PROJECTAANVRAAG Datum provincieraad = 22.06.2016 Laatste nuttige zitting deputatie = 09.06.2016 MAT = 02.06.2016 NIEUW Verhogen van energierenovaties in Oost- Vlaanderen 1. Achtergrond en aanleiding tot project De provincie Oost-Vlaanderen wil klimaatneutraal en klimaatbestendig worden tegen 2050 (cfr plan Klimaatgezond Oost-Vlaanderen goedgekeurd op 2 september 2015 door de PR). De provincie is ook door Europa erkend als territoriaal coördinator van het Burgemeestersconvenant en ondersteunt gemeenten bij de opmaak en uitvoering van duurzame energieen klimaatactieplannen. Wonen is verantwoordelijk voor een derde van de CO 2 uitstoot op het grondgebied van Oost-Vlaanderen. Een belangrijke uitdaging en prioriteit is het realiseren van een inhaalbeweging voor de energierenovatie van woningen. Doelstelling tegen 2020 uit het klimaatplan: de provincie versnelt de energetische renovatie van de woningen in Oost-Vlaanderen. De focus ligt niet alleen op het aantal renovaties dat sterk moet verhogen, ook de kwaliteit, het ambitieniveau en goede uitvoering van de renovaties moet beter. Naast het stimuleren van totaalrenovaties, wordt in de periode 2015-2020 ingezet op doorgedreven dak- en muurisolatie, condensatieketels, super-isolerende beglazing, zonneboilers en warmtepompen. Om de inhaalbeweging in energierenovaties te realiseren werden er in het actieplan klimaatgezond Oost-Vlaanderen o.a. volgende acties opgenomen: - Actie KGW 3.1.: Gerichte informatie, vorming en individueel renovatieadvies gebiedsdekkend aanbieden - Actie KGW 3.3.: Initiëren van en participeren in voorbeeldprojecten rond collectieve renovatie en ondersteunen van steden en gemeenten hierin - Actie KGW 3.4.: Stimuleren van de steden en gemeenten bij de ontwikkeling vaneen doelgroepgerichte communicatie en ondersteuningsaanbod rond energetische renovaties naar kansengroepen, huurders en verhuurders - Actie KGW 3.5.: Onderzoeken van de mogelijkheid voor de oprichting door de provincie/gemeenten van een ESCO voor particulieren Duiding Actie KGW 3.1. en 3.3. Provincie Oost-Vlaanderen wil met het Steunpunt Duurzaam Wonen en bouwen stevig inzetten op de renovatie van het bestaand patrimonium en is dan ook partner in het project See2Do, gefinancierd binnen het Interreg V programma Vlaanderen-Nederland, het grensoverschrijdend samenwerkingsprogramma met financiële steun van het Europees Fonds voor Regionale Ontwikkeling. Meer info: www.grensregio.eu. De hoofddoelstelling van See2Do! is: Particulieren en lokale overheden aanzetten tot energetisch efficiënte renovaties door energieverlies en oplossingen voor dit energieverlies zichtbaar te maken. Of korter: doen door zien. Door dit project stimuleren, promoten en ondersteunen de partners energetisch efficiënte renovaties in de woningbouw en in publieke gebouwen om zo een aanzienlijke daling in CO 2 -uitstoot te realiseren. Het project werd door Europa goedgekeurd in maart 2016.
