Korte terugblik op de informatieve raadsbijeenkomst Omgevingswet van 2 maart 2017 WAAROM DEZE AVOND? Na ruim 50 jaar Wro (Wet ruimtelijke ordening) lopen we steeds meer vast. Er is te weinig ruimte voor initiatieven, integraliteit is ver te zoeken, procedures kosten veel tijd. Daarom komt met ingang van 2019 de Omgevingswet. Die lost dit op, maar maakt daarbij ook de omslag naar uitnodigingsplanologie: meer ruimte voor initiatieven. In de startnotitie die door de raad in juni 2016 is vastgesteld, is bepaald dat we eerst aandacht schenken aan de vraag of we binnen Tytsjerksteradiel met uitnodigingsplanologie willen gaan werken. Ook omdat deze keuze bepaalt hoe we de omgevingsvisie moeten gaan realiseren. Tijdens de (eerste) bijeenkomst van de gemeenteraad op 1 december is gesproken over de vraag of bestaande rechten van inwoners en bedrijven niet in het geding komen als de gemeente meer vrij laat. Als thema voor die avond is daarom gekozen: kunnen we loslaten zonder in de steek te laten? Tijdens de bijeenkomst op 2 maart 2017 wil de raad graag input vanuit de samenleving hoe zij tegenover dit vraagstuk staan. Voor de bijeenkomst zijn alle ondernemersverenigingen en verenigingen van dorpsbelangen uitgenodigd. Ook zijn de deelnemers van de cursus politiek actief uitgenodigd. Daarnaast zijn ad random 100 inwoners uitgenodigd en heeft er twee maal een algemene uitnodiging in de Actief gestaan. Voor de avond is gekozen voor het thema meer vrijheid, meer verantwoordelijkheid. Als de samenleving meer ruimte voor initiatieven krijgt dan gaat dit gepaard met de daarbij behorende verantwoordelijkheid. Het vervolgproces: April /mei 2017: opiniërende raadsbijeenkomst Voorbereiden besluitvorming, welke vragen leven er nog - binnen de raad? Juni 2017: besluitvormende raadsbijeenkomst
De belangrijkste punten onderdelen van de avond: Burgemeester Gebben heeft een korte inleiding gegeven en het belang van de avond geschetst.
1. De Omgevingswet: De Omgevingswet maakt de slag van ordening naar fysieke kwaliteit: Ed Stoelinga legt de aanleiding en bedoeling van de Omgevingswet uit. De wet maakt de omslag van toelatings- en / of ontwikkelingsplanologie naar uitnodigingsplanologie. Hierbij nodigen overheden de samenleving uit om zelf met initiatieven te komen. De overheid heeft daarbij een andere rol dan voorheen: zij stelt (alleen) waar nodig duidelijke doelen en kaders en laat de invulling van ontwikkelingen meer over aan de samenleving. Bij de beoordeling van nieuwe initiatieven staat het ja, mits-principe centraal. De focus is meer gericht op het proces. Ontwikkelingen vinden steeds meer organisch plaats in een groeiproces waarbij op voorhand het eindbeeld noch het moment waarop de ontwikkeling is afgerond bekend zijn. In de kaderstelling spelen kwaliteit, maatschappelijke meerwaarde en het proces (vroegtijdige) participatie een belangrijke rol. De wet biedt lokale afwegingsruimte: De wet stelt participatie verplicht zonder te regelen hoe dit precies moet:
2. Meer vrijheid, meer verantwoordelijkheid? Anke Siegers heeft een presentatie gegeven over De Omgevingswet naar een swingende samenwerking. We leven niet in een tijdperk van verandering maar in een verandering van tijdperk. Er is sprake van een unieke kanteling. Er is chaos nodig om over te gaan naar iets nieuws. Dat voelt niet prettig maar deze periode is wel nodig. Mensen willen niet meer dat andere (regels, systeem, organisatie) voor hen bepalen. Men wil eigenaarschap over datgene wat er toe doet. Eigenaarschap bestaat uit regie en verantwoordelijkheid en tegenwoordig worden deze beide elementen vaak uit elkaar getrokken. Om dit weer bij elkaar te brengen is een cultuuromslag nodig. Om met de woorden van Einstein te spreken We can t solve problems by using the same kind of thinking we used when we created them. We moeten van systeemwaarden naar menswaarden. Voor de gemeenteraad is het van belang om duidelijke kaders te stellen en daarna los te laten. Anke vergelijkt de kansen van de Omgevingswet met het spelen van jazz: ook daar ligt niet alles vast in muzieknoten is er juist ruimte voor improvisatie en onderling samenspel.
