon voor kiezen niet tegen haar praten, punt. Hallo Jana. Ken ik jou? Dit is een veilige optie als je niet zeker weet of je haar hebt ontmoet en wilt uitvissen of het wel zo is, door wat meer info te vragen. Maar vertel Jana niet waar je afgelopen zomer was! Vervolg op de volgende pagina Val niet voor vals 23

Ik kan je me niet herinneren, maar we kunnen elkaar nog wel een keer ontmoeten. Echt geen goed idee, je moet nooit aanbieden om iemand te ontmoeten die je niet kent. Scenario 3 Je krijgt een bericht van @soccergirl12, iemand die je niet volgt. Hallo! Ik hou van je berichten, je bent ZO grappig! Geef me je telefoonnummer en dan kunnen we verder praten! Hoe reageer je? Negeer @soccergirl12. Je hoeft niet te reageren als je dat niet wilt. Blokkeer @soccergirl12. Als je deze persoon verdacht vindt, kan je haar blokkeren en nooit meer van haar horen tenzij ze een nieuw fake profiel aanmaakt en met jou opnieuw contact zoekt als een andere fake persoon. Hallo, ken ik je? Als je het niet zeker weet, stel dan vragen voordat je persoonlijke gegevens zoals je telefoonnummer opgeeft. Oké, mijn nummer is Niet doen! Zelfs wanneer je gecheckt hebt wie die persoon is, dan nog is het geen goed idee om persoonlijke informatie vrij te geven op sociale media. Zoek een andere manier om contact te leggen, via ouders, leerkrachten of andere personen die je vertrouwt. Scenario 4 Je krijgt een chatbericht van iemand die je niet kent. Ik zag je vandaag in de gang. JE BENT SCHATTIG! Wat is je adres? Ik kan langskomen om elkaar nog eens te zien. Hoe reageer je? Negeren. Waarschijnlijk een goede keuze. Blokkeer deze persoon. Aarzel niet om dat te doen wanneer je een slecht gevoel over iemand krijgt. Wie ben jij? Waarschijnlijk niet. Als het bericht verdacht klinkt, is het misschien beter om het niet te beantwoorden of de persoon gewoonweg te blokkeren. Ben jij dat Liza? JIJ BENT OOK SCHATTIG! Ik woon in de Stationsstraat 1. Dit is geen goed idee, zelfs als je denkt dat je weet wie Liza is. Voordat je iemand je adres of andere persoonlijke informatie geeft, moet je ze eerst controleren, zelfs als je ervan uitgaat dat je ze kent. Spreek nooit met iemand af in het echt die je enkel van onlinecontacten kent. Scenario 5 Je ontvangt dit bericht: Hé, ik heb net je vriendin Sam ontmoet! Ze heeft me over jou verteld, zou je graag ontmoeten. Wat is je adres? Hoe reageer je? Negeren. Als je deze persoon niet kent, maar je hebt een vriendin met de naam Sam, is de veiligste keuze om Sam de vraag te stellen voordat je op dit bericht reageert. Blokkeren. Als je deze persoon niet kent en je hebt geen vriendin met de naam Sam, is het waarschijnlijk een goed idee om je instellingen te gebruiken om te voorkomen dat deze persoon contact met je opneemt. Wie ben jij? Waarschijnlijk geen goed idee; als je de persoon niet kent, kan je beter niet antwoorden, als je tenminste niets van Sam hebt gehoord. Val niet voor vals 24

