FACULTEIT GODGELEERDHEID MARIA-THERESIACOLLEGE SINT-MICHIELSSTRAAT 6 B-3000 LEUVEN VERSLAG KATHOLIEKE UNIVERSITEIT LEUVEN Verslag van de tweede bijeenkomst van de Permanente Onderwijscommissie Godgeleerdheid & Godsdienstwetenschappen en Voortgezette Academische Opleiding Religiestudie, op vrijdag 5 november 2004, van 14-16h, in MTC 00.12 Aanwezig: de professoren J. De Tavernier (programmadirecteur), B. Lemmelijn (secretaris), B. Broeckaert, K. Demasure, L. Kenis, A. Liègeois, E. Platti, D. Pollefeyt, G. Van Belle, S. Van den Eynde; L. De Saeger (studietrajectbegeleider), de vertegenwoordigers van het AAP/BAP Annemie Dillen; de studentenvertegenwoordigers: Samuel Goyvaerts, Piet Thuys (1 ste studiejaar), Wouter Duré, Steven Deltour (2de studiejaar), Magda Habraken, Wouter Van den Bossche (tweede kandidatuur met studieduurverkorting), Hans Debel, Stef Gordts (3 de studiejaar), Mieke Meeussen, Ellen Van Stichel (4de studiejaar), Bart Van der Smissen, Mieken van Boxstael (5 de studiejaar), Klaartje Francx (GAS WIDR) Afwezig met kennisgeving: de professoren R. Burggraeve, L. Boeve, D. Hutsebaut en J. Verheyden; de student Herman Loos, Helen Mardaga 0. Goedkeuring verslag 8 oktober 2004 In aanvulling bij het verslag van 8.10.2004 wordt bij punt 1 gesteld dat er inmiddels twee vertegenwoordigers zijn voor de GAS WIDR, met name Klaartje Francx en Herman Loos. Voor enige kandidatuur is er een tweede vertegenwoordiger, Magda Habraken. Bij punt 4, meer bepaald de paragraaf over de didactische teams wordt aangevuld dat gesteld werd dat de tussentijdse toetsen representatief voor het eigenlijke examen moeten zijn en dat ze afgenomen moeten worden door de docent zelf. De code van het vak Theologische methodiek, eveneens vermeld onder punt 4, is niet A102, maar A120 (of nieuwe code A5A0). Bij punt 8 betreffende de curriculumevaluatie licht Dr. De Saeger de stand van zaken toe. De schriftelijke bevragingen zijn inmiddels afgenomen. De respons was matig, vooral voor de bevraging van de vijfdejaars. De resultaten worden nu verwerkt tegen het einde van volgende week. Op basis daarvan zullen vervolgens op 1 en 2 december de hearings georganiseerd worden. Deze zullen dan in een eerste reactie kort besproken worden op de POC van 3 december. In dit verband wordt van de jaarverantwoordelijken gevraagd een aantal representatieve mensen uit elk jaar te selecteren, die aan deze hearings zullen deelnemen. Bij punt 11.5 wordt een eventuele nieuwe datum ter vervanging van de POC van 11.02.2005 besproken. Er blijkt niet onmiddellijk een beschikbaar alternatief. De programmadirecteur stelt dat er in tegenstelling tot de POC van 3.12, waarop nu reeds twee belangrijke agendapunten gepland zijn, voor 11.2 nog niets bijzonders te bespreken is. Hij stelt voor de vergadering van 3.12 af te wachten en dan eventueel te beslissen of de vergadering van 11.2 effectief zal doorgaan of niet. Bij punt 12.2 vertelt Prof. Dr. B. Broeckaert dat de excursie naar Antwerpen op 77 geïnteresseerden kon rekenen en in zijn geheel als een geslaagd initiatief beschreven kan worden. SECRETARIAAT TEL. 016 32 38 28 FAX 016 32 38 58 E-mail: info@theo.kuleuven.ac.be http://www.theo.kuleuven.ac.be/
2 1. Mededelingen - Studentenaantallen Op basis van een overzicht beschikbaar op het web meldt Prof. Dr. J. De Tavernier dat het totaal van de studenten aan onze faculteit momenteel 638 bedraagt, in vergelijking met 571 vorig jaar. Daarvan zijn er 336 Nederlandstalige studenten (vorig jaar 312). Vooral de enige kandidatuur valt erg op met haar 99 (inmiddels 100) studenten. - Examenvormen: aanvragen tot wijziging Naast de wijziging voor A0A0 (of A100), vermeld in het vorige verslag, wordt nu ook voor het vak A5A0 (of A120) een wijziging van de examenvorm aangevraagd. Open boek moet