Duiding actie Actie KGW 3.4 en KGW 3.5. Anderzijds wil de provincie extra inzetten op de niche van de renovatie van woningen in slechte staat en oude woningen met prioriteit voor de private huurmarkt en de meest kwetsbare kansengroepen. De provincie wil steden en gemeenten ondersteunen bij de ontwikkeling van een aanbod naar huurders en verhuurders. De provincie onderzoekt de haalbaarheid van de oprichting van een ESCO die energieefficiënte maatregelen zoals vb. investeringen rond hernieuwbare energie en energieefficiëntie bij particulieren via een derde partij financieel ondersteunt (ERCO = enery service company). 2. Probleemstelling Energiezuinig verbouwen staat niet bovenaan op het lijstje van prioritaire verbouwingen van de Vlaming. Een volledige energiezuinige renovatie kost ook zeer veel geld, wat zeker voor oudere mensen, mensen met een laag inkomen en huurders een grote drempel is (huurders verkiezen vaak woningen met een lage huurprijs boven goed geïsoleerde woningen met een hogere huurprijs). Sommige doelgroepen kampen daarnaast ook met andere drempels: vb. een gebrek aan informatie, praktische drempels, sociale drempel, administratie, Verder is er de problematiek van de lock in (vb. een beperkte isolatie staat een meer grondige isolatie in de weg) en de ongeorganiseerde renovatie. Een specifieke problematiek geldt voor de huurwoningen: ongeveer 30% van de gezinnen huurt een woning (zowel privé als op de sociale markt). Grofweg is in de huurmarkt één op vier woningen van slechte kwaliteit (in de eigendomsmarkt is dit één op tien). Huurwoningen zijn vaak slecht geïsoleerd, hebben oude ramen en een oude verwarmingsinstallatie. Op de huurmarkt speelt ook de problematiek van de split incentive. Huurders investeren niet in energiebesparende maatregelen omdat ze geen eigenaar zijn van hun woning en eigenaars investeren niet in energiebesparende maatregelen omdat ze geen baat hebben bij de lagere energiefacturen die er het gevolg van zijn. Het Oost-Vlaams Steunpunt Duurzaam Wonen en Bouwen heeft jarenlange ervaring met het geven van duurzaam bouwadvies (in samenwerking met de steden en gemeenten). Via dit advies (op kantoor, dus niet aan huis) krijgen particulieren onafhankelijke informatie en advies over mogelijkheden om hun (ver)bouwplannen duurzamer te maken (bv over isoleren, ventileren, verwarmen, water besparen, duurzame en gezonde materialen, hernieuwbare energie ). Knelpunten: - 30% uitstoot CO 2 in Oost-Vlaanderen door huishoudelijk verbruik, enorm groot aandeel in het totale plaatje van de CO 2 - uitstoot. - Onvoldoende kennis omtrent renovaties bij particulieren/gemeenten - Onvoldoende triggers bij particulieren om over te gaan tot renovaties, laat staan doorgedreven renovaties - Versnipperd antwoord op het bereik van de particuliere sector en goede inzichten in gedrag en bottum up benaderingen - Split incentive huurder-verhuurder - Structuur woningbouwsector is in grote mate afgestemd op individueel opdrachtgeverschap en zelfbouw Opportuniteiten: - Gebiedsdekkend aanbieden van renovatieadvies aan huis (onderdeel See2do)Via dit project wil de Provincie het bouwadvies omvormen tot een renovatieadvies aan huis. Op die manier willen we het aantal adviezen sterk verhogen en de samenwerking met
de gemeenten uitbreiden met het oog op een gebiedsdekkend bereik. Het provinciaal steunpunt wil bovendien inzetten op doorgedreven renovaties. Voor een kwaliteitsvol renovatieadvies op maat is een huisbezoek een belangrijke meerwaarde. Zo kunnen we meer mensen in het vroegste stadium, namelijk vóór de plannen op papier staan, adviseren. Bovendien verlaagt een advies aan huis de drempel om advies aan te vragen. - twee gemeenten ondersteunen bij een pilootprojecten collectieve renovaties (onderdeel See2do). Daarnaast wil de Provincie nog een stap verder gaan en inzetten op collectieve renovaties. Via enkele voorbeeldprojecten zullen inwoners van een wijk actief gestimuleerd worden om hun woningen energetisch te renoveren: via thermografische scans op straat- en woningniveau, gekoppeld aan individueel renovatieadvies aan huis om hen concreet op weg te zetten bij een renovatie. Dit zal gebeuren in nauwe samenwerking met de betreffende gemeenten, die zelf ook een aantal instrumenten kunnen inzetten om het project te versterken. De ervaringen en resultaten van deze voorbeeldprojecten zullen gedeeld worden met alle steden en gemeenten en andere actoren met het oog op het versnellen en stimuleren van collectieve renovaties in Oost-Vlaanderen. Vele gemeenten hebben hierin interesse ikv hun engagementen binnen het burgemeestersconvenant. - Versnellen van de jaarlijkse renovaties van huurwoningen en woningen van kansengroepen (actie uit het plan klimaatgezond Oost-Vlaanderen ), met focus op het verbeteren van de woonkwaliteit en: o Dak-, muur- en vloerisolatie o o Vervanging