DICHTER BIJ DE REALITEIT ONTWIKKELINGSPLANNING MET BIM Hoe de Oostenrijkse stad Linz een pionier werd op het gebied van 3D-stadsplanning 5 MINUTEN LEESTIJD
INLEIDING Linz een pionier op het gebied van 3D-stadsplanning 2 3D-modellen en geavanceerde visualisaties worden al sinds lange tijd in woningbouwprojecten gebruikt. Ontwikkelaars, besluitvormers, makelaars en de uiteindelijke bewoners krijgen hiermee op voorhand een nauwkeurig beeld van de architectuur en de omgeving, vaak maanden voordat de eerste paal wordt geslagen. Steeds meer stedenbouwkundigen slaan tegenwoordig een andere weg in. Dankzij nieuwe toepassingen als Building Information Modeling zijn de mogelijkheden van driedimensionale visualisatie aanzienlijk verbeterd. Het is nu veel eenvoudiger om een 3D-weergave te genereren van een hele wijk en deze te delen via digitale media. Maar tot voor kort was het voor grote infrastructuurprojecten en stadsplanning een heel ander verhaal. Vanwege prijs- en kostenoverwegingen werd meestal de toevlucht genomen tot conventionele plattegronden, tekeningen of geanimeerde, tweedimensionale weergaven een vaak onbevredigende oplossing die van de onervaren beschouwer nogal wat fantasie vereiste. Een van de pioniers op het gebied van BIM-modellen voor stadsplanning is de Oostenrijkse stad Linz, die al zijn georuimtelijke informatie in 3D beschikbaar heeft gesteld aan zijn inwoners.
LINZ EEN PORTRET Linz is met bijna 200.000 inwoners de derde stad van Oostenrijk. Op zijn grondgebied van 96 vierkante kilometer staan historische gebouwen die dateren uit de middeleeuwen zij-aan-zij met ultramoderne architectuur. De stad dankt zijn status als economisch centrum aan de textielindustrie en zijn binnenhaven aan de Donau. Linz was in 2009 culturele hoofdstad van Europa en werd in 2014 toegelaten tot het netwerk van "UNESCO Cities of Media Arts.
BUILDING INFORMATION MODELING 4 Een hele stad van bits en bytes I n een dynamische stad als Linz verandert het stedelijke landschap doorlopend. Dit vereist een doordachte planning, met name voor projecten die ingebed worden in een bestaand, historisch gegroeid stadslandschap. De planningsautoriteiten zijn daarom in een vroeg stadium van hun projecten 3D-visualisaties gaan gebruiken, zodat ze de haalbaarheid en gevolgen van de verschillende projectbenaderingen beter kunnen overzien. Bovendien worden deze modellen online gepubliceerd, waardoor het publiek deel uitmaakt van het besluitvormingsproces en eventuele bezwaren op voorhand geadresseerd en opgelost kunnen worden. De gemeente stelt sinds 2013 een uitgebreid 3D-stadsmodel beschikbaar aan alle inwoners van de stad. Geselecteerde bouwprojecten worden vanaf de beginstadia getoetst aan dit model. De stedenbouwkundigen van Linz kunnen hierdoor makkelijker overzien of een ontwerp bijvoorbeeld te omvangrijk is voor zijn omgeving. Er kunnen verschillende ontwerpen worden uitgeprobeerd om een afweging te maken van de voor- en nadelen van elk ontwerp: Wat zijn de gevolgen als het gebouw een verdieping hoger zou worden? Zou het zinvol zijn om het object breder maar minder hoog te maken? Om deze vragen te beantwoorden, hoeven alleen de polygonen maar veranderd te worden, het 3D-programma berekent de rest.
Een compleet 3D-model van de stad Linz op het internet
PROCESSEN VEREENVOUDIGEN Lego voor volwassenen 6 Een groot voordeel van Building Information Modeling is het gebruiksgemak. Het bouwen van dit soort structuren is bijna net als bouwen met Lego, aldus Günther Perchthaler, hoofd van het grafische team van de afdeling stadsplanning van Linz. Individuele elementen kunnen eenvoudig worden toegevoegd en gewijzigd. Om de omgeving te simuleren, valt men terug op georuimtelijke gegevens of andere informatie, zoals satellietbeelden of puntenwolken. Dankzij de fotorealistische rendering van individuele gebouwen of onderdelen daarvan, is het project niet langer een abstract idee. De 3D-visualisaties zijn met name nuttig voor gebouweigenaren en besluitvormers. Wij hebben geconstateerd dat hierdoor het besluitvormingsproces ten gunste of ten nadele van een bepaald bouwproject aanzienlijk kan worden versneld, vertelt Günther Perchthaler. Ik toon tijdens vergaderingen met architecten, gebouweigenaren en lokale politici meestal een 3D-model van het geplande gebouw. We creëren vaak meerdere varianten, zodat we kunnen overleggen en de beste oplossing voor iedereen boven tafel krijgen.
PROJECT EBELSBERG Bouwstudie biedt een blik in de toekomst 7 In het zuiden van Linz ligt de wijk Ebelsberg en het gelijknamige kasteelterrein. Er zou in het historische centrum een nieuw gebouw worden opgetrokken op een locatie tussen bestaande bebouwing en dit object moest harmonieus passen in de omgeving. Dit was echter geen geringe onderneming aangezien er bij bouwen tussen bestaande structuren een scala aan factoren meegewogen moet worden. Er werden eerst twee haalbaarheidsstudies uitgevoerd om de mogelijke oplossingen te onderzoeken. De nadruk lag hierbij vooral op de locatie van het gebouw, die zich op een helling bevindt, en hoe deze uitdaging te ondervangen. De belangrijkste besluitvormers konden met het 3D-model snel beoordelen waar mogelijke problemen zouden optreden en waar kansen lagen voor optimalisatie. Alleen in samenhang met de omgeving en de wijk is het duidelijk of een project daadwerkelijk gerealiseerd kan worden, vertelt Günther Perchthaler, en vat daarmee de uitdagingen van stadsplanning samen. Pas nadat verschillende modellen waren nagelopen, kreeg het bouwproject groen licht.
3D-rendering van het project Ebelsberg
DE TOEKOMST VAN BIM Infrastructuurprojecten duurzaam en economisch uitvoeren 9 De toepassing van Building Information Modeling neemt snel toe in de planning van infrastructuurprojecten. Volgens een internationaal onderzoek van McGraw Hill Construction zal het aantal gebruikers van BIM in de aankomende twee jaar bijna verdubbelen. Dit geeft de openbare sector de kans een verandering te initiëren naar snellere, efficiëntere en meer duurzame bouw. Gelet op de financiële situatie van veel gemeenten, kan deze paradigmaverschuiving van cruciaal belang zijn. Maar ook gebruikers profiteren van de mogelijkheden die Building Information Modeling biedt. Er worden allerlei soorten gegevens in het model ingevoerd, waarna alle betrokkenen kunnen samenwerken aan het project. Hierdoor wordt de planningscoördinatie vereenvoudigd en worden besluitvormingsprocessen versneld. Ook hier blijft Linz trouw aan zijn rol als pionier: geselecteerde projecten zijn beschikbaar in de cloud zodat alle bevoegde werknemers en besluitvormers de meest actuele status van het project kunnen bekijken. We zijn er trots op een van de eerste steden in Oostenrijk te zijn die georuimtelijke informatie in 3D beschikbaar stellen. Christian Ganhör, IKT Linz GmbH