3. Sturingsvormen binnen de Omgevingswet Anna Dam laat na de pauze zien welke mogelijkheden er zijn: Toelatingsplanologie: gemeente legt de toegestane functies vast. De functies zijn toegelaten, niet verplicht te realiseren. De gemeente is niet actief in de ontwikkeling van de functies. Ontwikkelingsplanologie: de overheid stelt zich actiever op om bepaalde ontwikkelingen te starten en betrekt daarbij private partijen om de daadwerkelijke uitvoering te borgen (integrale gebiedsontwikkeling). Uitnodigingsplanologie: een ruimtelijk plan is geen blauwdruk meer voor het gebied, maar een uitnodiging om te komen met innovatieve oplossingen die leiden tot een betere kwaliteit. De nadruk ligt op een ruim kader. De focus komt meer op het proces te liggen en het leggen van verbindingen c.q. bij elkaar brengen van partijen. Daarbij worden de verschillen duidelijk. Bij de vaststelling van zowel de omgevingsvisie als het omgevingsplan is participatie verplicht. Wil de gemeente echter een participatieplicht opleggen, dan kan dat alleen als er ook een vergunningsplicht bestaat. Ook hierin krijgt de lokale politiek veel meer zeggenschap. 4. De praktijk. Om enig gevoel te krijgen bij deze materie, kijken we aan de hand van 4 voorbeelden hoe de aanwezigen hierover denken. Geheel vrijblijvend, dat spreekt voor zich. Daarbij is de raadsleden gevraagd om niet mee te doen. Dit zodat vergeleken kan worden hoe de raadsleden en hoe de mienskip hier in staan. Vraag 1. Wat is voor u belangrijk als het om de inrichting en het beheer van onze leefomgeving gaat? Tijdens de bijeenkomst van 1 december gaven de raadsleden dit als antwoord:
De aanwezigen op de bijeenkomst van 2 maart gaven de volgende antwoorden: Vraag 2. Wat zou u hier van de gemeente verwachten? De Alde Feanen, Earnewâld Tijdens de bijeenkomst van 1 december gaven de raadsleden dit als antwoord:
De aanwezigen op de bijeenkomst van 2 maart gaven de volgende antwoorden: Uit de analoge stemming tijdens de bijeenkomst van 2 maart bleek: - 19 stemmen voor toelatingsplanologie; - 0 stemmen voor ontwikkelingsplanologie; - 5 stemmen voor uitnodigingsplanologie.
Vraag 3. Wat zou de gemeente hier moeten doen? Wijde Ee, Burgum Tijdens de bijeenkomst van 1 december gaven de raadsleden dit als antwoord:
De aanwezigen op de bijeenkomst van 2 maart gaven de volgende antwoorden: Uit de analoge stemming tijdens de bijeenkomst van 2 maart bleek: - 1 stemmen voor toelatingsplanologie; - 0 stemmen voor ontwikkelingsplanologie; - 19 stemmen voor uitnodigingsplanologie. Vraag 4. Als er bij de Wijde Ee te Burgum meer ruimte voor initiatieven zou komen, wat zou u dan belangrijk vinden? Tijdens de bijeenkomst van 1 december gaven de raadsleden dit als antwoord:
De aanwezigen op de bijeenkomst van 2 maart gaven de volgende antwoorden: Vraag 5. Als dit nu zou spelen, welke vorm zou u hier dan kiezen? Kansen in Kernen Burgum Tijdens de bijeenkomst van 1 december gaven de raadsleden dit als antwoord:
De aanwezigen op de bijeenkomst van 2 maart gaven de volgende antwoorden: Uit de analoge stemming tijdens de bijeenkomst van 2 maart bleek: - 0 stemmen voor toelatingsplanologie; - 0 stemmen voor ontwikkelingsplanologie; - 15 stemmen voor uitnodigingsplanologie; - 4 stemmen voor een combinatie van b en c.
Vraag 6. Wat zou u hier willen? Zuivelfabriek, Burgum
Tijdens de bijeenkomst van 1 december gaven de raadsleden dit als antwoord: De aanwezigen op de bijeenkomst van 2 maart gaven de volgende antwoorden: Uit de analoge stemming tijdens de bijeenkomst van 2 maart bleek: - 0 stemmen voor toelatingsplanologie; - 0 stemmen voor ontwikkelingsplanologie; - 17 stemmen voor uitnodigingsplanologie. Vraag 7. Wat zou u belangrijk vinden als u gevraagd wordt om mee te denken over de zuivelfabriek? Tijdens de bijeenkomst van 1 december gaven de raadsleden dit als antwoord:
De aanwezigen op de bijeenkomst van 2 maart gaven de volgende antwoorden: