Sneller herstel prgramma darmchirurgie Binnenkrt ndergaat u een peratie aan uw darmen. In deze flder leest u infrmatie ver de darmen, de vrbereiding p de peratie en uw herstel na de peratie. Van uw arts heeft u waarschijnlijk al veel infrmatie gekregen. In deze flder kunt u die infrmatie ng eens p uw gemak nalezen. Heeft u ng vragen? Schrijf ze achter in de flder p. Bij bezek aan uw arts f de verpleegkundige kunt u uw vragen stellen. Laat deze flder k lezen aan uw partner/familie. Zij begrijpen dan wat er met u aan de hand is en wat u de kmende peride drmaakt. De functie van de dikke darm Ons vedsel kmt via de slkdarm (1), maag (2), en dunne darm (3) terecht in de dikke darm (6). De dikke darm is het laatste deel van ns spijsverteringskanaal. Hier vinden de laatste prcessen van de spijsvertering plaats. De dikke darm nttrekt water en zuten aan de brij (vergebleven vedselresten) waardr de ntlasting indikt. Ok na het verwijderen van een grt deel van de dikke darm kan de darm deze functie ng prima vervullen. De ligging van de dikke darm De dikke darm is ngeveer 1,5 meter lang en ligt als een srt mgekeerde U in de buikhlte. Vanaf de dunne darm tt aan de anus zien we achtereenvlgens: de blinde darm (5) ligt p de vergang van de dunne darm naar de dikke darm. Onderaan de blinde darm bevindt zich een blind eindigend wrmvrmig aanhangsel, de appendix (4). de blinde darm gaat ver in de dikke darm (6). De dikke darm lpt vanaf rechtsnder in de buik, eerst recht mhg (pstijgende deel) tt aan de lever. Daarna buigt de dikke darm scherp naar links en steekt dwars ver (dwars lpend deel). Onder de milt buigt de dikke darm weer naar beneden (dalende deel) vervlgens maakt de dikke darm een S-bcht naar vren en gaat dan ver in de endeldarm (7). De endeldarm is het laatste stukje dikke darm dat eindigt bij de anus (8). Brn: Gray's Anatmy Waarm een dikke darmperatie Er zijn 2 srten afwijkingen aan de dikke darm waarvr een peratie ndig kan zijn: ntstekingen kwaadaardige gezwellen. Bij ntstekingen kan de darm zich zdanig vernauwen dat de dikke darm niet meer drgankelijk is. Dit deel met dan verwijderd wrden. 1/8
Bij een kwaadaardig gezwel is de srt peratie vral afhankelijk van de plaats waar het gezwel in de dikke darm zit. Vraag gerust naar schriftelijke infrmatie ver uw aandening. Vr uw pname Na uw gesprek met de chirurg zal hij/zij u p de wachtlijst plaatsen vr de peratie. Tijdens de plibezeken wrdt u begeleid dr de nclgieverpleegkundige. Daarnaast krijgt u ng een afspraak p het preperatieve spreekuur p de plikliniek anesthesilgie. Hier krijgt u infrmatie ver de anesthesie (narcse), en ver de vrbereiding p de narcse. Deze afspraken vinden ngeveer 14 dagen vr de peratie plaats. De verpleegkundige f nclgische dktersassistente vertelt u ver de belangrijke rl die u zelf heeft bij uw herstel. Zij bespreekt met u de stappen van het sneller herstelprgramma. Zij stelt vragen ver uw gezndheid. Dit is van belang vr een succesvlle behandeling en een ged herstel. Het sneller herstel prgramma wil zeggen dat wij er alles aan den m u z snel mgelijk te laten herstellen van de peratie. U verblijft in principe na de peratie ng vier tt zeven dagen in het ziekenhuis. Ervaring leert dat uw herstel sneller kan verlpen dr: Een gede vrlichting, waardr u wellicht wat minder tegen de peratie pziet; Het gebruik van bepaalde vedingsmiddelen vr en na de peratie, zdat u z min mgelijk afvalt en in een z ged mgelijke cnditie blijft; Gede pijnstilling; Snel weer in beweging kmen na de peratie