OpenOffice Writer
titel Klikmee OpenOffice Writer eerste druk juli 2010 auteur videolessen zetwerk druk Fred Beumer Fred Beumer Digitaal Leerplein Hollandridderkerk, Ridderkerk Digitaal Leerplein Postbus 50, 6990 AB Rheden website: www.digitaalleerplein.nl E-mail: info@digitaalleerplein.nl Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieen, opnamen, of op enige andere wijze, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. Ondanks de aan de samenstelling van de tekst bestede zorg kan de uitgever geen aansprakelijkheid aanvaarden voor eventuele schade, die zou kunnen voortvloeien uit enige fout, die in deze uitgave zou kunnen voorkomen.
Inleiding Dit is geen standaard computerboek! Dit boek laat het u zien! Elk onderwerp wat in dit boek wordt besproken heeft op het internet een videoles staan. Een videoles die u het geleerde laat zien. Een manier van leren die makkelijk is in een tijd waar de computer steeds belangrijker wordt. Een DigiD aanvragen, de belastingdienst, bankzaken zijn enkele voorbeelden waarbij u niet meer zonder de computer kan. Tekstverwerken gebeurt ook alleen nog met de computer. Tekstverwerken wordt prive en zakelijk veel gebruikt. Vaak zoeken naar de mogelijkheden zal ook voor u herkenbaar zijn. Bepaalde handelingen verricht u af en toe en de kans dat u het een volgende keer bent vergeten is groot. Dan bekijkt u opnieuw de videoles die bij dit onderwerp hoort en kunt direct verder. Dit boek is uit de reeks Klik mee. Het is een uitgebreide serie die voor de beginnende en gevorderde gebruiker een aanrader is. De reeks heeft als kenmerk dat alleen datgene wordt behandelt waar het echt om gaat. Centraal staat het dagelijks werken met de computer en programma s. U bent een gebruiker en geen computerspecialist. Met de aanschaf van dit boek zet u de eerste stappen op weg naar zelfredzaamheid. Niet meer afhankelijk van anderen maar een methodiek die uzelf in staat stelt de geheimen te leren kennen. Aan het einde van elk onderwerp wordt u vanuit het boek verwezen naar het internet. De locatie en de videoles wordt u aangegeven. Videolessen op het internet Digitaal Leerplein stelt de lezer in staat om na elke paragraaf die in het boek wordt behandeld een instructievideo op het internet te bekijken. Deze instructievideo laat het u na het doorlezen van de lesstof zien. Digitaal Leerplein stimuleert en ondersteunt de digibeet op het gebied van verantwoord computergebruik. Bij alle activiteiten die Digitaal Leerplein onderneemt, staat de ontwikkeling van de deelnemer centraal. Aan het einde van een paragraaf wordt middels afbeelding van een beeldscherm verwezen naar de internetpagina waar u de videoles voor die paragraaf kunt bekijken. Meerdere cursussen kunt u ook vinden op de website www.klikmee.nl Bekijk de videoles behorende bij deze paragraaf. In deze afbeelding ziet u na het lezen van een paragraaf waar u de bijbehorende videoles op het internet kunt bekijken.
