Gezondheidsenquête door middel van Interview België 2001 Deel 5 Medische Consumptie IPH/EPI REPORTS nr 2002-22
Afdeling Epidemiologie Juliette Wytsmanstraat 14 1050 Brussel Tel : 02/642.57.94 e-mail : his@iph.fgov.be http://www.iph.fgov.be/epidemio/epinl/ index4.htm Leuvenseweg 44 1000 Brussel Onderzoeksteam : Jamila Buziarsist Stefaan Demarest Lydia Gisle Jean Tafforeau Johan Van der Heyden Herman Van Oyen Met de medewerking van : Pieter-Jan Miermans Francis Sartor Logistieke steun : Monique Schoonenburg Véronique Verhocht Nationaal Instituut voor de Statistiek : IPH/EPI REPORTS Nr 2002-22 Depotnummer: D/2002/2505/40
Inhoudstafel Gezondheidsenquête, België, 2001 DEEL 1 : Introductie... 8 Doel en opzet van de Gezondheidsenquête 2001 I. Inhoud van de bevraging... 8 II. Samenstelling van de steekproef... 11 III. Actoren... 18 IV. Veldwerkorganisatie... 19 V. Netwerk enquêteurs... 21 VI. Kwaliteitsbewaking...25 VII. Participatiegraad...29 VIII. Wegingsfactoren...34 IX. Tabellen...35 X. Studiepopulatie...40 DEEL 2 : 1. Gezondheidstoestand...45 1.1. Subjectieve gezondheid... 47 1.2. Lichamelijke gezondheid... 81 1.2.1. Chronische aandoeningen... 81 1.2.2. Acute aandoeningen... 237 1.3. Mentale gezondheid... 305 1.4. Beperkingen en Participatieproblemen...419 DEEL 3 : 2. Leefstijl...623 2.1. Lichamelijke activiteit... 625 2.2. Voeding... 697 2.2.1. Voedingsstatus... 697 2.2.2. Voedingsgewoonten... 765 2.3. Gebruik van alcohol... 875 2.4. Tabaksgebruik... 949 2.5. Gebruik van illegale drugs...1035 2.6. Gezondheid en seksualiteit...1079 Blz.
Inhoudstafel DEEL 4 : Blz. 3. Preventie... 1129 3.1. Vaccinatie bij volwassenen... 1131 3.2. Cardiovasculaire preventie... 1199 3.3. Vroegtijdige opsporing van diabetes... 1281 3.4. Vroegtijdige opsporing van borstkanker... 1321 3.5. Vroegtijdige opsporing van baarmoederhalskanker... 1377 DEEL 5 : 4. Medische consumptie... 1403 4.1. Contacten met zorgverstrekkers... 1405 4.1.1. Contacten met de huisarts... 1405 4.1.2. Contacten met de specialist... 1529 4.1.3. Contacten met de spoedgevallendienst... 1623 4.1.4. Contatcten met de tandarts... 1673 4.1.5. Contacten met paramedische zorgverstrekkers... 1727 4.2. Opname in het ziekenhuis... 1767 4.3. Gebruik van geneesmiddelen...1853 4.4. Patiëntentevredenheid...1987 4.5. Niet-conventionele geneeswijzen... 2083 DEEL 6 : 5. Gezondheid en samenleving... 2149 5.1. Toegankelijkheid van gezondheidszorgen... 2151 5.2. Socio-economische verschillen in gezondheid...2197 5.3. Gezondheid en omgeving... 2203 5.4. Ongevallen, verkeersveiligheid en geweld... 2243 5.5. Sociale gezondheid... 2349 5.6. Sociale en preventieve diensten...2419
4.2. Opname in het Ziekenhuis
Dit onderzoek wordt uitgevoerd op initiatief van : M. AELVOET Minister van Consumentenzaken, Volksgezondheid en Leefmilieu J. CHABERT Minister van Openbare Werken, Vervoer, Brandbestrijding en Dringende Medische Hulp van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest T. DETIENNE Minister van Sociale Aangelegenheden en Gezondheid van het Waals Gewest D. GOSUIN Minister van Leefmilieu en Waterbeleid, Natuurbehoud, Openbare Netheid en Buitenlandse Handel van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest N. MARECHAL Minister van Jeugdhulp en Gezondheid van de Franse Gemeenschap H. NIESSEN Minister van Jeugd en Gezin, Monumenten en Landschappen, Gezondheid en Sociale Zaken van de Duitstalige Gemeenschap F. VANDENBROUCKE Minister van Sociale Zaken en Pensioenen M. VOGELS Minister van Welzijn, Gezondheid en Gelijke Kansen van de Vlaamse Gemeenschap.