waardr cmplicaties vrkmen kunnen wrden. Uw herstel van de peratie vraagt veel inzet van u De verpleegkundige bespreekt f u na de peratie thuis hulp ndig heeft, zdat u daarver tijdig afspraken kunt maken met uw partner en familie. Wanneer het ndig is, regelt de afdelingsverpleegkundige tijdens uw pname in het ziekenhuis thuiszrg vr u. De verpleegkundige beantwrdt uw vragen graag! Wij adviseren u m uw partner/familie mee te nemen naar het verpleegkundig spreekuur. Samen hrt u meer dan alleen. En u kunt dan thuis samen napraten. De peratie vindt plaats nder algehele anesthesie (narcse). Er zijn vele srten peraties mgelijk aan de dikke darm. De chirurg bespreekt met u welke peratie hij bij u uitvert. Welke peratie is afhankelijk van de rzaak van de afwijking en de plaats van de afwijking in de dikke darm. He lang de peratie duurt, is afhankelijk van de srt peratie. Nadat het aangedane darmdeel is verwijderd, verbindt de chirurg de resterende darmdelen weer met elkaar. Een dergelijke verbinding nemen we een naad. In bepaalde situaties is het niet mgelijk een nieuwe verbinding te maken. Zit de afwijking heel laag in de endeldarm, bij de anus, dan kan het zijn dat er geen naad meer gemaakt kan wrden, mdat k de anus met wrden weggenmen. Er is dan een stma ndzakelijk (de dikke darm wrdt dr de buikwand naar buiten geleid). Ok kan het zijn dat er wel een nieuwe verbinding kan wrden gemaakt maar dat deze verbinding tijdelijk rust met krijgen. De chirurg zal dan een tijdelijk dunne darmstma aanleggen. 2/8
Stmaverpleegkundige Als de chirurg verwacht dat hij een (tijdelijke)stma met aanleggen, dan verwijst hij u naar de stma verpleegkundige. Zij geeft u infrmatie ver de stma, he u daarmee m kunt gaan en welke begeleiding u hierbij krijgt. Deze afspraak vindt plaats p een andere dag vr de peratie. Dit m te vrkmen dat u teveel infrmatie in één keer ntvangt. Mgelijke cmplicaties Naadlekkage: een lek p de plaats waar de darm, na het weghalen van het zieke deel, aan elkaar is gemaakt. De inhud van de darm lekt dan weg in de buik, waardr u buikvliesntstekingen kunt krijgen. Dit uit zich meestal in een blle, gespannen buik, krts, pijn, braken. Bij buikprblemen vindt vaak een nieuwe peratie plaats. Vaak nderbreekt de chirurg dan de gemaakte verbinding en legt hij een stma aan. Sms haalt hij de lekkende verbinding weg en maakt daarna een nieuwe verbinding (naad). Uw buik wrdt dan gespeld. U krijgt drains (kunststf slangen) in uw buik m het vertllige vcht weg te laten lpen. Wndinfectie: dit is een ppervlakkige ntsteking van de huid p de plaats van de peratiewnd. Uw huid is dan erg rd en vaak kmt er vcht uit de wnd. Bij een wndinfectie verwijdert de verpleegkundige de hechtingen m eventueel pus uit te spelen. Het is vaak niet ndig m hiervr in het ziekenhuis te blijven. Dit kan vaak k prima thuis verder behandeld wrden. Ileus/gastrparese: een ileus is het tijdelijk niet werken van de darm. Van een gastrparese spreekt men als de maag zijn nrmale functie (tijdelijk) niet verricht. Dit kan het gevlg zijn van de buikperatie, bijwerkingen van medicijnen f een infectie. Een ileus f gastrparese uit zich meestal dr een pgezette buik, braken en het uitblijven van windjes en ntlasting. Lngntsteking Urineweginfectie Verlp van pname tt ntslag Dag van de peratie U kmt de dag van de peratie naar het ziekenhuis. Er zijn patiënten die de dag vr de peratie aanwezig meten zijn, mcht dit bij u het geval zijn dan hrt u dat van de afdeling pname. Het team van de afdeling EOA (electieve pname