Inhoudsopgave 1. Kennismaken met OpenOffice Writer 2. Weergave 3. Selecteren 4. Letteropmaak 5. Bestandsbeheer Kennismaken met Writer 10 De titelbalk, werkbalken en bestand 12 Invoeren van een tekst en opslaan 14 Nieuw document en Writer afsluiten 16 Document openen en de cursor verplaatsen 18 Scrollbalk en de weergaven knoppen 20 Niet afdrukbare tekens 22 Opslaan onder een andere naam 23 Speciale lettertekens 24 Tekst selecteren 26 Tekst verwijderen 27 Kopieren, knippen, plakken en ongedaan maken 28 Werken met twee documenten 29 Kopieren en verplaatsen naar een ander document 30 Vet, cursief en onderstreept 32 Lettertype en lettergrootte 34 Tekstkleur 35 Tekens vergroten en verkleinen 36 Super- en subscript 37 Paintbrush opmaken (Opmaak kopieren) 38 Opslaan op een andere locatie 40 Opslaan als een Microsoft Word bestand 42 Opslaan als een webpagina 43 Opslaan als een sjabloon 44 Gebruikersinformatie 45 Helpfunctie 47
6. Controle Spellingscontrole 50 Zoeken en vervangen 52 Afdrukvoorbeeld en afdrukken 53 7. Tekstindeling 8. Document opmaken 9. Kolommen 10. Werken met objecten Uitlijnen 56 Regelafstand en witruimte 57 Inspringen 58 Opsommingstekens 59 Marges wijzigen 62 Pagina-einde 63 Kop- en voetteksten 64 Pagina nummering 65 Afdrukstand en papierformaat 66 Tabtoets en tabstops 68 Tabellen maken 69 Tabel selecteren en tekst opmaken 70 Kolommen en rijen invoegen en verwijderen 71 Kolombreedte en rijhoogte 73 Afbeeldingen en een grafiek invoegen 76 Obejecten selecteren, vergroten en verkleinen 78 Objecten verplaatsen 79 Objecten kopieren en verwijderen 80
1 Kennismaken met Writer Kennismaken met Writer Titelbalk, werkbalken en de knop bestand Invoeren van een tekst en opslaan Nieuw document en Writer afsluiten 9
Kennismaken met Writer Kennismaken met Writer OpenOffice Writer is een tekstverwerkingsprogramma. Dat wil zeggen u kunt met programma teksten maken, zoals brieven, enveloppen en etiketten. Naast de inhoud van uw document heeft u ook de mogelijkheid de opmaak van uw documenten aan te passen. Zo kunt u onder andere grootte, stijl en opmaak van uw tekst veranderen. In Writer is het tevens mogelijk om grafieken, lijsten, en afbeeldingen te creëren. U kunt bijvoorbeeld een afbeelding invoegen in een tekst om zo de tekst te illustreren. U kunt Writer ook gebruiken om tabellen te maken waarin u informatie opslaat. U kunt Writer openen door te dubbelklikken op het Writerpictogram op uw bureaublad, of door te klikken op de Startknop links onderin het beeldscherm en te kiezen voor Alle programma s. Vervolgens klikt u met de muis op de map Openoffice en ziet u het programma Writer uitschuiven. Klik hierop met de linkermuisknop. Het programma wordt geopend. De werkomgeving Het Writervenster bestaat uit twee vensters, te weten het applicatievenster en het documentvenster.het documentvenster is de plaats waar u documenten kunt maken en wijzigen. Wat ziet u op uw beeldscherm? Links bovenin het beeld ziet u de knop Bestand. Wanneer u deze met de linkermuisknop opent krijgt u toegang tot de meest gebruikte functies binnen Writer, zoals daar zijn Nieuw, Openen, Opslaan, en Afdrukken. In de titelbalk ziet u de naam van uw document, gevolgd door de naam van het programma. Aan de rechterkant van de titelbalk vind u de knoppen Minimaliseren, Maximaliseren en Sluiten. 10
Hebt u Writer geopend dan krijgt u het werkgebied met alle mogelijkheden uit de werkbalken in beeld. Onder de titelbalk ziet u de werkbalken. In de werkbalken vindt u alle opdrachten die u kunt uitvoeren in Writer. Onder de werkbalken wordt uw document getoond, waarin u op dat ogenblik aan het werk bent. Aan de rechterzijde van uw document ziet u de verticale scrollbalk, daarnaast vind u aan de onderzijde een horizontale scrollbalk. Klik op de button om de videoles op internet te bekijken. 11
