Milieu en ruimte in het buitengebied
Milieu en ruimte in het buitengebied mr. P.P.A. Bodden mr. T.J.H. Verstappen mr. H.J.M. Wingens mr. T.H.H.A. van der Schoot (eindredactie)
milieu en ruimte in het buitengebied Berghauser Pont Publishing Postbus 14580 1001 LB Amsterdam www.berghauserpont.nl Grafisch vormgeving: Zedline Druk: Scan Laser BV, Zaandam 1ste druk 2013 ISBN: 978-94-91073-68-7 NUR: 823 2013 Berghauser Pont Publishing Behoudens de in of krachtens de Auteurswet van 1912 gestelde uitzonderingen mag niets uit deze uitgave worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. Voor zover het maken van reprografische verveelvoudigingen uit deze uitgave is toegestaan op grond van artikel 16h Auteurswet 1912 dient men de daarvoor wettelijk verschuldigde vergoedingen te voldoen aan Stichting Reprorecht (Postbus 3060, 2130 KB Hoofddorp, www.reprorecht.nl). Voor het overnemen van gedeelte(n) uit deze uitgave in bloemlezingen, readers en andere compilatiewerken (artikel 16 Auteurswet 1912) kan men zich wenden tot Stichting PRO (Stichting Publicatie- en Reproductierechten Organisatie, Postbus 3060, 2130 KB Hoofddorp, www.cedar.nl/pro). Hoewel aan de totstandkoming van deze uitgave de uiterste zorg besteed is, aanvaarden de auteur(s), redacteur(en) en uitgever geen enkele aansprakelijkheid voor eventuele (druk) fouten en onvolledigheden, noch voor gevolgen hiervan. All rights reserved. No part of this publication may be reproduced in any form, by print, photo print, microfilm or any other means, without the publishers prior written pemission.
VOORWOORD Voorwoord In dit deel van de serie Ruimtelijk Relevant staat de relatie tussen milieu en ruimte in het buitengebied centraal. Landbouw, natuur en diverse rode functies strijden om de ruimte in het buitengebied. Bij het schrijven van dit boek hebben wij het bestemmingsplan voor het buitengebied voor ogen gehouden. Een beschrijving van álle thema s die op het snijvlak tussen milieu en ruimte in het buitengebied spelen, gaat het bestek van dit boek echter te buiten. Bij de afbakening hebben we ons laten leiden door de actuele ontwikkelingen in het recht en de ervaringen die wij ten aanzien van die ontwikkelingen binnen de praktijkgroepen Overheid en Agribusiness & Landelijk gebied van Hekkelman Advocaten met bestemmingsplannen voor het buitengebied hebben opgedaan. Na een inleidend hoofdstuk over ruimtelijk relevante regels voor het buitengebied komen achtereenvolgens de thema s milieueffectrapportage, natuurbescherming (en stikstofdepositie), spuitzones, geurhinder van dierenverblijven en de plattelandswoning aan bod. Wij hebben de kopij afgerond op 1 maart 2013. Ontwikkelingen van nadien zijn dus niet meegenomen. Nijmegen, 8 maart 2013 P.P.A. Bodden T.J.H. Verstappen H.J.M. Wingens v
VOORWOORD vi
INHOUD Inhoud Voorwoord v Lijst van afkortingen xiii 1 Ruimtelijk relevante regels voor het buitengebied 1 1.1 Inleiding 1 1.2 Beleid 1 1.3 Normstelling: de bevoegdheden van de gemeente 2 1.3.1 Het bestemmingsplan 2 1.3.2 De beheersverordening 6 1.4 Normstelling: de bevoegdheden van de provincie en het Rijk 8 1.5 De provinciale ruimtelijke verordening; provinciale belangen 11 1.6 De provinciale ruimtelijke verordening; een goede ruimtelijke ordening 14 1.7 Voorwaardelijke verplichting 17 2 Milieueffectrapportage en het bestemmingsplan voor het buitengebied 19 2.1 Inleiding 19 2.2 Het instrument van de milieueffectrapportage 19 2.3 Wettelijk kader: Europese en Nederlandse m.e.r.