van 10 tot 14 jaar Val niet voor vals: Activiteit 3 Over bots Kinderen communiceren tegenwoordig met meer en meer niet-menselijke stemmen die uit apparaten, apps en sites komen - meestal thuis, maar misschien ook steeds vaker op school. Soms worden ze chatbots genoemd, soms virtuele assistenten, vaak kortweg bots. Dit is een eenvoudige vraag-en-antwoordactiviteit die is ontworpen om kinderen samen (of gewoon samen met u) hardop te laten nadenken over interactie met bots. Opmerking: probeer de discussie open te houden; deze activiteit is bedoeld om kritisch te denken, niet om conclusies te trekken. Doelstellingen Leren over deze interactieve technologie die op steeds meer plaatsen in het leven van studenten opduikt. Ervaringen met bots van verschillende types identificeren. De impact analyseren die deze technologieën kunnen hebben op het dagelijks leven - zowel positief als negatief and negative. Even praten Meer en meer mensen gebruiken bots tegenwoordig. Heb je dat woord ooit al gehoord? Sommigen noemen ze chatbots of virtuele assistenten. Ze worden ingezet voor ontelbare doeleinden: om te gamen, het weer te checken, vragen te beantwoorden, instructies te krijgen, te melden wanneer de tijd verstreken is, enz. Soms hebben ze een menselijke naam, soms beschrijven hun namen gewoon wat ze doen, bijvoorbeeld Hond per Dag, een bot die dagelijks een foto van een hond verstuurt. Bots kunnen op mobiele apparaten staan, online, in auto s, of het kunnen speciale apparaten zijn die mensen in verschillende kamers van hun huis plaatsen. Laten we even praten over welke ervaringen uw kinderen al hadden met bots en erover nadenken. Deze vragen kunnen we in overweging nemen: Weet je wat een bot is? Wie van jullie heeft al met een bot gepraat? Op welk soort toestel? Wie wil ons vertellen hoe dat is? Waarvoor denk je dat bots het meest geschikt zijn (voorbeelden om hen aan het denken te zetten: vragen naar het weerbericht, nieuwsfeiten geven, een spelletje spelen, vragen naar informatie)? Bots gebruiken wat we AI of artificiële intelligentie noemen. In zekere zin leert AI uit de dingen die jij vraagt, zodat het jou beter kan helpen. Daarom onthouden of nemen bots op wat jij vraagt en zegt. Ga je hierdoor nadenken over wat je een bot vertelt? Zo ja, wat zou je er dan tegen zeggen en welke soort informatie zou je voor jezelf houden? Vind je dit hetzelfde als tegen een mens praten? In welk opzicht is het hetzelfde en ook niet hetzelfde? Hoe behandelen of praten mensen die je kent met hun bots? Hoe zou jij ermee praten? Zou je vriendelijk zijn, of zou er soms tegen gillen? Val niet voor vals 25

Vind je het oké dat mensen gillen tegen bots? Waarom of waarom niet? (Is het een soort van interactie?) Soms denken heel kleine kinderen dat bots mensen zijn. Wat zou jij je kleine zus, broer of neefjes vertellen zodat ze begrijpen waarmee ze aan het praten zijn? Als bots kunnen leren van mensen, kun je dan iets bedenken dat wij niet mogen zeggen omdat je niet wilt dat bots het leren? (Tip: denk even terug aan de activiteiten in Share with Care en bespreek hoe ze hiermee samenhangen.) Kun je informatie beoordelen als goed of slecht of echt of vals? Hoe kunnen we deze vragen proberen te beantwoorden? Activiteit Zoek na de discussie op je toestellen thuis naar afbeeldingen van en informatie over bots (inclusief nieuwsverslaggeving). Mogelijke zoekwoorden: bots, chatbots, digitale assistenten of virtuele assistenten. Beslis in familieverband of de informatie oké is en schrijf er een samenvatting van één alinea over. Lessen Kritisch denken is een van de beste en meest duurzame tools die we hebben om ons technologiegebruik duurzaam te houden en het mooie eraan is dat het beter wordt telkens als we er gebruik van maken hardop denken, is een krachtige en leuke manier om die tool te gebruiken en te verbeteren. Val niet voor vals 26

vanaf 9 jaar Val niet voor vals: Activiteit 4 Interland: Rivier van de Waarheid In de rivier die door Interland stroomt, lopen feiten en fictie door elkaar. Maar de dingen zijn niet altijd zoals ze lijken. Gebruik je gezond verstand om de stroomversnellingen over te steken en val niet voor de trucjes van de phisher die in deze wateren op de loer ligt! Open een webbrowser op een desktop of mobiel apparaat (bijvoorbeeld een tablet), surf naar https://beinternetawesome.withgoogle.com/nl_be/interland/reality-river en dan naar Reality River. Even praten Laat uw kinderen de River van de Waarheid spelen en gebruik onderstaande vragen om te bespreken wat ze geleerd hebben in de game. Beschrijf een moment waarop je moest beslissen dat iets echt of nep was op het internet. Welke tekens heb je gezien? Wat is een fisher? Beschrijf zijn gedragingen en hoe die het spel beïnvloeden. Heeft het spel Rivier van de Waarheid de manier veranderd waarop je dingen en mensen in de toekomst zal beoordelen? Zo ja, hoe? Noem één ding dat je anders zal doen nadat je de lessen hebt gevolgd en het spel hebt gespeeld? Geef enkele aanwijzingen van iets dat niet oké is of akelig in een bepaalde situatie online? Hoe voel je je erbij als je online iets twijfelachtigs tegenkomt? Ben je echt niet zeker of iets echt is, wat moet je dan doen? Val niet voor vals 27

