vormvrije MER-beoordeling melkrundveehouderij Locatie: Lamstraat 12a, Toldijk

Vergelijkbare documenten
Melding Activiteitenbesluit milieubeheer

Eenheid Klant - Bouwen, Wonen & Ondernemen. Vormvrije Mer beoordeling

Melding Activiteitenbesluit milieubeheer

Melding Activiteitenbesluit milieubeheer

AANMELDINGSNOTITIE M.E.R.- BEOORDELING. VAN: Mts. K. en M. en K. Hellinga Hegedyk BN Wytgaard

Beoordeling omgevingsvergunning beperkte milieutoets

10 april Nota van zienswijzen. ontwerp bestemmingsplan Orvelterveld 2A en 3 te Orvelte

Bijlagen bij de aanvraag

Vormvrije m.e.r. versie 30 november 2016

Aanmeldnotitie MER. voor de inrichting gelegen aan. Klateringerweg 14 te Zwiggelte

Memo. In afbeelding 1 is de herontwikkelingslocatie globaal aangegeven. EGD RM000888

Melding Activiteitenbesluit milieubeheer

Omgevingsvergunning OV

Nadere toelichting dieraantallen. Katerdam 2 te Herwijnen

BIJLAGEN OBM Melkvee- en loonbedrijf De Molswaerd Heulenslag 36 A 2971 VG BLESKENSGRAAF. Projectleider Bouw Rundvee C. de Ruijter

3. Toekomstige situatie Milieuaspecten Planbeschrijving Inspraak Voorschriften 7

Bijlage 2 Milieuneutraal veranderen

Melding Activiteitenbesluit milieubeheer

Ontwerp omgevingsvergunning UV

Gemeente Barneveld Raadhuisplein 2 tel: (0342) Postbus 63 fax: (0342) AB BARNEVELD

VORMVRIJE M.E.R.-BEOORDELING

Toelichting AIM-melding VOF Bouwhuis Agro

Pagina 1 van 49 Registratienummer: Z / D

* UM * Melk- en fokveebedrijf Graumans

Aanvullende gegevens WABO Voor de activiteit milieu

ADVIES. Op basis van de Wet algemene bepalingen omgevingsrecht (Wabo) datum: 9 oktober 2015 Gemeente Bronckhorst nr

2 e ONTWERPBESLUIT NATUURBESCHERMINGSWET 1998 VAN GEDEPUTEERDE STATEN VAN GELDERLAND. Artikel 19d, 19e en 19kd lid 1 onder b

LOG Montfort - Maria Hoop

Gemeente Barneveld Raadhuisplein 2 tel: (0342) Postbus 63 fax: (0342) AB BARNEVELD

Toelichting milieu: agrarische bedrijven

Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814.

Q,dbn. Verklaring van geen bedenkingen van Gedeputeerde Staten van Noord-Brabant Omgevingsdienst Brabant Noord

Omgevingsvergunning OV

Bijlagen Obm. Rasing - Kuijpers V.O.F. Kanaalstraat RP LIESSEL. Locatie: Kanaalstraat RP LIESSEL

AANVRAAG OMGEVINGSVERGUNNING

Kadastrale ligging: Mestbassins: Gem. Coevorden, Dalen Sectie H nr. 485

Toelichting milieu: agrarische bedrijven

TOELICHTING OP AANVRAAG

Bijlage Melding Activiteitenbesluit. Oude Neerkantseweg 7 te Liessel

Verklaring van geen bedenkingen van Gedeputeerde Staten van Noord-Brabant Omgevingsdienst Brabant Noord

Ontwerp besluit UV

AANVRAAG VVGB DRENTHE

Aanvullende gegevens WABO Voor de activiteit milieu

Ons kenmerk: RJ/97127-AA017

Pagina 1 van 50 Registratienummer: Z / D

IE lil! Uil

Toelichting * * Inleiding. Bestemmingsplan en ruimtelijk beleid

3. Gewenste ontwikkeling Milieu Planbeschrijving Inspraak Voorschriften Plankaart 10

BIJLAGE HOOFDLIJNEN NIEUWE AMMONIAKWETGEVING

NB-CHECK TOETSING GEVOLGEN NATUURBESCHERMINGSWET EN PROGRAMMATISCHE AANPAK STIKSTOF (PAS) DOOR:

Verklaring van geen bedenkingen van Gedeputeerde Staten van Noord-Brabant

Verklaring van geen bedenkingen van Gedeputeerde Staten van Noord-Brabant

Die zienswijzen die betrekking hebben op het onderdeel milieu betreffen, kort samengevat, het volgende.

