TULE - NEDERLANDS KERNDOEL 7 116 TULE inhouden & activiteiten Nederlands Kerndoel 7 De leerlingen leren informatie en meningen te vergelijken en te beoordelen in verschillende teksten. Toelichting en verantwoording Bij dit kerndoel gaat het erom dat leerlingen de informatie die ze verworven hebben bij het lezen van teksten (zie kerndoel 4 en 6) kunnen vergelijken en beoordelen. Dit kerndoel houdt in dat leerlingen: feitelijke informatie van meningen onderscheiden; informatie en meningen uit verschillende bronnen met elkaar vergelijken; informatie en meningen uit teksten kritisch beschouwen; de informatie en meningen op hun waarde beoordelen.
TULE - NEDERLANDS KERNDOEL 7 117
TULE - NEDERLANDS KERNDOEL 7: INHOUD 118 Inhoud groep 1 en 2 groep 3 en 4 groep 5 en 6 groep 7 en 8 I N H O U D aanbod van teksten als groep 1/2 + als groep 3/4 + als groep 5/6 + informatieve prentenboeken, krantenknipsels (vooral foto s met onderschrift) informatieve teksten informatieve en betogende teksten informatieve en betogende teksten informatie uit verschillende teksten (globaal) met elkaar vergelijken lezen en beoordelen als groep 1/2 + als groep 3/4 + als groep 5/6 + bepalen welke informatie wel/niet belangrijk is, in relatie tot eigen kennis kritisch lezen van informatie informatie uit verschillende bronnen met elkaar vergelijken proberen aan te geven waarom die informatie belangrijk is (koppelen aan studerend leesdoel) informatie beoordelen het waarheidsgehalte van berichten proberen te bepalen informatie op waarde schatten, ondermeer in relatie tot de bron informatie op internet kritisch selecteren, mede met het oog op betrouwbare en minder betrouwbare bronnen oordelen of een website al dan niet geschikt en betrouwbaar is als bron
groep 1 en 2 groep 3 en 4 groep 5 en 6 groep 7 en 8 kritisch lezen van meningen en opvattingen meningen herkennen (vooral meningen die expliciet zo worden aangeduid, bijvoorbeeld met behulp van signaalwoorden als ik vind en later ook meningen die implicieter in een mondelinge tekst voorkomen (dus niet met behulp van duidelijke signaalwoorden) onderscheid tussen feiten en meningen herkennen meningen uit verschillende bronnen met elkaar vergelijken argumenten voor een mening analyseren en vergelijken met de eigen mening technieken om te overreden in reclameteksten herkennen meningen beoordelen mening(en) uit de tekst vergelijken met eigen mening aangeven of je het wel of niet eens bent met de mening(en) uit de tekst argumenten ter ondersteuning van de eigen mening geven onderscheid tussen feiten en meningen zelf aanbrengen als groep 5/6 TULE - NEDERLANDS KERNDOEL 7: INHOUD 119
TULE - NEDERLANDS KERNDOEL 7: GROEP 1 EN 2 - ACTIVITEITEN 120 Groep 1 en 2 - Activiteiten Wat doen de kinderen? De kinderen bekijken, samen met de leraar, verschillende boeken en praten over verschillen en overeenkomsten, bijvoorbeeld: wat gebeurt er in het ene boek en in het andere boek? Ze bekijken, samen met de leraar, verschillende foto s in kranten of tijdschriften en bespreken wat er op de foto s te zien is; ze gaan daarbij in op verschillen en overeenkomsten. Wat doet de leraar? De leraar zorgt voor verschillende soorten boeken en teksten in de klas. Zij praat met de kinderen over de verschillen tussen boeken/teksten en laat kinderen verschillen ontdekken.