Titelbalk, werkbalken en bestand De titelbalk In de vorige les hebt u gezien dat de titelbalk aan de bovenzijde van het venster staat. Aan de rechterzijde vindt u de knoppen Minimaliseren, Maximaliseren en Sluiten. Wanneer u klikt op de knop Minimaliseren, het minteken zal het programma geparkeerd worden naar de taakbalk. Door vervolgens op de taakbalk op het writer logo te klikken zal het geparkeerde document weer terugkeren op het beeldscherm. De knop tussen het minteken en het witte kruis zorgt ervoor dat de weergave van uw venster wordt verkleind of juist volledig in beeld komt. U kunt door het venster te verkleinen een gedeelte van het bureaublad in beeld brengen. Om het programma te sluiten klikt u op de knop Sluiten, het witte kruis. De werkbalken Het belangrijkste gereedschap in Writer zijn de werkbalken. Alle opdrachten die u uitvoert op uw document bevinden zich hier. De werkbalken zijn verdeeld in verschillende onderdelen. De werkbalken worden tijdens het tekstverwerken veelvuldig gebruikt. De knop Bestand De knop Bestand geeft u toegang tot de basisfuncties van Writer. Wanneer u met de linkermuisknop op deze knop klikt opent het onderliggende menu met aan de linkerkant diverse basisopdrachten zoals Nieuw, Openen, Opslaan, Opslaan als en Afdrukken. 12
De knop Bestand Indien u klikt op de knop Afsluiten zal het programma gesloten worden. Wenst u alleen het document te sluiten, klik dan op Sluiten in het paneel. Klik op de button om de videoles op internet te bekijken. 13
Invoeren van een tekst en opslaan Invoeren van tekst Wanneer u Writer opent, wordt er automatisch een nieuw document getoond op uw scherm, waar de cursor knippert op de eerste regel van het document. Wanneer u een kleine hoeveelheid tekst typt en de Entertoets van uw toetsenbord gebruikt om de cursor op de volgende regel te plaatsen, beschouwt Writer de ingegeven tekst als een alinea. Wanneer u een grote hoeveelheid tekst typt, zal Writer automatisch op de volgende regel verder gaan wanneer u het einde van een regel heeft bereikt. Dit noemen we Automatische terugloop. Opslaan en Opslaan als Wanneer u uw document heeft afgerond wilt u deze natuurlijk opslaan. Om een document op te slaan klikt u op de knop bestand links boven in beeld. Een document dat niet eerder is opgeslagen kiest u voor Opslaan als. In het menu dat nu verschijnt heeft u twee mogelijkheden; Opslaan en Opslaan als. De optie Opslaan maakt het mogelijk een reeds eerder opgeslagen document, waarin wijzigingen zijn aangebracht, op te slaan. De optie Opslaan als gebruikt u om uw document onder een zelf bedachte naam op te slaan. Wanneer u kiest voor de optie Opslaan als opent er een dialoogvenster. Standaard zal Writer uw document op willen slaan in de map Documenten. U kunt dit aanpassen door zelf een locatie op te geven. Let er echter op dat u op een later tijdstip weet waar het document is opgeslagen om deze weer te kunnen openen. Hebt u een nieuw document gemaakt dan gebruikt u de optie Opslaan als en geeft het document een eigen naam. 14
Hebt u een bestaand bestand gewijzigd, kunt u kiezen voor Opslaan. Hebt u een bestaand document geopend en heeft u deze aangepast dan kiest u de optie Opslaan. Het document heeft immers al een naam, alleen de wijzigingen moeten opgeslagen worden. Klik op de button om de videoles op internet te bekijken. 15
Nieuw document en Writer afsluiten Hebt u een bestaande tekst in het beeldscherm staan maar wilt u een nieuwe tekst maken dan kunt u dit doen zonder eerst de bestaande tekst te verwijderen. Wilt u de bestaande tekst opslaan dan kan dit uiteraard. Opent u een nieuw document dan blijft het reeds bestaande document gewoon op de achtergrond aanwezig. Om een nieuw document over een bestaand document te openen klikt u op de knop bestand en kiest de optie Nieuw een venster schuift uit waar u klikt op tekstdocument. Klik op de knop bestand om een Nieuw document te openen. Het nieuwe document is nu geopend over de reeds bestaande tekst. In de taakbalk kunt u zien dat er nu twee documenten over elkaar staan geopend. Door op het nieuwe document te klikken op het minteken ziet u direct de bestaande tekst. Klik in de taakbalk op het Writer logo en klik op het nieuwe document. Writer afsluiten Wilt u Writer afsluiten dan kunt u dit doen door te klikken op het witte kruis aan de rechterbovenzijde van het venster. Het sluitvak om programma s af te sluiten. Wilt u de tekst die u hebt gemaakt opslaan op de computer dan dient u dit eerst te doen. Dit doet u door te klikken op de knop bestand en te kiezen voor opslaan als als het om een nieuwe tekst gaat. Is het een reeds eerder opgeslagen bestand dan gebruikt u de optie opslaan. Wilt u de tekst niet bewaren dan klikt u op het witte kruis aan de rechterbovenzijde en wordt Writer afgesloten. Ook kunt u klikken op de knop bestand en vervolgens kiezen voor Afsluiten onder aan de lijst. Klik op de button om de videoles op internet te bekijken. 16
