pagina 1 van 6 BESLUIT Besluit van de directeur-generaal van de Nederlandse mededingingsautoriteit als bedoeld in artikel 37, eerste lid, van de Mededingingswet. Nummer: 309 / Aviko-Korteweg 1. Op 21 april 1998 heeft de directeur-generaal van de Nederlandse mededingingsautoriteit een melding ontvangen waarin is medegedeeld dat de Aviko B.V. en Korteweg Vastgoed- en Beheermaatschappij N.V. het voornemen hebben een concentratie als bedoeld in artikel 27 van de Mededingingswet aan te gaan. Van de melding is mededeling gedaan in Staatscourant 77, van 23 april 1998. Naar aanleiding van de mededeling in de Staatscourant zijn geen zienswijzen van derden naar voren gebracht. Ambtshalve zijn vragen gesteld aan verschillende marktpartijen. I. DE PARTIJEN 2. Aviko B.V. (hierna: Aviko) is een besloten vennootschap, opgericht naar Nederlands recht. Zij heeft als aandeelhouder Cebeco Food Holding B.V. Enige aandeelhouders in Cebeco Food Holding B.V. zijn Cebeco Hoofdgroep Voedingsmiddelen B.V. (70%) en de coöperatieve vereniging Cosun U.A. (30%). Alle aandelen in Cebeco Hoofdgroep Voedingsmiddelen B.V. zijn in handen van de Nationale Aan- en Verkoopcoöperatie voor landen tuinbouw B.A. Cebeco-Handelsraad. Laatstgenoemde onderneming wordt verder aangehaald als Cebeco-groep. Cebeco-groep heeft voorts deelnemingen in ondernemingen die actief zijn in de aardappelenhandel en/of de aardappelen verwerkende industrie (zie hierna, punten 21 t/m 24). 3. Aviko is de moederonderneming van en heeft meerderheidsdeelnemingen in ongeveer vijfentwintig ondernemingen in binnen- en buitenland. Aviko is actief op het gebied van de verwerking van aardappelen tot diverse producten. 4. Korteweg Vastgoed- en Beheermaatschappij. B.V. (hierna: Korteweg) is een besloten vennootschap naar Nederlands recht. Zij heeft als enig aandeelhouder Deelzet B.V.. Alle aandelen in Deelzet B.V. zijn in handen van B.V. De Z.P.C. De aandelen in B.V. De Z.P.C. zijn in meerderheid in handen van Coöperatie De Z.P.C. B.A.; enig andere aandeelhouder is Coöperatie ACM B.A. Korteweg is de moederonderneming van In- en Verkoopbureau Landbouwproducten Korteweg B.V. en van B.V. Handels- en Sorteerbedrijf Swifterbant. Korteweg is actief als handelaar in poot- en consumptieaardappelen. II. DE GEMELDE OPERATIE 5. De gemelde operatie houdt blijkens een voor-overeenkomst van 16 januari 1998 tussen Aviko, B.V. De Z.P.C., Deelzet B.V. en D. van der Linde het volgende in. Aviko zal 55%, dan wel 60%, van de uitstaande aandelen in Korteweg overnemen. [... ] 1. Met betrekking tot de overige aandelen verkrijgt Aviko een optie tot koop.