afdeling) heet u van harte welkm. Zij nemen met u dr f alle ndzakelijke vrbereidingen zijn getrffen en nemen tevens met u de medicatie dr zals dr de narctiseur is vrgeschreven. Zij bereiden u verder vr p de peratie en brengen u naar de vrbereidingsruimte. Na de peratie kmt u daar niet weer terug en wrdt u naar de verpleegafdeling gebracht. Wij zrgen ervr dat uw persnlijke bezittingen daar ged terecht kmen. De peratie Op de vrbereidingsruimte krijgt u vr het tedienen van vcht en medicijnen een infuus ingebracht (slangetje in een bledvat). U krijgt na de peratie een PCA-pmp (pijnpmp via infuus), waarmee u zelf de pijnstilling kunt tedienen. Hierbij krijgt u geen blaaskatheter. In smmige gevallen krijgt u epidurale pijnstilling. Dat hudt in dat u een slangetje in de rug krijgt, welke vr cntinue pijnstilling zrgt. Tevens krijgt u een blaaskatheter. Als alle vrbereidingen klaar zijn wrdt u nder narcse gebracht en gepereerd. Na de peratie neemt de chirurg cntact p met uw eerste cntactpersn ver het verlp van de peratie. Na de peratie blijft u enige tijd p de uitslaapkamer (recvery). Zdra u weer p de verpleegafdeling bent, neemt de 3/8
verpleegkundige cntact p met uw partner/familie en kunt u afstemmen wanneer u het beste kunt kmen. Naast de pijnstilling welke u krijgt via de PCApmp krijgt u van de verpleegkundige p vaste tijden pijnstilling in de vrm van een tablet f zetpil. Hebt u tch ng pijn, geef dit dan aan. Het is van grt belang dat de pijnklachten uw functineren niet belemmeren. U krijgt standaard medicijnen die de maagdarmwerking stimuleren. Tevens kunt u kauwgm gebruiken. Dit heeft k een stimulerende werking p uw darmen. U hebt een infuus vr het tedienen van vcht en medicijnen. Een eventuele slang in uw blaas (blaaskatheter) zrgt ervr dat de urine aflpt. Al deze slangen zijn ndig m het nrmale functineren van uw lichaam te ndersteunen. We streven ernaar m deze hulpmiddelen z snel mgelijk te verwijderen. Om de darmwerking weer p gang te krijgen is het belangrijk m z snel mgelijk weer te gaan drinken. Prbeer in ieder geval 800 milliliter te drinken. Bij de avndmaaltijd kunt u kiezen uit pap f vla. Afhankelijk van de tijd waarp u terugkmt van de peratie, mag u een beschuitje eten. Ok krijgt u één pakje drinkveding die u verdeeld ver de avnd pdrinkt. Bent u misselijk? Vraag de verpleegkundige m u hiervr iets te geven. Van belang is m regelmatig kauwgm te kauwen ter bevrdering van de peristaltiek. Na de peratie is het belangrijk dat u snel weer uit bed kmt m de kans p trmbse en lngprblemen te vrkmen. Wij streven ernaar dat u minstens 15 minuten p de rand van het bed f naast het bed in een stel zit. De verpleegkundige en de fysitherapeut zullen u hierbij ndersteunen. Vanaf deze dag krijgt u dagelijks een injectie m de kans p trmbse te verminderen. U met deze injectie tt 6 weken na de peratie blijven gebruiken. De chirurg zrgt vr een recept vr thuis. De eerste dag na de peratie Prbeer vandaag twee liter vcht tt u te nemen (pap, appelmes, vla, yghurt en sep tellen k mee). U krijgt maaltijden die gemakkelijk te verdragen zijn (zacht). Tussen de maaltijden dr krijgt u een pakje drinkveding. De verpleegkundige assisteert u bij uw lichamelijke verzrging en helpt u samen met de fysitherapeut bij het uit bed gaan. Prbeer minstens drie keer twee uur uit bed te kmen. Als u pijn heeft, geeft dit dan aan bij de verpleegkundige. Samen met de arts kijken we dan naar een plssing. Wanneer u een stma heeft gekregen, zal de verpleegkundige dit verzrgen en u en uw