vervangen worden door gesloten boek. De toelichting luidt Het mondelinge examen bestaat uit een theoretisch examen over de historisch-systematische inleiding in de theologie, en een praktische proef in verband met bibliografische verwijzingen. De studenten maken verder een schriftelijke analyse en synthese van een theologisch artikel. Beide aanvragen worden voorgelegd op de Faculteitsraad van 19.11.2004. - Y950 Theologische en godsdienstwetenschappelijke perspectieven: update Bij het derde initiatief, vanuit de afdeling bijbelwetenschap in samenwerking met de Vlaamse Bijbelstichting, wordt door de afdelingsvoorzitter, Prof. Dr. G. Van Belle, gemeld dat er inderdaad in het tweede semester drie lezingen zullen georganiseerd worden. Wellicht één met Prof. Em. Dr. J. Lambrecht als spreker en een andere met Dr. P. Kevers. Een derde spreker wordt nog gezocht. De drie lezingen zullen verband houden met de Nieuwe Bijbelvertaling. Prof. Van Belle vermeldt in dit verband ook het symposium van 8.11.2004, waarbij aan de studenten ook documentatie overhandigd zal worden én ze de gelegenheid zullen krijgen om tegen een gereduceerde prijs de Nieuwe Bijbelvertaling aan te kopen. Met betrekking tot het thema van de Vliebergh Sencie Leergangen van 2005 wordt door Prof. Dr. D. Pollefeyt gemeld dat het om De terugkeer van de goden zal gaan. Het betreft hier een thematiek die vanuit de vernieuwde aandacht voor het sacrale, het mysterie, onder meer ook in hedendaagse verschijnselen als wicca e.d., de verhouding tussen het transcendente en het immanente centraal zal plaatsen. Verder wordt gesteld dat de verantwoordelijke voor de vredesdag 2005 Prof. Dr. R. Burggraeve is en dat de naam van Prof. Dr. K. Demasure, vermeld als coördinator van de pastorale studiedag, moet vervangen worden door Prof. Dr. D. Pollefeyt. Tot slot meldt Prof. Dr. B. Broeckaert dat er in het kader van de tentoonstelling Van hieraf moet je gaan, een gezamenlijk bezoek gepland wordt, waarbij ook in vervoer voorzien zal worden. Een concrete datum is nog nader te bepalen. Prof. Dr. J. De Tavernier belooft deze wijzigingen en aanvullingen via Ad Valvas op Toledo te plaatsen. - Initiatieven advent Kerstmis Door de studenten wordt verteld dat ze een viering plannen op 21.12.2004, waarbij ze graag de eucharistieviering om 18.30h zouden houden, gevolgd door het Kerstfeestje om 19.30h. In dit geval moet wel nagegaan of dit mogelijk is in het kader van eventuele colleges op dinsdagavond. - Dies De datum van de Dies Facultatis is bepaald op 8.3.2005. De concrete invulling van de dag is nog niet bekend. 2. Studiebegeleiding - Verloop tussentijdse toetsen: eerste bachelor De studietrajectbegeleider, Dr. L. De Saeger, meldt dat er tot nu toe slechts één gedeeltelijke toets plaatsvond, met name deze van A102 (of A1A1). De studenten vroegen een tweede datum omdat de eerste te dicht bij de 24-urenloop viel. Niettemin namen 19 eerste bachelors (van de 38) reeds deel aan de toets. Op 16.11 volgt een tweede mogelijkheid, waarvan wellicht de anderen gebruik zullen maken. Ook voor de toets bij A100 (of A0A0), op 9 november, zijn de inschrijvingen reeds binnen. 34 van de 38 studenten meldden zich aan. Er wordt besloten dat het dus om een goede opkomst gaat, die wellicht ook het gevolg is van de uitdrukkelijke stimulans tot deelname door de studietrajectbegeleider. 2
