S L I M Status Voortgang Erik Oltmans
Strategisch Adviesbureau Thaesis S L I M Status Voortgang 21 oktober 2010
Wij onderzoeken trends en adviseren klanten. Wij investeren in mensen. Wij zijn Thaesis. Wat wij doen Thaesis adviseert uitgevers, overheden, bibliotheken en overige dienstverleners bij het bepalen van een winnende strategische route in een veranderende wereld. Deze veranderingen ontstaan door nieuwe behoeften van klanten. En worden versterkt door technologische ontwikkelingen en wetmatigheden die niet langer opgaan. Concurrentie komt vaker uit onbekende hoek en wereldwijde ontwikkelingen maken lokaal impact, waardoor veel traditionele businessmodellen onder druk staan. Dat vraagt om een strategisch antwoord. Een antwoord dat leidt tot een organisatorische transformatie. En een antwoord dat leidt tot financieel succes. Adviesbureau Thaesis Sinds 2006 http://www.thaesis.nl info@thaesis.nl Kanaalweg 17L-A 3526 KL Utrecht 030-267 3514 Erik Oltmans erik.oltmans@thaesis.nl 06 1508 1551 @erikoltmans
Inhoudsopgave 1. Trends & Ontwikkelingen 2. De context van SLIM 3. Doelstelling 4. Aanpak 5. Resultaten tot nu toe 6. To do 7. Volgende fasen
Deel 1 Context THKV/20080218/Concept VERTROUWELIJK
Economische crisis
Bezuinigingen door overheid
93% van Nederlandse gemeenten kort OB subsidies (tussen 2010-2113) 93% OB's met gemeentelijke bezuiningen in 2010-2013 Bron: cbs.nl; SOB/VOB Krimpend perspectief NB: Aantallen tot en met 2004 zijn inclusief provinciale organisaties Daling Bron: cbs.nl gemeentelijke subsidie
In tijden van recessie zoekt men goedkoop vermaak
+21% meer verkoop van boeken verwacht (t.o.v. 2008) 50 45 40 35 30 25 20 15 10 5 - Aantal verkochte boeken in NL (miljoen) 2008 2009 2010 (jan t/m april) Bron: marktonderzoekboekenvak.nl NB: Aantallen tot en met 2004 zijn inclusief provinciale organisaties Consument Bron: cbs.nl; NOS.nl koopt meer boeken
-22% uitgeleende boeken door Nederlandse OB s (2009 t.o.v. 2005) 140 Aantal uitgeleende boeken door Nederlandse OB's (miljoen) 120 100 80 60 40 20-2005 2006 2007 2008 2009 Bron: cbs.nl NB: Aantallen tot en met 2004 zijn inclusief provinciale organisaties Daling Bron: cbs.nl aantal geleende boeken
Digitalisering
1 terabyte aan digitale informatie creëert en kopieert de gemiddelde Nederlander in 2010 1.800 Aantal internetgebruikers op aarde (miljoen) 1,2 Gecreëerde digitale informatie (terabytes) 35 Aantal e-mails op aarde (triljoen) 1.600 1.400 1.200 1.000 800 1,0 0,8 0,6 30 25 20 15 600 400 200 0,4 0,2 10 5-2001 2006 2010-2001 2006 2010-2001 2006 2010 Bron: IDC The expanding digital universe NB: Aantallen tot en met 2004 zijn inclusief provinciale organisaties Informatieconsumptie Bron: cbs.nl; NOS.nl groeit
Informatie altijd & overal
Mediagebruik vluchtiger en gefragmenteerd
Services op maat
HOE REAGEERT de bibliotheek op dit alles?
Intensivering samenwerken
Toegang op afstand
Integrale benadering bronnen
Deel 2 S L I M THKV/20080218/Concept VERTROUWELIJK
SLUIT NEDERLAND AAN OP INTERNATIONALE METADATA STANDAARDEN
1. Verkenningsfase 1/4/2009 1/11/2009 2. Haalbaarheidsfase 1/4/2010 1/12/2010 3. Implementatieplan? 4. Uitvoering?
WELKE CATALOGISEERFORMATEN worden in NEDERLAND gebruikt?
