BESLUIT Besluit van de directeur-generaal van de Nederlandse mededingingsautoriteit tot afwijzing van een aanvraag tot het nemen van een besluit op grond van artikel 56, eerste lid, van de Mededingingswet. Zaaknummer 49/Triple A Trading vs Veenman I. INLEIDING 1. Op 21 januari 1998 heeft de directeur-generaal van de Nederlandse mededingingsautoriteit (hierna: "d-g NMa") een aanvraag van Triple A Trading ontvangen om toepassing van de Mededingingswet (hierna: "Mw") met betrekking tot een, volgens klager, ongeoorloofde monopoliepositie van Veenman Kantoormachines bv (verder: "Veenman") alsmede het misbruik dat Veenman van die monopoliepositie zou maken door een zeer hoge prijs te vragen voor het ingebruikstellen van een gebruikte frankeermachine. 1. Naar aanleiding van deze aanvraag is onderzocht of er mogelijk sprake is van overtreding van artikel 24 Mw door Veenman. II. FEITELIJKE ACHTERGROND 2. Triple A Trading, een producent van diervoeders, heeft in 1995 op een veiling een frankeermachine van het merk Pitney Bowes van ongeveer 3 jaar oud gekocht. Door PTT Post BV (verder: "PTT Post) werd aan Triple A Trading meegedeeld dat het op "0 stellen" van de teller van de frankeermachine en het ingebruiknemen van dit merk frankeermachine uitsluitend zou kunnen geschieden door het bedrijf Veenman, de importeur/leverancier van frankeermachines van het merk Pitney Bowes in Nederland, omdat een contract tussen PTT Post en Veenman dat dwingend zou voorschrijven. 3. Voor het inwerkingstellen van de frankeermachine heeft Veenman een bedrag van f 1115,- (excl. BTW), factuurdatum 29.08.1996, in rekening gebracht, terwijl de daarvoor benodigde arbeid, volgens klager, hooguit n uur zou bedragen. 4. Volgens Triple A Trading is er sprake van een ongeoorloofde machtspositie van Veenman en maakt Veenman misbruik van die monopoliepositie. Triple A Trading verzoekt de d-g NMa om daartegen actie te ondernemen. 5. Een groot aantal bedrijven en instellingen maakt voor de frankering van postzendingen (brieven, drukwerken, kaarten en pakketten) gebruik van frankeermachines in plaats van postzegels omdat dat diverse voordelen heeft. Verloop van de procedure
6. Triple A Trading heeft op 21 januari 1998 een klacht ingediend bij de d- g NMa. De klacht is geregistreerd onder zaaknummer 49. 7. Bij brief van 5 februari 1996 heeft Triple A Trading met betrekking tot hetzelfde onderwerp een klacht ingediend bij het Ministerie van Economische Zaken met het verzoek om een onderzoek in te stellen op grond van de Wet economische mededinging. De Minister van Economische Zaken heeft terzake wel een onderzoek ingesteld maar heeft geen beslissing genomen. Dit impliceert dat de bestreden gedraging niet verboden was op grond van de Wet economische mededinging. III BEOORDELING 8. De klacht van Triple A Trading heeft betrekking op gedragingen van het bedrijf Veenman, die hebben plaatsgevonden voordat de Mededingingswet in werking is getreden. De datum van de factuur van Veenman voor het inwerkingstellen van de frankeermachine van Triple A Trading is 29 augustus 1996. De Mededingingswet is op 1 januari 1998 in werking getreden. 9. Het gaat in dit geval om een gedraging van Veenman in zijn relatie met Triple A Trading. De gedraging heeft een eenmalig karakter. Er is derhalve geen sprake van een gedraging die na de inwerkingtreding van de Mededingingswet is voortgezet. 