Verklaring van geen bedenkingen van Gedeputeerde Staten van Noord-Brabant

Vormvrije MER-rapportage

VORMVRIJE MER-BEOORDELING

Verzoek Verklaring van Geen Bedenkingen Natuurbeschermingswet Groningen Rass Future Farms B.V. Munnekemoer Oost 44, 9561 NP Ter Apel

Vormvrije m.e.r.-beoordeling Veehouderij Epe

Beschikking. Besluit van het College van Burgemeester en Wethouders van de gemeente Achtkarspelen op de aanvraag van:

Milieu inventarisatie afdeling Milieu ten behoeve van plan- en projectadvisering. Datum: 4 november 2009

Onderbouwing van het verzoek van P. Coolen, Ophoven 1 te Roggel voor het verruimen van het bouwperceel.

Ruimtelijke onderbouwing Leveroyseweg 14, Heythuysen

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Voortoets Natura Melkveebedrijf De Bieshorst Dwarsdijk 2 te Halle

OMGEVINGSVERGUNNING Besluit. Burgemeester en wethouders van Hilvarenbeek,

Kiplekker Topklimaat

Uitbreiding agrarisch bedrijf Winschoterweg Groningen

ONTWERPBESCHIKKING. Omgevingsvergunning beperkte milieutoets. datum: 28 juni 2016 Gemeente Bronckhorst nr

VAN DER MEER. Inwerkingtreding Besluit Huisvesting. Oosterwolde, 11 augustus 2008

2 e ONTWERPBESLUIT NATUURBESCHERMINGSWET 1998 VAN GEDEPUTEERDE STATEN VAN GELDERLAND. Artikelen 19d en 19e

Ontwerpbeschikking van Gedeputeerde Staten van Noord-Brabant

Pagina 1 van 51 Registratienummer: Z / D

Aanvraaggegevens. Publiceerbare aanvraag/melding. Aanvraagnummer A008 F. Graumans, De Heen. Uw referentiecode

Aan Burgemeester en Wethouders van de gemeente: Naam drijver van de inrichting Adres en telefoonnummer Postcode en plaats

Te verwachte ontwikkelingen Activiteitenbesluit Beste beschikbare technieken Naam document Jaartal

Inhoud. Activiteitenbesluit agrarische activiteiten. Landbouwinrichtingen type B. Introductie Activiteitenbesluit (landbouw)

BESLUIT NATUURBESCHERMINGSWET 1998 VAN GEDEPUTEERDE STATEN VAN GELDERLAND

WET MILIEUBEHEER aanvraag vergunning Agrarische sectortevens

Geachte heer / mevrouw Deiman-Ottens,

Met de nieuwe aanvraag wordt het volgende gewijzigd:

BESLUIT NATUURBESCHERMINGSWET 1998 VAN GEDEPUTEERDE STATEN VAN GELDERLAND

Beschikking van Gedeputeerde Staten van Noord-Brabant

Aanvraagformulier Natuurbeschermingswet provincie Utrecht voor: veehouderijen met krimp in ammoniakemissie ten opzichte van referentiesituatie

BESLUIT NATUURBESCHERMINGSWET 1998 VAN GEDEPUTEERDE STATEN VAN GELDERLAND

Bijlage 1: Dieraantallen en -categorieën en invoergegevens referentiesituatie, beoogd en alternatief

Beschikking van Gedeputeerde Staten van Noord-Brabant

Onderzoek luchtkwaliteit. Elsendorpseweg 99, Elsendorp

VORMVRIJE MER-BEOORDELING

BESLUIT NATUURBESCHERMINGSWET 1998 VAN GEDEPUTEERDE STATEN VAN GELDERLAND

ONTWERP VERORDENING GEURHINDER EN VEEHOUDERIJ GEMEENTE OOSTERHOUT 2016

AANVRAAG VVGB FRIESLAND

Beschikking van Gedeputeerde Staten van Noord-Brabant

advies geurhinder De Berg 5, De Berg 7 en Molendreef 1 te Schijf

BESCHIKKING WET ALGEMENE BEPALINGEN OMGEVINGSRECHT Milieu Omgevingsvergunning beperkte milieutoets

