Johannes evangelie Handleiding kringleiders Een uitgave van Navigators Studenten Verenigingen
De Navigators vormen een interkerkelijke organisatie, actief in meer dan 100 landen. Zij willen een bijdrage leveren aan Jezus opdracht om heen te gaan en discipelen te maken (Mattheüs 28:18-20). Ze doen dat door middel van persoonlijke begeleiding, conferenties, cursussen en het uitgeven van boeken en gespreksmateriaal. Johannes evangelie Eerste druk: augustus 2006
INTRODUCTIE Je hebt deze bijbelstudie voor je liggen. Ik vermoed dat je hieraan begint omdat je God (beter) wilt leren kennen en vertrouwen. Waarschijnlijk wil je ook meer van jezelf begrijpen om beter met jezelf en anderen om te kunnen gaan. Leven is immers een kunst en wellicht kan de schepper je er zinvolle en nuttige raad over geven. De mens heeft het intieme contact met God verloren, zegt de bijbel. Gedreven door zijn wens met eigen kennis van goed en kwaad te leven is er scheiding gekomen tussen God en Adam. Ook tussen Adam en Eva. Sindsdien verstopt de mens zich voor de ander en voor zijn God. Maar we kunnen Godzijdank weer een innige relatie met God opbouwen. Dat houdt meer in dan veel bijbel lezen of bidden. Echte intimiteit met God ontwikkelen is een lang proces, gekenmerkt door het loslaten van eigen (voor)oordelen, veilige gedachten en gevoelens. Van dingen waaraan je je verbonden voelt of gebonden bent, zodat je naakt en onbeschermd voor Hem durft te staan. Dan durf je ook alles eerlijk met Hem te bespreken. Dan ervaar je zijn woorden niet als bedreigend of beperkend, maar juist als genezend en bevrijdend. Hoe ontstaat zo n diep vertrouwen? En hoe groeit het? Door te luisteren ontstaat geloof, zegt de bijbel, en wat men beluistert is de verkondiging van Christus. Die boodschap moet goed tot ons doordringen. Die moet door onze vooroordelen heen dringen. Want of we het nu toegeven of niet, we hebben allemaal (voor)oordelen over God, over geloof en over ons zelf. En meer dan we in de gaten hebben, beïnvloeden vertekende voorstellingen onze verwachtingen en onze keuzes. Veel mensen weten wel dat het goed zou zijn om de bijbel wat meer en wat grondiger te lezen. Het woord van God is immers de enige hoop die we hebben als we God willen leren kennen. Als we de woorden van onze schepper beluisteren zullen we onszelf veel beter begrijpen. Gods woord belooft zelfs dat dit een sterk genezende uitwerking op ons zal hebben. Maar het lukt veel mensen niet om serieus aandacht aan de bijbel te besteden. Waarom eigenlijk niet? Vaak worden de volgende redenen aangegeven. 1. Ik heb het te druk. We hebben tijd om te eten, tv te kijken, te sporten of vrienden op te zoeken. Met andere woorden, we hebben wel tijd voor zaken die we echt belangrijk vinden. Maar voor velen van ons is bijbelstudie niet belangrijk genoeg. Ook zonder dat lukt het aardig om te leven, denken we. En een oppervlakkige blik op mensen om ons heen lijkt deze veronderstelling te bevestigen. 2. De bijbel is te moeilijk om te begrijpen. Daar zit iets in. Er zijn makkelijker boeken te vinden. Het is geschreven door mensen in een andere cultuur met een eigen geschiedenis, eigen gebruiken en eigen manier van vertellen. Het ontdekken van de waarheid voor ons vereist dan ook aandacht, energie en openheid. Toch hebben mensen van alle volken, van elke cultuur, sociale laag of tijdperk laten zien hoe de boodschap begrepen kan worden en levensveranderend kan zijn. Door de eeuwen heen hebben mensen waar ook ter wereld er alles voor over gehad om de inhoud van dit boek tot zich te laten doordringen. Het moet dus wel kunnen, wie of waar je ook bent. 3. Ik vind het saai, het spreekt me niet aan. Als je de tekst niet begrijpt, klopt dat natuurlijk. Niet alleen dat, duizend andere visuele en muzikale signalen schreeuwen dagelijks om je aandacht. En bij veel daarvan hoef je niet of Johannes evangelie 1
nauwelijks na te denken. Als passieve kijker of luisteraar consumeer je vooral. Dat is makkelijker. Maar wat je in de bijbel kunt ontdekken, belooft je veel meer te geven dan een kick van het moment of wat aangename afleiding. We noemen de bijbel niet voor niets Gods woord. We geloven dat God gesproken heeft en nog steeds spreken wil. Daarom vragen we Hem ons de ogen te openen, zodat zijn woorden tot ons doordringen. Dat we niet gevangen blijven in onze vooroordelen of ons beperkt gezichtspunt. Zo verheldert zijn visie ons zicht. Dat lucht op. Bij zorgvuldig lezen van Gods woord kom je daarin mannen en vrouwen tegen die soorgelijke dingen meemaakten als wij: onbegrip, verlatenheid, gezinsproblemen, politieke onrust of financiële moeilijkheden. Ze twijfelden, maakten fouten, zondigden en toch werkte God in hun leven. Sommigen van hen werden vrienden van God. We kunnen heel veel van hen leren. Dat vraagt van ons alleen wel reflectie en openheid. 4. Ik kan ook zonder. Niet iedereen durft dat zo openlijk uit te spreken. Maar velen ook christenen laten zien dat ze dit eigenlijk waarschijnlijk onbewust geloven. Daarom komen ze er niet aan toe om de bijbel te bestuderen. Ik hoop dat jij eerlijk met jezelf en met God bent en je door een andere overtuiging wilt laten leiden. Maar overtuigingen groeien door ervaring. Met andere woorden, als je eenmaal leert Gods woord bewust tot je te laten doordringen en er de beloofde ervaring mee opdoet, dan krijg je de smaak te pakken. Dan kun je er niet meer zonder! Passief of actief lezen Laat voorlopig de commentaren of je Bible for Dummies nog even liggen. Ik raad je aan om eerst gewoon de bijbel te lezen en wat je leest dan voor zichzelf te laten spreken. Blijf daarbij niet passief, schakel je grijze cellen in! Stel jezelf vragen zodat de inhoud beter tot je doordringt. Twee methoden zou ik je willen aanreiken die mij door de jaren heen hebben geholpen. 1. Lees het hoofdstuk of het gedeelte en stel jezelf drie vragen: a. Wat zegt me dit gedeelte over God (Jezus Christus)? b. Wat zegt het me over de mens? c. Wat betekent dat voor mij vandaag? Wat doe ik ermee deze week? Het is mogelijk dat het gedeelte God niet expliciet noemt. Maar toch kan het je belangrijke dingen laten zien over God. Zijn al of niet ingrijpen leert ons iets over hem. Misschien wordt God op een bepaalde manier beschreven, genoemd of aangeroepen. Dat toont ons iets over Hem. Zo ook is het zinvol stil te staan bij wat het gedeelte ons toont over mensen, over hun geloof of ongeloof. Over hun corruptie of over hun moed. Vraag jezelf af waarom zij zich zo gedroegen. Let op wat God erover zegt, wat hij daarin het meest waardeert of belangrijk vindt. Kan verrassend anders zijn. Dat zegt ons iets over Hem en ook over zijn visie met betrekking tot de mens. Niet onbelangrijk, lijkt me. Maak het persoonlijk. Wat herken je bij jezelf? Wat kun jij ervan leren? Hoe kun jij je erdoor laten inspireren of waarschuwen? Wees zo concreet mogelijk, probeer reële mogelijke toepassingen te beschrijven. 2. Lees het gedeelte met drie wijzen van benadering in je achterhoofd. a. observatie: wat staat er eigenlijk? b. interpretatie: wat betekent dit? c. toepassing: wat betekent het voor mij, wat kan ik daarmee doen? Johannes evangelie 2
