Cursus Begeleiden bij psychiatrische aandoeningen Deel 1
Colofon Uitgeverij: Edu Actief b.v. 0522-235235 info@edu-actief.nl www.edu-actief.nl Auteurs: Angela van der Haar Inhoudelijke redactie: Agnes Schouten Titel: Begeleiden bij psychiatrische aandoeningen Deel 1 ISBN: 978 90 3723 402 2 Edu Actief b.v. 2017 Behoudens de in of krachtens de Auteurswet gestelde uitzonderingen mag niets uit deze uitgave worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. Voor zover het maken van reprografische verveelvoudigingen uit deze uitgave is toegestaan op grond van artikel 16h Auteurswet dient men de daarvoor wettelijk verschuldigde vergoedingen te voldoen aan de Stichting Reprorecht (www.reprorecht.nl). Voor het overnemen van gedeelte(n) uit deze uitgave in compilatiewerken op grond van artikel 16 Auteurswet kan men zich wenden tot de Stichting PRO (www.stichting-pro.nl). De uitgever heeft ernaar gestreefd de auteursrechten te regelen volgens de wettelijke bepalingen. Degenen die desondanks menen zekere rechten te kunnen doen gelden, kunnen zich alsnog tot de uitgever wenden. Door het gebruik van deze uitgave verklaart u kennis te hebben genomen van en akkoord te gaan met de specifieke productvoorwaarden en algemene voorwaarden van Edu Actief, te vinden op www.edu-actief.nl.
Inhoudsopgave Over deze cursus 4 Oriëntatie 7 Behandelvormen schizofreniespectrum en andere psychotische stoornissen 8 Begeleiden van cliënten met schizofreniespectrum- en andere psychotische stoornissen 15 Behandelvormen obsessieve-compulsieve en verwante stoornissen 22 Begeleiden van cliënten met obsessieve-compulsieve en verwante stoornissen 27 Behandelvormen bij trauma- en stressorgerelateerde stoornissen 31 Begeleiden van cliënten met een trauma- of stressorgerelateerde stoornis 36 Behandelvormen bij neurobiologische ontwikkelingsstoornissen 40 Begeleiden van cliënten met een neurobiologische ontwikkelingsstoornis 44 Reflecteren 48 Theoriebron Behandelvormen schizofreniespectrum- en andere psychotische stoornissen50 Theoriebron Begeleiden van cliënten met schizofreniespectrum en andere psychotische stoornissen 54 Theoriebron Behandelvormen obsessieve-compulsieve en verwante stoornissen 56 Theoriebron Begeleiden van cliënten met obsessieve-compulsieve en verwante stoornissen 58 Theoriebron Behandelvormen bij trauma- en stressorgerelateerde stoornissen 60 Theoriebron Begeleiden van cliënten met trauma- en stressorgerelateerde stoornissen 63 Theoriebron Behandelvormen bij neurobiologische ontwikkelingsstoornissen 64 Theoriebron Begeleiden van cliënten met een neurobiologische ontwikkelingsstoornis 67 3
Over deze cursus Over deze cursus Het begeleiden van cliënten met psychiatrische aandoeningen kan best ingewikkeld zijn. Bij deze cliënten komen prikkels vaak versterkt binnen. Ze reageren bijvoorbeeld sneller of heviger op prikkels die de hulpverlener uitzendt. Het is daarom belangrijk dat je als hulpverlener vaardigheden ontwikkelt in het omgaan met cliënten met psychiatrische problemen. In deze cursus leer je als toekomstige hulpverlener welke invloed je eigen gedrag heeft op de cliënt. Zo leer je een professionele houding aan te nemen in de begeleiding van cliënten met een psychiatrische aandoening. De omgang met cliënten met een psychiatrische aandoening vereist veel inlevingsvermogen. Leerdoelen Je kunt omschrijven waar cliënten met schizofrenie spectrum en andere psychotische stoornissen terechtkunnen voor hulp. Je kunt behandelvormen bij schizofreniespectrum en andere psychotische stoornissen omschrijven. schizofreniespectrum- en andere psychotische stoornissen beschrijven. schizofreniespectrum- en andere psychotische stoornissen begeleiden en begeleidingsmethodieken toepassen. Je kunt de begeleiding afstemmen op de behoeften en wensen van de cliënt. Je kunt omschrijven waar cliënten met obsessieve-compulsieve en verwante stoornissen terechtkunnen voor hulp. Je kunt behandelvormen bij obsessieve-compulsieve en verwante stoornissen omschrijven. obsessieve-compulsieve en verwante stoornissen beschrijven. obsessieve-compulsieve en verwante stoornissen begeleiden en begeleidingsmethodieken toepassen. Je kunt de begeleiding afstemmen op de behoeften en wensen van de cliënt. Je kunt omschrijven waar cliënten met trauma- en stressorgerelateerde stoornissen terechtkunnen voor hulp. Je kunt behandelvormen bij trauma- en stressorgerelateerde stoornissen omschrijven. trauma- en stressorgerelateerde stoornissen beschrijven. trauma- en stressorgerelateerde stoornissen begeleiden en begeleidingsmethodieken toepassen. Je kunt de begeleiding afstemmen op de behoeften en wensen van de cliënt. 4