Groep 1 en 2 - Doorkijkje Pijlen wijzen de weg Meester Roy bespreekt met de kinderen nog een keer de grote plaat over de dierentuin. Een dag eerder heeft meester Roy een verhaal verteld over de dierentuin. Hij pakt het verhaal er nog eens bij en vraagt aan de kinderen wat er bij elke kooi met dieren te vertellen is. Op de plaat is nog veel meer te zien. Er staan allerlei pijlen op die je de weg wijzen. Wat vertellen die pijlen eigenlijk? Hoe weet je welke kant je op moet lopen? De meester heeft ook een stapel plaatjes met pijlen en dierenkooien gemaakt. Wat ze op de plaat zien proberen ze in de klas na te bootsen met behulp van de platen. Met tafels en stoelen, speelgoedbeesten en bouwmateriaal worden 'kooien' gemaakt. Tussen de kooien door lopen weggetjes. Met de pijlen geven de kinderen aan hoe er gelopen moet worden. Als de dierentuin klaar is lopen de kinderen met meester Roy door de dierentuin. Om de beurt vertellen kinderen hoe ze naar de volgende kooi gaan lopen en wat er bij de verschillende kooien te vertellen is. Ze gebruiken daarvoor ook de informatie die ze nog weten van het verhaal. TULE - NEDERLANDS KERNDOEL 7: GROEP 1 EN 2 - DOORKIJKJE 121
TULE - NEDERLANDS KERNDOEL 7: GROEP 3 EN 4 - ACTIVITEITEN 122 Groep 3 en 4 - Activiteiten Wat doen de kinderen? De kinderen bekijken, samen met de leraar, verschillende boeken en praten over verschillen en overeenkomsten, bijvoorbeeld: wat gebeurt er in het ene boek en in het andere boek? Ze bekijken, samen met de leraar, verschillende foto s in kranten of tijdschriften en bespreken wat er op de foto s te zien is; ze gaan daarbij in op verschillen en overeenkomsten. De kinderen bekijken, samen met de leraar, verschillende soorten boeken/teksten over eenzelfde onderwerp en praten over de verschillen. De kinderen werken bijvoorbeeld aan een thema en hebben daar boeken/teksten bij verzameld. De boeken/teksten hebben allemaal te maken met hetzelfde thema, maar belichten het op een andere manier. Ze vergelijken zelfgeschreven teksten over eenzelfde onderwerp. Ze leren hiermee dat je als auteur voor een eigen invulling van een onderwerp kunt kiezen. Ze vertellen wat ze van een tekst vinden. Ze leren ook dat anderen een andere mening over een tekst kunnen hebben. Wat doet de leraar? De leraar zorgt voor verschillende soorten boeken en teksten in de klas. Zij praat met de kinderen over de verschillen tussen boeken/teksten en laat kinderen verschillen ontdekken. De leraar stimuleert dat kinderen met elkaar praten over de verschillen tussen boeken/teksten. Zij helpt kinderen om de verschillen te zien tussen verschillende soorten boeken/teksten en om te kunnen beoordelen welke teksten ze geschikt vinden om mee te werken, bijvoorbeeld voor het maken van een informatief boekje. Zij bespreekt met de kinderen wat ze van een tekst vinden.
Groep 3 en 4 - Doorkijkje Wie vind je liever? "Juf", vraagt Alet uit groep 4, "wie vind jij liever, je vader of je moeder?" Daar moet juffrouw Iet diep over nadenken. "Ik vind mijn moeder heel lief, want ik kan altijd zo leuk met haar kletsen", zegt ze. "Maar ik vind mijn vader ook heel lief, want hij houd er van om lekker te fietsen met mijn kinderen en dan kan ik even op de bank een boek lezen." Dus eigenlijk kan ik niet zeggen wie ik het liefst vindt. Ik vind ze allebei lief vanwege iets anders. En jij dan?" Alet weet het ook niet. "Allebei even lief," zegt ze. De andere kinderen luisteren nu ook. "Dat kan niet, kiezen tussen je vader en je moeder", zegt Afke. "Want als je voor je vader kiest is het zielig voor je moeder en als je voor je moeder kiest, is het zielig voor je vader." "Weet je," zegt juf Iet. "Eigenlijk moet je niet bedenken wie je het liefst vindt, maar waarom je iemand lief vindt. Kijk, jullie krijgen allemaal twee blaadjes. Boven allebei de blaadjes zet je een naam van iemand die je lief vindt. Dat kunnen je vader en moeder zijn, maar ook je opa of de poes. Op het blaadje schrijf je waarom je diegene lief vindt. Het hoeft niet één ding te zijn, het kunnen er ook meer zijn." Als iedereen klaar is, mogen een paar kinderen voorlezen wat ze opgeschreven hebben. De anderen vergelijken dat met hun eigen lijst. Bas heeft opgeschreven: ik vint mijn kaavijaa lief. zijn oogen. zijn pootjus krabulun. hij lagt altijt naar mij. "Wat mooi, net een gedicht," zegt juffrouw Iet. TULE - NEDERLANDS KERNDOEL 7: GROEP 3 EN 4 - DOORKIJKJE 123