Het is opmerkelijk wat mensen zien of horen als hun informatie wordt aangereikt. Allerlei connotaties, ervaringen of verwachtingen kleuren wat doorgegeven wordt. Ook aan God zijn allerlei dingen toegedicht die je in de bijbel niet zult kunnen vinden. Deze opvattingen hebben de communicatie met Hem wel verhinderd of behoorlijk beperkt. Observatie Bij het lezen is het daarom belangrijk om observatie en interpretatie van elkaar te scheiden. Eerst kijken we aandachtig naar wat er staat, naar wat God zegt. Probeer dat in eigen woorden weer te geven. Het geeft niet of je het ermee eens bent of niet. Daar gaat het nu niet om. Het kan soms helpen de gelezen tekst met een paar kernwoorden samen te vatten. Of de belangrijke thema s te noemen, die vermeld worden. Als je de tekst later met anderen bespreekt, moet ieder deze thema s wel kunnen herkennen. Interpretatie Dan ga je interpreteren. Je gaat proberen te verwoorden wat het gelezene betekent, welke consequenties deze waarheid heeft. Wat betekenen bijvoorbeeld woorden als vergeving, gerechtigheid of tempel? Waarom wordt een bepaald aspect benadrukt? Waarom reageren, volgens jou, mensen op deze manier? In het interpreteren ligt een subjectief element, dus kan men ook tot verschillende conclusies komen. Die hoeven elkaar niet persé tegen te spreken, ze kunnen elkaar aanvullen. Zo kun je elkaar juist helpen de tekst nog beter te begrijpen. En het verschil tussen observatie en interpretatie nog meer te onderkennen. Toepassing Tenslotte, groeiend geloof in God gebeurt niet zomaar. Wat je echt gelooft blijkt uit je keuzes, zowel in je denken als in je handelen. Kennis alleen verandert mensen niet. Informatie ontvangen en begrijpen is niet voldoende. De vraag is, wat doe je ermee? Vertrouw je God, vertrouw je wat hij zegt? Je leert hem pas kennen door zijn woorden in praktijk te brengen. Dan ervaar je de waarheid en betrouwbaarheid van wat hij heeft gezegd. Daar is de één wat praktischer ingesteld dan de ander en ziet sneller wat je ermee kunt doen. Maar elke leerling van Jezus wil zijn geloof omzetten in actie. Niet in het abstracte blijven hangen, maar God beter leren kennen door de kracht van zijn woord te gaan ervaren. Daarbij wel de volgende opmerking. Ervaring leert dat sommige mensen bij het toepassen van Gods woord verwrongen voorstellingen hebben. Ze associëren gehoorzaamheid vooral met verlies van vrijheid. Ze vermoeden dat een volgeling van Jezus steeds meer taken moet uitvoeren. Het ontzag voor een heilige en veeleisende God zou steeds meer lasten met zich mee brengen. Dat lijkt niet op het zachte juk en de lichte last waarover Jezus Christus sprak. Gehoorzamen uit vertrouwen in Christus betekent iets anders. Dat heeft veel meer te maken met dankbaar reageren op wat hij zegt, omdat je zijn woorden beter begrijpt en de waarheid ervan graag wilt ervaren. Toepassen betekent dus niet elke dag of elke week persé een nieuwe taak of opdracht erbij. Dat hou je immers niet vol. Nee, je denken wordt vernieuwd door de invloed van Gods woord. Hoe? Het kan het uitspreken van een dankgebed zijn naar aanleiding van de tekst. Het kan een besluit zijn je schuldgevoelens te laten testen door wat God erover zegt, en de belofte van zijn reiniging en vergeving serieus te nemen. Zeker, het kan soms ook betekenen iets los te laten of op te geven, wanneer je ontdekt dat je daar niet vrij van bent. Als zijn woord je daarop wijst, wil je dat aan God overgeven. Maar dat geven moet niet afgedwongen zijn. Je doet het omdat je hem vertrouwt en zijn bedoelingen beter begrijpt. Door welke belofte wil jij je laten leiden deze week? Hoe verandert dat je optiek op wat je nu meemaakt? Hoe beïnvloedt het je gebed? Welke troost of waarschuwing wil je serieus Johannes evangelie 3
nemen? Wat wil je naar aanleiding daarvan gaan doen de komende dagen? Hoe zouden jij en de anderen in de groep elkaar kunnen helpen om het gelezene in praktijk te brengen? Welk effect heeft deze tekst op je denken over God, of over Jezus? Wat betekent dat voor wat je durft te verwachten of te bidden? Hoe verandert het je denken over jezelf? Of over de anderen? Hoe kun je je dat meer eigen maken? Wie zo omgaat met de bijbel, gaat steeds meer van het boek houden. Of liever van de God van de bijbel. Dat zal je niet verbazen. Het is ook de ervaring van talloze mensen de eeuwen door in alle culturen en temidden van de meest verwarrende omstandigheden. Daarom, laten we beginnen! Johannes evangelie 4
UITWISSELING VAN DE STUDIE EN HET LEIDEN ERVAN Tenslotte nog wat uitleg met enkele suggesties voor het bespreken in groepsverband en het leiden van zo n uitwisseling. Eén van de deelnemers aan de bijbelstudiekring is bereid om de leiding van de uitwisseling op zich te nemen. Die wil erop toezien dat wat God zegt niet uit het oog verloren wordt. Dat uitgangspunt van het gesprek niet zozeer de meningen van de deelnemers zijn, maar wat de bijbel te zeggen heeft. Dat juist die meningen onder het kritische licht van Gods geopenbaarde waarheid geplaatst worden. Immers, belangrijker dan onze kennis van goed en kwaad of ervaring, is het luisteren naar God voor wie Hem wil leren kennen en vertrouwen. De kringleider houdt daarom ook min of meer dezelfde volgorde aan als we bij de studie gewend zijn te doen: observatie, interpretatie en toepassing. Natuurlijk, dit is geen wet van Meden of Perzen (ook niet van NSV), het is bedoeld als richtlijn. Als mensen belangrijke dingen beleefd hebben, misschien wel geïnspireerd of aangespoord door de vorige bespreking, is het heel goed daar eerst over uit te wisselen. Of als er brandende vragen spelen, kan daar eerst op ingegaan worden. Maar de leider houdt in de gaten dat de goede woorden van God er licht op werpen. Dat zij onze ideeën en ervaringen kunnen aanmoedigen, corrigeren of het in de juiste context kunnen plaatsen. Dat zij troostend kunnen werken waar dat nodig is. Naar u, HEER, gaat mijn verlangen uit mijn God, op u vertrouw ik, maak mij niet te schande. Maak mij, HEER, met uw wegen vertrouwd, leer mij uw wegen te gaan. Wijs mij de weg van uw waarheid en onderricht mij, want u bent de God die mij redt, op u blijf ik hopen, elke dag weer. Bij u ben ik veilig, u behoedt mij in de nood en omringt mij met gejuich van bevrijding. Ik geef inzicht en wijs de weg die je moet gaan Ik geef raad, op jou rust mijn oog. Wees niet redeloos als paarden en ezels, die met bit en toom worden bedwongen, dan zal je geen kwaad treffen. 