Governance en kwaliteit van zorg 26 maart 2015 Yvonne Nijhuis Christian Huiskes
Governance en kwaliteit van zorg Brief Minister 22 januari 2015 Goed bestuur in de zorg (4 speerpunten) Medezeggenschap cliënten (Yvonne Nijhuis) Highlights Wkkgz (Yvonne Nijhuis) Beoogde wijzigingen Wet BIG (Yvonne Nijhuis) Brief Minister 22 januari 2015 Goed bestuur in de zorg Aanscherping verantwoordelijkheid bestuurders en toezichthouders (Christian Huiskes) Versterking extern toezicht een aanpak onbehoorlijk bestuur en wanbeleid (Christian Huiskes) 2
Kwaliteit en veiligheid in de zorg 3
Kwaliteit en veiligheid in de zorg 4
Kwaliteit en veiligheid in de zorg 5
Grote uitdagingen voor zorginstellingen Onverminderde aandacht voor kwaliteit en veiligheid in de zorg Omvangrijke en complexe veranderingen (transities WMO2015 en Jeugdzorg) Meer autonomie, dus ook eigen verantwoordelijkheid, maar ook: Strengere eisen aan bestuur en toezicht Risicodragende zorg- en vastgoedexploitatie (scheiden wonen/zorg, prestatiebekostiging en integrale tarieven) Innovatie en technische ontwikkelingen Kostenbeheersing, efficientie en effectiviteit van zorg Krappe arbeidsmarkt / vraag naar hooggekwalificeerd personeel Behoefte aan flexibele inzet personeel, maar: beperking flexibele contracten; WWZ 6
Goed bestuur in de zorg Inhoud brief; speerpunten van beleid: Aanscherping verantwoordelijkheid over en weer bestuurders en toezichthouders Versterking extern toezicht en aanpak van onbehoorlijk bestuur en wanbeleid Optimaliseren checks and balances langs de weg van medezeggenschap Stimuleren van debat over goed bestuur In de loop van 2015 nadere concretisering Bestaande wetgeving governance (bijlage overzicht) Veldnormen: Zorgbrede Governancecode 2010 / Governancecommissie gezondheidszorg Gedragscode voor de goede bestuurder 2007 (NVZD) als onderdeel van model ao Toolkit toezicht gezondheidszorg (NVTZ/NVZD) Ontwikkelingen: accreditatie bestuurders NVZD ; toezichthouder 2.0.2.0 NVTZ 7
Medezeggenschap cliënten Belangrijkste veranderingen Voor alle vormen van zorg (ook curatieve) Naast de cliëntenraad kunnen ook andere vormen van medezeggenschap worden ingericht (met de wettelijke bevoegdheden conform de Wmcz). Er zal sprake zijn van een cliëntvertegenwoordigend orgaan in plaats van een cliëntenraad; Het kabinet laat momenteel onderzoek doen naar de ervaringen met de reikwijdte en (vernieuwende) vorm(en) van medezeggenschap in de huidige praktijk; Voor onderwerpen die de directe leefomgeving van cliënten betreffen, komt een instemmingsrecht (nu verzwaard adviesrecht). Het instemmingsrecht is overigens geen vetorecht; De financiering van cliëntenraden wordt verbeterd (onder meer worden genoemd: faciliteiten, middelen voor reguliere werkzaamheden en scholingskosten); Het enquêterecht voor cliëntenraden bij de Ondernemingskamer wordt een wettelijke bevoegdheid; De IGZ houdt toezicht op de wettelijke verplichting van zorgaanbieders in het kader van de inrichting van de medezeggenschap. 8
Medezeggenschap cliënten Enquêterecht O.g.v. de Wet Toelating Zorginstellingen (WTZi, 2006) zijn instellingen die de rechtsvorm van een stichting of vereniging hebben verplicht om enquêtebevoegdheid toe te kennen (via statuten) aan een orgaan dat de cliënten vertegenwoordigt (veelal cliëntenraad); Enquêteonderzoek: onderzoek naar mogelijk wanbeleid (onjuist beleid) binnen zorginstelling; Bij toewijzing verzoek: ook vergaande tijdelijke voorzieningen, zoals tijdelijke schorsing van een besluit, maar ook een of meer leden van de raad van bestuur en/of van het toezichthoudende orgaan Blijkt uit het onderzoek dat sprake is van daadwerkelijk onjuist beleid: verdergaande maatregelen, zoals ontslag van leden van de raad van bestuur en/of van het toezichthoudende orgaan Sherpa, Ilmarinen, Zorgcentra de Betuwe (2010); OK honoreert verzoeken van cliëntenraden tot onderzoek naar wanbeleid Zuwe Hofpoort Ziekenhuis, patiëntenraad St. Maartenkliniek (2014) Stevig wapen van cliëntenraad; maar kan niet lichtvaardig worden ingezet 9