pagina 2 van 6 III. TOEPASSELIJKHEID VAN HET CONCENTRATIETOEZICHT 6. De gemelde operatie is een concentratie in de zin van artikel 27, onder b, van de Mededingingswet. De hierboven, onder punt 5, omschreven transactie leidt er toe dat Aviko, ongeacht de uiteindelijke hoogte van de in punt 6 vermelde deelnemingspercentages, in beide varianten de uitsluitende zeggenschap krijgt over Korteweg en diens dochterondernemingen In- en Verkoopbureau Landbouwproducten Korteweg B.V. en B.V. Handels- en Sorteerbedrijf Swifterbant. 7. Uit de bij de melding ter beschikking gestelde omzetgegevens blijkt dat de gemelde concentratie binnen het toepassingsbereik van de Mededingingswet valt. IV. BEOORDELING A. Relevante markten Relevante productmarkten a. Aardappelverwerkende activiteiten 8. Deze markt omvat het op industriële wijze verwerken van aardappelen tot diverse halffabrikaten en eindproducten. Partijen onderscheiden de volgende productmarkten: - voorgebakken producten (frites, blokjes, schijfjes, pommes parisiennes); - gedroogde producten (granulaat); - 'specialities', zijnde andere producten dan voorgebakken of gedroogde producten (geschilde en geconserveerde aardappelen, aardappelsalades, aardappelkroketten, kant en klare maaltijden). 9. Deze indeling komt overeen met die in het jaarverslag van de Vereniging van Aardappelverwerkende Industrie 1996. Partijen hebben aangegeven dat tussen de aldus onderscheiden soorten producten niet of nauwelijks substitutie bestaat vanuit de vraagzijde. Of de productmarkt inderdaad moet worden ingedeeld in drie afzonderlijke productmarkten zoals partijen doen, dan wel dat de markt anders moet worden onderverdeeld, kan in het midden blijven. Ook uitgaande van een nauwere productmarkt dan partijen hebben aangegeven, zoals die van voorgebakken frites (een product waar Aviko ruim [... ] 2 van de door haar verwerkte aardappelen voor verbruikt), zal de concentratie niet tot gevolg hebben dat de daadwerkelijke mededinging op de Nederlandse markt of een deel daarvan op significante wijze zal worden belemmerd (zie hierna, punten 18 t/m 20). b. Aardappelhandel 10. Volgens partijen valt de aardappelhandel als markt te onderscheiden van de aardappelverwerkende activiteiten. Genoemd worden een verschil in dienstverlening en het verschil in soorten spelers en afnemers. Dit onderscheid kan worden overgenomen. Relevante geografische markten a. Aardappelverwerkende activiteiten 11. Partijen betogen dat de relevante geografische markt voor de aardappelverwerkende industrie de Europese markt is, voor gedroogde
pagina 3 van 6 producten (granulaat) zelfs de wereldmarkt. Van de totale Nederlandse productie aan verwerkte aardappelen wordt volgens hen 91% geëxporteerd, waarvan 95% naar Lid-Staten van de EU. 12. Of de geografische markt beperkt is tot Nederland dan wel ruimer moet worden afgebakend, kan in het onderhavige geval in het midden blijven, aangezien het de mededingingsrechtelijke beoordeling niet beïnvloedt (zie hierna, punten 18 t/m 20). b. Aardappelhandel 13. Partijen menen dat Noord-West-Europa de relevante geografische markt is. Vervoer van aardappelen (bestemd voor industriële verwerking) is volgens hen slechts over een afstand tot circa 250 km economisch verantwoord. 14. Of de relevante geografische markt Noord-West Europa is, dan wel is beperkt tot Nederland kan in het onderhavige geval in het midden worden gelaten, aangezien het de beoordeling niet beïnvloedt (zie hierna, punten 16 en 21 t/m 24). B. Gevolgen van de concentratie 15. Aviko is alleen actief in de industriële verwerking van aardappelen. Aviko verwerkt binnen de EU [... ] 3 ton aardappelen. Daarvan wordt ruim [... ] 3 verwerkt tot voorgebakken frites. Ongeveer [... ] 3 wordt verwerkt tot 'specialities' (geschilde en geconserveerde aardappelen, aardappelsalades, aardappelkroketten, kant en klare maaltijden). Circa [... ] 3 verwerkt Aviko tot granulaat, d.w.z. poeder of vlokken. Dit halffabrikaat wordt gebruikt in de snack-industrie. Van haar omzet haalt Aviko [... ] 3 uit diervoeders die zij vervaardigt uit afvalproducten afkomstig uit het primaire productieproces. 16. Korteweg is alleen actief in de aardappelhandel. In de aardappelhandel binnen Noord-West-Europa heeft Kortweg een marktaandeel van minder dan [... ] 4. Binnen Nederland heeft Korteweg een marktaandeel van circa [... ] 5. 