van enkel of dubbel glas door HR-glas of drievoudig glas Vervangen van verouderde installaties op steenkool, stookolie, gas, elektriciteit door nieuwe efficiënte installatie - Onderzoeken van de mogelijkheid voor de oprichting door de Provincie/gemeenten van een ESCO voor particulieren (actie uit het plan klimaatgezond Oost-Vlaanderen ) (ESCO= Energy Service Company), 3. Doelstelling en beoogde resultaten Het doel is om particulieren beter te informeren omtrent de te nemen stappen bij een renovatie en ze aan te zetten dit op een doorgedreven manier te doen. Om dit te realiseren worden er twee sporen gevolgd: de individuele en de collectieve aanpak: - 500 renovatieadviezen aan huis (individueel) - Collectieve renovatie van 2 of meer wijken aan de hand van thermografische straaten woningscans - The best practice van de diverse methodologieën omtrent burgeractivatie vergelijken en uittesten van de diverse partners (zowel Nederlands als Belgische partners) - Draaiboek omtrent gebruik van thermografie en adviesverlening met als doel de informatie voor de burger beter te kanaliseren en gebruiksvriendelijk toepasbaar maken - Tool voor effectenmonitoring van o.a. renovatieadvies - Specifieke aanpak voor huurwoningen - Aantal renovaties van huurwoningen - Potentieelstudie uitvoeren naar inzetten van ESCO door gemeenten (naar analogie met het Vlaamse Energiebedrijf) en onderzoek naar de faciliterende rol die de Provincie hierin kan opnemen bij de ondersteuning van de steden en gemeenten
Het is aangewezen dat deze ESCO's zich in eerste instantie richten naar de sociale doelgroep en tevens een ontzorgende rol op zich nemen - Een pilootproject rond Esco opzetten - Aan de hand van de twee sporen aanpak de zichtbaarheid van de provincie verhogen - Kernpartners (Bouwunie, Confederatie Bouw, NAV, Samenlevingsopbouw, Woonwijzer Meetjesland, Eandis,.)van het Steunpunt Duurzaam Wonen en bouwen worden actief betrokken bij netwerk- studiedagevent 4. Link met het meerjarenplan Beleidsdoelstelling + nr = De klimaatverandering aanpakken (2016140171) Actieplan + nr = Het Steunpunt Duurzaam Wonen en Bouwen promoten en uitbouwen (2016140182) Actie + nr = Deelnemen aan het Europees project See2Do! rond energierenovatie (2016000184) en Expertise en advies op maat over duurzaam wonen en bouwen gebiedsdekkend aanbieden voor verschillende doelgroepen (actie 2016140661) Bijkomende acties: -actie 2016140663 Dakisolatie in bestaande woningen stimuleren via energiesnoeiersbedrijven -actie 2016140657 Publieksgerichte campagnes opzetten en coördineren om duurzaam wonen en bouwen en energie te stimuleren bij gemeenten, burgers, sociale actoren, bouwprofessionelen, scholen,... -actie 2016140660 Informatie en vormingsinitiatieven over duurzaam wonen en bouwen en hernieuwbare energie en rationeel energiegebruik organiseren voor gemeenten, burgers, sociale intermediairen, bouwprofessionelen, scholen,... 5. Bijkomende informatie Totaalbudget See2Do- aandeel Oost-Vlaanderen = 255.000 euro, waarvan 50% gefinancierd wordt door Europa. 6. Gevraagde personeelsbezetting Aanvragende dienst = M01- Milieubeleidsplanning VTE + functietitel + rang = 1 VTE deskundige steunpunt duurzaam wonen en energie Bv Graad + salarissschalen = deskundige (B1-B2-B3) Looptijd project en duur contract = 3 jaar vanaf de datum van indiensttreding van de laureaat Gemiddelde loonlast op jaarbasis = 54.356 EUR inclusief maaltijdcheques Gemiddelde werkingskost op jaarbasis = 5.000 EUR - deze werkingskost houdt rekening met de huisvesting (60 %), de ICT-benodigdheden (30 %) en een deel algemene kosten (10 %). 7. Financiële haalbaarheid Onder de actie 2016000184 van See2Do! (Interregproject) staat er in het budget 2016 en meerjarenplan nu één voltijdse B ingeschreven, naast werkingsmiddelen (21.250 EUR als erelonen en 7.659 EUR kosten voor drukwerk). In het door Europa goedgekeurde project werd echter 1/3 VTE toegekend, naast extra werkingsmiddelen en dit voor een totaal budget van 255.000 EUR voor 3 jaar.
In voorliggende projectaanvraag willen we 1 VTE niv B aanwerven die deels voor See2Do! zal werken (1/3 van de tijd, zoals door Europa goedgekeurd) en deels voor de uitvoering van bovenvermelde acties rond energierenovatie uit het provinciaal klimaatplan. Om tot één VTE te komen zijn extra middelen nodig nl. 56.000 EUR/jaar/VTE x 2/3 x 3 jaar of 117.600 EUR. Voorstel is om hiervoor middelen afkomstig van de inkomsten van de groepsaankoop groene stroom 2016 aan te wenden (100.000 EUR gebudgetteerd op actie 201600657 + 187.080 EUR extra inkomsten). De nodige vertalingen en correcties zullen nog gebeuren in het budget 2016 en meerjarenplan (ondermeer ikv de opmaak van het budget 2017 en MJP). 8. Functiebeschrijving Een nieuwe functiebeschrijving wordt opgemaakt en als bijlage toegevoegd, met name deskundige steunpunt duurzaam wonen en energie.