10. Aangezien de bestreden gedraging plaatsvond vr de inwerkingtreding van de Mededingingswet is het niet mogelijk dat deze gedraging in strijd is met de Mededingingswet. De Mededingingswet is derhalve niet van toepassing. Het is daarom niet mogelijk om op grond van de Mededingingswet maatregelen te nemen naar aanleiding van de bestreden gedraging. IV VERDERE OVERWEGINGEN 11. Hierboven is reeds geconcludeerd dat de Mededingingswet niet van toepassing is. Niettemin is toch nagegaan of Veenman artikel 24 Mw zou hebben overtreden indien de bestreden gedraging zou hebben plaatsgevonden na inwerkingtreding van de Mededingingswet. Relevante markt 12. De klacht van Triple A Trading hangt samen met de aanschaf van een gebruikte frankeermachine en met name met de kosten die verbonden zijn aan het ingebruikstellen van zo'n frankeermachine. 13. Bedrijven zullen in het algemeen bij de aanschaf van een frankeermachine nagaan wat de bijkomende kosten zullen zijn voor het daadwerkelijk ingebruikstellen van een frankeermachine. De aanschaf van een frankeermachine is direct verbonden met het ingebruikstellen van een frankeermachine. Het ingebruikstellen van een frankeermachine kan derhalve niet als een aparte dienstenmarkt worden gezien.
14. Of nieuwe en gebruikte frankeermachines tot dezelfde productmarkt behoren kan in het midden worden gelaten. Voor een aantal potentile gebruikers zal een gebruikte frankeermachine wellicht een reel alternatief vormen voor de aanschaf van een nieuwe frankeermachine. Gebruikte machines zullen over het algemeen beperktere gebruiksmogelijkheden hebben en onderhoudsgevoeliger zijn, maar anderzijds zijn ze ook goedkoper in aanschaf. De kosten van het (wederom) inwerkingstellen van een gebruikte frankeermachine zijn echter zeer hoog. Deze omstandigheid leidt ertoe dat de markt voor gebruikte frankeermachines relatief beperkt van omvang is en zal blijven. 15. Verhuur en lease van frankeermachines komt ook in beperkte mate voor. Bij verhuur moet meestal nog een afzonderlijk onderhoudscontract worden afgesloten, bij lease is onderhoud inbegrepen. 16. Op deze productmarkt(en) zijn 6 leveranciers van (nieuwe) frankeermachines, waaronder Veenman, actief. De leveranciers treden op als (exclusieve) importeur van een bepaald merk frankeermachine. Deze frankeermachines zijn qua prijs en functionaliteit dusdanig goed vergelijkbaar dat alle merken frankeermachines tot dezelfde productmarkt behoren. 17. De in Nederland aangeboden frankeermachines worden geproduceerd door buitenlandse firma's. De distributie binnen in Nederland is in handen van exclusieve distributeurs. Import van frankeermachines komt niet voor. De inwerkingstelling en het onderhoud vindt over het algemeen plaats door het bedrijf dat de frankeermachines levert. De geografische markt is derhalve Nederland. 18. In het kader van dit onderzoek is de kleinst mogelijke relevante markt de markt voor de levering van gebruikte frankeermachines in Nederland. Wellicht dat de levering van nieuwe frankeermachines tot dezelfde productmarkt behoort. Economische machtspositie 19. Over de handel in gebruikte frankeermachines zijn weinig gegevens bekend. Het is echter niet aannemelijk dat Veenman op de markt voor gebruikte frankeermachines een economische machtspositie inneemt. Aangenomen kan worden dat de positie van Veenman op deze markt min of meer een afspiegeling is van de positie van Veenman op de markt voor nieuwe frankeermachines. Op de markt voor nieuwe frankeermachines heeft Veenman op basis van aantallen in gebruik zijnde frankeermachines (ultimo 1997) een marktaandeel van [..]%.[1] Op basis van omzet in nieuwe frankeermachines in het jaar 1997 lag het marktaandeel van Veenman op [..]%.[2] Bovendien opereren op deze markt naast een aantal leveranciers van nieuwe frankeermachines ook (ex-) gebruikers van frankeermachines, waardoor het marktaandeel van Veenman op de markt voor gebruikte frankeermachines nog lager zal liggen. [1/2]Tussen de 15 en 25%. Vertrouwelijk gegeven. 20. De beperkte omvang van het marktaandeel van Veenman op beide onderscheiden markten leidt tot de conclusie dat Veenman geen