12 Aantal verschillende gebruikte catalogiseerformaten (gevraagd aan 15 instellingen)
WELKE UITWISSELINGSFORMATEN worden in NEDERLAND gebruikt?
19 Aantal verschillende gebruikte uitwisselingsformaten (gevraagd aan 15 instellingen)
Voor uitwisseling lijkt een grote bereidheid te bestaan bovendien zijn de implicaties goed te overzien Voor catalogiseren is een zekere bereidheid, maar de implicaties zijn minder helder Wat zijn de implicaties van een overgang op MARC21? Hoe kunnen we de processen efficiënter inrichten?
Knowledge Database METIS Onderzoeksdatabase Titeldatabase Collectie Institutional Repository Digital Objects Database
GGC Andere leveranciers WorldCAT Centraal Boekhuis NBD Biblion OAIster e-depot NARCIS
Knowledge Database NBD Biblion NARCIS e-depot METIS Onderzoeksdatabase Institutional Repository Titeldatabase Collectie Digital Objects Database GGC WorldCAT Andere leveranciers Centraal Boekhuis OAIster
Hoe kan het efficiënter? Minder bestanden Minder conversie Meer gebruik van hetzelfde format Minder verschillende tools
MARC21 heeft technische nadelen 1. MARC21 kent een afwijkende translitteratie van o.a. Slavische namen. 2. Het PICA-formaat is (te) diep verankerd in de eigen systemen. 3. MARC21 is gebaseerd op een achterhaalde (oude catalogusfiches). MARC21 vergroot de eenvoud niet 1. In MARC21 ontbreekt een aantal belangrijke subvelden. 2. Marc21 is niet in staat om complexe objecten en collecties te beschrijven. Mogelijkheid MARC21 heeft technische voordelen 1. Met MARC21 is het is niet nodig om conversieprogramma s en concordanties te maken. 2. Er zijn relatief meer data en tools beschikbaar voor MARC21. 3. Het Aleph systeem is een op MARC21/AACR2 gebaseerd systeem. 4. MARC21 is gebaseerd op een moderne technische infrastructuur. MARC21 vergroot de eenvoud 1. Het is de meest gebruikte internationale standaard. 2. Marc21 is een tamelijk volledig format, met de ruimte om al onze behoeften te dekken. 3. Het is het voorkeursformaat van Aleph. 4. Met MARC21 is het mogelijk om van metadata uit heterogene bronnen samen te voegen. 5. Vereenvoudiging zonder weglating van essentiële zaken kan leiden tot meer kwaliteit. MARC21 behoeft meer eigen inspanning voor onderhoud 1. MARC21 biedt minder invloed en leidt tot een stroperiger besluitvorming. 2. In MARC21 is er sprake van een afwijkend gebruik van thesaurusrecords MARC21 is minder efficiënt in gebruik 1. Met MARC21 is het noodzakelijk om gegevens meerdere malen in te voeren. 2. De overlap tussen gecodeerde en volledig uitgeschreven gegevens. 3. MARC21 heeft geen mogelijkheid tot afwijkende beschrijvingswijzen (zoals MP s). 4. De invoering van MARC21 kent een potentieel verlies aan gegevens en functionaliteit. 5. Met MARC21 is het nodig om handmatige ISBD interpunctie in te voeren. 6. Niet alles past naadloos in MARC21 en/of AACR2 en vaak moet er enigszins creatief worden. MARC21 behoeft minder eigen inspanning voor onderhoud 1. Het is niet langer nodig om eigen lokale en/of nationale formats of richtlijnen te onderhouden. 2. Marc21 wordt nog altijd verder ontwikkeld en beheerd. 3. MARC21 wordt goed ondersteund door de LoC. MARC21 is efficiënt in gebruik 1. Voor MARC21 is veel (Engelstalige) documentatie voorhanden. 2. Met MARC21 kunnen we beter records importeren of uploaden. 