1 Vragen voor de groepsbespreking De beste bespreking ontstaat als ieder kringlid zich van tevoren heeft voorbereid. In de handleiding voor de studie van het Johannes evangelie zijn voor de eerste hoofdstukken vragen gegeven om de kringleden te helpen bewuster en gerichter de tekst te lezen. Je kunt bij de bespreking natuurlijk die vragen gebruiken. Beter nog is, dat wie de kring leidt vragen stelt die verdere verdieping tijdens de groepsbespreking stimuleren. Vragen, die de kringleden helpen hun observaties, conclusies en lessen goed te formuleren. Vragen, die onduidelijkheden, te veel oppervlakkigheid bij het lezen of eventuele verwarring aan het licht brengen. 1 Psalm 25 1 5, 32 7 9 Johannes evangelie 5
Meer dan wellicht beseft wordt, helpt het formuleren van conclusies of begripsvragen enorm bij het opnemen en verwerken van Gods woord. Daarom willen we graag dat ieder kringlid aan het woord komt en zijn of haar bijdrage levert. Daarom willen ook graag dat elk antwoord serieus genomen wordt, dat de kringleden elkaar helpen om vage of onuitgewerkte conclusies verder te doordenken. Met dit doel voor ogen bereidt de kringleider daarom extra vragen voor. Net als in de handleiding voor de studie willen we je voor de eerste ontmoetingen enkele vragen als voorbeeld aanreiken, om je een idee te geven welke vragen je zou kunnen stellen. De vragen dienen als voorbeeld en zijn bedoeld om de kringleider een aanzet te geven hoe hij zelf voor de verdere kringgesprekken zijn eigen vragen kan voorbereiden. Hierbij dus een paar mogelijke vragen die je zou kunnen gebruiken bij de uitwisseling van wat mensen geleerd hebben bij het lezen en overdenken van het bijbelgedeelte. A. Johannes 1: 1 18 Vragen over God, de mens en onszelf 1. Hoe wordt God beschreven? Wat zegt je dat over Hem? 2. Waarom zou Johannes uitgerekend de term woord gebruiken? Wat zegt dat over de God van de bijbel? 3. Sommigen geloven in een zwijgende god, menen dat God uitgesproken is. Wat denk je daarvan? 4. Welke rol wordt aan de zoon van God toebedeeld, volgens dit gedeelte? Wat betekent dat voor jou? 5. Heel wat mensen gaan uit van deze zichtbare, tastbare wereld en geloven al of niet in het onzichtbare. Dat wil zeggen, misschien wel in liefde, vrede en vriendschap, maar de geloven in een onzichtbare God is voor hen een stap te ver. Johannes (net als Genesis en Hebreeën 1) gaat uit van de onzichtbare die het zichtbare heeft doen ontstaan. Wat vind je daarvan? Wat betekent dit eigenlijk voor je? 6. Wat heb je geleerd over de mens in dit stukje? Hoe is het mogelijk, volgens jou, dat de zoon van God zelf in ons midden kan verschijnen en dat het mensen ontgaat? Hij heeft toch wel het één en ander gedaan dat vrij uniek is, zoals mensen genezen, bevrijden van demonen en zelfs een paar uit de dood doen opstaan. 7. Hoe worden we kinderen van God, volgens jou? Wat is nodig, volgens deze woorden van Johannes? Hoe stel je je dat voor? 8. Welke ervaring heb je zelf daarmee opgedaan? In Jezus tijd hebben heel wat mensen die stap niet durven wagen. Wat zouden belemmeringen voor hen geweest kunnen zijn, denk je? Welke zijn er voor ons, voor jou? Wat kun je daarmee doen? Vragen van observatie, interpretatie en toepassing 1. Welke hoofdthema s worden hier aangesproken? Welke kernwaarheden wil Johannes hier naar voren brengen? 2. Wat betekenen volgens jou die beschrijvingen woord en licht, die gebruikt worden voor de zoon van God? Wat wordt daarmee aangegeven? 3. Kun je je daarin herkennen? Meen je ook dat Gods communicatie helder is, of dat de komst van Jezus Christus licht heeft gebracht? Waarom? 4. Wat is er gecommuniceerd door Johannes de Doper, door Mozes en door Jezus Christus? Wat zijn de grote verschillen tussen de drie? 5. Wat wordt met goedheid en waarheid bedoeld (vers 16 en 17), denk je? In welke zin gaat dit Gods goede wet, door Mozes doorgegeven, te boven? Johannes evangelie 6
6. Er wordt over God kennen gesproken. Wat betekent dat, volgens jou? Hoe stel je je dat voor? Heb je daar enige ervaring mee? Wat schijnt daarbij heel belangrijk te zijn? 7. Hoe zou je vers 14 met eigen woorden weergeven? Wat betekent dat eigenlijk? Wat zegt het ons over de zoon van God? 8. En hoe zou je vers 12 en 13 parafraseren? Wat is eigenlijk in zijn naam geloven en hem ontvangen? Hoe doe je dat? 9. Wat is voor jou het belangrijkste in dit gedeelte? Wat kun en wil je ermee doen? Hoe kan dit lezen en bespreken van Johannes je erbij helpen, denk je? 10. Wat kunnen we afspreken om te gaan doen, totdat we elkaar weer zien de volgende keer? Je ziet het, de vragen van de kringleider lopen parallel met de vragen die de kringleden zichzelf al gesteld hebben bij het doornemen van de tekst, voorafgaand aan de kring. De vragen zijn eigenlijk verdiepingsvragen, in die zin dat hierdoor de gevonden antwoorden en de getrokken conclusies duidelijk geuit en meer uitgelegd moeten worden. Het voordeel van de groepsuitwisseling is dat ieder beter ontdekt wat helder is, waar eventuele vragen liggen en wat mogelijk voorbarige conclusies zijn die door de tekst niet worden ondersteund. Daarnaast helpt het kringgesprek enorm om het verschil tussen observatie en interpretatie beter te onderkennen. Probeer nu zelf voor de volgende bespreking vragen te bedenken, die je kunt stellen om de kringleden te laten vertellen wat ze ontdekt hebben. Nogmaals, de kringleider wil niet zozeer zelf aan het woord zijn, hij of zij wil allereerst de anderen stimuleren met hun lessen, vragen en conclusies te komen. Door de uitwisseling zullen dingen nog