3 Prof. Dr. B. Broeckaert meldt dat voor de toets voor zijn vak op 12.11 ook reeds 30 à 40 mensen zich aangemeld hebben, waaronder weliswaar ook enkele enige kandidatuursstudenten zonder academische vooropleiding. - Tussentijdse rapportering Onderwijsontwikkelingssplan Dr. L. De Saeger bereidde een document voor in het kader van de tussentijdse rapportering van het onderwijsontwikkelingsplan (OOP) van de Faculteit. Hij vraagt de aanwezigen het document door te nemen en eventuele suggesties en bemerkingen te willen doormailen voor maandagmiddag (8.11). 3. Bekendmaking en promotie Godgeleerdheid en godsdienstwetenschappen Op basis van een overzicht worden de geplande KISS-dagen en Sid-ins voorgelegd. Prof. Dr. K. Demasure was reeds aanwezig op 27.10 op de KISS-dag in Oudenaarde, tesamen met Prof. Dr. T. Verschaffel van KULAK. Er kwamen evenwel zeer weinig kandidaten, die dan nog vooral in (kunst-) geschiedenis geïnteresseerd waren. Wel hebben ze nog een half uur met de betrokken leerkrachten gesproken, zodat wellicht ook op die basis wat promotie kan gevoerd worden. De programmadirecteur beklemtoont daarbij aansluitend dat de inspanningen die in dit kader door ZAP en AAP/BAP geleverd worden zeer belangrijk zijn voor de instroom van kandidaatstudenten. 4. Afstemming inhouden van vakken Geschiedenis van kerk en theologie in bachelorprogramma (uitgenodigd: Prof. Dr. L. Kenis) Het probleem aangaande de afstemming van de inhouden van de vakken Geschiedenis van kerk en theologie in het bachelorprogramma is een rechtstreeks gevolg van de volgorde die de opeenvolgende vakken innemen in een bicyclisch onderwijssysteem. Daardoor komt het dat, om de twee jaar, de studenten na een inleiding in Oudheid onmiddellijk het vak over de Nieuwste tijd moeten volgen, en ze pas nadien ingeleid worden in Middeleeuwen en Nieuwe Tijd. Prof. Dr. L. Kenis, waarnemend voorzitter van de afdeling Geschiedenis van kerk en theologie, stelt dat het probleem als zodanig niet op te lossen is, indien men niet afstapt van het bicyclische programma. Dat moet evenwel behouden blijven. Derhalve hebben de docenten gezocht naar een concrete tegemoetkoming. Besloten werd om bij de aanvang van het vak over de Nieuwste tijd voorafgaandelijk aandacht te besteden aan de belangrijkste facetten van de Middeleeuwen en Nieuwe Tijd. Daarnaast werd gesuggereerd om een module in Blackboard uit te werken die in een vijftiental pagina s een bespreking biedt van de tussenperiode en daarbij voorziet in bibliografische referenties van beschikbare basisliteratuur. De studenten leggen in dit kader een bijkomende vraag voor. Ze constateren namelijk een belangrijk gebrek aan aandacht voor andere christelijke denominaties in de opleiding. Concreet stelt Prof. Dr. L. Kenis voor dat hijzelf, reeds vanaf dit academiejaar, in het kader van zijn wekelijkse derde uur les, een excursus in dit verband zal voorzien bij de Nieuwste tijd, terwijl hij de collega s Faesen en Lamberigts zal suggereren om dit respectievelijk voor de Middeleeuwen en de Oudheid te doen. Prof. Dr. B. Broeckaert voegt hieraan toe dat het misschien denkbaar zou zijn om een afzonderlijk vak hieromtrent in te richten. Echter, zowel de studenten als de programmadirecteur stellen dat dit opnieuw een programmawijziging zou vragen en dat het probleem veeleer verholpen moet worden via de bestaande vakken. Een laatste vraag van de studenten betreft het opnemen van de postconciliaire tijd in het vak Nieuwste tijd. 5. Vereiste talenkennis bijbelwetenschap De studenten ervaren een inconsequentie in de vereisten bij het volgen van de vakken in de major bijbelwetenschap. In het kader van de nieuwe programma s werd algemeen geopteerd om alle vakken open te stellen voor alle studenten, inclusief die van andere majores. Niettemin blijkt dat sommige vakken uit de major bijbelwetenschap de kennis van bijbelse talen toch als noodzakelijk in hun syllabus beschrijven en exclusief met de grondtekst werken, waardoor niet iedereen meer in staat is het vak te volgen. Daarbij komt dat de afdeling wel de taalvereisten versoepeld heeft ten aanzien van de voorbereiding van een verhandeling in het vierde jaar, terwijl studenten die dan vanuit die optiek kiezen voor de major bijbelwetenschap toch problemen ervaren bij het volgen van bepaalde majorvakken. Zowel de afdelingsvoorzitter, Prof. Dr. G. Van Belle, als Prof. Dr. B. Lemmelijn beamen het probleem. Concreet mag er gewerkt worden met de grondtekst, maar er moet voorzien worden in een letterlijke vertaling en/of supplementaire uitleg bij het hanteren van vreemde begrippen. Beiden stellen dat het 3