economische machtspositie inneemt op deze markten. Ook indien beide markten worden samengenomen neemt Veenman geen economische machtspositie in. Misbruik 21. Alhoewel is geconcludeerd dat Veenman geen economische machtspositie inneemt op de betrokken markt is toch nader onderzoek verricht naar de prijs die in rekening is gebracht voor de inwerkingstelling van een gebruikte frankeermachine. 22. De kosten voor het in gebruikstellen van een gebruikte frankeermachine zijn relatief hoog. PTT Post wijst daar ook op in haar brochure voor (potentile) gebruikers van frankeermachines[3]. Deze kosten hangen onder meer samen met de noodzakelijke aanschaf van de stempels (waardeomraming, plaats/datumstempel en eventueel een reclamestempel). Bij buitengebruikstelling van een frankeermachine is de leverancier verplicht om het waardeomramingsstempel te verwijderen. Bij verwijdering van de waardeomraming wordt dat stempel meestal onherstelbaar beschadigd. De leverancier stuurt de (restanten van de) waardeomraming op naar PTT Post om zijn aansprakelijkheid jegens PTT Post ten aanzien het frauduleus gebruik van frankeermachines met de desbetreffende waardeomraming uit te sluiten. [3] Brochure van PTT Post: "Uw frankeermachine, Voorwaarden en tips" (januari 1997). 23. Bij de aanschaf van een nieuwe frankeermachine worden extra kosten in rekening gebracht voor de waardeomramingsstempel en voor de overige stempels. Deze kosten zijn echter lager dan bij het ingebruikstellen van een gebruikte frankeermachine. 24. Om bovenstaande redenen is het aannemelijk dat de kosten voor het opnieuw ingebruikstellen van een gebruikte frankeermachine relatief hoog zijn. Het feit dat deze kosten hoog zijn is vrij gemakkelijk te achterhalen. PTT-Post wijst potentile gebruikers hier bijvoorbeeld expliciet op. Een bedrijf dat een (gebruikte) frankeermachine aan wil schaffen zal hiervan in het algemeen op de hoogte zijn. 25. Er is geen vergelijkend onderzoek uitgevoerd naar de prijzen voor de inwerkingstelling van gebruikte frankeermachines, die worden gehanteerd door de verschillende leveranciers. Conclusie 26. Gelet op het voorgaande is er onvoldoende aanleiding om aan te nemen dat Veenman de Mededingingswet zou hebben overtreden indien Veenman na de inwerkingtreding van de Mededingingswet een bedrag van f 1115,- (ex BTW) in rekening zou brengen voor het inwerkingstellen van een gebruikte frankeermachine. V. BESLUIT 27. Gelet op het voorgaande is de directeur-generaal van de Nederlandse mededingingsautoriteit van oordeel dat de klacht van Triple A Trading moet worden afgewezen.
Datum: 24 maart 1999 w.g. A.W. Kist Directeur-generaal van de Nederlandse mededingingsautoriteit Tegen dit besluit kan degene, wiens belang rechtstreeks bij dit besluit is betrokken, binnen zes weken na de dag van bekendmaking van dit besluit een gemotiveerd bezwaarschrift indienen bij de directeur-generaal van de Nederlandse mededingingsautoriteit, Sectie Beschikkingen, Bezwaar en Beroep, Postbus 16326, 2500 BH Den Haag. Aan de inhoud van deze pagina's kunt u geen rechten ontlenen.