duidelijker worden. Met de verwachting immers dat het bijbelgedeelte daardoor niet abstracte theorie zal blijven, maar zal aanzetten tot concrete stappen, keuzes of lessen ben je bereid het kringgesprek te leiden. B. Johannes 118 51 Vragen over God, de mens en onszelf Het gedeelte gaat over Johannes de doper, over twee van zijn leerlingen (waaronder Simon Petrus broer Andreas), en Simon, Filippus en Natanaël. Welke vragen zou je kunnen stellen zodat de kringleden gaan vertellen wat er over Jezus Christus duidelijk wordt gemaakt? Verschillende beschrijvingen van Jezus worden gegeven, ook door God de Vader. Bedenk een paar vragen, zodat niet alleen letterlijk geciteerd wordt wat er staat, maar ook de betekenis van die woorden duidelijk wordt. De taak die God Johannes de doper had opgedragen, laat heel wat zien over hoe God de situatie van de mensen ziet. Wat zou je daarover willen vragen? Deze tekst laat zo schitterend en overtuigend zien hoe mensen verschillend reageren, zowel op het verkondigde woord van God als op de verschijning van Gods zoon. Hoe zou je dat kunnen laten zien, welke vragen zou je daarover kunnen stellen? Om het persoonlijk te maken en mogelijke toepassingen te zien, is het goed te vragen wat we er zelf van leren. Het is makkelijk om neer te zien op de priester, levieten of Farizeeën. Maar dan leren we weinig. Welke vragen zou je kunnen stellen om onze eigen gedachtenpatronen of verwachtingen naar boven te halen? Welke herkenning is er met de personen die hier worden beschreven? Zie erop toe dat het woord van God persoonlijk wordt toegepast. Dus als er lessen zijn over onszelf, wat zouden we ermee kunnen doen? Vergeet niet vragen in die richting te stellen. Johannes evangelie 7
Dan moet jezelf natuurlijk ook bereid zijn je eigen gedachten of keuzes ter discussie te stellen. Verzin eens vraag of twee, zodat concrete lessen worden getrokken. Je wilt als leider immers graag dat wat God laat zien over zichzelf en over ons invloed heeft in ons denken en besluiten, juist in die dagen dat je met dit evangelie bezig bent. Vragen van observatie, interpretatie en toepassing Zoals je wel gemerkt zult hebben, willen we door de observatievragen de belangrijkste thema s van het gedeelte naar voren laten komen. Hoe zou je het gedeelte kunnen opdelen, welke thema s worden hier besproken? Een andere manier om er tegen aan te kijken is je af te vragen wat de schrijver van het evangelie met dit hoofdstuk heeft willen zeggen. Hij hoorde zelf ook bij de groep van intieme vrienden van Jezus en beschrijft hier hoe verschillende andere van deze vrienden Jezus hebben leren kennen. Hij laat zien in welke context dat gebeurd is. Welke vragen zou je kunnen stellen om de kringleden nog eens met eigen woorden te laten samenvatten wat dit gedeelte zegt? Zoals eerder gezegd, bij de vragen waarmee je begint gaat het alleen om de observatie. Dat wil zeggen, wat zegt de tekst. Onze mening of ons inzicht met betrekking tot deze thema s komt daarna aan de orde. In de handleiding voor kringleiders wordt meer ingegaan op de kunst van goede vragen stellen. Daar worden wat tips gegeven over hoe je goede vragen kunt stellen. Hier is het belangrijk dat de kringleden verwoorden wat de tekst zegt, of ze het nu begrijpen of niet. Of ze er nu mee eens zijn of niet, wat staat er? Als de inhoud van het gedeelte beschreven is in eigen woorden, als de belangrijkste thema s genoemd zijn, gaan we over op het uitwisselen van onze interpretaties. De kringleider wil met de vragen van interpretatie erop toezien dat wat men zegt ook begrepen kan worden. Dat we niet in jargon blijven hangen, dat de gebruikte woorden uitgelegd worden. Zo kun je doorvragen over de rol en taak van Johannes. Verschillende personen duiken op in dit verhaal. Voor een beter begrip kun je laten uitleggen wie het zijn en wat de woorden betekenen die ze zeggen. Daar kunnen de meningen over verschillen, maar samen kunnen we beter leren inzien wat het betekent. Welke vragen zou je kunnen stellen, zodat deze uitwisseling plaatsvindt? Tenslotte, zoals we steeds benadrukken, we willen graag dat het geen theorie blijft of alleen maar intellectuele informatie. God, het Woord, wil ons iets zeggen zodat er wat met ons gebeurt. Johannes heeft het evangelie geschreven, zodat we tot geloof komen of ons vertrouwen in Jezus Christus zich verdiept. Dit gedeelte laat zo duidelijk zien waar geloof ontstaat en waar niet. Welke vragen zou je willen stellen, zodat de kringleden zien wat zij kunnen doen om tot geloof te komen of hun geloof in Jezus te verdiepen? Het onderling vertrouwen in de groep zal groeien naarmate men elkaar beter kent. Als men zo met elkaar onderweg is om Gods woord beter te begrijpen en toe te passen, zal men zien hoe men elkaar ook daarbij helpen en stimuleren kan. Het vragen naar mogelijke persoonlijke toepassingen vereist ook een zeker onderling vertrouwen. Daar willen we niet forceren, maar ook niet abstract of theoretisch blijven. Dus zie erop toe dat ook mogelijke concrete lessen in praktijk gebracht worden. Je kunt vragen wat men bijvoorbeeld er mee kan gaan doen, voordat de groep de volgende keer weer bij elkaar komt. Heb je zelf een paar ideeën wat je zou ermee kunnen doen? Wat hebben Andreas en Filippus bijvoorbeeld wél gedaan, wat de priesters en levieten niet deden? Wat zou je daarom aan de anderen kunnen vragen? Dit is bedoeld een introductie te zijn voor jou als je de uitwisseling zult gaan leiden en daarom extra vragen voor het kringgesprek gaat voorbereiden. Het is maar een eerste aanzet. Graag verwijzen we je naar HET LEIDEN VAN EEN BIJBELKRING, waarin uitvoeriger wordt ingegaan op hoe je de groep kunt dienen met het leiden van de uitwisseling. Johannes evangelie 8
