Wat is F tularensis (de veroorzaker van tularemie?)

Vergelijkbare documenten
Tele-ARENA (Telefonisch Aangenaam Refereren En Netwerken AMPHI) Zoönose onderzoek

Vragen en antwoorden over het Schmallenbergvirus Versie 14 februari 2012

Informatieblad MERS. Middle East Respiratory Syndromeconoravirus

Tularemie in Nederland, terug van weggeweest?

Palpabele lymfeklieren bij kinderen. Kinderarts-infectioloog

Biologische agentia bij waterschappen. Algemene inleiding. Biologische agentia: Werken met oppervlakte water 2013 v1.1

Kiezen én delen: De uitdaging bij integratie!

De Belgische Vereniging voor Kindergeneeskunde

Legionella. Annemarie Essink Longziekten

Brabant-Zuidoost. Zicht op Q-koorts. Ronald ter Schegget. arts infectieziektebestrijding. GGD Brabant-Zuidoost

Kinkhoest niet onder controle.

De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA DEN HAAG

Groep-B-streptokokken (GBS) en zwangerschap

Nederlands Centrum voor Beroepsziekten. Informatiemap Leptospirosen. Map voor professionals. A.P. Nauta, bedrijfsarts juli 1997 ACHTERGROND DIAGNOSE

MELDINGSCRITERIA TULAREMIE

Informatie over de Ziekte van Lyme en andere tekenbeetziekten.

MELDINGSCRITERIA TULAREMIE

Biologische agentia bij waterschappen. Algemene inleiding. Biologische agentia_werken met kadavers & zieke dieren 2013 v1.1

Influenza surveillance

Hepatitis E, wat moet je ermee?

Reizen door Europa, ongevaarlijk?

Papegaaienziekte. (Psittacose) Informatie over de ziekte en de procedures van de NVWA voor vogelhouders en -handelaren

Zoönose in aantocht! Help, wat nu?

Laat je niet steken door muggen of teken: Marieta Braks, Medisch Entomoloog RIVM

Tetanus. Presentatie C1A Hanneke Hall, fellow IC

Wilde fauna als reservoir van opkomende zoönosen. Thijs Kuiken 7e Nationale Symposium Zoönosen, Utrecht, 3 december 2013.

Q-koorts. Dr. Janna Munster AIOS gynaecologie Pathologendagen

Ebolavirus. Virologie, epidemiologie en infectiepreventie. Janette Rahamat-Langendoen Arts-microbioloog/viroloog

De Belgische Vereniging voor Kindergeneeskunde

Waarom vaccinatie zo belangrijk is voor konijnen

Legionella pneumophila. S.G.S Vreden, MD, PhD

Virussen zonder grenzen

Tularemie na 60 jaar terug in Nederland?

ONDERZOEK NAAR BRMO EN MRSA INFORMATIE VOOR PATIËNTEN

Centrum Zoönosen en Omgevingsmicrobiologie

Flavivirus serologie. Jean-Luc Murk, arts-microbioloog

Wat is Legionella? Legionella heeft een voorkeur voor temperaturen van C (onder 20 C overleeft de bacterie; boven 50 C sterft deze af)

Isolatie. Hygiëne en Infectiepreventie. Beter voor elkaar

Toxoplasmose bij de rode eekhoorn, een update

MRSA. Rini Eringfeld Specialist ouderengeneeskunde De Zorgboog

Het Adeno-Coli complex. Voorjaarsdag NBS 17 febr. 2018

Een patiënt met koorts en een eschar door tularemie

De nieuwe meldingsplicht voor tien ziekten Hans van Vliet RIVM-CIb 7 oktober 2008

CMV, EBV, Toxoplasma. Diagnostiek. Inge Gyssens Dienst infectieziekten Internist infectioloog

SAMENVATTING VOOR NIET-INGEWIJDEN Kattenkrabziekte. Diagnostische en klinische aspecten van Bartonella henselae infectie

De uitbraak van het zikavirus

Klimaat-adaptatie: mogelijke risico's van infectieziekten in groen en blauw en ontwikkeling van een nationaal versnellingsprogramma

Kinkhoest in Vlaanderen anno Dr. Luc Pattyn

IMPLEMENTATIE VAN ASTMA EN COPD IN DE HUISARTSENPRAKTIJK

Teken-encefalitis: Een teken aan de wand?

