NATURA 2000 in Vlaanderen Filiep CARDOEN Afdelingsverantwoordelijke NATUUR
Overzicht - Algemene doelstelling - Stand van zaken afbakening SBZ - Doelstelling Natura 2000 -Implementatie: - Juridisch kader - Instandhoudingsdoelstellingen - Gebiedsspecifiek beleid - Soortengericht beleid - Co-financiering
Algemene doelstelling Biodiversiteit blijft vnl. door achteruitgang van leefgebieden van soorten => doelstelling 2010: stopzetten verlies aan biodiversiteit Op EU-niveau door gepaste invulling van: * Vogel- en Habitatrichtlijn * ecologisch netwerk NATURA 2000 afbakening van beschermde gebieden SBZ instandhouding, herstel integratie van biodiversiteit en Natura 2000 in andere sectoren
Afbakening van Speciale Beschermingszones
Speciale Beschermingszones in Vlaanderen: Vogelrichtlijn 79/409/EEG: behoud van wilde vogels + hun leefgebieden => 24 SBZ-V voor 66 vogelsoorten Habitatrichtlijn 92/43/EEG: behoud van habitats en soorten + hun leefgebieden => 38 SBZ-H voor 44 habitattypen 22 soorten
NATURA 2000 = SBZ-V + SBZ-H = 163.540 ha 24 SBZ - V: 98.243 ha 38 SBZ H: 101.891 ha, ca 30% overlap
Doelstelling Natura 2000 Natura 2000 is geconcipieerd om behoud van biodiversiteit te bevorderen, waarbij menselijke activiteiten geïntegreerd worden vanuit een optiek van duurzame ontwikkeling. duurzame instandhouding van habitats en soorten van communautair belang, rekening houdend met: - economische, sociale en culturele vereisten - regionale en lokale bijzonderheden
Implementatie van NATURA 2000
Juridisch kader : Decreet Natuur art. 36bis: afbakeningsprocedure SBZ art. 36ter: invulling SBZ 1: Instandhouding en herstel: pro-actieve maatregelen 2: Verslechtering en verstoring vermijden door preventieve maatregelen 3-6: Beschermingsregime: geen betekenisvolle aantasting toestaan passende beoordeling van effecten voor: - de habitats in bijlage I van DN - de soorten in bijlage II, III en IV van DN
Juridisch kader : Decreet Natuur art. 48: opmaak natuurrichtplan voor SBZ + BVR procedure NRP BVR gebiedsgerichte maatregelen art. 51: soortenbescherming + KB s bescherming flora (1976) vogels (1980) andere fauna (1981)
Instandhouding, herstel habitats en soorten Instandhoudingsmaatregelen dienen te beantwoorden aan de ecologische vereisten van de habitats van bijlage I en de soorten vermeld in de bijlagen II, III en IV van decreet => duurzame instandhouding => gebiedsspecifieke/soortenspecifieke aanpak <=> vereist kennis van: - gunstige staat - ecologische vereisten
1. Opmaak instandhoudingsdoelstellingen Per habitat/soort: beschrijvende matrix met Ecologische vereisten Evaluatietabel: opp., habitatstructuur + processen, flora/fauna, specifieke en landschappelijke aspecten, verstoring => beoordeling staat van instandhouding Voor elk SBZ: Distributie habitats: actueel (BWK+) potentieel (POTNAT) Relatief belang Prioriteiten
2. Gebiedsspecifieke aanpak : natuurrichtplan wat wordt in een specifiek gebied beoogd voor instandhouding van habitats en soorten welke instrumenten en maatregelen kunnen ingezet worden op maat van het gebied participatorisch: opmaak en uitvoering in samenwerking met landeigenaars en landgebruikers, lokale overheden, verenigingen maatschappelijk gedragen: consensusmodel, publieke consultatie
Natuurrichtplan omvat: beschrijving + kaart van gebiedsvisie = streefbeeld voor de natuur en het natuurlijk milieu - op basis van instandhoudingsdoelstellingen SBZ beschrijving van de maatregelen inzake natuurbehoud ter realisering gebiedsvisie opsomming van instrumenten om gebiedsvisie te verwezenlijken <=> duurzame instandhouding met duurzaam gebruik <=> activiteiten afstemmen op ecologische vereisten 6 NRP-pilootprojecten lopende
3. Soortenspecifieke aanpak - inventarisaties: verspreiding en densiteit populaties - rode lijsten - afwegingskader voor prioritering - opmaak soortenbeschermingsplannen + uitvoeringsplannen - monitoring In het kader van NRP voor SBZ Soorten bijlage III ook buiten SBZ
Soortenbeschermingsplan omvat: - ecologische karakteristieken - knelpunten - mogelijke instrumenten en maatregelen Soortenuitvoeringsplan omvat: - concrete acties op terrein: herstel leefgebieden en verbindingsaspecten (bv. ecoduct), beheermaatregelen - samenwerking met doelgroepen: landeigenaars en gebruikers, verenigingen, lokale besturen - communicatie vb: vleermuizen, hamster, boomkikker, nachtzwaluw
Meerwaarde NATURA 2000 behoud van open ruimte realiseren van robuuste ecosystemen met natuurlijke draagkracht tegenover gebruik mogelijkheden voor financiële ondersteuning: => via natuurprojecten onder NRP => via co-financiering van Europa tot nu toe: - Plattelandsontwikkeling - LIFE-Natuur
EU co-financiering tot nu toe
LIFE-Natuur belangrijke stimulans voor natuurbeleid in specifiek gebied bevordering van partnerschappen voor periode 2000-2006: - 15 projecten = gemiddeld 3 proj/jaar - bijdrage EU: ca 26 mio = 3 à 4 mio /jaar - belangrijkste maatregelen: - studies: inventarisaties, vegetatiekartering, ecohydrologie, monitoring - aankopen -beheerplanning - herstel en natuurontwikkeling - infrastructuur openstelling - communicatie
Plattelandsontwikkeling Bijdrage aan: - milieukwaliteit in/rond SBZ - draagvlak en samenwerking - belangrijkste natuurpakketten Bescherming weidevogels: van de mogelijke zones slechts ca 26 % in Natura 2000 Botanisch beheer: van de mogelijke zones slechts ca 12 % in Natura 2000 KLE s, perceelsranden, bufferstroken: bijdrage aan landschappelijke waarde en verbindingsaspecten
CONCLUSIES - LIFE-Natuur als fonds exclusief voor Natura 2000 heeft belangrijke stimulans voor de gebiedsspecifieke implementatie geleverd - in andere fondsen was aandeel specifiek voor herstel en duurzaam beheer van Natura 2000 tot nu toe vrij beperkt - toekomst: verplichte integratie van Natura 2000 in andere fondsen biedt opportuniteiten maar zal veel hogere inzet en lobbywerk vereisen