1. JOHANNES 1:1-18 Laten we proberen toe te passen wat we in de introductie gelezen hebben. De bedoeling is dus de hoofdstukken of gedeeltes actief te lezen door jezelf daarbij enkele vragen te stellen. Schrijf je conclusies op. Dat helpt om niet in half uitgewerkte gedachten te blijven hangen. En als je er niet uit komt, schrijf de vragen op die je hebt. Misschien zijn enkele termen niet duidelijk voor je of ontgaat je de zin van wat er staat. Ook vragen formuleren helpt enorm. Hadden de mensen die in Jezus tijd leefden maar meer en specifieker gevraagd, dan hadden ze Hem veel beter leren kennen! Enkelen deden dat gelukkig wel, leerlingen (of discipelen) worden ze genoemd. Laten we hun voorbeeld volgen. In de eerste hoofdstukken zullen we je een paar vragen geven om je wat te helpen bij het beoefenen van dit actieve lezen. Als je daarna het gelezene in een groep bespreekt, kunnen sommige van de onderstaande vragen wellicht stimulerend zijn voor een goede uitwisseling. I. De 3 vragen over God (Jezus), de mens en mijzelf Lees Johannes 1 1 18 God of Jezus: 1. Welke namen worden aan God of Jezus gegeven? 2. Wat wil Johannes, de schrijver, daarmee zeggen of uitdrukken, volgens jou? 3. Johannes de doper wordt ook hier genoemd. Jezus noemde hem eens de grootste profeet die ooit geleefd heeft 2. Wat zegt deze Johannes over Jezus Christus? Wat zijn de grote verschillen tussen die twee, volgens deze tekst? 4. Noem eens wat unieke dingen die alleen de zoon kan doen. Wat betekent dat, volgens jou? De mens: 5. Wat wordt er over de wereld en over de mens gezegd? 6. Hoe wordt de situatie van de mens beschreven? Wat betekent dat, volgens jou? 7. Er wordt over kinderen van God gesproken. Hoe word je dat? Mijzelf: 8. In het Woord was leven, zegt vers 4, licht voor de mensen. Hoe kijk jij daar tegen aan? Heb jij leven ervaren door het woord? Of hoe stel je dat voor? In welke zin is dat licht voor jou? 9. Hij kwam naar zijn eigen domein, naar wat van hem was. We weten dat de Zoon van God zijn optreden voornamelijk beperkte tot de Judeeërs, die als volk van God bekend staan. Toch hebben ze hem niet aangenomen. Wat hadden ze dan moeten doen, volgens jou? 10. Herken je dit? Wat betekent voor jou Hem aannemen? Welke ervaring heb je daarmee opgedaan? 11. Ook het leren kennen van God gebeurt, volgens vers 18, door de zoon. Wat betekent dat voor jou? Hoe zou je dat beschrijven bij jezelf? 2 26-28 Lucas 7 Johannes evangelie 9
Zoals in de introductie werd aangegeven, kunnen we de eerste drie hoofdstukken ook lezen en bespreken aan de hand van een tweede methode. In plaats van de 3 vragen over God, mens en onszelf, behandelen we de gedeeltes door eerst te observeren, dan te interpreteren en tenslotte naar toepassingsmogelijkheden te kijken. II. Vragen van observatie, interpretatie en toepassing Lees Johannes 1 1 18 Observatie: 1. Probeer deze tekst eens op te delen in enkele gedeeltes met elk een hoofdthema. Wat zijn de kernwoorden die deze verschillende gedeeltes goed samenvatten of weergeven? 2. Wat wordt er over de drie genoemde personen Mozes, Johannes en de Zoon Jezus Christus gezegd? Interpretatie: 3. Wat betekent, volgens jou, dat alles of ook de wereld ontstaan is door het woord? 4. En wat betekent hem kennen, volgens jou, zoals beschreven in vers 10 en 18. 5. Johannes getuigde van Jezus, van het licht dat ieder mens verlicht. Hoe stel je je dat verlichten voor? 6. Hem ontvangen en in zijn naam geloven worden in één adem genoemd in vers 12. Hoe zou jij dat beschrijven, wat is dat eigenlijk? Wat heeft dat met zijn naam te maken? 7. Er wordt in vers 13 over geboorte gesproken, zowel op natuurlijke als op andere wijze. Wat betekent dat, volgens jou? Waarom zou deze terminologie gebruikt worden, wat is uniek daaraan? 8. We zijn met goedheid overstelpt, volgens de evangelist. De goedheid en waarheid zijn op unieke wijze door Jezus Christus gekomen. Wat betekent dat voor jou? Toepassing: 9. Het is de meesten ontgaan, zelfs van het voorbereide volk van God dat de Messias in hun midden was. Ze hebben hem verstoten, omdat ze andere verwachtingen hadden van de beloofde Koning. Hoe zit dat bij jou? Is wie hij is tot je doorgedrongen, of heb je daarover nog twijfels? Wat doe je daarmee, zowel in het eerste als in het tweede geval? 10. Welke waarheid uit dit gedeelte is voor jou op dit moment het meest belangrijk? Wat wil je ermee doen? Hoe kunnen deze woorden je helpen? 11. Johannes schreef het evangelie, opdat je gelooft dat Jezus de Messias is, de zoon van God, en opdat je door te geloven leeft door zijn naam (20 31 ) We zijn nog maar aan het begin van dit evangelieboek. Misschien heb je nog twijfels, wil je nog meer van Jezus zien en begrijpen voordat je jezelf helemaal aan hem toevertrouwt. Dat is prima. Wat wil en kun je doen om je vertrouwen te zien groeien? Johannes evangelie 10
2. JOHANNES 1:19-51 I. De 3 vragen over God (Jezus), de mens en mijzelf 19 51 Lees Johannes 1 God of Jezus: 1. Hoe wordt Jezus hier genoemd? Wat zegt Johannes de doper over hem? Welke namen gebruikt hij en wat betekenen deze benamingen, volgens jou? 13 17 2. Johannes zegt dat hij Jezus eens heeft gedoopt. Dat kun je lezen in Matteüs 3 en Marcus 1 9 11. Toen klonk er uit de hemel een stem: Dit is mijn geliefde zoon, in hem vind ik vreugde. Wat betekent dat eigenlijk? 3. Twee leerlingen van Johannes zijn onder de indruk en willen Jezus beter leren kennen. Hoe noemen ze hem? Tot welke conclusie komen ze? 4. En hoe beschrijft Filippus Jezus aan Natanaël? 5. Ook deze Natanaël, die klaarblijkelijk uitzag naar de komst van de beloofde Messias, is erg onder de indruk van Jezus. Hoe noemt hij hem? Wat betekenen die woorden eigenlijk? 6. En wat zegt Jezus tenslotte over zichzelf? Hoe noemt hij zichzelf? Wat betekent dat? De mens: 7. Priesters en levieten kwamen naar Johannes de doper om uit te vinden wie hij was. Hoe beschrijft Johannes zichzelf? 8. Johannes werd de doper genoemd omdat hij de mensen, die terugkeerden naar God en hun zonden beleden, onderdompelde in het water van de Jordaan. Zo n waterbad illustreerde goed de noodzaak van innerlijke reiniging. Maar wat zegt Johannes over wat Jezus gaat doen? Wat zou dat betekenen? 9. Bij zijn geboorte profeteerde zijn vader Zacharias over deze Johannes, zoals je kunt lezen in Lucas 1 67 80. Zijn taak was het, als profeet van de Allerhoogste, om de weg voor de HEER gereed te maken en het volk van God bekend te maken met hun redding. Dat zegt Johannes zelf ook, zien we in vers 23 van dit hoofdstuk. Wat betekent dat, volgens jou? 10. Hoe zou je het grote verschil tussen Johannes en Jezus beschrijven? 11. De priesters en levieten kenden uit hoofde van hun beroep de joodse geschriften (voor ons het Oude Testament) waarschijnlijk beter dan de gemiddelde Israeliet. Maar welk verschil merk je op tussen hen en de eerste 5 leerlingen van Jezus? Mijzelf: 12. Voor sommigen is geloof vooral een kwestie van theologie, van mentale kennis. Dat is anders bij Andreas en Filippus bijvoorbeeld. Hoe is dat eigenlijk bij jezelf? Wat kun je van hen leren? 13. We zijn nog maar aan het begin van het evangelie. Meer dan ze beseften waarschijnlijk, gaan deze eerste ontmoetingen met Jezus het leven van deze mannen radicaal veranderen. Ze zullen nog grotere dingen gaan zien, zegt Jezus. Het enige wat nu telt is dat ze hem meemaken en naar hem luisteren. Wat leer je daarover voor jezelf met betrekking tot geloof in God of Jezus? Johannes evangelie 11