Highlights Wkkgz Waarom nieuwe wet? Eisen ten aanzien van kwaliteit, klachten en geschillen en het toezicht daarop ook van toepassing verklaren op solistisch werkende zorgverleners, aanbieders van cosmetische ingrepen (voor zover deze ingrepen niet onder de Wet BIG vallen) en niet-reguliere zorg (alternatieve geneeswijzen) => IGZ kan ingrijpen bij excessen; Bescherming bieden voor melders en zorgverleners die fouten hebben gemaakt in het kader van de systemen van veilig incident melden (VIM) -> melden stimuleren en leren van fouten; Definitie is nu: goede zorg, kwaliteitsaspecten als veiligheid van zorg en bejegening maken explicieter deel uit van de definitie van goede zorg; Uitbreiding meldplicht zorgaanbieders bij IGZ met meldplicht bij geweld in de zorgrelatie en ontslag van zorgverleners wegens ernstig disfunctioneren. 10
Highlights Wkkgz Laagdrempelige klachten- en geschillenbehandeling Niet langer verplichte onafhankelijke klachtencommissie Wel verplicht: klachtenfunctionaris of cliëntenvertrouwenspersoon voor informatie, bemiddeling, ondersteuning en advies bij indienen klacht; afhandeling/oordeel binnen 6 weken (!), uiterlijk 10 weken bij bijzondere omstandigheden; schriftelijke mededeling aan klager Mogelijkheid om toekennen schadevergoeding in klachtenregeling op te nemen Verplichte aansluiting bij externe geschillencommissie; voor klachten en schadeclaims tot 25.000,- (direct of in beroep); Cie geeft bindend advies; uitspraken zijn openbaar maar alleen tot zorgaanbieder herleidbaar; worden door Inspectie als signaal gebruikt Geschillencommissie kan melding doen bij Inspectie van structurele misstanden Eis om klachtenregeling en geschillencommissie helder onder de aandacht van cliënten te brengen 11
Highlights Wkkgz Verplichtingen zorgaanbieder in het kader van Goede zorg Vergewisplicht, schriftelijke overeenkomst en VOG Vergewissen functioneren in verleden van in te zetten zorgverleners (zie AMvB) Schriftelijke overeenkomst met in te schakelen zorgverleners (overeenkomst van opdracht, toelatingsovereenkomst?) VOG (niet meer standaard zoals beoogd, zie AmvB) Verplichte (interne) meldingsprocedure incidenten patiëntenzorg (zie AMvB) Persoonsgegevens m.b.t. interne incidenten (zonder toestemming) verwerken in register; doch waarborgen privacy Geheimhoudingsplichtigen mogen persoonsgegevens zonder toestemming verstrekken voor onderzoek incident Gegevens in register m.b.t. intern gemelde incidenten zijn niet openbaar en kunnen niet in een procedure worden gebruikt (m.u.v. strafrecht indien redelijkerwijs niet op andere wijze gegevens te achterhalen)! 12
Highlights Wkkgz Verplichtingen zorgaanbieder in het kader van Goede zorg Informatieplicht zorgaanbieder Informatierecht cliënt om weloverwogen keuze te maken, o.a. tarieven, kwaliteit en ervaringen van cliënten met die zorg Verplichte meldingen aan cliënt, wettelijk vertegenwoordiger of nabestaande van incidenten, die merkbare gevolgen hebben (aard en toedracht) + aantekening daarvan in dossier Verplichte melding calamiteiten Verplichte melding calamiteiten en geweld in de zorgrelatie aan IGZ, alsmede de opzegging, ontbinding of niet voortzetting van een overeenkomst als bedoeld artikel 4 lid 1 onderdeel b, wegens ernstig tekortschieten in functioneren (zie AMvB) 13
Highlights Wkkgz Uitvoeringsbesluit (AMvB) Werkt diverse onderwerpen uit, bv. VOG : alleen in AWBZ-zorg (Wlz) dan wel geneeskundige geestelijke gezondheidszorg (GGZ) waarbij cliënt gedurende minimaal een etmaal in een accommodatie verblijft + enkel nieuwe werknemers; Verplichte interne procedure melden van incidenten hebben, verplichting opnemen gegevens daarover in register (VIM) Verplichting klachtenregeling te treffen; Verplichting Meldcode huiselijk geweld en kindermishandeling te hebben Uitwerking verplichte meldingen aan IGZ en wijze van behandeling daarvan 14
Highlights Wkkgz Uitvoeringsbesluit (AMvB) Uitwerking regeling verplichte meldingen aan IGZ ex artikel 11 Wkkgz: Algemeen (wijze van melden en inhoud van de melding) Calamiteiten en geweld in de zorgrelatie (onderzoek zorgaanbieder en evt. onderzoek door IGZ) Ontslag in verband met ernstig disfunctioneren (IGZ nodigt betrokken zorgverlener uit voor gesprek in verband met vaststelling van eventuele situatie die voor veiligheid cliënten of zorg een bedreiging kan betekenen) Andere meldingen (wijze van afhandeling) Vergewisplicht werkgever bij nieuw aan te nemen zorgpersoneel (criterium artikel 25 Wkkgz) 15