Thematisch 03: Wees cyber sterk Beveilig je geheimen Wees realistisch over privacy en veiligheid Lesoverzicht Activiteit 1: Hoe maak je een sterk paswoord Activiteit 2: Hou het voor jezelf Activiteit 3: Interland: Schattentoren Inleiding Voor online privacy - en beveiligingsproblemen zijn er niet altijd duidelijke goede of slechte oplossingen. Je persoonlijke en privé-informatie beschermen - alle dingen die jou jou maken, - betekent dat je de juiste vragen stelt en je eigen slimme antwoorden vindt. Doelstellingen leerlingen Ontdekken waarom privacy belangrijk is en hoe het zich verhoudt tot onlineveiligheid. Oefenen hoe je sterke paswoorden maakt. De hulpmiddelen en instellingen bekijken die beschermen tegen hackers en andere bedreigingen. Beveilig je geheimen 29

Beveilig je geheimen Woordenschat Privacy: bescherming van je persoonlijke gegevens en die van anderen (ook wel gevoelige informatie genoemd) Veiligheid: bescherming van de toestellen van mensen en de software die zich erop bevindt. Tweestapsverificatie (ook wel tweefactorverificatie en tweestapsauthenticatie genoemd): een beveiligingsproces waarbij inloggen op een service twee stappen vereist. Je moet bijvoorbeeld je paswoord invoeren én een code invoeren die naar je mobiele telefoon is verzonden of een code van een app. Paswoord of pascode: een geheime combinatie die wordt gebruikt om toegang te krijgen tot iets. Deze kan verschillende vormen aannemen; je kunt bijvoorbeeld een viercijferige numerieke code hebben voor je telefoon en een veel complexer paswoord voor je e-mailaccount. Een vuistregel is dat je je paswoorden zo lang en ingewikkeld mogelijk moet maken als je kunt, maar ze nog altijd moet kunnen onthouden. Versleuteling: het proces waarbij informatie of gegevens worden omgezet in een code waardoor deze onleesbaar en ontoegankelijk wordt. Complexiteit: de bedoeling wanneer je een veilig paswoord creëert. Een paswoord is bijvoorbeeld complex als het een mix is van cijfers, speciale tekens (zoals $ of & ) en zowel kleine als hoofdletters. Hacker: een persoon die computers gebruikt om ongeoorloofde toegang te krijgen tot apparaten van andere mensen of organisatie en gegevens. Beveilig je geheimen 30

van 9 tot 14 jaar Beveilig je geheimen: Activiteit 1 Hoe maak je een sterk paswoord? Kinderen leren hoe je een sterk paswoord maakt en ervoor zorgt dat het geheim blijft. Doelstellingen Erkennen dat het belangrijk is hun paswoorden enkel met de ouders/voogd te delen. Meer weten over paswoorden die apparaten en identiteit beschermen. Begrijpen hoe je paswoorden kan maken die moeilijk te raden zijn en die je gemakkelijk kunt onthouden. De juiste beveiliging kiezen voor aanmeldingsinstellingen en tweefactorverificatie overwegen. Even praten Voorkomen is beter dan genezen Digitale technologie maakt het gemakkelijk om te communiceren met vrienden, klasgenoten, leraren en andere mensen. We kunnen op zo veel manieren contact leggen met de buitenwereld: via e-mail, sms en instant messages; in woorden, via foto s en filmpjes en met behulp van telefoons, tablets en laptops. (Hoe leg je contact met je vrienden?) Maar dezelfde tools die het ons gemakkelijk maken om informatie te delen, maken het ook voor hackers en oplichters eenvoudig om die informatie te stelen en te gebruiken om onze apparaten, onze relaties en onze reputatie te beschadigen. Beschermen betekent eenvoudige, slimme dingen doen, zoals schermvergrendeling op onze apparaten gebruiken, voorzichtig zijn met het plaatsen van persoonlijke informatie op apparaten die verloren of gestolen kunnen worden en vooral goede paswoorden kiezen. Weet iemand wat de twee meest gebruikte paswoorden zijn? (Antwoord: 1 2 3 4 5 6 en paswoord.) Laten we brainstormen over enkele andere slechte paswoorden. (Voorbeelden: volledige naam, telefoonnummer, het woord chocolade ). Wie denkt dat dit sterke paswoorden zijn?) Vervolg op de volgende pagina Beveilig je geheimen 31