BESLUIT VAN GEDEPUTEERDE STATEN VAN DRENTHE INZAKE VERGUNNING OP BASIS VAN ARTIKEL 19D VAN DE NATUURBESCHERMINGSWET 1998 (NB-WET 1998)

Advies lucht. Intern Advies

Aanmeldnotitie MER beoordeling van varkenshouderij. Locatie: Koezenkooiweg 2, Rouveen

QUICKSCAN. Kweldamweg 8-10 Sliedrecht. Locatie: Kweldamweg 8 10 Sliedrecht. Opgesteld door: Mevrouw S. van Kampen

3. Gewenste ontwikkeling Milieu Planbeschrijving Inspraak Voorschriften 7

Programma. Activiteitenbesluit. Introductie Activiteitenbesluit (landbouw) Inhoud. Landbouwbedrijven in het Activiteitenbesluit

Transcriptie:

vormvrije MER-beoordeling melkrundveehouderij Locatie: Lamstraat 12a, Toldijk Opdrachtgever: H.H.B. Wiltink en A.J.M. Wiltink-van Ampting Opgesteld door: S. Holkenborg Adviesdienst Bedrijfsontwikkeling BV Postbus 610, 6700 AP Wageningen T: (0317) 499 599 F: (0317) 499 570 M: (06) 5422 3860 E : s.holkenborg@ar-bedrijfsontwikkeling.nl April 2015

INHOUDSOPGAVE 1 Algemeen... 3 1.1 Naam initiatiefnemer... 3 1.2 Adres van de initiatiefnemer... 3 1.3 Soort activiteit en beschrijving... 3 1.4 Plaats van de activiteit... 3 1.5 Tijdspad... 3 2 Motivering van de activiteit... 4 2.1 De aanleiding... 4 2.2 De voorgenomen activiteit... 4 2.2.1 Motivatie van de activiteit... 4 2.2.2 Toekomstige ontwikkelingen... 4 3 Kenmerken van het project... 5 3.1 Aard en omvang van het project... 5 3.1.1 De omvang... 5 3.1.2 Ruimtelijke ordening... 5 3.1.3 Milieuvergunning... 6 4 Effecten op het milieu... 7 4.1 Algemeen... 7 4.2 Ammoniakemissie... 7 4.3 Geuremissie... 8 4.4 Stof... 8 4.5 Afvalwater... 8 4.6 Mest... 9 4.7 Geluid... 9 4.8 Energie... 9 4.9 Flora en fauna...10 4.10 Bodem...10 5 Beschrijving ongevallenrisico...11 6 Slotopmerking...11 2

1 Algemeen 1.1 Naam initiatiefnemer H.H.B. Wiltink en A.J.M. Wiltink-van Ampting 1.2 Adres van de initiatiefnemer Lamstraat 12a, 7227 NB, Toldijk 1.3 Soort activiteit en beschrijving Melkrundveebedrijf voor het houden van melkvee en jongvee aan de Lamstraat 12a te Toldijk. De plannen zijn om in de bestaande ligboxenstal uit te breiden naar 280 melkkoeien, 161 st. jongvee, 1 fokstier en 1 paard. Om deze uitbreiding te realiseren komt de werktuigenberging in de stal te vervallen. 1.4 Plaats van de activiteit Lamstraat 12a, Toldijk Kadastraal bekent: gemeente Steenderen, sectie S, nr. 318 1.5 Tijdspad De aanlegfase (verbouw) is gepland voor 2015. Het moment van starten en eindigen is mede afhankelijk van het doorlopen van diverse bestuursrechtelijke procedures. De gebruiksfase start direct na het beëindigen van de aanlegfase en heeft een onbepaalde gebruiksduur. 3