4 punt geagendeerd staat voor bespreking op een vergadering van de docenten bijbelwetenschap aanstaande dinsdag (9.11). De programmadirecteur en de studenten vragen om op de hoogte gebracht te worden van de resultaten van die besprekingen. 6. Studieformulieren: evaluatie Concreet zijn er met betrekking tot de studieformulieren twee bemerkingen geformuleerd. De studenten stellen dat het onderscheid tussen Theologische en godsdienstwetenschappelijke colleges, specialisatiecolleges en seminaries in het vierde jaar enerzijds en Onderzoekscolleges, specialisatiecolleges en seminaries in het vijfde jaar anderzijds niet geheel duidelijk is in de begeleidende teksten op de studieprogrammaformulieren. Ze vinden de voorstelling van de programma s op het web duidelijker. De secretaris, Prof. Dr. B. Lemmelijn, stelt dat de teksten overgenomen zijn van het web en dus identiek zijn, maar de voorstelling is anders omdat ze samen per major geplaatst zijn. Alle informatie is dus wel aanwezig, maar men moet inderdaad nauwkeurig lezen. Ze denkt dat een bijkomende mondelinge infosessie, zoals gevraagd door de studenten, in dit verband veel duidelijk gemaakt zou hebben. Niettemin zal getracht worden ook de schriftelijke voorwaarden op de formulieren explicieter te verwoorden. Een tweede bemerking betreft de opname van de universiteitsbrede brugvakken PE86 en PE87 onder de rubriek brugvakken op het programmaformulier van de ALO. Aangezien deze vakken in realiteit niet kunnen indalen in de basisopleiding vragen de studenten ze afzonderlijk te vermelden om verwarring daaromtrent te voorkomen. 7. Voorstel bachelorprogramma met verminderde studieomvang Op basis van het document waarin het bachelorprogramma met verminderde studieomvang (een BaMa-parallel voor de huidige tweede kandidatuur met studieduurverkorting) uitgewerkt is, stelt de programmadirecteur het nieuwe ontwerp voor. Hij overloopt het document en benadrukt daarbij dat het om trajecten gaat, die in het kader van de komende flexibilisering, wellicht nog aangepast en gewijzigd zullen worden. Na deze korte voorstelling vraagt hij om reacties. De studenten formuleren vooreerst zeven kritische bemerkingen. 1. Ze zijn van mening dat het feit dat studenten in het 90punten-programma niet langer verplicht worden om een vak Lezing van teksten te volgen erg veel vrijheid biedt, die aan de gewone studenten niet gegeven wordt. 2. Ze vinden dat de scriptie, die in beide trajecten op 6 studiepunten begroot wordt, net zoals voor de gewone bachelor op 10 studiepunten moet staan, aangezien het om dezelfde inspanning en dezelfde eindgraad gaat. 3. Ze zijn van mening dat de theologische component in deze opleiding veel sterker benadrukt wordt, en dit ten nadele van de godsdienstwetenschappelijke opleidingsonderdelen. Ze vinden een verhouding van 54 ten aanzien van 12 à 15 studiepunten niet evenwichtig. 4. Bovendien worden onder de godsdienstwetenschappelijke opleidingsonderdelen ook vakken gerekend die velen al in hun vooropleiding zullen gehad hebben. In dit verband refereren ze aan psychologie, sociologie en antropologie. 5. Eén studiepunt voor de richtlijnen van het vak Theologische methodiek vinden ze schromelijk overdreven. 6. De studenten zijn van mening dat het opleidingsonderdeel Vakdidactiek godsdienst verplicht moet gesteld worden. Enkel regenten kunnen hier een uitzondering vormen. 