17. Aviko en Korteweg zijn ondernemingen die in de bedrijfskolom verschillende activiteiten verrichten. De activiteiten van Aviko en Korteweg kennen derhalve geen overlappingen. 18. Uitgaande van de relevante productmarkt zoals partijen die hebben aangegeven (zie hiervoor, punt 8), heeft Aviko in Europa geen marktaandelen van meer dan 25%. Wordt de markt nauwer afgebakend, te weten tot het product voorgebakken frites, dan heeft Aviko in Europa een marktaandeel van [... ] 6. De grootste concurrenten hebben marktaandelen van [... ] 7 (McCain), [... ] 8 (Farm Frites) en [... ] 9 (Lamb Weston, Fri d'or en Van de Broecke). 19. Op het vlak van de industriële aardappelverwerking binnen Nederland heeft Aviko, indien de markt nauw wordt afgebakend tot één van de voorgebakken producten, te weten frites, [... ] 10. De grootste concurrenten van Aviko hebben in Nederland in dit segment marktaandelen van [... ] 11 (McCain), [... ] 12 (Farm Frites) en [... ] 13 (Lamb Weston, Fri d'or en Van de Broecke). 20. Toch leidt de voorgenomen concentratie, zijnde een verticale integratie, niet tot het ontstaan of de versterking van een economische machtspositie
pagina 4 van 6 die tot gevolg heeft dat een daadwerkelijke mededinging op de Nederlandse markt of een deel daarvan op significante wijze wordt belemmerd, aangezien: - Korteweg in Nederland slechts een marktaandeel heeft van [... ] 14 van de aardappelhandel; - Korteweg al de helft van zijn omzet haalt uit de leveringen aan Aviko. De concentratie betekent voor deze bestaande verticale relatie dus slechts een beperkte wijziging; - er meerdere, ook grotere, marktpartijen actief zijn in de aardappelhandel in Nederland (C. Meijer B.V., Kruijthof, van Rijn, Van de Noord, Verhagen, Nedato); - concurrenten als McCain en FarmFrites elk zelf beschikken over handelaren die circa [... ] 15 van hun aardappelbehoefte dekken; - er alternatieve leveranciers zijn in omringende landen, met name in België, Duitsland en Frankrijk. Tot een afstand van circa 250 km is transport van aardappelen bestemd voor industriële verwerking economisch verantwoord. Dit is ook bevestigd door concurrenten. McCain betrekt circa [... ] 16 van zijn aardappelbehoefte uit België. Lamb Weston betrekt zelfs [... ] 17 van zijn aardappelen uit het buitenland (België, Duitsland, Frankrijk). 21. Ook andere deelnemingen van Cebeco-groep in ondernemingen die actief zijn in de aardappelhandel en/of -verwerking geven geen aanleiding tot een andere zienswijze op de gevolgen van de voorgenomen concentratie. 22. De Cebeco-groep neemt deel in Nedato B.V., een aardappelhandelaar (hierna: Nedato). Cebeco-groep heeft een belang van [... ] 18 in Nedato. De meerderheid van de aandelen in Nedato wordt gehouden door de Coöperatie Nedato Zuid-West B.A. Beslissingen in de vergadering van aandeelhouders waarbij een 2/3e of 3/4e deel van de stemmen noodzakelijk is, hebben betrekking op de uitgifte van aandelen, benoeming van bestuurders en commissarissen, schorsing en ontslag van bestuurders, wijziging van de statuten en ontbinding van de vennootschap. Cebecogroep beschikt aldus niet over bijzondere zeggenschapsrechten in Nedato. Nedato levert thans ook aan een concurrent van Aviko, te weten Farm Frites. 23. De Cebeco-groep heeft voorts een belang in "Agrico" Coöperatieve Handelsvereniging voor Akkerbouwgewassen B.A. (hierna: Agrico). Agrico is actief in zowel de aardappelhandel als in de aardappelverwerking. Het belang van Cebeco-groep is [... ] 19. Cebeco-groep bezet twee van de zeven zetels in het bestuur van Agrico en heeft één commissaris in de Raad van Commissarissen (hierna: RvC). Besluiten van het bestuur en de RvC worden genomen bij volstrekte meerderheid van stemmen. Uitzondering daarop zijn bestuursbesluiten omtrent aanvullende financiële verplichtingen van Cebeco-groep. Statutair is bepaald dat Cebeco-groep, als zijnde een kapitaalverschaffer van Agrico, in de ledenraad van Agrico geen absolute meerderheid van de stemmen kan verkrijgen. Cebeco-groep heeft aldus geen beslissende zeggenschap in Agrico. 24. Agrico levert aardappelen aan Aviko, waarmee tussen Aviko en Agrico commerciële relaties bestaan. Agrico is momenteel een onafhankelijke speler in zowel de aardappelhandel als de aardappelverwerking. Bij persbericht van 23 april 1998 hebben Aviko en Agrico aangekondigd hun activiteiten (verder) te integreren.