PATIËNTEN INFORMATIE. Clostridium difficile. Voorkom verspreiding

Bijlage VMBO-GL en TL

Malaria; standby treatment. 29 november 2013 Gini van Rijckevorsel Arts IZB bureau LCR/GGD Amsterdam

Een donatie met een staartje

Icterus na tropenbezoek. Sophie Willemse Maag-Darm-Leverarts Academisch Medisch Centrum

Informatieblad. Veilig en gezond werken. Lyme-ziekte. bron: website RIVM

INFECTIERISICO VERMINDEREN

Meticilline Resistente Staphylococcus aureus MRSA

Waar zit het probleem?

Overzicht. 1. Wat is PRRSv? 2. Welke ziektebeelden kan je zien? 3. Wat kunnen de financiële gevolgen zijn?

WEES WIJS, GA BESCHERMD OP REIS

Vragen en antwoorden over ebola

Zicht op Q-koorts. Kernboodschap

Informatieve brochure voor ouders/verzorgers van

Vaccinaties bij immuungecompromitteerde

Ziek van water? Verdiepende risico-inventarisatie en -evaluatie biologische agentia bij het werken met proceswater binnen Vlisco Netherlands B.V.

Handen wassen met zeep

Prevalentie en karakteristieken

Pneumonie. Corine Martens, huisarts Gregor Mannes, longarts

Antibiotica resistentie en ons water

Wat zijn infectieziekten

Informatie over de Ziekte van Lyme en andere tekenbeetziekten.

PATIËNTEN INFORMATIE. Clostridium difficile. Voorkom verspreiding

Meningokokkeninfecties. Geen kinderspel

Rundertuberculose. (Boviene tuberculose) Informatie over de ziekte en de procedures van de NVWA voor dierhouders

Groep B streptokokken en zwangerschap

Staatsblad van het Koninkrijk der Nederlanden

MRSA/ Methicilline Resistente Staphylococcus Aureus

MRSA-positief, wat nu?

Meningokokken. 04 februari 2011

Centraal Veterinair Instituut van Wageningen UR: onderzoek en business opportunity's

FECESDONATIE TOEPASSINGSMOGELIJKHEDEN EN UITKOMSTEN 13 OKTOBER

Ziekenhuizen. Waterpokken

Jaap T. van Dissel Afdeling Infectieziekten. Neuraminidaseremmers bij pandemie door Mexicaanse Griep Influenza A(H1N1)

LCI-richtlijn Tularemie Bijlage 3. Vragenlijst Osiris

Sectie Infectieziekten

Dengue A90-91 Knokkelkoorts, dengue hemorragische koorts, dengue shock syndroom

Samenvatting. Een complex beeld

De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA DEN HAAG. Datum 16 februari 2016 Betreft Kamervragen uitbraak Zikavirus

De Q koorts epidemie in Nederland

Een patiënt met koorts en een eschar door tularemie

Poliomyelitis. Ziektebeeld

Informatie over Clostridium difficile

Legionella pneumophila (veteranenziekte)

TBC Algemene toelichting

GRIEPVACCINATIE Waardoor komt het? Wat zijn de verschijnselen? Adviezen

Kinkhoest: niet alleen een kinderziekte!

Community-acquired pneumonie. Kliniek, verwekkersen antibioticabeleid. Michiel Bos(huisarts) en Sunita Paltansing/Elise Kraan. (artsen-microbioloog)

Aanwezigheid van MRSA-stam in Belgische varkenshouderij aangetoond in studie

Transcriptie:

Havensymposium 30 november Els van Nood, internist-infectioloog

Wat is F tularensis (de veroorzaker van tularemie?) 1 ik weet het werkelijk niet 2 een schimmel met het vermogen om koorts en ulcera te veroorzaken na contact met zoogdieren, bijvoorbeeld bij hazen 3 een intracellulair groeiende bacterie die zowel via muggen, teken, hazen en eekhoorns overgedragen wordt 4 een virus, in potentie te gebruiken voor biologische oorlogsvoering

Tularemie Wat is tularemie (ook alweer) Wat krijg je ervan Hoe stel je de diagnose Wat is de behandeling Welke consequenties heeft dit voor reizigers

No disclaimers Foto RIVM

1911

1800 Japan 1890 Noorwegen 1911 Tulare county, Californie 1925 Edward Francis >> Franciscella Tularensis Francisellaceae: Facultatief Gram negatief intracellulair groeiende bacteriën Maar 10-50 bacteriën> ziekte! Verschillende soorten: Soort F tularensis tularensis F tularensis holartica F tularensis mediaasiatica F tularensis novicida/hispaniensis Ziekte Meest virulent Minder virulent Minst virulent Weinig over bekend Google maps tulare country