2 Motivering van de activiteit 2.1 De aanleiding H.H.B. Wiltink en A.J.M. Wiltink-van Ampting heeft een agrarisch bedrijf voor het houden van 180 melkkoeien en 100 stuks vrouwelijk jongvee. De ondernemers wil het bedrijf naar de toekomst duurzaam continueren door de bedrijven uit te breiden naar 280 melkkoeien, 100 stuks vrouwelijk jongvee, 1 fokstier en 1 paard. Het gewenste resultaat: - Efficiënte productiewijze - Economische duurzaam - Hoge hygiëne protocol 2.2 De voorgenomen activiteit 2.2.1 Motivatie van de activiteit Het bedrijf wil toekomstperspectief behouden. Daarbij in acht genomen dat deze duurzaamheid van het bedrijf tot uitdrukking zal komen in randvoorwaarden ten aanzien van dierwelzijn, milieu, arbeid en economie. Optimalisering van deze randvoorwaarden heeft geleid tot de voorgenomen bedrijfsopzet: - uitbreiding dierplaatsen in de bestaande ligboxenstal; - verlengen van de sleufsilo; 2.2.2 Toekomstige ontwikkelingen Na het realiseren van de aangevraagde situatie, worden er geen ontwikkelingen voorzien op de korte of middellange termijn. 4

3 Kenmerken van het project 3.1 Aard en omvang van het project 3.1.1 De omvang Doordat bij de bouw van de ligboxenstal al rekening is gehouden met een eventuele uitbreiding van dierplaatsen kan door een kleine ingreep deze uitbreiding worden gerealiseerd. De uitbreiding van het aantal dierplaatsen leid niet tot vergroting van het bebouwd oppervlak. 3.1.2 Ruimtelijke ordening Bestemmingsplan De locatie heeft een agrarische bestemming en heeft een agrarisch bouwblok. uitsnede huidige bestemmingsplan Omgeving De inrichting ligt in het buitengebied van Toldijk, gemeente Bronckhorst (zie plattegrond hierna). De omgeving kenmerkt zich hoofdzakelijk als landelijk gebied. Op circa 1700 meter ten noorden van het bedrijf bevindt zich de bebouwde kom van Steenderen, op circa 2000 meter ten noordoosten bevindt zich te bebouwde kom van Toldijk en op circa 2100 meter ten zuiden van het bedrijf de bebouwde kom van Achterdrempt. Het dichtstbijzijnde geurgevoelige object, een woning aan de Lamstraat 25 te Toldijk, ligt op circa 230 meter vanaf het dichtstbijzijnde emissiepunt. 5

De dichtstbijzijnde beschermde Natura-2000 gebied, de Rijntakken, ligt op 2270 meter. Binnen een straal van 3 kilometer zijn er geen natuurbeschermingsmonumenten aanwezig in het kader van de Natuurbeschermingswet 1998. 3.1.3 Milieuvergunning Op de locatie aan de Lamstraat 12a te Toldijk is op 27 mei 2005 een oprichtingsvergunning verleend en op 19 december 2005 een melding artikel 8.19 wet milieubeheer gedaan. In onderstaande tabellen staan de vergunde diersoorten, -aantallen en stalsystemen benoemd, alsook de nieuwe dieraantallen en bijbehorende stalsystemen. VERGUNDE SITUATIE stal diersoort code aantal PM10-emissie NH3-emissie RAV dieren p.dier totaal p. dier totaal B melkkoeien A1.100.1 180 118 21240,00 9,50 1710,00 B vr. jongvee A3 100 38 3800,00 3,90 390,00 totaal 25040 2100,0 BEOOGDE SITUATIE stal diersoort code aantal PM10-emissie NH3-emissie RAV dieren p.dier totaal p. dier totaal B melkkoeien A1.100.1 280 118 33040,00 9,50 2660,00 B vr. jongvee A3 161 38 6118,00 3,90 627,90 B fokstieren A7 1 170 170,00 9,50 9,50 B paard K1 1 0 0,00 5,00 5,00 totaal 39328 3302,4 De RAV-code verwijst naar de meest actuele Regeling Ammoniak en Veehouderij (Staatscourant 10 september 2014). De ammoniaknormen zijn daarvan afgeleid. 6