Beoogde wijzigingen Wet BIG N.a.v. aanbevelingen tweede evaluatie Wet BIG Beroepenregulering Wettelijke plicht tot vermelding van het BIG nummer Uitbreiding eisen herregistratie (verplichte bij- en nascholing, en intercollegiale toetsing) Wijziging regeling voorbehouden handelingen (cosmetische ingrepen, laseren, flexibilisering van de regeling) Tuchtrecht Tuchtrecht blijft tijdens schorsing van kracht Voorlopige voorziening op korte termijn bij tuchtrechter op aangeven van IGZ Opleggen beroepsverbod (breder verbod dan doorhaling van de inschrijving) Juiste klachten bij Tuchtcollege, mogelijkheid kostenveroordeling en wijziging klacht tijdens vooronderzoek 16
Belang van governance in de zorg Relatie goed bestuur/toezicht en kwaliteit en veiligheid zorg Checks and balances verantwoordelijkheid voor goede, veilige en continue zorg kennis over wat er in de zorginstelling speelt openheid over fouten en misstanden, ook extern aanspreekbaar en afrekenbaar op falend bestuur/toezicht 17
Plannen van de Minister van VWS Brief aan de TK van 19 september 2013 (TK 2013-2014, 32 012, nr. 15): voorstel wet goed bestuur in de zorg Brief aan de TK van 22 januari 2015 (TK 2014-2015, 32 012, nr. 23): geen separaat wetsvoorstel, maar kijken naar bestaande regelgeving verbeteringen: balans tussen regelgeving en eigen verantwoordelijkheid zorginstellingen 18
Aanscherpen verantwoordelijkheden en aansprakelijkheid Verantwoordelijkheden expliciet en scherper vastleggen in statuten, zodanig dat bestuurders/toezichthouders bij jaarlijkse evaluatie een kritisch gesprek aangaan over functioneren Aanvulling van de Zorgbrede Governancecode 1. benoeming bestuurder specifiek verantwoordelijk voor kwaliteit (en veiligheid) zorgverlening aansprakelijkstelling vergemakkelijken besturen = collectieve verantwoordelijkheid = hoofdelijke aansprakelijkheid, tenzij disculpatie 19
2. vergewisplicht raad van toezicht bij benoeming bestuurder is de bestuurder geschikt om de functie uit te oefenen? beoordeling van bekwaamheid en deskundigheid a.h.v. profielschets/functie-eisen en o.g.v. referenties Verklaring omtrent Gedrag? 3. verplichte accreditatie voor bestuurders/toezichthouders en inschrijving in een register 20
Zorgbrede Governancecode moet gelden voor alle zorginstellingen (ook niet-leden van de BoZ ) Verbetering toezicht op naleving van de Zorgbrede Governancecode: door een (onafhankelijke) monitoring commissie door de IGZ gericht op kwaliteit en veiligheid (goed bestuur en normen Zorgbrede Governancecode) risicogericht toezicht verscherpt toezicht (o.g.v. Kwaliteitswet en WTZi) aanscherping Toezichtkader Bestuurlijke Verantwoordelijkheid voor kwaliteit en veiligheid 21
Plannen van de Minister voor V&J Ontwerpwetsvoorstel voor een Wet bestuur en toezicht rechtspersonen (TK 2013-2014, 33 750, nr. 31) Doel: verbetering kwaliteit van bestuur en toezicht bij verenigingen en stichtingen 1. mogelijkheid tot instelling van een toezichthoudend orgaan 22
2. bestuurders en toezichthouders moeten zich richten naar het belang van de rechtspersoon en zijn organisatie mogen bij een tegenstrijdig belang niet deelnemen aan de beraadslaging en besluitvorming kunnen hoofdelijk aansprakelijk zijn voor schade a.g.v. onbehoorlijke taakvervulling (art. 2:9 BW) - thans niet voor toezichthouders bij niet-commerciële stichtingen en (informele) verenigingen buiten faillissement 23
kunnen bij faillissement hoofdelijk aansprakelijk zijn voor het tekort in de boedel als het faillissement in belangrijke mate is veroorzaakt door een kennelijk onbehoorlijke taakvervulling (art. 2:138 BW) - thans alleen bij commerciële verenigingen en stichtingen 24
3. bestuurders/toezichthouders die het belang van de stichting zodanig schaden dat voortduren bestuurder-/toezichthouder-schap in redelijkheid niet langer kan worden geduld, kunnen op verzoek OM of belanghebbende door rechter worden ontslagen - thans art. 2:298 BW: ontslag bestuurder wegens gedragingen in strijd met wet of statuten (zonder twijfel over onrechtmatigheid) dan wel wegens financieel wanbeheer - bestuursverbod voor vijf jaren - ook bestuursverbod bij faillissement en frauduleus handelen (TK 2013-2014, 34 011) 25
26
27
HARTELIJK DANK VOOR UW AANDACHT EN GRAAG TOT ZIENS! 28