Activiteit Laten we onze nieuwe vaardigheden oefenen door het paswoordspel te spelen. 1. Creëer paswoorden Elk gezinslid krijgt 60 seconden om een paswoord te creëren. 2. Vergelijk paswoorden Schrijf beide paswoorden op papier. 3. Stem! Voor het beste en bespreek welk van beide het sterkst is. Lessen Dit is een idee om een extra veilig paswoord te creëren: Denk aan een leuke zin die je kan onthouden. Het kan je favoriete songtekst zijn, de titel van een boek, een quote uit een film, enz. Kies de eerste letters of de eerste twee letters van elk woord in de zin. Verander enkele letters in symbolen of getallen. Kies enkele letters in hoofdletters en enkele in kleine letters. Het is belangrijk en leuk om sterke paswoorden te maken. Beveilig je geheimen 32

Richtlijnen om sterke paswoorden te creëren Dit zijn enkele tips om paswoorden te creëren waarmee je je persoonlijke info/ geheimen beschermt. Sterke paswoorden zijn gebaseerd op een beschrijvende zin die gemakkelijk te onthouden is en moeilijk door iemand anders te raden is zoals de eerste letters van de woorden van een favoriete titel of lied, de eerste letters van een zin over iets wat je hebt gedaan en bevatten een combinatie van letters, cijfers en symbolen Een voorbeeld: Ik ging naar de lagere school in Brussel tot mijn 12 jaar kan gebruikt worden om een paswoord te creëren: IgNdL$iBXLt12J. Gewone paswoorden zijn paswoorden die sterk zijn en niet gemakkelijk te raden zijn door slechte software, maar kunnen worden geraden door iemand die jou kent (bijvoorbeeld, Ik ging naar de lagere school in Brussel). Zwakke paswoorden gebruiken gewoonlijk persoonlijke informatie, zijn gemakkelijk te kraken en kunnen worden geraden door iemand die jou kent (bijvoorbeeld IkhouvanLisa of Ikhouvanchocolade ). DO s Gebruik een uniek sterk paswoord voor elk van je belangrijkste accounts. Gebruik minimaal acht tekens, maar liefst veel meer (zolang je ze maar onthoudt!). Gebruik combinaties van letters (hoofdletters en kleine letters), cijfers en symbolen. Zorg ervoor dat je je paswoorden kunt onthouden, zodat je ze niet moet opschrijven, wat riskant is. Verander je paswoord meteen als je weet of denkt dat iemand anders dan een vertrouwde volwassene het kan weten. Gebruik altijd sterke schermbeveiligingen op je apparaten. Stel altijd automatisch vergrendelen in, voor het geval ze in verkeerde handen terechtkomen. Overweeg een paswoordbeheerder, bijvoorbeeld een die ingebouwd is in je browser, om je paswoorden te onthouden. Zo kun je een uniek paswoord gebruiken voor elk van je accounts en hoef je ze niet allemaal te onthouden. DON Ts Gebruik geen persoonlijke informatie (naam, adres, e-mail, telefoonnummer, RSZnummer, de meisjesnaam van je moeder, geboortedata, enz.), of gewone woorden in je paswoord. Gebruik geen paswoord dat makkelijk te raden is zoals je bijnaam, enkel de naam van je school, je favoriete voetbalteam, een cijferreeks (zoals 123456), enz. En gebruik zeker niet het woord paswoord! Deel je paswoord niet met iemand anders dan je ouders of je voogd. Schrijf paswoorden nooit ergens op waar iemand ze kan vinden. Beveilig je geheimen 33