partner/familie hierver uitleg geven. Prbeer z snel mgelijk mee te kijken he de verpleegkundige de stma verzrgt. De tweede dag na de peratie U prbeert ngeveer twee liter te drinken. U krijgt vandaag weer nrmaal eten. Tussen de maaltijden dr krijgt u een pakje drinkveding. Bij de lichamelijke verzrging krijgt u ng wat hulp van de verpleegkundige. Vandaag kmt u minstens drie keer twee uur uit bed. U lpt kleine stukjes dr de kamer f ver de afdeling. De verpleegkundige en de fysitherapeut ndersteunen u hierbij. De pijnstilling via de PCA-pmp buwen we vandaag helemaal af. De eventuele blaaskatheter wrdt k verwijderd. Vanaf vandaag krijgt u alleen ng pijnstilling via tabletten f zetpillen. Hebt u tch ng pijn? Geef dit aan bij de verpleegkundige. Als het kan verwijderen we vandaag k het infuus, zdat u verlst bent van alle slangen. Wanneer u een stma heeft gekregen zal de verpleegkundige beginnen u de stma te leren verzrgen. Bespreek al uw vragen en eventuele twijfels. Wij betrekken uw 4/8
partner/familie bij de verzrging zdat u er samen aan kunt wennen. Prbeer de zelfzrg van de stma z snel mgelijk p te pakken zdat u minder afhankelijk bent. De derde dag na de peratie Uw darmen functineren het beste wanneer u weer nrmaal eet. U mag dan k weer eten en drinken wat u gewend bent. De verpleegkundige bespreekt met u f u vldende kunt eten. Mcht dit niet lukken dan wrdt er samen met de diëtiste gekeken wat wel mgelijk is. Tussen de maaltijden dr krijgt u een pakje drinkveding. Waarschijnlijk kunt u vandaag al wat makkelijker uit bed kmen dan de vrgaande dagen. Ok vandaag kmt u drie keer twee uur uit bed en lpt een stukje ver de gang. Z ndig ndersteunt de verpleegkundige f de fysitherapeut u hierbij. Als u een stma heeft gekregen efent u en uw partner/familie samen met de verpleegkundige m de stma te verzrgen. De vierde dag na de peratie Het ntslag kmt steeds dichter bij. Als u ng vragen heeft, stel ze dan aan de verpleegkundige f aan de zaalarts. Als u een stma heeft gekregen, efenen u en uw partner/familie samen met de verpleegkundige m de stma te verzrgen. De stmaverpleegkundige besteld de stmamaterialen vr thuis. Tevens mag u prberen m vier keer twee uur uit bed te gaan. We kijken met u en uw partner/familie terug p uw herstelperide en bespreken f u naar huis kunt. De verpleegkundige verlegt f u thuis hulp ndig heeft. Z ndig schakelt de transferverpleegkundige de thuiszrg in. Naar huis De vijfde dag bent u, mede dankzij uw eigen inzet, in principe vldende herstelt m weer naar huis te gaan. De afspraak vr cntrle bij de chirurg wrdt thuisgestuurd. Als u een stma heeft gekregen, krijgt u k een afspraak vr cntrle bij de stmaverpleegkundige. U mag naar huis als: u zich ged velt en in staat bent m naar huis te gaan u ntlasting heeft gehad u nrmaal kunt eten en drinken de pijnstillers ged werken, zdat u nauwelijks pijn heeft. De uitslag van het micrscpische weefselnderzek (PA-uitslag) van het verwijderde darmweefsel is ngeveer na tien dagen bekend. Deze uitslag bespreekt de chirurg met u tijdens uw cntrlebezek p de plikliniek. Afhankelijk van deze uitslag kan het zijn, dat uw chirurg u adviseert een aanvullende behandeling te ndergaan. Als u weer thuis bent, is het belangrijk vr uw herstel dat u in beweging blijft. Vr u is het belangrijk te weten wat u wel f niet mag den. Over het algemeen geldt: dat wat u kunt den, mag u k den. Wees de eerste 6 weken vrzichtig met (zwaar) tillen (k ppassen met zware huishudelijke taken, bijvrbeeld: stfzuigen f ramen wassen). U