TULE - NEDERLANDS KERNDOEL 7: GROEP 5 EN 6 - ACTIVITEITEN 124 Groep 5 en 6 - Activiteiten Wat doen de kinderen? De kinderen bekijken, samen met de leraar, verschillende boeken en praten over verschillen en overeenkomsten, bijvoorbeeld: wat gebeurt er in het ene boek en in het andere boek? Ze bekijken, samen met de leraar, verschillende foto s in kranten of tijdschriften en bespreken wat er op de foto s te zien is; ze gaan daarbij in op verschillen en overeenkomsten. De kinderen bekijken, samen met de leraar, verschillende soorten boeken/teksten over eenzelfde onderwerp en praten over de verschillen. De kinderen werken bijvoorbeeld aan een thema en hebben daar boeken/teksten bij verzameld. De boeken/teksten hebben allemaal te maken met hetzelfde thema, maar belichten het op een andere manier. Ze vergelijken zelfgeschreven teksten over eenzelfde onderwerp. Ze leren hiermee dat je als auteur voor een eigen invulling van een onderwerp kunt kiezen. Ze vertellen wat ze van een tekst vinden. Ze leren ook dat anderen een andere mening over een tekst kunnen hebben. De kinderen herkennen de verschillen tussen informatieve en betogende teksten en de bedoelingen van de auteurs steeds beter. Ze krijgen meer zicht op de kenmerken van de verschillende soorten teksten. Zo zien ze in dat in betogende teksten de mening van de schrijver een belangrijke rol speelt, terwijl die in informatieve teksten meestal minder expliciet aan de orde is. Ze leren ook dat een schrijver van betogende teksten (bijvoorbeeld een advertentietekst) de lezer via argumenten probeert te overtuigen en tot actie probeert over te halen. Wat doet de leraar? De leraar zorgt voor verschillende soorten boeken en teksten in de klas. Zij praat met de kinderen over de verschillen tussen boeken/teksten en laat kinderen verschillen ontdekken. De leraar stimuleert dat kinderen met elkaar praten over de verschillen tussen boeken/teksten. Zij helpt kinderen om de verschillen te zien tussen verschillende soorten boeken/teksten en om te kunnen beoordelen welke teksten ze geschikt vinden om mee te werken, bijvoorbeeld voor het maken van een informatief boekje. Zij bespreekt met de kinderen wat ze van een tekst vinden. De leraar bespreekt met de kinderen de functies en tekstkenmerken van informatieve en betogende teksten. Zij stimuleert dat kinderen de informatie uit verschillende bronnen met elkaar vergelijken en er een waardeoordeel over geven. Zij bekijkt met de kinderen boodschappen in kranten, reclamedrukwerk en op internet en bespreekt met ze wat de bedoeling is van de auteur en welke technieken en argumenten de auteur gebruikt om lezers te overtuigen. Zij bespreekt of iets een mening of een feit is en leert kinderen het onderscheid te maken hiertussen. Zij stimuleert dat kinderen hun mening geven over een tekst en die ook kunnen beargumenteren. Zij verwoordt zelf regelmatig wat zij van bepaalde informatie vindt; of zij het relevant vindt, betrouwbaar, een mening of een feit. De kinderen vergelijken gevonden informatie uit verschillende bronnen met elkaar. Ze geven een waardeoordeel over de inhoud van een tekst. Ze kijken, met de leraar, kritisch naar boodschappen in krant, reclamedrukwerk en op internet en gaan na wat de bedoeling van de auteur is. Ze bespreken met elkaar of iets een mening of een feit is. Ze vertellen wat ze van een boek/tekst vinden en illustreren dit aan de hand
van voorbeelden en argumenten. Ze vergelijken hun mening met de mening in de tekst en formuleren een eigen mening. Groep 5 en 6 - Doorkijkje Reclame en meningen De kinderen krijgen twee verschillende soorten teksten. Een reclametekst en een tekst waar iemand zijn mening geeft over een onderwerp dat dicht bij de kinderen staat. Bij elke tekst schrijven ze kort op wat het doel is van de auteur. Ook onderscheiden ze feitelijke informatie van meningen. Vervolgens maken ze bij elke tekst een poster of een collage waarop het doel van de auteur en de essentie van de tekst naar voren komt. TULE - NEDERLANDS KERNDOEL 7: GROEP 5 EN 6 - DOORKIJKJE 125