2Weergave Document openen en de cursor verplaatsen Scrollbalk en de weergaven knoppen Niet afdrukbare tekens Opslaan onder een andere naam Speciale lettertekens 17
Document openen U hebt in de vorige lessen een nieuw document geopend en deze opgeslagen. Slaat u een nieuw document op dan kiest u voor Opslaan als hebt u een bestaand bestand gewijzigd dan hoeft u alleen maar te klikken op Opslaan. Hebt u een tekst opgeslagen dan kunt u deze openen door naar de plaats op de computer te gaan waar u het bestand hebt opgeslagen. Veelal is dit (Mijn) documenten. Open het programma Writer en klik op de knop bestand. Kies de optie Openen. Een venster wordt geopend en laat u de inhoud van de computer zien. Zoek de plaats op waar u het tekstbestand hebt opgeslagen. Klik op het document en klik vervolgens aan de onderzijde van het venster op de knop Openen. Uw opgeslagen bestand is nu geopend en u kunt er wijzigingen of aanvullingen in aanbrengen. De cursor door een tekst verplaatsen Wanneer u een bestaande tekst hebt geopend dan staat de cursor aan het begin van de tekst. U kunt de cursor op verschillende manieren verplaatsen. Met de muis Door met de muis over de tekst te bewegen en te klikken met de linkermuisknop op de plaats in de tekst waar u de cursor wenst zal deze daar knipperen. Met het toetsenbord kunt u makkelijk door een tekst navigeren. Met behulp van de pijltjes toetsen op het toetsenbord U ziet aan de rechteronderzijde van het toetsenbord een viertal pijltjes. Met behulp van deze pijltjes kunt u door de tekst bewegen met de cursor. De plaats waar de cursor heen gaat bepaalt u door de pijl wijzend naar rechts, links, onder of boven in te drukken. Let op u klikt eenmaal op de pijltoets en de cursor gaat een plek opschuiven. Door de pijltoets ingedrukt te houden zal heel snel de cursor de richting gaan die u hebt ingedrukt. Met de Home en End toets U ziet op het toetsenbord een toets genaamd Home en End. Staat u aan het begin van de regel en wilt u naar het einde van de regel dan kunt u dit snel doen door de toets End in te drukken. De cursor verspringt direct naar het einde van de regel. Met de toets Home gebeurt het tegenovergestelde. Page Down en Page Up U kunt wanneer uw document meer dan een bladzijde groot is makkelijk door het document bewegen naar de volgende of vorige bladzijde. Staat uw cursor aan het begin van het document en u wenst een bladzijde door te schuiven dan klikt u op de toets Page Down. De cursor zal nu verspringen naar het begin van de tweede bladzijde. Wilt u weer terug naar de vorige in dit geval de eerste pagina dan klikt u op de toets Page Up en de cursor verspringt weer naar de eerste pagina. Op deze wijze kunt u makkelijk en snel door een document bewegen. 18
CTRL Home en CTRL End Staat u aan het begin van uw document en wenst u naar het einde van het document te gaan dan kan dit door de toetsen combinatie CTRL en End te gebruiken. U dient de beide toetsen tegelijk in te drukken. U bent nu met deze combinatie in een keer naar de onderzijde van uw document. Wilt u weer terug naar de eerste letter van het document dan klikt u de toetsenbord combinatie CTRL Home in. De cursor verspringt weer naar het begin van de tekst. Toetsenbord combinaties worden veelvuldig gebruikt tijdens het tekstverwerken. Bekijk de videoles behorende bij deze paragraaf. Ga naar www.klikmee.nl en klik op de button Cursus OpenOffice Writer Klik vervolgens op H2 Weergave en kies de les Document openen en de cursor verplaatsen. 19