To know tularemia is to know medicine passanten donor ontvanger reservoir

To know tularemia is to know medicine aerosol Muggen teken direct contact water modder

Alleen noordelijk halfrond Tussen 1953-2011 niet in nederland beschreven Sinds 2011 oplopende incidentie: Bij villen van hazen, door insectenbeet, door modderrace, en onduidelijke overdracht. In zweden: 6000 gevallen Bron RIVM/www.jagersvereniging.nl

RIVM

RIVM: Sinds 2016 meldingsplichtige ziekte (net als zika) Doel: kennis over ziektelast en transmissieroutes Sinds begin 2011 onderzoekt CVI dood gevonden hazen die bij het Dutch Wildlife Health Centre (DWHC) zijn aangeboden op tularemie.

Meer natuurreizen? Meer herkenning? Meer konijnen? Climate change? Toename in vectoren? Meer andere activiteiten? CDC, MMWR 2015

Vraag Welke klinische verschijnselen passen het best bij Tularemie? 1 koorts en huidafwijkinge 2 koorts en lymfklierzwelling 3 koorts 4 koorts en een longbeeld 5 alle bovenstaande

To know tularemia is to know medicine ziekte Incubatietijd 3-5 dagen (kan langer) (met koorts, nachtzweten, hoofdpijn, malaise) Ulceroglandulair (oculoglandulair)> 95% Glandulair Oropharyngeaal Pulmonale tularemie Typheuze tularemie >> vaak gemist??? Onbehandeld: 1 maand!! Sterfte 2% Asymptomatisch? Seroprevalentie Belgie 0.5%-2% De keukeleire 2017 VBZD

Ulceroglandulair Hanke, 2009 J Pediatrics, Limper/van Gorp NTVG 2009; CDC 2015; Marieke Zijlstra

Glandulair Zijlstra NTVG 2017; Marks, NEJM 2018

Limpel van Gorp 2009 Laboratorium Slecht te kweken (intracellulair) Speciale media (cysteine) noodzakelijk> Serologie> titerstijging na een week Wageningen bevestigt 16s RNA En: strikte voorzorgsmaatregelen bij verwerken van patientmateriaal

Bioterrorisme: klein inoculum voldoende, aerosol mogelijk, eerder aangetoond gebruikt als biologisch wapen Opgeslagen (WHO) expert committee: >> 50 kg of virulent F. tularensis dispersed as an aerosol over a metropolitan area with a population of 5 million, there would be an estimated 250,000 incapacitating casualties, including 19,000 deaths. CDC

Behandeling Beta lactam antibiotica iha niet effectief Klassiek erytromycine: niet alle stammen gevoelig, mn europa niet. Gentamycine 5 mg/kg Doxycycline 100 mg 2dd (14 dagen) Ciproxin 500 mg 2dd (14 dagen) Drainage lymfklier (isolatie!) Vaccin hier niet beschikbaar

Maar nu voor reizigers Wie lopen risico? Wie te informeren? Extra informatie verschaffen? Of er vooral aan denken als iemand ziek terugkomt?

Conclusie Tularemie: vector, amplifying host, passanten gevarieerde transmissie gevarieerde presentatie waarschijnlijk onderraportage Bij reizigers met bepaalde blootstelling hoort tularemie in je differentiaal diagnose Adviseer indien van toepassing Voor het laboratorium: aankondigen

Vragen nu of het komende jaar? De tropentelefoon 06-34951256

Bedankt voor uw aandacht

Toekomst Meer casus in Nederland Meer herkenning Nakazawa 2007 climate change Ryden 2009 climate change Ryden 2012 depending on musquitos

aerosolen muggen teken hazen water Aarde/modder Infectie bij de mens

Deze dia vertellen bij de volgende Complexe ecologische cyclus Terrestrische cyclus (hazen/ratten) & aquatische cyclus (bevers/woelmuizen) Van tularemie verdachte hazen zijn opvallend zwak en apathisch Gevoeligheid voor Tularemie verschilt per dier Een epidemische verheffing bij dieren loopt veelal parallel aan een verhoogde incidentie van tularemie bij mensen F tularensis supspecies tularensis: droge gebieden F tularensis supspecies holartica: natte gebieden Tamvik FEMS IMM 1996