TULE - NEDERLANDS KERNDOEL 7: GROEP 7 EN 8 - ACTIVITEITEN 126 Groep 7 en 8 - Activiteiten Wat doen de kinderen? De kinderen bekijken, samen met de leraar, verschillende boeken en praten over verschillen en overeenkomsten, bijvoorbeeld: wat gebeurt er in het ene boek en in het andere boek? Ze bekijken, samen met de leraar, verschillende foto s in kranten of tijdschriften en bespreken wat er op de foto s te zien is; ze gaan daarbij in op verschillen en overeenkomsten. De kinderen bekijken, samen met de leraar, verschillende soorten boeken/teksten over eenzelfde onderwerp en praten over de verschillen. De kinderen werken bijvoorbeeld aan een thema en hebben daar boeken/teksten bij verzameld. De boeken/teksten hebben allemaal te maken met hetzelfde thema, maar belichten het op een andere manier. Ze vergelijken zelfgeschreven teksten over eenzelfde onderwerp. Ze leren hiermee dat je als auteur voor een eigen invulling van een onderwerp kunt kiezen. Ze vertellen wat ze van een tekst vinden. Ze leren ook dat anderen een andere mening over een tekst kunnen hebben. De kinderen herkennen de verschillen tussen informatieve en betogende teksten en de bedoelingen van de auteurs steeds beter. Ze krijgen meer zicht op de kenmerken van de verschillende soorten teksten. Zo zien ze in dat in betogende teksten de mening van de schrijver een belangrijke rol speelt, terwijl die in informatieve teksten meestal minder expliciet aan de orde is. Ze leren ook dat een schrijver van betogende teksten (bijvoorbeeld een advertentietekst) de lezer via argumenten probeert te overtuigen en tot actie probeert over te halen. Ze vergelijken gevonden informatie uit verschillende bronnen met elkaar. Ze geven een waardeoordeel over de inhoud van een tekst. Ze kijken, met de leraar, kritisch naar boodschappen in krant, reclamedrukwerk en op internet en gaan na wat de bedoeling van de auteur is. Ze bespreken met elkaar of iets een mening of een feit is. Wat doet de leraar? De leraar zorgt voor verschillende soorten boeken en teksten in de klas. Zij praat met de kinderen over de verschillen tussen boeken/teksten en laat kinderen verschillen ontdekken. De leraar stimuleert dat kinderen met elkaar praten over de verschillen tussen boeken/teksten. Zij helpt kinderen om de verschillen te zien tussen verschillende soorten boeken/teksten en om te kunnen beoordelen welke teksten ze geschikt vinden om mee te werken, bijvoorbeeld voor het maken van een informatief boekje. Zij bespreekt met de kinderen wat ze van een tekst vinden. De leraar bespreekt met de kinderen de functies en tekstkenmerken van informatieve en betogende teksten. Zij stimuleert dat kinderen de informatie uit verschillende bronnen met elkaar vergelijken en er een waardeoordeel over geven. Zij bekijkt met de kinderen boodschappen in kranten, reclamedrukwerk en op internet en bespreekt met ze wat de bedoeling is van de auteur en welke technieken en argumenten de auteur gebruikt om lezers te overtuigen. Zij bespreekt of iets een mening of een feit is en leert kinderen het onderscheid maken hiertussen. Zij stimuleert dat kinderen hun mening geven over een tekst en die ook kunnen beargumenteren. Zij verwoordt zelf regelmatig wat zij van bepaalde informatie vindt; of zij het relevant vindt, betrouwbaar, een mening of een feit. De leraar stimuleert dat kinderen een kritische houding ten aanzien van teksten ontwikkelen, onder andere door zichzelf altijd bepaalde vragen te stellen bij het lezen. Zij bekijkt met de kinderen boodschappen in kranten, reclamedrukwerk en op internet en bespreekt met ze wat de bedoeling is van de auteur en hoe je kunt beoordelen of de informatie betrouwbaar is. De kinderen vertellen wat ze van een boek/tekst vinden en illustreren dit aan de hand van voorbeelden en argumenten.