De scrollbalk ziet u aan de rechterzijde van uw document. Deze balk laat zien dat een tekst meer in beeld heeft dan hetgeen u op het beeldscherm ziet. Scrollbalk en de weergaven knoppen De scrollbalk De Scrollbalk vindt u verticaal langs de rechterkant van uw document. Aan het einde van deze scrollbalken ziet u kleine zwarte pijltjes, die de richting aangeven waarin zal worden gescrolld. U gebruikt deze scrollbalken om door uw document te scrollen. Dit kunt u doen door met de linker muisknop op de pijltjes aan de uiteinden van de scrollbalk te klikken. Indien u in bezit bent van een muis met een wieltje kunt u deze gebruiken om verticaal door uw document te bladeren. U draait het wieltje op de muis naar u toe om door de pagina te scrollen. Onderaan de scrollbalk ziet u drie knoppen; Vorige pagina, Navigatie en Volgende pagina. Wanneer u op de knop Vorige pagina klikt, zult u in een document met meerdere pagina s naar de vorige pagina gaan. De knop navigatie zorgt ervoor dat u in een nieuw venster het object kunt selecteren waardoor u wilt bladeren. Standaard staat deze ingesteld op Pagina. De knop Volgende pagina doet het tegenovergestelde van de knop Vorige pagina. Klikken op deze knop, zal in een document met meerdere pagina s naar de volgende pagina gaan. De weergaveknoppen De weergaveknoppen bevinden zich rechts onderaan het applicatievenster. We gebruiken deze knoppen om de weergave van ons document aan te passen. U hebt een drietal mogelijkheden waaruit u kunt kiezen om uw document weer te geven. De eerste weergave is per pagina. Uw document wordt per pagina weergegeven ook wanneer het document meerdere pagina s heeft. De tweede opties is twee pagina s naast elkaar weergeven. U krijgt wanneer u voor deze optie kiest twee pagina s op het beeldscherm in beeld. De derde optie laat een document zien in afdrukweergave. Een document begint met de eerste pagina aan de rechterzijde en vervolgens worden per tweetal de volgende pagina s weergegeven. Wanneer u het document afdrukt dubbelzijdig is deze optie makkelijk te gebruiken. 20
De zoomschuifregelaar Wanneer u uw document van dichterbij wil bekijken, of juist uit wil zoomen om het formaat kleiner te maken, gebruikt u de zoomschuifregelaar. Schuif de regelaar naar links om uit te zoomen, om in te zoomen schuift u de regelaar naar rechts. Daarnaast kunt u de en + knop gebruiken om te zoomen, u vind deze aan het begin en einde van de schuifbalk. De statusbalk Aan de linker onderzijde van het venster vindt u de statusblak. Hier vindt u standaardinformatie over de pagina waarin u zich bevindt. Het aantal pagina s van het document, het aantal woorden van het document en de taalinstelling worden hier weergegeven. Bekijk de videoles behorende bij deze paragraaf. Ga naar www.klikmee.nl en klik op de button Cursus OpenOffice Writer Klik vervolgens op H2 Weergave en kies de les Scrollbalk en de weergaven knoppen 21
Niet afdrukbare tekens Niet afdrukbare tekens Tijdens het maken van een tekst worden er fouten gemaakt. Typefouten maar ook fouten die met de spatie (tussenruimte) hebben te maken. U hebt bijvoorbeeld na een komma geen spatie gegeven. Dit kan lastig te zien zijn. Hebt u de Enter toets gebruikt om een nieuwe regel of alinea te maken dan is dit zichtbaar. Om alle functies die opmaakmarkeringen worden genoemd weer te geven klikt u in de werkbalk op de optie Niet afdrukbare gegevens.. U ziet direct een tweetal symbolen. Een verhoogde punt tussen de woorden. Dit laat u zien dat er een spatie is gegeven. Tevens ziet u een omgekeerde P. Dit laat u zien dat er een nieuwe alinea is gemaakt. Niet afdrukbare tekens laten u de opmaak van een document zien. Woorden overschrijven Wanneer u in een tekst een woord hebt geschreven maar deze is niet goed kunt u dit woord met behulp van de Delete of de Backspace toets verwijderen en vervolgens het woord opnieuw typen. U kunt een fout geschreven woord ook overschrijven. U plaatst de cursor voor het woord en klikt vervolgens op de toets Insert op het toetsenbord. Wanneer u nu gaat typen zal de tekst niet doorschuiven en het woord er tussen worden geplaatst, maar het woord wordt over het bestaande foutgeschreven woord geplaatst. Klik als laatste stap opnieuw op de toets Insert om de overschrijf functie uit te schakelen. Bekijk de videoles behorende bij deze paragraaf. Ga naar www.klikmee.nl en klik op de button Cursus OpenOffice Writer Klik vervolgens op H2 Weergave en kies de les Niet afdrukbare tekens en woorden overschrijven. 22