7. Tot slot vinden ze het vreemd dat er in de toelatingsvoorwaarden weinig verschil gemaakt wordt tussen bachelors en masters. Rekening houdend met deze bemerkingen hebben de studenten een nieuw (tegen-)voorstel uitgewerkt dat ter vergadering uitgedeeld wordt. Ze leggen het voor. 1. Bij de theologische componenten wordt gesteld dat de keuzemogelijkheid in verband met het inruilen van één à twee theologische opleidingsonderdelen, zoals dit toegelaten is aan de gewone derde bachelor studenten, ook kan uitgebreid worden in deze piste. Studenten kunnen dan ofwel vakken voorafnemen uit de initiële master ofwel bijkomend godsdienstwetenschappelijke vakken opnemen. 4
5 2. Onder de godsdienstwetenschappelijke vakken worden de algemene (antropologie, sociologie, psychologie) weggelaten. Ze kunnen eventueel wel nog als keuzevak opgenomen worden. 3. De scriptie wordt opgewaardeerd tot 10 punten. 4. Het vak lezing van teksten wordt ook binnen de verminderde studieomvang verplicht gesteld. Niet zo voor het bijkomende filosofische vak, omdat deze studenten in hun vooropleiding al filosofie gehad hebben. 5. De formulering betreffende de opname van de talen wordt gewijzigd. Bijbelgrieks Ib is te makkelijk voor mensen die al Grieks kennen en Latijn: lezing van teksten mag niet als vervanging van een taalvak dienen. 6. In de groep keuzevakken rest er dan nog ruimte voor Kerkelijk Recht, Godsdienstdidactiek, Religiestudie, filosofische vakken en Y950. Het vakdidactisch seminarie behoort ook tot de mogelijkheden, maar, zoals voor de andere studenten, enkel indien men ingeschreven is voor ALO. De programmadirecteur, Prof. Dr. J. De Tavernier vraagt opnieuw om reacties. Prof. Dr. B. Broeckaert neemt het woord. Hij stelt dat hij verwachtte dat een voorstel voor een programma met verminderde studieomvang als verkort traject aan dezelfde voorwaarden en verhoudingen zou voldoen als het basisprogramma waarop het gestoeld is. Hij stelt evenwel vast dat de verhouding tussen theologische en godsdienstwetenschappelijke componenten gevoelig gewijzigd is in het nadeel van de godsdienstwetenschappelijke opleidingsonderdelen. Daarbij beklemtoont hij dat altijd het accent gelegen heeft op een combinatie van beide polen, waarin studenten zelf hun weg konden zoeken. In het nieuwe voorstel is er geen mogelijkheid om individuele klemtonen te leggen. Tot slot vindt hij het begrijpelijk dat men oordeelt dat binnen de theologische component sommige opleidingsonderdelen cruciaal zijn en andere minder, maar hij stelt dat dit ook het geval is binnen de godsdienstwetenschappelijke component. In zijn visie zou minstens het vak wereldgodsdiensten, aangevuld door een van de twee vakken Islam verplicht gesteld moeten worden. Een vraag aan Prof. Dr. E. Platti in dit verband beslecht het pleit voor het vak Inleiding tot de Islam, omdat dit vak de dossierkennis verschaft die nodig is voor elk spreken over de relatie tussen Islam en andere tradities, i.c. Christendom. Prof. Dr. A. Liègeois stelt dat hij inderdaad ook vindt dat men dezelfde verhouding tussen beide componenten moet behouden in de basisopleiding enerzijds en in het verkorte programma anderzijds, maar beklemtoont dat men ook weer niet méér vrijheid in het verkort programma moet mogelijk maken. Ten aanzien van deze commentaar stellen de studenten dat de gewone studenten wel accenten kunnen leggen, met name in de mogelijkheid om twee verplichte opleidingsonderdelen in te ruilen voor vakken uit het vierde jaar. Zij zijn er voorstander van om via dezelfde formule die vrijheid ook te creëren binnen het verkorte programma, zodanig dat via deze piste ook meer godsdienstwetenschappelijke accenten in het programma gelegd kunnen worden. Prof. Dr. D. Pollefeyt beaamt dat de kans om een keuze-accent te leggen via die weg toch al de mogelijkheid voor