pagina 5 van 6 V. NEVENRESTRICTIES 25. In de voor-overeenkomst van 16 januari 1998 is een verklaring van B.V. De Z.P.C. opgenomen. Deze houdt in dat B.V. De Z.P.C. geen activiteiten zal opstarten gericht op de toelevering van grondstoffen aan de verwerkende industrie, behoudens die activiteiten die tot op dat moment bij Z.P.C. Wehe (ACM) worden ondernomen en bij Aviko bekend zijn. Partijen hebben aangegeven dat dit non-concurrentiebeding moet worden beschouwd als rechtstreeks verband houdend met en noodzakelijk voor de gemelde concentratie. Zij hebben voorts aangegeven dat dit beding een duur van vijf jaar zal hebben. Partijen hebben daarnaast meegedeeld dat er geen andere nevenrestricties bij de concentratie voorzien zijn. 26. Met partijen kan worden aangenomen dat de koper van Korteweg, Aviko, tot op zekere hoogte beschermd dient te worden tegen concurrerend handelen van de verkoper, B.V. De Z.P.C. (zijnde de moeder van Deelzet B.V.), en het non-concurrentiebeding derhalve rechtstreeks verband houdt met en noodzakelijk is voor de verwezenlijking van de concentratie. 27. De duur van het beding, vijf jaar, gaat in het onderhavige geval niet verder dan wat redelijkerwijs nodig kan worden geacht voor de verwezenlijking van de concentratie. 28. Het geografisch toepassingsgebied is in de melding niet gedefinieerd. Een beding als het onderhavige kan, wat betreft het geografische toepassingsgebied, alleen worden geaccepteerd indien dat toepassingsgebied niet ruimer is dan het gebied waarbinnen de over te dragen onderneming, in dit geval Korteweg, actief is in het in- en verkopen van aardappelen bestemd voor industriële verwerking. Tot dat gebied dient het beding dan ook te zijn beperkt. VI. CONCLUSIE 29. Na onderzoek van deze melding, is de directeur-generaal van de Nederlandse mededingingsautoriteit tot de slotsom gekomen dat de gemelde operatie binnen de werkingssfeer van het in hoofdstuk 5 van de Mededingingswet geregelde concentratietoezicht valt. Hij heeft geen reden om aan te nemen dat als gevolg van die concentratie een economische machtspositie kan ontstaan of worden versterkt die tot gevolg heeft dat een daadwerkelijke mededinging op de Nederlandse markt of een deel daarvan op significante wijze wordt belemmerd. 30. Gelet op het bovenstaande deelt de directeur-generaal van de Nederlandse mededingingsautoriteit mede dat voor het tot stand brengen van de concentratie waarop de melding betrekking heeft geen vergunning is vereist. 31. Gelet op overwegingen 25 t/m 28 is de directeur-generaal van oordeel dat, voor zover het non-concurrentiebeding een overeenkomst is als bedoeld in artikel 6 van de Mededingingswet, dat artikel ingevolge artikel 10 van de Mededingingswet niet geldt voor deze overeenkomst. Daarbij moet ervan worden uitgegaan dat het geografische toepassingsgebied van dat beding niet ruimer is dan het gebied waarbinnen Korteweg werkzaam is op het moment van overdracht van de aandelen in Korteweg door B.V. De Z.P.C. (via Deelzet B.V.) aan Aviko.
pagina 6 van 6 Datum: 16 juni 1998 w. g. A.W. Kist directeur-generaal van de Nederlandse mededingingsautoriteit Tegen dit besluit kan degene, wiens belang rechtstreeks bij dit besluit is betrokken, binnen zes weken na bekendmaking van dit besluit een gemotiveerd beroepschrift indienen bij de arrondissementsrechtbank te Rotterdam, sector bestuursrecht, Postbus 50951, 3007 BM, Rotterdam. terug Aan de inhoud van deze pagina's kunt u geen rechten ontlenen.