Ze vergelijken hun mening met de mening in de tekst en formuleren een eigen mening. De kinderen lezen kritisch, ontdekken onjuistheden en tegenstrijdigheden in een tekst. Ze stellen zich bij het lezen telkens vragen, zoals: is de informatie wel relevant? is de informatie betrouwbaar? is dit een mening of een feit? wat vind ik van deze mening? wat doe ik met deze informatie? Ze denken zelfstandig na over het waarheidsgehalte van berichten. Ze gaan na of iets een mening of een feit is en of het uit betrouwbare bron komt. Ze kijken kritisch naar boodschappen in kranten, reclamedrukwerk en op internet en gaan na wat de bedoeling van de auteur is en wat voor technieken en argumenten hij gebruikt. Ze gaan bij een website na of de informatie uit betrouwbare bron komt. Ze geven in eigen woorden weer wat hen in een tekst wel en niet bevalt. TULE - NEDERLANDS KERNDOEL 6: GROEP 7 EN 8 - ACTIVITEITEN 127
TULE - NEDERLANDS KERNDOEL 6: GROEP 7 EN 8 - DOORKIJKJE 128 Groep 7 en 8 - Doorkijkje Twee berichten Groep 8 krijgt twee krantenberichten. "Kijk," zegt meester Arnold. "Dit zijn twee berichten en ze gaan er allebei over dat prinses Maxima haar derde kindje verwacht" Dit is het eerste bericht. Luister maar: Diverse bronnen rond de Argentijnse familie van prinses Máxima en bronnen rond het Koninklijk Huis hebben gemeld dat de prinses in blijde verwachting zou zijn van haar derde kind. Dit meldt het blad ZIJ Online. Máxima en kroonprins Willem-Alexander zouden dit aan hun ouders hebben gemeld tijdens een diner toen het paar met de koningin in Argentinië verbleef. Prinses Máxima zou in de eerste helft van december bevallen van haar derde kind. De Rijksvoorlichtingsdienst heeft tot op heden het bericht nog niet bevestigd, of ontkend. Normaal blijft de dienst stil totdat de zwangerschap minimaal drie maanden heeft geduurd. In de Argentijnse pers gingen er vorige week al geruchten dat Máxima zwanger zou zijn. Argentijnse royaltykenners viel het op dat de prinses niet meer rookte, en dat ze haar glas champagne niet leegdronk, maar er slechts aan nipte. Eerder - op 17 maart jl. - werd al eens melding gemaakt van een mogelijke zwangerschap van de prinses. Of de prinses toen ook al zwanger was, zal dus later bekend worden, mits de Rijksvoorlichtingsdienst het nieuws bekend maakt. En dit is het tweede bericht: Prinses Máxima is opnieuw zwanger, zo heeft de Rijksvoorlichtingsdienst bekendgemaakt. Het derde kind van prins Willem-Alexander en prinses Máxima wordt in de tweede helft van april verwacht. Het paar laat weten "dankbaar en blij" te zijn. De behandelend arts heeft Máxima geadviseerd het de komende weken wat rustiger aan te doen. Volgens de Rijksvoorlichtingsdienst zal dat geen gevolgen hebben voor Máxima's openbare programma. Zo gaat de prinses volgens afspraak donderdag naar het Tropenmuseum in Amsterdam en reist ze in oktober met haar man naar Australië en Nieuw-Zeeland. Het prinselijk paar heeft al twee dochtertjes: prinses Catharina-Amalia (roepnaam Amalia) en prinses Alexia. Catharina-Amalia Beatrix Carmen Victoria werd op 7 december 2003 geboren in het Bronovo Ziekenhuis in Den Haag. Zij is - na de Prins van Oranje - tweede in de lijn van troonopvolging. Haar zusje Alexia, voluit Alexia Juliana Marcela Laurentien, kwam op 26 juni 2005 ter wereld.
Ik wil graag dat jullie de informatie in deze twee krantenberichten met elkaar vergelijken. Je maakt onderscheid tussen feiten en meningen zoals we dat eerder geleerd hebben en je kijkt wat het verschil is tussen beide berichten." De kinderen gaan aan het werk. Ze komen er achter dat het eerste bericht bijna helemaal gebaseerd is op geruchten, terwijl in het tweede feiten centraal staan. Het tweede bericht is betrouwbaarder dan het eerste. Meester Arnold heeft twee bladen meegenomen. Het ene is een roddeltijdschrift en het andere een dagblad. Samen met de kinderen vergelijkt hij de berichtgeving in beide bladen. Hij vraagt ze te kiezen welk van de berichten dat ze hebben gelezen eerder in het eerste en welk van de berichten eerder in het roddelblad en welk eerder in de krant zou thuishoren. TULE - NEDERLANDS KERNDOEL 7: GROEP 7 EN 8 - DOORKIJKJE 129