meer evenwicht in de beide componenten creëert, aangezien men in dit geval al tot een totaal van zeven opleidingsonderdelen in de godsdienstwetenschappelijke component zou kunnen komen. Hij vraagt of collega Broeckaert zich hierin zou kunnen vinden. Deze laatste beklemtoont evenwel dat hij het principiëel de zuiverste oplossing zou vinden als de verhouding tussen beide componenten gewoon een weerspiegeling zou worden van wat het huidige basisprogramma biedt. De studenten corrigeren hem hierin enigszins omdat in die verhouding ook de algemene vakken zoals antropologie, sociologie en psychologie meegerekend zijn. Tot slot vraagt Prof. Dr. J. De Tavernier naar de reacties van de studenten uit enige kandidatuur. Wouter Van den Bossche stelt dat een goede verhouding tussen beide componenten hem noodzakelijk lijkt, die dan eventueel nog kan aangevuld worden door bijkomende keuzemogelijkheden. Magda Habraken beaamt het voorstel om het vak wereldgodsdiensten en een vak Islam verplicht te stellen. Ook zij bevestigt hiermee het belang van de godsdienstwetenschappelijke component. De Programmadirecteur sluit de discussie af en stelt dat het voorstel nu, aangevuld met deze commentaar, terug aan het faculteitsbureau zal voorgelegd worden. 8. Regeling art. 41 studenten 5
6 Op basis van een kopie van een schrijven aan de betrokken docenten wordt door Prof. Dr. J. De Tavernier toegelicht dat, gezien het grote aantal art. 41-studenten, gezocht is naar een meer werkbare procedure voor het vastleggen van de examenafspraken. Concreet werd voorgesteld dat elke docent één moment per maand aan mevr. Evers zou doorgeven. De vergadering beaamt de praktische moeilijkheden die ontstaan zijn en verklaart zich akkoord met het voorstel. Door Prof. Dr. E. Platti wordt de vraag gesteld naar het aantal van deze art.-41 studenten. De secretaris antwoordt dat zowel van de art. 41-studenten als van de studenten die examens afleggen op basis van een zelfstudiepakket een lijst aan de docenten zal bezorgd worden in de komende weken. 9. Studenteninitiatieven en vragen De studenten vragen of er voorzien kan worden in een actualiserende uitbreiding van de onderwijsbibliotheek, d.i. de beschikbare basisliteratuur en standaardwerken die op de daartoe bestemde plaats in de bibliotheek verzameld worden. Ze vragen of hiertoe een impuls kan gegeven worden. Concreet blijkt dat door Prof. Van Belle hiertoe reeds een inspanning geleverd werd. Voor Bijbelwetenschap heeft hij Dr. P. Kevers gevraagd in materiaal te voorzien. De programmadirecteur belooft dat, op basis van een schrijven aan de professoren, een overzicht zal opgemaakt worden van de gewenste boeken, die dan nadien (en na eventuele selectie) aangekocht kunnen worden. Verslag van de voortgang in deze wordt gedaan op de POC van 3.12.2004. 10. Rondvraag en varia - De studenten melden dat ook leden van het ZAP en AAP/BAP steunend lid van Katechetika kunnen worden. - Prof. Dr. B. Broeckaert meldt dat de inschrijvingen voor Bangalore 2005 reeds 21 studenten aantrokken. - Samuel Goyvaerts beklemtoont dat er een grote kloof bestaat tussen de generatiestudenten van 1 ste bachelor en de veelal oudere studenten uit de tweede kandidatuur met studieduurverkorting. Vaak repliceert men in dit verband dat de studenten dan meer vragen moeten stellen. Echter, enerzijds durven de eerste bachelor studenten geen vragen stellen, omdat ze bang zijn dat die als dom overkomen; anderzijds begrijpen ze de vragen en bemerkingen van studenten van enige kan ook niet. Ze vragen de docenten hiermee rekening te houden. - De studenten van eerste bachelor danken Prof. Dr. J. De Tavernier omdat hij een tweede datum ter beschikking stelde voor de tussentijdse toets. Bénédicte Lemmelijn Secretaris Gezien: J. De Tavernier Programmadirecteur 1 6
7 7