3. MARC21 sluit beter aan bij MARCXML, MODS, METS, PREMIS, ONIX, AACR2/RDA en FRBR. 4. AACR2/Fobid/ISBD doen er nu niet heel veel toe, met MARC21 zou dat beter kunnen worden. 5. Het inlezen van MARC-records van derden zou veel sneller en effectiever kunnen. MARC21 verkleint de uitwisselbaarheid 1. Nu is er teveel afhankelijkheid van Aleph. Bereidheid MARC21 vergroot de uitwisselbaarheid 1. Uitwisseling van gegevens is met MARC21 eenvoudiger. 2. De meeste bibliotheeksystemen (ILS) en software pakketten ondersteunen MARC21. 3. Er zouden met OCLC gegevensuitwisseling tussen Aleph en GGC ontwikkeld kunnen worden. 4. Voor uitwisseling van metadata in (inter)nationaal perspectief is Marc21 zeer geschikt. 5. Een optimale uitwisseling van bibliografische gegevens (kopiëren, importeren en exporteren) 6. Het grootschalig kunnen importeren en ontlenen van metadata De invoering van MARC21 leidt tot hogere kosten 1. Het kostenaspect van een overgang naar MARC, een complex en arbeidsintensief traject 2. De noodzaak tot instructie en begeleiding van de medewerkers De invoering van MARC21 leidt tot kostenbesparingen 1. Met de invoering van MARC21 kunnen kostenbesparingen worden doorgevoerd Omdat anderen MARC21 gebruiken, hoeven wij het nog niet te doen 1. Er is een belangrijk verschil in data structuur/structuren tussen het Pica formaat en MARC. MARC21 moet niet door UKB worden geadopteerd 1. Er is nog weinig politiek draagvlak om tot een volledige samenwerking te komen MARC21 moet worden ingevoerd omdat anderen het ook doen 1. De meeste (nationale) bibliotheken -ook in Europa- gebruiken MARC21. 2. De meeste bibliografische bestanden en diensten maken gebruik van MARC21. 3. MARC21 is een internationale standaard die breed geaccepteerd is. 4. Met betrekking tot MARC21 is er een wereldwijde community of knowledge. 5. Met MARC21 ontstaat toekomstvastheid. 6. MARC21 wordt steeds meer in gebruik genomen, zeker ook in Europese context. MARC21 moet door UKB worden geadopteerd 1. Het UKB had al in april 2008 ingestemd met het voorstel van de groep van Amsterdam.
Bobby de Vos Yvonne van der Steen Anneke Houtkamp Erwin Goldman Madeleine de Smaele Barbara Rickenmann Mildred de Böck Johan Steenbakkers Daniel van Spanje Gerard Kuys Jan Willem Hoepman Ingrid Nicolai Marianne Klerx Han Raaijmakers Lukas de Vries Ger Potze Frank Koper Yvonne van den Broek Cherry Taylor George Siemensma Eunice Matlou Guill. De la Haye Ineke Schmetz John Engels Jörgen Moorlag Rob van de Ven Jan Lauwen Lineke Klunder Marianne Klerx Aad van Duijn Roswitha Heyn Agnes van Diepen Wim Karreman Rene Bevers Hadewych Dekker Marja van den Bosch Yvonne Exterkate Lian Wintermans Marion van Brunschot Dien Giltjes Martine van den Burg
Deel 3 Vooruitblik THKV/20080218/Concept VERTROUWELIJK
1. Uitwerking voorstel MARC21 als uitwisselingsformaat 2. Gevolgen na gaan van MARC21 als catalogiseerformaat 3. Procedures voor pakketverwerving 4. Onderzoeken in hoeverre van GOO-toekenning kan worden meegenomen in (3) 5. Beroep op FOBID: kan op RDA worden overgegaan en zo ja: hoe?
1. Verkenningsfase 1/5/2009 1/11/2009 2. Haalbaarheidsfase 1/4/2010 1/11/2010 3. Implementatieplan? 4. Uitvoering?
Service Efficiency Uitwisselen Stroomlijnen
Bedankt... voor uw aandacht. Adviesbureau Thaesis Sinds 2006 http://www.thaesis.nl info@thaesis.nl Erik Oltmans erik.oltmans@thaesis.nl 06 1508 1551 @erikoltmans