4 Effecten op het milieu 4.1 Algemeen De milieueffecten tijdens de aanlegfase beperken zich uitsluitend tot de bouwactiviteiten. Voor het overige zijn de effecten uitsluitend aanwezig tijdens de gebruiksfase. De duur van de gebruiksfase is onbepaald. Daarom wordt de periode voor gebruik buiten beschouwing gelaten. 4.2 Ammoniakemissie In het besluit ammoniakemissie huisvesting veehouderijen (besluit huisvesting) is in de bijlage per diercategorie aangegeven wat de maximale emissiewaarde mag zijn. Voor melkvee geldt een maximale emissiewaarde van 9,5 kg NH3 per dierplaats. Het aangevraagde systeem heeft een emissiewaarde van 9,5 kg NH3 per dierplaats. Er wordt hiermee voldaan aan de eisen van het besluit huisvesting. Voor het houden van vrouwelijk jongvee is geen maximale emissiewaarde opgenomen. Zeer kwetsbare gebieden zijn gebieden die op grond van artikel 2 van de Wet ammoniak en veehouderij (Wav) door Provinciale Staten zijn aanwezen. In het kader van de Wav is het verboden om een veehouderij uit te breiden binnen een straal van 250 meter van een zeer kwetsbaar gebied. Het dichtstbijzijnde zeer kwetsbaar gebied ligt op meer dan 3400 meter vanaf het bedrijf, waardoor er geen strijd is met deze wetgeving. Depositie van ammoniak op voor verzuring gevoelige natuurgebieden kan nadelig werken. Op 13 november 2014 is een natuurbeschermingswet op grond van externe saldering aangevraagd bij de provincie Gelderland. Overzicht natura-2000 gebieden Uit het bovenstaande volgt dat er geen significant negatieve effecten zijn te verwachten door de voorgenomen activiteit. 7

4.3 Geuremissie De Wet Geurhinder en Veehouderij bevat regels inzake geurhinder vanwege tot veehouderijen behorende dierenverblijven en vormt vanaf 1 januari 2007 het toetsingskader voor de milieuvergunning. Voor melkvee en jongvee geldt een minimum afstand van 50 meter buiten de bebouwde kom en 100 meter binnen de bebouwde kom tot een geurgevoelig object. Voor buiten de bebouwde kom geldt dat de afstand van het dichtstbijzijnde emissiepunt tot het geurgevoelige object circa 230 meter is en voor binnen de bebouwde kom de afstand circa 1700 meter is. Hiermee wordt ruimschoots voldaan aan de wet geurhinder en veehouderij. 4.4 Stof Stof ontstaat hoofdzakelijk door huidschilfers, mengvoeders en strooisel en wordt via de ventilatielucht in de omgeving gebracht. Een meer specifiekere vorm van stof is fijnstof. Fijnstof is afkomstig van natuurlijke bronnen, zoals zeezout en zand, en menselijke bronnen, zoals verkeer, industrie en landbouw. De menselijke bronnen veroorzaken de grootste uitstoot van fijnstof, tot wel zo n 75 tot 80%, blijkt uit recent onderzoek (rapport Beleidsgericht Onderzoeksprogramma fijn stof, Planbureau voor de Leefomgeving (PBL), Den Haag/Bilthoven, 2010). De emissie toename van fijnstof vanuit het veehouderijgedeelte is totaal 14.288 gram per jaar. Indien een bedrijf op 160 meter afstand een toename heeft van 1.376.000 gram per jaar dan wordt in de handreiking fijnstof en veehouderij (Infomil, mei 2010) gesteld dat deze toename niet in betekende mate (NIBM) is. De emissiepunten zitten in dit geval op circa 230 meter afstand tot gevoelige objecten. Ook overige bronnen, zoals transportbewegingen, hebben door hun geringe omvang geen invloed van betekende mate. De genoemde handreiking en zijn doorverwijzingen bevestigen dat ook. Geconcludeerd kan worden dat de totale emissie van fijnstof beschouwd kan worden als niet in betekende mate (NIBM). 4.5 Afvalwater Hemelwater van daken en erfverharding wordt via een hemelwaterafvoer afgevoerd naar omliggende sloten en bodem. Dit water komt niet in aanraking met bedrijfsprocessen en bevat derhalve geen vervuiling. Door reiniging van de (melk)stallen en melkmachine komt er afvalwater vrij. Dit afvalwater wordt opgevangen in de mestkelder in de stallen. Dit afvalwater bevat melk- en mestresten. Verwerking ervan wordt omschreven in de volgende paragraaf ( 4.6). 8