II. Vragen van observatie, interpretatie en toepassing 19 51 Lees Johannes 1 Observatie: 1. Een manier om dit stuk tekst op te delen is aan de hand van de verschillende personen die genoemd worden in dit gedeelte: a. De afgevaardigden uit Jeruzalem: de levieten, priesters en enkelen uit de kring van de Farizeeën b. Johannes de doper c. Jezus d. Twee leerlingen van Johannes, waaronder Andreas e. Filippus en Natanaël Wat zijn de vragen of conclusies van deze mensen met betrekking tot de Messias (=Christus)? 2. Wat is de rol die toebedeeld is aan Johannes, volgens hem zelf? 3. Wat merk je op bij de eerste 5 leerlingen van Jezus? 4. Ook Jezus lijkt meer te zien dan alleen de buitenkant. Wat zegt hij over Simon en Natanaël? Interpretatie: 5. De vader van deze Johannes profeteerde bij zijn geboorte over de latere taak van zijn zoon: als profeet van de Allerhoogste zul je optreden, om de weg voor de HEER gereed te maken en het volk van God bekend te maken met hun redding. (Lucas 1 67 80 ). Johannes zegt dat zelf ook, terwijl hij de profeet Jesaja citeert. Wat betekenen deze woorden, volgens jou? 6. Hij noemt Jezus Lam van God. Wat is de betekenis van deze benaming? 7. Anders dan Johannes die slechts met water doopte (onderdompelde), zal Jezus mensen met de Geest dopen. Wat betekent dat eigenlijk? 8. Andreas zegt dat hij de Messias (=Christus) gevonden heeft. Wat bedoelt hij daarmee te zeggen, volgens jou? 9. Klaarblijkelijk keek het Joodse volk uit naar de komst van een Messias, zoals ook die afgevaardigden uit Jeruzalem laten zien. Wat verwachtten ze eigenlijk en waarom, denk je? Toepassing: 10. De priesters en levieten die uit Jeruzalem gestuurd waren en de afgevaardigden uit de kring van de Farizeeën waren wel benieuwd meer te begrijpen van Johannes en van de Messias die ze verwachtten. Ze krijgen een antwoord, maar ontdekken niet wat de eerste 5 leerlingen van Jezus hebben kunnen ontdekken. Waarom niet? Wat betekent dat voor jezelf? Waarmee ben jij tevreden als het gaat om het kennen van Jezus? Wat kun je leren van deze eerste leerlingen, denk je? 11. Zowel voor Andreas als voor Filippus heeft deze kennismaking met Jezus zoveel betekend, dat ze aan anderen uit hun directe omgeving hem wilden voorstellen. Waarom, denk je? Herken je dit, of wat heb je nog nodig zodat het voor jou ook natuurlijk wordt om anderen deelgenoot te maken van het feit dat je Christus kent? 12. Wat kun je leren van de wijze waarop die twee dat doen? 13. Wat vind jij voor jou op dit moment het belangrijkste in wat je gelezen en bestudeerd hebt? Wat wil je daarmee doen de komende dagen? Johannes evangelie 12
3. JOHANNES 2:1-12 I. De 3 vragen over God (Jezus), de mens en mijzelf Lees Johannes 2 1 12 God of Jezus: 1. Hoe wordt Jezus hier beschreven? Wat merk je op over zijn (eerst niet) optreden? Wat toont de zoon van God hiermee? 2. Wat verwachtte Jezus van zijn moeder en van de bedienden? Wat zegt dat over hem? De mens: 3. Maria heeft natuurlijk al heel wat meegemaakt toen Jezus geboren werd en bij haar opgroeide. Vaak staat er, dat zij bewaarde in haar hart wat er gebeurde. Wat laat Jezus moeder hier zien, zowel met dit verzoek aan haar zoon, als aan de bedienden nadat Jezus haar tamelijk streng heeft aangesproken? Wat kun je daaruit concluderen? 4. Hoe denk je, dat de bedienden zich hebben gevoeld, toen ze die 6 watervaten van elk zo n 700 liter vulden? En toen één van hen het water naar de ceremoniemeester moest brengen? 5. Welk effect had dat op de discipelen? Wat betekent dat, volgens jou? Mijzelf: 6. Wat leer jij uit dit gedeelte over Jezus? 7. Wat leer je over de rol die klaarblijkelijk mensen moeten spelen om te zien hoe Gods grootheid zich manifesteert? Wat betekent dat voor jezelf? Johannes evangelie 13
II. Vragen van observatie, interpretatie en toepassing Lees Johannes 2 1 12 Observatie: 1. Wat zijn de vier fases die je zou kunnen observeren in het verloop van dit verhaal? 2. Wat merk je op over de rol van Jezus en van de mensen bij dit alles? Interpretatie: 3. Jezus antwoordt: Wat wilt u van me? Mijn tijd is nog niet gekomen. Wat wilde hij daarmee aangeven of zeggen, volgens jou? (Vergeet niet dat dit verhaal zich afspeelt in een mediterrane cultuur, waar families en moeders centrale rollen spelen.) 4. Misschien heb je moeite met dit verhaal. Misschien kun je niet geloven dat het echt zo gebeurd is. Dat hoeft ook niet. Waar het nu om gaat is om goed te observeren wat er gebeurd is, volgens de verteller, te begrijpen wat het betekent om dan mogelijke toepassingen voor jezelf te zien. Eerst moeten we alleen maar opmerken en proberen te begrijpen wat de tekst wil zeggen. Welnu, wat is Jezus doel geweest met dit optreden,volgens de evangelist? 5. Het is een vrij genant moment voor het bruidspaar (en hun ouders) geweest natuurlijk, toen de wijn op bleek te zijn. Wat kun je evenwel hierdoor leren over de betrokkenheid van de zoon van God bij mensen? Toepassing: 6. leerlingen geloofden in hem, toen ze dit hadden gezien en meegemaakt. Hun vertrouwen in hem verdiepte zich, nam toe. Ze leerden hem nog beter kennen. Wat betekent dat voor jou? Hoe zou jouw vertrouwen in hem zich kunnen verdiepen? Wat zou je zelf daarvoor kunnen doen? Johannes evangelie 14