Opslaan onder een andere naam Wanneer u een tekst al eerder hebt opgeslagen en het al op de computer staat onder een bepaalde naam dan kunt u nadat u wijzigingen hebt aangebracht voldoen met de optie Opslaan. De wijzigingen die u hebt aangebracht worden in het bestaande document opgenomen. Wanneer u een tekst eerder hebt opgeslagen en hebt gewijzigd kunt u deze ook onder een andere naam opslaan en op een andere locatie. Wilt u een bestand onder een andere naam opslaan dan kiest u door te klikken op de knop bestand wederom op de optie Opslaan als U kunt het bestand nu een andere naam geven en toch op dezelfde locatie laten staan. U kunt dit doen wanneer u bijvoorbeeld wekelijks een document aanpast en dan elke week het weeknummer geeft aan het document. U kunt documenten opslaan op een andere locatie. Denk bijvoorbeeld aan een USB geheugenstick. Een document op een andere locatie plaatsen. Hebt u een bestand gewijzigd en deze staat op de harde schijf van uw computer dan kunt u het bestand ook naar een andere locatie schrijven. Denk hierbij aan een USB stick om het op deze wijze makkelijk mee te kunnen nemen. U klikt wederom op Opslaan als Laat de naam ongewijzigd echter klik aan de linkerzijde van het venster op Computer. U krijgt nu alle opslagmedia in beeld en kunt de USB stick openen door hierop te dubbelklikken. Vervolgens kiest u voor de optie Opslaan en het document wordt naar de USB stick geschreven. Bekijk de videoles behorende bij deze paragraaf. Ga naar www.klikmee.nl en klik op de button Cursus OpenOffice Writer Klik vervolgens op H2 Weergave en kies de les Opslaan onder een andere naam en op andere locatie. 23
Speciale lettertekens Speciale tekens zijn onder andere Trema, Accent aique, accent Grave en Accent circonflexe. Trema Klik de toets Shift in en klik tegelijk op de dubbel aanhalingstekens gevolgd door de letter e Accent aique Druk op de enkele aanhalingsteken gevolgd door de letter e Accent Grave Klik op het teken links van het cijfer 1 op uw toetsenbord gevolgd door de letter e Accent circonflexe Klik de toets Shift in en tegelijk het cijfer 6 gevolgd door de letter e Wilt u meerdere lettertekens invoegen die u niet op het toetsenbord kunt vinden dan klikt u op het tabblad Invoegen en kiest vervolgens de optie Speciale tekens in het uitgeschoven venster. Een venster opent met een groot aantal vreemde tekens. Door een teken aan te klikken zal deze in de tekst worden opgenomen. Speciale lettertekens kunt u tijdens het tekstverwerken gebruiken. Bekijk de videoles behorende bij deze paragraaf. Ga naar www.klikmee.nl en klik op de button Cursus OpenOffice Writer Klik vervolgens op H2 Weergave en kies de les Speciale lettertekens. 24
3 Selecteren Tekst selecteren Tekst verwijderen Kopieren, knippen, plakken en ongedaan maken Werken met twee documenten Kopieren en verplaatsen naar een document 25
Tekst selecteren Tekst selecteren is mogelijk op verschillende manier, zowel met de muis als het toetsenbord. De meest gebruikte manier is met de muis. Selecteren door te slepen met de muis Plaats de cursor aan het begin van de te selecteren tekst. Houd de muisknop ingedrukt en sleep de muis over de tekst die u wil selecteren. Om de selectie ongedaan te maken klikt u op een willekeurige plaats in uw document. Een woord selecteren Om slechts één woord te selecteren dubbelklikt u met de linkermuisknop op het woord. Een alinea selecteren Wilt u een alinea selecteren dan klikt u driemaal kort na elkaar op de linkermuisknop in de betreffende alinea. Selecteren met behulp van het toetsenbord Tevens is het mogelijk de muis in combinatie met uw toetsenbord te gebruiken. Plaats de cursor wederom aan het begin van de te selecteren tekst. Houd de Shifttoets op uw toetsenbord ingedrukt en klik met uw muis op de plaats waar u de selectie wenst te beëindigen. Wanneer u losse worden in uw tekst wil selecteren houdt u de CTRL-toets ingedrukt en dubbelklikt u met de linkermuisknop op de woorden die u wilt selecteren. Op deze wijze kunt u ook zinnen selecteren, dit doet u door de CTRL-toets ingedrukt te houden en eenmaal op een woord in de zin te klikken. Bekijk de videoles behorende bij deze paragraaf. Ga naar www.klikmee.nl en klik op de button Cursus OpenOffice Writer Klik vervolgens op H3 Selecteren en kies de les Tekst selecteren. 26