-regeling 21 2.3.1 Inleiding 21 2.3.2 Besluit-m.e.r. en besluit-m.e.r.-beoordeling: de systematiek 21 2.3.3 Plan-m.e.r.-plicht ex artikel 7.2 lid 2 Wet milieubeheer 24 2.3.4 Toepassing: de plan-m.e.r.-plicht ex artikel 7.2 lid 2 Wet milieubeheer ter zake van een bestemmingsplan voor het buitengebied dat bouwblokken legt ten behoeve van de veehouderij 28 2.3.5 Plan-m.e.r.-plicht ex artikel 7.2a lid 1 Wet milieubeheer 33 2.3.6 Provinciale m.e.r.-plicht 33 2.3.7 De omgevingsvergunning waarmee van het bestemmingsplan (of de beheersverordening) wordt afgeweken en de plan-m.e.r.- plicht 34 vii
INHOUD 2.3.7.1 Plan-m.e.r.-plichtig ex artikel 7.2 Wet milieubeheer? 34 2.3.7.2 Plan-m.e.r.-plichtig ex artikel 7.2a Wet milieubeheer? 36 2.4 Cumulatie van m.e.r.-plichten 38 2.5 Eén-op-één-inpassing 38 2.5.1 Eén-op-één-inpassing: oud recht 38 2.5.2 Eén-op-één-inpassing: huidig recht 42 2.6 M.e.r.-procedures 42 2.6.1 De (uitgebreide) plan-m.e.r.-procedure 43 2.6.2 Doorwerking plan-mer in het plan: verruimde beslissingsgrondslag? 44 2.6.3 Besluitblokkerende werking en beroepsmogelijkheid 46 3 Bescherming Natura 2000- gebieden en bestemmingsplan 47 3.1 Systematiek en afbakening 47 3.2 Vergunning 48 3.2.1 Vergunningplicht 48 3.2.2 Aanhaken omgevingsvergunning 49 3.2.3 Bestaand gebruik 51 3.2.4 Bestaande rechten 52 3.3 Plantoets 55 3.3.1 Welke plannen en besluiten? 55 3.3.2 Werkingssfeer 56 3.3.3 Voortoets 58 3.3.4 Passende beoordeling 60 3.3.5 Toetsing ADC-criteria 62 3.4 Referentiekader plantoets 64 3.5 Beoordeling voorgenomen plan 68 3.6 Passende beoordeling bij plan 71 3.6.1 Inhoud 71 3.6.1.1 Instandhoudingsdoelstellingen 71 3.6.1.2 Kritische depositiewaarden 73 3.6.1.3 Afstand 74 3.6.1.4 Geen drempelwaarde/getalsmatige grens 77 3.6.1.5 Mitigerende maatregelen 77 viii
INHOUD 3.6.1.6 Cumulatieve effecten 78 3.6.2 Plan-m.e.r.-plicht 78 3.7 Mitigerende maatregelen in plan 79 3.7.1 Beoordeling mitigerende maatregelen 79 3.7.2 Saldering 81 3.7.2.1 Saldering bij plannen 81 3.7.2.2 Voorwaarden voor salderen 82 3.7.2.3 Depositiebank 84 3.7.3 Ruimtelijk relevant? 85 3.8 Wetswijziging Crisis- en herstelwet 86 3.8.1 Inleiding 86 3.8.2 Geen toename per saldo: geen passende beoordeling voor vergunningverlening nodig 87 3.8.3 Geen toename per saldo: geen passende beoordeling voor plan nodig 88 3.8.4 Mogelijk nieuw referentiekader plannen 89 3.8.5 Nieuwe referentiedatum 89 4 Gewasbestrijdingsmiddelen en bestemmingsplan (spuitzone) 91 4.1 Drift 91 4.2 Geen wettelijk regime 91 4.2.1 Inleiding 91 4.2.2 Wet gewasbeschermingsmiddelen en biociden 91 4.2.3 Lozingenbesluit open teelt en veehouderij 92 4.2.4 VNG-brochure Bedrijven en milieuzonering (2009) 92 4.2.5 Buitenwettelijke documenten 92 4.2.6 Een goede ruimtelijke ordening 93 4.3 Afstand, open teelt en gevoelige objecten 94 4.3.1 Afstand 94 4.3.2 Open teelt 94 4.3.3 Wanneer spuitzone voor teelt- en kweekactiviteiten? 95 4.3.4 Vanaf waar spuitzone meten? 97 4.3.5 Gevoelige objecten 98 4.3.6 Civielrechtelijke overeenkomsten 99 ix