hebt tensltte een wnd in uw buik. U kunt deze ntzien dr bijvrbeeld niet met pgetrkken benen te zitten f de benen ver elkaar te slaan. Fietsen f autrijden, mag zdra de wnden genezen zijn en zdra uw cnditie het weer telaat. Hudt er rekening mee dat u dr de peratie mgelijk verzwakt bent en trager reageert. Het kan lang duren vrdat u weer helemaal de ude bent. U zult merken dat u snel me bent. Dit is nrmaal na een peratie. Dr regelmatig te efenen en uw activiteiten geleidelijk aan uit te breiden kunt u uw cnditie verbeteren. Prbeer elke dag een eindje te wandelen. Ok is het raadzaam m een energie- en eiwit verrijkt te eten. Na een buikperatie kan een hestbui geen kwaad. Ok niet te hard persen 5/8
bijvrbeeld bij de ntlasting is niet gevaarlijk. U mag net als in het ziekenhuis, duchen als u thuis bent. De wnd mag echter niet verweken, daarm kunt u krt na ntslag beter geen bad nemen en niet gaan zwemmen. Wanneer met u cntact pnemen met de nclgieverpleegkundige? U met cntact pnemen bij een van de vlgende prblemen: krts bven de 38.5 C braken hevige buikpijn wndprblemen U krijgt tijdens de pname infrmatie (en een infrmatiekaartje) ver de 24-uurs bereikbaarheid vr patiënten die gepereerd zijn in verband met darmkanker. Tt aan de 1 e cntrle bij de chirurg kunt u ns 24 uur per dag bellen. Telefnnummer nclgieverpleegkundige: 088 708 42 08. Buiten kantruren wrdt u drverbnden met de verpleegafdeling 5 nrd. Wij adviseren u in geval van stma prblemen cntact p te nemen met de stmaverpleegkundige, tijdens kantrtijden. Telefnnummer: 088 708 36 74. Vragen Hebt u ng vragen na het lezen van deze flder, stel ze gerust aan de nclgieverpleegkundige. Deze flder is een aanvulling p het gesprek met de nclgieverpleegkundige en is niet bedeld als vervanging van het gesprek. 6/8
Ruimte vr het nteren van vragen: 7/8
Vrbereiding p de peratie: Mcht het vr uw peratie ndig zijn dan start u twee dagen vr uw peratie met een vrbereidend dieet en de dag vr de peratie een laxerende vleistf (Pleinvue). Zie hiernaast vr gebruiksaanwijzingen. Als u bvenstaande instructie niet hebt gekregen mag u de dag vr de peratie gewn eten en drinken De avnd vr de peratie drinkt u thuis ver de avnd verdeeld vier pakjes pre-p drank. Als u met vrbereiden met pleinvue, begint u nadat de tweede liter pleinvue p is met preop drinken. Op de dag van de peratie drinkt u twee uur vr de peratie twee pakjes pre-p achter elkaar p. Het beste mment is m dit in te nemen vlak vrdat u van huis gaat naar het ziekenhuis. Daarna mag u tt aan de peratie niets meer drinken. Tt 4.00 uur vr de peratie mag u eten en drinken. Gebruik vezelarmdieet: - Twee dagen vr de peratie mee starten en drgaan ttdat u begint met het drinken van de pleinvue. Gebruik pleinvue: Start rnd 15:00 uur met het drinken van de eerste liter en drink aansluitend de tweede liter p. Bij het starten van het drinken van de pleinvue, stppen met het vezelarmdieet en vergaan p een helder vleibaar dieet (thee, appelsap, ranja, water, gezeefde bullin). Als u klaar bent met het drinken van de pleinvue, mag u tt de peratie alleen ng heldere dranken nuttigen. Pleinvue inname tips: Drink pleinvue vr een betere smaak Drink pleinvue eventueel met een rietje, zdat de vleistf wat verder in de mnd kmt. Gebruik tussendr srbitlvrije kauwgm Tt 2.00 uur vr de peratie mag u alleen ng helder drinken (water en thee). Daarna mag u niet meer drinken. (dit frmulier is bedeld als bijlage, m duidelijk aan de patiënt te kunnen meedelen welke vrbereiding vr hem/haar geldt.) 8/8