Tekst verwijderen U kunt in een bestaande tekst wijzigingen aanbrengen. Het is mogelijk op verschillende manieren woorden of een gedeelte tekst te verwijderen. We bespreken hier een drietal mogelijkheden om een woord of een gedeelte tekst te verwijderen: Backspace toets De backspace toets vindt u op het toetsenbord. Wanneer de cursor in een tekst staat zal wanneer u op de backspace toets klikt de tekst of het woord voor de cursor verdwijnen. Delete toets Met de delete toets gebeurt het tegenovergestelde van de backspace toets. De cursor staat in een gedeelte tekst en door de Delete toets in te drukken zal de tekst voor de cursor verdwijnen. Selecteren door middel van slepen Nog een manier om tekst te verwijderen is door het woord of een zin te selecteren door middel van slepen en vervolgens de Delete -toets op uw toetsenbord in te drukken. Het geselecteerde gedeelte zal nu in eenmaal worden verwijderd. Bekijk de videoles behorende bij deze paragraaf. Ga naar www.klikmee.nl en klik op de button Cursus OpenOffice Writer Klik vervolgens op H3 Selecteren en kies de les Tekst verwijderen. 27
Kopieren, knippen en plakken Kopieren U kunt gegevens uit uw document kopiëren. Deze gegevens dient u eerst te selecteren. Vervolgens klikt u op de knop Kopiëren in de werkbalk. Een tweede mogelijkheid om delen van uw tekst te kopiëren is door de tekst te selecteren en de knoppen CTRL en C op uw toetsenbord tegelijk in te drukken. Met deze combinatie op het toetsenbord geeft u de opdracht het geselecteerde te kopiëren. Plakken U kunt de zojuist gekopieerde gegevens elders in uw document plakken. Dit doet u door allereerst de cursor te plaatsen waar u de tekst wil plakken en vervolgens te klikken op Plakken in de werkbalk. Hebt u de tekst gekopieerd met de toetsenbord combinatie CTRL en C dan dient u na het plaatsen van de cursor op de plek waar geplakt dient te worden de combinatie CTRL en V tegelijk in te drukken. Met deze combinatie plakt de tekst op de plaats waar u wenst. Knippen Bij de optie Kopiëren zult u zien dat de originele tekst blijft staan. Wanneer u deze wenst te verwijderen kunt u kiezen voor de optie Knippen. U dient wederom de gewenste gegevens te selecteren en kiest vervolgens voor Knippen in de werkbalk. U plakt de gegevens op de juiste plaats via Plakken. Ongedaan maken De knoppen Ongedaan maken en Opnieuw wissen De knop Ongedaan maken vindt u standaard in de werkbalk. De knop Ongedaan maken zal de laatst uitgevoerde bewerking verwijderen. Wanneer u een deel van uw tekst per ongeluk verwijderd heeft, klikt u op de knop Ongedaan maken, en zal de tekst terug op zijn plaats worden gezet. Door te klikken op de knop Opnieuw wissen zal de tekst weer verwijderd worden. Bekijk de videoles behorende bij deze paragraaf. Ga naar www.klikmee.nl en klik op de button Cursus OpenOffice Writer Klik vervolgens op H3 Selecteren en kies de les Kopieren, knippen, plakken en ongedaan maken. 28
Werken met twee documenten Hebt u een bestaand document geopend dan kunt u door te klikken op de knop bestand kiezen voor de optie Nieuw en over het bestaande document een nieuw document openen. U kunt op deze wijze werken met twee documenten. U kunt met meerdere documenten tegelijk werken. Hebt u een nieuw document geopend over een bestaand document dan liggen de documenten over elkaar op het bureaublad. De laatst geopende ligt boven het eerder geopende document. U kunt door te klikken in de taakbalk op het logo met de writer bestanden schakelen tussen de twee verschillende documenten. Klikt u op het bestand dat onder het huidige document ligt dan zal deze direct bovenop geplaatst worden. Wilt u weer terug naar het andere document dan klikt u wederom in de taakbalk en klikt met de muis op het document dat onderop ligt. Deze zal vervolgens weer boven komen te liggen. Bekijk de videoles behorende bij deze paragraaf. Ga naar www.klikmee.nl en klik op de button Cursus OpenOffice Writer Klik vervolgens op H3 Selecteren en kies de les Werken met twee documenten. 29