INHOUD 4.4 Afwijkingsmogelijkheden 100 4.4.1 Inleiding 100 4.4.2 Wijze en frequentie van spuiten 101 4.4.2.1 Soort bestrijdingsmiddel en frequentie van spuiten 101 4.4.2.2 Hoeveelheid bestrijdingsmiddel 102 4.4.2.3 Wijze van spuiten 102 4.4.3 Type gewas 104 4.4.3.1 Inleiding 104 4.4.3.2 Bloembollen 104 4.4.3.3 Heesters 105 4.4.3.4 Fruitbomen 105 4.4.3.5 Vaste planten met beperkte hoogte 106 4.4.3.6 Grasland en akkerbouw 106 4.4.4 Windsingel of groenhaag 107 4.4.4.1 Inleiding 107 4.4.4.2 Vastgelegd in bestemmingsplan 107 4.4.4.3 Toereikend onderzoek emissiereducerend effect 110 4.4.4.4 Andere afschermende voorziening 111 4.4.5 Sloot of watergang 112 4.4.6 Windrichting 113 4.4.7 Gehinderden 113 4.4.8 Reeds gevoelig object op kortere afstand dan 50 meter 114 5 Geurhinder van dierenverblijven 117 5.1 Inleiding 117 5.2 Wet geurhinder en veehouderij 117 5.2.1 Geurgevoelig object 117 5.2.2 Normen 120 5.3 Geurverordening; terughoudende toetsing en beleidsvrijheid 122 5.4 Omgekeerde werking? 126 5.5 Niet enkel geurgevoelige objecten 131 5.6 Technische maatregelen 132 x
INHOUD 6 De plattelandswoning 135 6.1 Inleiding 135 6.2 De probleemstelling en achtergronden 135 6.3 De wettelijke regeling 139 6.3.1 Illegaal gebruik in algemene zin 139 6.3.2 De plattelandswoning 141 Trefwoordenregister 145 xi
INHOUD xii
LIJST VAN AFKORTINGEN Lijst van afkortingen AB ABRvS Activiteiten besluit AMvB art. Awb Besluit m.e.r. B&W Bor BR Bro Chw Commissie m.e.r. EEG EU GS HvJ EG HvJ EU HR HRL JM j o KDW MenR MER m.e.r. M.e.r.-richtlijn m.nt. Rechtspraak Bestuursrecht Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State Acitviteitenbesluit milieubeheer algemene maatregel van bestuur artikel(en) Algemene wet bestuursrecht Besluit milieueffectrapportage (college van) burgemeester en wethouders Besluit omgevingsrecht Bouwrecht Besluit ruimtelijke ordening Crisis- en herstelwet Commissie voor de milieueffectrapportage Europese Economische Gemeenschap Europese Unie (college van) gedeputeerde staten Hof van Justitie van de Europese Gemeenschappen Hof van Justitie van de Europese Unie Hoge Raad der Nederlanden Habitatrichtlijn; Richtlijn 92/43/EEG van de Raad van 21 mei 1992 inzake de instandhouding van de natuurlijke habitats en de wilde flora en fauna (PbEG 1992, L 206/7) Jurisprudentie Milieurecht juncto kritische depositiewaarden Milieu & Recht milieueffectrapport milieueffectrapportage Richtlijn 2011/92/EU van het Europees Parlement en de Raad van 13 december 2011 betreffende de milieueffectbeoordeling van bepaalde openbare en particuliere projecten (codificatie) (PbEU 2012, L 26/1) met noot xiii
LIJST VAN AFKORTINGEN MvT memorie van toelichting Nbw Natuurbeschermingswet 1998 oue odour unit PS provinciale staten RB rechtbank r.o. rechtsoverweging(en) Smb-richtlijn Richtlijn 2001/42/EG van het Europees Parlement en de Raad van 27 juni 2001 betreffende de beoordeling van de gevolgen voor het milieu van bepaalde plannen en programma s (PbEG 2001, L 197/30) Stb. Staatsblad TBR Tijdschrift voor Bouwrecht TNO Nederlandse Organisatie voor Toegepast Natuurwetenschappelijk Onderzoek VNG Vereniging van Nederlandse Gemeenten VRL Vogelrichtlijn; Richtlijn 2009/147/EG van het Europees Parlement en de Raad van 30 november 2009 inzake het behoud van de vogelstand (PbEU 2010, L 20/7) Vvgb verklaring van geen bedenkingen Vz. ABRvS voorzitter van de ABRvS Wabo Wet algemene bepalingen omgevingsrecht Wm Wet milieubeheer Wro Wet ruimtelijke ordening WRO Wet op de Ruimtelijke Ordening xiv