4. JOHANNES 2:13-25 We lezen over Pesach, of Paasfeest, één van de belangrijkste feesten voor het Joodse volk. Dan wordt de uittocht (exodus) uit de Egyptische slavernij gevierd, waarbij het Paaslam geslacht wordt. Veel handelaars blijken op het tempelplein hun koopwaar aan te prijzen: dieren die tijdens het feest werden geofferd, zoals in de Joodse wet was voorgeschreven. Geldwisselaars kon je er ook aantreffen, die de gangbare Romeinse munten (met de afbeelding van de keizer erop) wisselden tegen heilige valuta zonder die beeltenis. Tegen provisie natuurlijk. De tempelautoriteiten verlangden voor deze business uiteraard ook pachtgeld. Religie kan zeer winstgevend zijn... I. De 3 vragen over God (Jezus), de mens en mijzelf 13 25 Lees Johannes 2 God of Jezus: 1. Wat leer je over God in dit alles? 2. Wat leer je door zijn optreden over zijn zoon? 3. Wat blijkt hem het meeste dwars te zitten? Wat zegt je dat over hem? 4. Hoe verklaart hij dat hij inderdaad de bevoegdheid heeft om zo op te treden? 5. Wat wordt in de laatste verzen van dit hoofdstuk nog duidelijk over Jezus? De mens: 6. Wat zegt je dit gedeelte over mensen, ook over gelovige of religieuze mensen? 7. Jezus had intussen al een aantal leerlingen rond zich verzameld. Wat wordt over hen gezegd in dit gedeelte? Wat zegt je dat over mensen? 8. Veel mensen blijken tot geloof te komen door wat ze zien, zo staat er. Maar wat wordt er over hen gezegd? 9. God had eeuwen daarvoor, bijvoorbeeld in Jesaja 56 6 8, al laten weten wat zijn bedoeling was met de tempel. Het moet het huis van de vader zijn, een huis van gebed voor alle volken. Wat betekenen deze woorden eigenlijk, volgens jou? Wat leer je daardoor over God? 10. Daar blijkt weinig van terecht te komen, zoals we hier zien. Wat zijn zo een paar lessen die je daardoor over mensen kunt trekken, volgens jou? 11. De tempel was al eens verwoest, toen de Perzische keizer Jeruzalem ingenomen had en het Joodse volk in ballingschap wegvoerde. 46 jaar hadden de Joden die teruggekeerd waren, er over gedaan om deze tempel te herbouwen. Breek hem maar weer af, zegt Jezus, ik bouw hem in 3 dagen wel weer op. Wat wil hij daarmee aangeven, volgens jou? 12. Hoe reageren de Joden, waarschijnlijk zij die verantwoordelijk waren voor de goede orde in de tempel, op deze woorden van Jezus? Wat betekent dat, volgens jou? 13. Als Jezus later gearresteerd wordt, blijkt dat men deze woorden niet vergeten is. Getuigen gebruiken deze woorden als aanklacht tegen hem, zie Matteüs 26 59 64 en Marcus 14 57 62. In Matteüs 27 62 66 kun je nalezen hoe de hogepriesters en Farizeeën aan de Romeinse prefect vragen om bewakers voor het graf, omdat ze zich deze woorden van Jezus nog herinneren. Begrepen hebben ze het dus wel! Wat leren je deze feiten over mensen? 14. Interessant maar waar, de leerlingen van Jezus waaronder de auteur van dit evangelie zijn niet bij het graf gaan zitten op de derde dag. Wat zegt je dat over mensen? Johannes evangelie 15
Mijzelf: 15. Jezus had geen vertrouwen in hen, omdat hij wist wat er in de mensen omging, ook al geloofden ze in hem. Wat betekenen deze woorden, volgens jou? 16. Wat is belangrijk voor je geworden door deze tekst? 17. Hoe zou jij je geloof in hem beschrijven? 18. De bedoelingen van God kunnen klaarblijkelijk makkelijk gemist worden. Wat helpt jou om zijn bedoelingen beter te begrijpen, of tenminste niet helemaal te missen? 19. Wat kun je deze week doen, denk je, om beter te reageren dan de gemiddelde Jood van destijds? Johannes evangelie 16
II. Vragen van observatie, interpretatie en toepassing 13 25 Lees Johannes 2 Observatie: 1. Ook hier kunnen we verschillende aspecten opmerken: a. het optreden van Jezus en waarom b. de reactie van de Joodse autoriteiten c. de reactie van de leerlingen van Jezus d. de reactie van veel mensen op het optreden van Jezus en zijn reactie daarop Wat zijn kernbegrippen die deze verschillende stukken goed beschrijven? 2. Hoe worden de houding en het optreden van Jezus beschreven? 3. Hoe motiveert Jezus zijn optreden? 4. Wat zegt Jezus over deze handelaars en wisselaars? 5. Wat wordt er over geloof gezegd? Interpretatie: 6. Wat betekenen deze woorden van Jezus: Jullie maken een markt van het huis van mijn Vader, volgens jou? 7. En wat betekenen de woorden de hartstocht voor uw huis zal mij verteren, denk je? 8. Waarom, denk je, vragen de Joden om een teken? Wat verwachten ze eigenlijk? 9. Waarom heeft Jezus op deze wijze geantwoord? Wat heeft hij hun daarmee willen zeggen, volgens jou? 10. Wat is eigenlijk de betekenis van de tempel? 11. Je kunt nalezen in de profeten van het Oude Testament waarom God de prachtige tempel die door Salomo was gebouwd, heeft laten verwoesten. Meer dan brand- of slachtoffers wil hij liefde, met hem vertrouwd zijn is hem meer waard dan enig offer, zo zegt Hij in Hosea. Ook nu treedt de zoon van God hard op, omdat bedoelingen van de Vader uit het oog verloren zijn, zo blijkt. Wat betekent dit eigenlijk, volgens jou? Toepassing: 12. Geloof, bijgeloof en oppervlakkig geloof zijn niet hetzelfde. Wat leer je door dit gedeelte over geloof in God, in Jezus Christus? 13. Wat is cruciaal, denk je, om geloof in hem te vinden en dat te zien groeien? Wat kun jij daar zelf aan doen? Johannes evangelie 17
5. JOHANNES 3:1-21 I. De 3 vragen over God (Jezus), de mens en mijzelf Lees Johannes 3 1 21 God of Jezus: 1. Wat is de mening van Nikodemus over Jezus, als hij hem komt opzoeken? 2. En wat zegt Jezus over de Mensenzoon? 3. Wat zegt hij over God zelf? 4. En wat zegt hij over de Zoon van God? 5. Het morrende volk van God werd in de woestijn gebeten door giftige slangen. Zo n beet was dodelijk. Mozes stak een bronzen slang op een paal. Wie nu gebeten was en naar deze slang keek, bleef wonderwel in leven. Dit kun je nalezen in Numeri 21. Jezus gebruikt dit verhaal om aan deze theoloog uit te leggen wat er met de Mensenzoon gaat gebeuren. Wat wil hij daarmee uitleggen? De mens: 6. Wat wordt aan Nikodemus onmiddellijk uitgelegd over wie Gods koninkrijk wil zien of wil binnengaan? 7. En wat wordt hem uitgelegd over diegenen die uit de Geest opnieuw geboren zijn? 8. Wat zegt Jezus over het oordeel? 9. Wat verwijt Jezus deze leraar van Israël? 10. Wat verwijt hij de mensen? 11. En wat belooft hij de mensen die wel in hem geloven? 12. Elk mens wordt geboren en sterft eens. Maar Jezus zegt dat een mens opnieuw geboren moet worden, of uit water en geest geboren moet worden. Wat zegt dat over mensen, volgens jou? 13. God wil de wereld redden, zegt Jezus. Om aan het oordeel te ontkomen, moet de mens in de naam van de enige zoon van God geloven. Wat betekent dat, volgens jou? 14. God verwacht klaarblijkelijk geen perfect gedrag van mensen, maar eerder geloof en openheid. Kwaad doen heeft met duisternis te maken, goed doen en oprecht zijn met het licht opzoeken, volgens deze woorden van Jezus. Wat betekenen deze woorden, denk je? Mijzelf: 15. Wat leer je uit dit gedeelte voor jezelf? Is het je duidelijk wat uit de Geest geboren zijn betekent? Hoe zou je dat in eigen woorden weergeven? 16. Hoe zou jij geloven in de zoon van God willen beschrijven? Wat zijn daarvan de consequenties, als je deze woorden leest? Johannes evangelie 18