Over deze cursus Je kunt omschrijven waar cliënten met neurobiologische ontwikkelingsstoornissen terechtkunnen voor hulp. Je kunt behandelvormen bij neurobiologische ontwikkelingsstoornissen omschrijven. neurobiologische ontwikkelingsstoornissen begeleiden en begeleidingsmethodieken toepassen. Je kunt de begeleiding afstemmen op de behoeften en wensen van de cliënt. Je kunt omschrijven hoe de sociale context betrokken kan worden in de ondersteuning van cliënten met schizofreniespectrum- en andere psychotische stoornissen, obsessieve-compulsieve en verwante stoornissen, trauma- en stressorgerelateerde stoornissen en neurobiologische ontwikkelingsstoornissen (niveau 3 en 4) en de hulp van de sociale context inschakelen (niveau 4). Beoordeling Beoordelingsformulier < Aan het eind van de cursus wordt je parate kennis beoordeeld met een toets. Je praktische beheersing van de leerdoelen wordt getoetst aan de hand van één beroepsproduct. Dit beroepsproduct wordt op verschillende punten beoordeeld: op inhoud (producteisen) en op de uitvoering (processtappen). Andere belangrijke punten bij de beoordeling zijn: actieve deelname aan de lessen en nette uitwerking van de opdrachten in correct Nederlands. Je vindt ze bij elkaar in het beoordelingsformulier. Planning Planningsformulier < Een beroepsproduct maken kost tijd. Daarom moet je dit goed plannen. Lees eerst de opdracht van het beroepsproduct goed door en vul daarna het planningsformulier in. Neem ook de andere opdrachten van deze cursus op in je totale planning. Zo voorkom je dat je in tijdnood komt. Beroepsproduct: De week van zorg en welzijn (3) De instelling waar je werkt doet mee aan de landelijke Week van zorg en Welzijn. Tijdens deze week openen honderden zorg- en welzijnsorganisaties hun deuren om aan Nederland te laten zien hoe het eraan toegaat op de werkvloer. De instelling waar jij werkt mag een promotiefilm maken, die tijdens deze week te zien zal zijn op televisie. Jullie maken voor deze opdracht in drietallen een promotiefilm voor de instelling. De naam van de instelling bedenken jullie zelf. Jullie kiezen uit de theoriebronnen van deze cursus drie doelgroepen die in de instelling behandeld worden. Per doelgroep kiezen jullie twee aandachtspunten die belangrijk zijn voor de begeleiding van deze groep cliënten. Je kunt daarbij denken aan belangrijke punten ten aanzien van je houding, je communicatie of de manier waarop je de cliënt benadert. Plan voor jezelf een datum waarop je dit beroepsproduct inlevert. Vul deze datum in op je planningsformulier. 5
Over deze cursus Eisen aan de uitvoering De promotiefilm moet voldoen aan de volgende punten: Er worden drie verschillende psychiatrische aandoeningen genoemd. Er wordt genoemd wat moeilijk hanteerbare gedragingen zijn bij deze aandoeningen. Bij iedere doelgroep (cliënten met de psychiatrische aandoening) worden twee aandachtspunten voor de begeleiding van de moeilijk hanteerbare gedragingen uitgelegd en/of uitgespeeld. Er wordt per psychiatrische aandoening verteld welke rol het sociale netwerk speelt voor de cliënt en hoe het sociale netwerk kan helpen bij het herstel. De film bevat minimaal twee rollenspellen. De film duurt minimaal 20 en maximaal 30 minuten. Ondersteun de film met muziek. Gebruik hiervoor een videobewerkingsprogramma. Maak er een aantrekkelijk geheel van om naar te kijken. Laat elke processtap goedkeuren door je docent, voordat je begint aan de volgende processtap. Eisen aan het beroepsproduct Jullie laten de film zien aan de docent. Daarna beargumenteren jullie mondeling waarom jullie voor deze drie aandoeningen en de aandachtspunten in de begeleiding van de moeilijk hanteerbare gedragingen van deze cliënten hebben gekozen. Jullie kunnen daarbij jullie eigen visie over deze aandachtspunten in de begeleiding verwoorden en jullie kunnen deze visie onderbouwen met behulp van theoretische kennis. 6
Oriëntatie Oriëntatie Website Emoticons < Opdracht 1 Emoticons Ga naar de Website Emoticons. Denk aan het onderwerp van deze cursus (Begeleiden bij psychiatrische aandoeningen). Kies de smiley uit die het beste past bij jouw gevoel wanneer je aan dit onderwerp denkt. Teken de smiley na en leg uit waarom deze bij jou past. Opdracht 2 Kennis-estafette Jullie worden ingedeeld in groepjes. Ieder groepje krijgt een groot papier met daarop een woord dat te maken heeft met het begeleiden van psychiatrische aandoeningen. Je hebt drie minuten de tijd om om de beurt een woord/feit over dit onderwerp te schrijven (scheldwoorden/schuttingtaal mogen niet). Na de drie minuten worden de resultaten van iedere groep naast elkaar gelegd en vergeleken. Een groepje krijgt een punt als er een onderwerp op hun papier staat dat niet voorkomt bij de andere groepen en wel te maken heeft met het onderwerp. Het groepje met de meeste punten hoeft vandaag niet op te ruimen. Opdracht 3 Als ik dit onderwerp hoor, dan wil ik Schrijf het onderwerp van deze cursus (Begeleiden bij psychiatrische aandoeningen) op een blaadje en maak daaronder twee kolommen. Boven de eerste kolom schrijf je Dit weet ik al, boven de tweede kolom schrijf je Dit wil ik leren. Onderwerp: Dit weet ik al: Dit wil ik leren: 7