van 12 tot 14 jaar Beveilig je geheimen: Activiteit 2 Hou het voor jezelf Een ouder gebruikt een apparaat van de school om aan te tonen waar te kijken en waar te zoeken, wanneer je je privacyinstellingen aanpast. Doelstellingen Privacyinstellingen aanpassen voor de onlinediensten die ze gebruiken. Beslissingen nemen over het delen van informatie op de sites en services die ze gebruiken. Begrijpen wat tweefactor- en tweestapsverificatie betekenen en wanneer je die moet gebruiken. Even praten Privacy staat gelijk aan veiligheid Onlineprivacy en -beveiliging gaan hand in hand. De meeste apps en software bieden manieren om te bepalen welke informatie we delen en hoe. Wanneer je een app of website gebruikt, zoek je naar een optie zoals Mijn account of Instellingen. Hier vind je de privacy- en beveiligingsinstellingen waarmee je kan beslissen: Welke informatie zichtbaar is op je profiel. Wie berichten, foto s, filmpjes of andere inhoud die je deelt, kan bekijken. Door deze instellingen te leren gebruiken om je privacy te beschermen - en te onthouden ze up-to-date te houden - ben je zo veilig mogelijk online. Het is belangrijk te weten dat je ouders of voogd deze beslissing altijd samen met jou nemen. Activiteit Wat je nodig hebt: Een toestel thuis waarmee u een voorbeeld kunt geven van wat geschikt geacht wordt voor kinderen (bijv. uw eigen e-mailaccount of die van uw kinderen). 1. Verificatieopties Ik heb mijn laptop aangesloten op het projectiescherm. Laten we naar de instellingenpagina van deze app gaan. Hier zie je de keuzemogelijkheden: Je paswoord wijzigen Waarschuwingen ontvangen als iemand probeert in te loggen bij je account vanaf een onbekend apparaat Je onlineprofiel maken, inclusief foto s en filmpjes, alleen zichtbaar voor de door jou gekozen groepen familieleden en vrienden Tweefactorauthenticatie of tweestapsverificatie inschakelen Vervolg op de volgende pagina Beveilig je geheimen 34

2. Aanvullende verificatieopties Laten we het hebben over tweestaps- en tweefactorverificatie. Tweefactorverificatie: wanneer je je aanmeldt op je account, zijn er twee stappen nodig. Zo moet je bijvoorbeeld je paswoord invoeren EN ontvang je een code per sms die je binnen 10 minuten moet invoeren voordat ze vervalt. Twee-factorverificatie: dit systeem vereist twee soorten informatie om je aan te melden. Het kan bijvoorbeeld vragen om je normale paswoord en vingerafdruk. Welke privacy- en beveiligingsinstellingen zijn geschikt voor jou? Dat is iets om te bespreken met je ouder of voogd. Maar vergeet niet dat de belangrijkste beveiligingsinstelling in je hoofd zit: jij neemt de belangrijkste beslissingen over hoeveel, wanneer en met wie je persoonlijke gegevens wilt delen. Lessen Een sterk, uniek paswoord voor elk van je belangrijke accounts kiezen, is een goede eerste stap. Nu moet je ze onthouden en ook beveiligen. Je paswoorden opschrijven, is niet per se een slecht idee. Maar doe je dit, laat dan geen papiertje met je paswoorden rondslingeren, bijvoorbeeld op je computer of bureau. Beveilig de lijst en bescherm jezelf door hem ergens te verbergen. Beveilig je geheimen 35

vanaf 9 jaar Beveilig je geheimen: Activiteit 3 Interland: Schattentoren HELEEEEP! De toren is niet op slot, waardoor de waardevolle spullen van de Internaut, zoals persoonlijke informatie en paswoorden, een hoog risico lopen. Ontloop de hacker en bouw bij elke stap een onaantastbaar paswoord... om je geheimen voor eens en voor altijd te beveiligen. Open je webbrowser op je desktop of mobiel apparaat (bijv. tablet) en ga naar https://beinternetawesome.withgoogle.com/nl_be/interland/tower-of-treasure. Even praten Laat uw kinderen de Schattentoren spelen en gebruik onderstaande vragen om te bespreken wat ze geleerd hebben in de game. De meeste kinderen hebben er het meest aan wanneer ze alleen spelen, maar u kunt ze ook in groepjes van twee laten spelen. Dit kan heel zinvol zijn voor jongere leerlingen. Wat zijn de elementen van een supersterk paswoord? Wanneer is het belangrijk om in het echte leven sterke paswoorden te creëren? Welke tips heb je geleerd over hoe je dit kan doen? Wat is een hacker? Beschrijf het gedrag van dit personage en hoe hij het spel beïnvloedt. Ga je je gegevens door de Schattentoren anders beschermen in de toekomst? Noem iets dat je anders gaat doen nadat je deze lessen hebt geleerd en het spel hebt gespeeld. Maak drie oefenpaswoorden die supersterk zijn. Geef enkele voorbeelden van gevoelige informatie die je moet beschermen. Beveilig je geheimen 36