II. Vragen van observatie, interpretatie en toepassing Lees Johannes 3 1 21 Observatie: 1. Hoe kun je de woorden en vragen van Nikodemus samenvatten? 2. Wat legt Jezus uit over het koninkrijk van God? 3. Hoe beschrijft Jezus deze noodzakelijke geestelijke geboorte? 4. Wat zegt Jezus over Nicodemus en de andere leraren van Israël? 5. Wat zegt hij over God? 6. Wat zegt hij over de zoon van God? Waarom is deze gekomen? 7. Wat zegt hij over de mensen? 8. En wat zegt hij over het oordeel? Interpretatie: 9. Wat betekenen, volgens jou, deze woorden geboren uit water en geest en opnieuw geboren moeten worden? 10. Hoe zou jij vers 8 in eigen woorden willen weergeven? Bedenk dat in het Hebreeuws voor wind en geest hetzelfde woord ruach gebruikt worden. En God blies bij de schepping zijn ruach in de mens, lezen we in Genesis. 11. Jezus praat over getuigenis. Dat is weergeven wat je kent en meegemaakt hebt. Wat denk je dat hij daarmee zeggen wil? Wat betekent dat, als hij over hemelse dingen spreekt, volgens jou? 12. In Numeri 21 wordt verhaald hoe velen van het morrende volk van God in de woestijn stierven omdat ze door giftige slangen werden gebeten. Een bronzen slang op een paal kon redding brengen. Jezus gebruikt die gebeurtenis om uit te leggen waarom de zoon van God ook verheven of omhoog geheven moet worden. Wat wil hij daarmee zeggen? 13. Waarom worden mensen veroordeeld? Geen mens is zonder zonde, zegt de bijbel. Sommige mensen hebben een goed geweten, wordt wel gezegd, omdat ze het (te) weinig gebruiken. Maar over wie gelooft in de zoon van God wordt geen oordeel uitgesproken, zegt Jezus. Wie daarentegen niet wil geloven, wie het licht schuwt en liever in het duister blijft waar dingen onopgemerkt kunnen blijven, is al veroordeeld. Wat betekenen deze woorden, volgens jou? 14. Een mens kan klaarblijkelijk verloren gaan, maar ook gered worden. Wat stel jij je bij deze woorden voor? Wat is het wezenlijke verschil? Hoe zou je dat met andere woorden kunnen weergeven? Toepassing: 15. Hoe zou jij je eigen situatie beschrijven? Wat betekent redding voor je? Waarvan gered? 16. En eeuwig leven, wat stel je je daarbij voor? Wat is dat eigenlijk voor jou? 17. Hoe zoek jij het licht op? Wat helpt je daarbij het meest? 18. Noem eens een paar heel concrete dingen die je naar aanleiding van deze bijzondere en beroemde woorden van Jezus zou kunnen en willen doen? Johannes evangelie 19
6. JOHANNES 3:22-36 I. De 3 vragen over God (Jezus), de mens en mijzelf 22 36 Lees Johannes 3 God of Jezus: 1. Jezus, zo lezen we, was mensen aan het dopen. Dat is een reinigingsritueel, waarmee mensen de noodzaak van een innerlijke reiniging erkennen. Dat hebben we al eerder gezien in hoofdstuk 1. Wat zegt het over Jezus, dat hij dit doet? 2. Wat zegt Johannes over Jezus? 3. Wat zegt hij over het getuigenis, of de boodschap van Jezus? 4. En wat zegt Johannes aan het eind van dit gedeelte nog over God? De mens: 5. Wat zegt Johannes over zichzelf? 6. Hoe ziet hij zichzelf met betrekking tot Jezus? 7. Wat zegt Johannes over de mens? 8. Wat doet de mens, volgens Johannes, met de boodschap of het getuigenis van Jezus? Wat betekent dat, volgens jou? 9. Wie uit de aarde voortkomt is aards en spreekt de taal van de aarde. Wie uit de hemel komt, staat boven allen, lezen we in vers 31. Wat betekenen deze woorden, volgens jou? 10. Een mens kan het getuigenis van Jezus aanvaarden en bevestigt daarmee dat God betrouwbaar is. Wat betekent dat, denk je? 11. De meesten aanvaarden deze boodschap niet, zo staat er. Wat zijn daarvan de gevolgen? 12. En wat zijn de gevolgen voor degenen die wel hun vertrouwen op de Zoon van God stellen? Mijzelf: 13. Waarom lieten de mensen zich dopen, volgens jou? Wat deden ze dan precies? En wat betekent dat voor je zelf? 14. Het was de wens van Johannes dat Jezus steeds groter zou worden en hijzelf kleiner. Wat bedoelde hij daarmee, volgens jou? Hoe kijk je daar zelf tegen aan? Waarom eigenlijk? 15. Wat betekent voor jou het getuigenis van Jezus aannemen? Hoe stel je je dat voor? 16. Wat betekent voor jou in de Zoon geloven en Hem gehoorzamen? Waar gaat het dan vooral om, denk je? 17. Waar mag je dan op rekenen? En wat betekent dat voor jou? Johannes evangelie 20
II. Vragen van observatie, interpretatie en toepassing 22 36 Lees Johannes 3 Lees hoofdstuk 3 22 36. Er wordt hier over dopen gesproken. Dit reinigingsritueel, waarover we al in hoofdstuk 1 lazen, werd dus door mensen gedaan die erkenden een innerlijke reiniging nodig te hebben. Hun geweten klaagde hen aan, het maakte hen duidelijk dat ze schuldig stonden tegenover God en mensen. Observatie: 1. Er ontstond een discussie, zien we in vers 25. Waarom eigenlijk, waar gaat het over? 2. Zeg eens in eigen woorden, welk antwoord Johannes geeft aan de mensen die bij hem komen met deze opmerkingen over het dopen van Jezus. 3. Wat zegt hij eigenlijk over Jezus? 4. En wat zegt hij over zichzelf? 5. Wat zegt hij over zijn eigen boodschap? 6. En wat zegt hij over de boodschap van Jezus? 7. Lees de verzen 34 36. Wat wordt er over God gezegd in deze verzen? Interpretatie: 8. Johannes en Jezus doopten allebei. Waarom eigenlijk, volgens jou? Wat wilden ze daarmee zeggen of laten begrijpen? Wat betekent het eigenlijk? 9. Wat betekent, volgens jou, vers 27: een mens kan alleen ontvangen wat hem door de hemel gegeven wordt? 10. Wat wil Johannes zeggen met zijn uitspraak dat hij een vriend van de bruidegom is? 11. Hoe zou jij beschrijven hij moet groter worden en ik kleiner in vers 30? 12. Johannes heeft het over menselijke gedachten en communicatie maar ook over bovenmenselijke. a. Wat is, volgens jou, het verschil tussen beide? b. Wat zijn de mogelijkheden en beperkingen van menselijke voorstellingen? c. Welke mogelijkheden voegt een getuigenis vanuit de hemel daaraan toe? Toepassing: 13. Mensen lieten zich dopen. Ze erkenden hun schuld tegenover God. Ze geloofden ook in de mogelijkheid van reiniging of vergeving, van een nieuw begin. Hoe kijk jij daar tegenaan? En wat doe je daarmee? 14. De meeste mensen namen en nemen het getuigenis van Jezus niet aan. Wie dat wel deed, liet zien dat God te vertrouwen is. Die ontving eeuwig leven. Wat betekent dat eigenlijk, volgens jou? 15. Hoe kijk jij daar tegen aan en wat doe je ermee? Johannes evangelie 21