In ieder veehouderijbedrijf ontstaat condenswater. De grootste bron is de vochtproductie door de dieren via de ademhaling. Over de hoeveelheden zijn weinig gegevens bekend. Condenswater wordt overigens niet als belangrijke emissiebron beschouwd. Afvalwater veroorzaakt geen relevante milieueffecten. 4.6 Mest Vanuit de inrichting wordt per jaar circa 8.500 m 3 drijfmest / afvalwater afgevoerd. Deze mest en afvalwater wordt buiten de inrichting afgezet naar landbouwgrond in de omgeving of mestver- en mestbewerkingsbedrijven. De afzet naar landbouwgronden is geregeld in het BGM. Het gebruik van mest en mineralen is verder vooral geregeld in de Meststoffenwet, zoals deze sinds 2006 van kracht is. 4.7 Geluid De geluidsbelasting op de omgeving komt voort uit melken, voeren, laad- en losactiviteiten en transportbewegingen. De omgeving van het bedrijf is aan te merken als landelijk gebied. Voor woningen in dit gebied geldt als aanbevolen richtwaarden voor respectievelijk de dag, avond en nachtperiode 40, 35 en 30 db(a). Door een efficiënter inzetten van transport, zoveel mogelijke volle vrachten, zal het aantal transport beweging minimaal toenemen en blijft het totale aantal transportbewegingen binnen de grenswaarden zoals gesteld in het activiteiten besluit. Door de uitbreiding van het aantal koeien zal tijdsduur van het melken, in- en uitkuilen en voeren toenemen. Dit zal doordat er efficiënter gewerkt kan worden verhoudingsgewijs minder toenemen dan het aantal koeien. Gelet op de activiteiten, aantallen transporten op een dag en de afstand tot de geluidsgevoelige objecten is het aannemelijk dat aan de aan de richtwaarden wordt voldaan. 4.8 Energie Het elektriciteitsverbruik 55.000 kwh. Deze energie wordt hoofdzakelijk gebruikt voor verlichting, mestschuif en melkmachine. Het gasverbruik is circa 3.000 m3 aardgas. Deze energie is hoofdzakelijk voor het verwarmen van water. Om het verbruik van energie zoveel mogelijk te beperken zijn de (melk-) machines uitgevoerd met warmte wisselaar, warmte terugwinning, frequentieregelaars en energie zuinige motoren. Tevens wordt door het efficiënt inzetten van het beschikbare ruwvoer het (kracht)voerverbruik per kg/melk beperkt. De bedrijfswoning wordt verwarmd met een warmtepomp i.p.v. een Cv-ketel. 9

4.9 Flora en fauna Op circa 3400 meter afstand is een zeer kwetsbaar gebied, behorende tot de Ecologische Hoofdstructuur (EHS), aanwezig zoals aangewezen volgens de Wet ammoniak en veehouderij. Er zijn verder geen aanwijzingen van beschermde flora en fauna op het genoemde perceel of de naaste omgeving, welke in hun leefmilieu worden aangetast. Gelet op het bovenstaande in relatie tot de afstanden tot kwetsbare natuur zijn er geen relevante nadelige effecten te verwachten. overzicht WAV-gebieden 4.10 Bodem Drijfmest wordt opgeslagen in de mestkelders onder de stal. Deze kelders moeten voldoen aan het vingerende bouwbesluit en in de handleiding bouwtechnische richtlijnen mestbassins (HBRM). De opslag van alle aanwezige chemicaliën, reinigings- en ontsmettingsmiddelen, dieselolie en olie voldoen aan de regels zoals opgenomen in het activiteitenbesluit. 10

5 Beschrijving ongevallenrisico Bij de voorgenomen activiteit worden geen gevaarlijke machines en/of toxische stoffen gebruikt. Bij gebruik van melk-, voermachines en dergelijke gelden specifieke voorschriften die bij de betreffende machines worden bijgeleverd. Het risico op ongevallen en/of abnormale bedrijfsomstandigheden wordt verkleind door met gekwalificeerd personeel te werken. Het risico op brand is aanwezig. Ten aanzien van brandveiligheid wordt aansluiting gezocht bij het bouwbesluit. Er zijn voldoende brandblusmiddelen geïnstalleerd. 6 Slotopmerking De effecten op het gebied van milieu zitten binnen de algemeen aanvaardbare milieunormen. Er zijn geen significant negatieve effecten te verwachten op de omgeving. 11