Medische Consumptie : Opname in het Ziekenhuis 4.2. Opname in het ziekenhuis Gezondheidstoestand Leefstijl Contacten met Zorgverstrekkers Opname in het Ziekenhuis Preventie Medische Consumptie Gezondheid en Samenleving Gebruik van Geneesmiddelen Patiëntentevredenheid Niet-Conventionele Geneeswijzen I. Samenvatting Ziekenhuizen vormen een essentieel onderdeel van ons gezondheidssysteem. De ziekenhuissector neemt een belangrijk aandeel van de gezondheidsuitgaven voor haar rekening. Informatie over opnames in het ziekenhuis is echter ook van belang omdat hospitalisatiegegevens in verband met de reden en de lengte van opname traditioneel een indicatie geven van het aantal en het type ernstige gezondheidsproblemen in de samenleving. Verbeteringen in de behandelingsmethoden en het begeleiden van zieken maken het mogelijk om meer en meer problemen die vroeger één of meerdere overnachtingen in het ziekenhuis vergden op te lossen via een daghospitalisatie Het is voor beleidsverantwoordelijken belangrijk om deze evolutie op de voet te volgen. Een gezondheidsenquête is een belangrijk aanvullend instrument aan andere bronnen van ziekenhuisgegevens omdat een gezondheidsenquête toelaat kwantitatieve en kwalitatieve informatie over opnames in het ziekenhuis te bestuderen in functie van socio-demografische kenmerken van de patiënt en het gebruik van andere gezondheidsvoorzieningen. 14 % van de bevolking in België rapporteert een opname in het ziekenhuis in het afgelopen jaar (bevallingen niet meegerekend). Op basis van de gegevens van de gezondheidsenquête wordt het aantal opnames in het ziekenhuis per 100 personen per jaar geschat op 17. 28% van deze opnames zijn daghospitalisaties. De gemiddelde ligduur van de klassieke opnames bedraagt 8 nachten. In 56% van de opnames wordt een heelkundige ingreep verricht. 1767
Medische Consumptie : Opname in het Ziekenhuis Gezondheidsenquête, België, 2001 In de leeftijdsgroep 0-14 jaar vormen problemen met het ademhalingsstelsel, problemen van het spijsverteringsstelsel en problemen van het gehoorapparaat (diabolo s!) de belangrijkste redenen voor opname in een ziekenhuis. Bij volwassenen tussen 15 en 64 jaar zijn dit problemen van het bewegingsapparaat. Ook 65-plussers worden vaak opgenomen voor problemen van het bewegingsapparaat, maar bij mannen in deze leeftijdsgroep zijn problemen met hart en bloedvaten de belangrijkste reden voor opname in een ziekenhuis. Zowel het aantal ziekenhuisopnames als de opnameduur stijgen naargelang het opleidingsniveau daalt. Deze verschillen kunnen echter verklaard worden doordat personen met een lagere opleiding doorgaans meer gezondheidsproblemen vertonen dan de hoger opgeleiden. De resultaten tonen geen belangrijke verschillen tussen de stedelijke bevolking en personen die op het platteland wonen. Globaal genomen is het aantal ziekenhuisopnames in 2001 niet gestegen t.o.v. 1997. Wel zien we dat het aandeel van de daghospitalisaties is toegenomen van 20% in 1997 naar 28% in 2001. Deze stijging situeert zich nagenoeg uitsluitend in het Brussels en het Waals Gewest, waar het aandeel van de daghospitalisaties blijkbaar een inhaalbeweging heeft uitgevoerd t.o.v. het Vlaams Gewest. Conclusies en opmerkingen Op het eerste zicht liggen de cijfers van de gezondheidsenquête in lijn met de MKG-gegevens. Ook daaruit blijkt dat de daghospitalisatie in het Brussels en Waals Gewest zijn toegenomen. Dit is een gevolg van de maatregelen die genomen werden door de Federale overheid waarbij ziekenhuizen financieel gestraft worden wanneer ze onvoldoende daghospitalisaties hebben. Een verdere validatie van de resultaten van de gezondheidsenquête aan de hand van de MKG-cijfers is echter aangewezen. De toename van de hospitalisatieduur in functie van de leeftijd behoeft geen specifieke commentaar. Onderlijnd dient te worden dat het Nationaal Comité van de Bio-ethiek recent een advies verspreidde i.v.m. te snel ontslag uit het ziekenhuis omwille van economische redenen. Een belangrijk punt is dat hoewel opleiding op het eerste zicht een belangrijke factor is, dit slechts onrechtstreeks is, nl. via de algemene gezondheidstoestand. De hoger en langer verwachte aanwezigheid van de lager opgeleiden in het ziekenhuis houdt verband met hun slechtere algemene gezondheidstoestand, en niet met toegankelijkheid van andere zorg. Een aantal vaststellingen dient aan de hand van verder onderzoek uitgeklaard te worden: het hoge aantal daghospitalisaties bij vrouwen op middelbare leeftijd (45-64 jaar) en op oudere leeftijd bij mannen (64-74 jaar), de verschillende leeftijdsverdeling van daghospitalisaties tussen de gewesten, het aandeel van traumata binnen de redenen voor hospitalisatie. In een verdere analyse van de gegevens van de gezondheidsenquête kan hierop dieper ingegaan worden. De gegevens van de gezondheidsenquête moeten ook aangewend worden om andere dan de onderzochte determinanten van opname in het ziekenhuis na te gaan in een relationeel verband. 1768
Medische Consumptie : Opname in het Ziekenhuis II. Inleiding Ziekenhuizen vormen een essentieel onderdeel van ons gezondheidssysteem. De ziekenhuissector neemt een belangrijk aandeel van de gezondheidsuitgaven voor haar rekening. De Minister van Sociale Zaken, Volksgezondheid en Leefmilieu stelt ieder jaar een nationaal budget vast voor de financiering van de algemene en psychiatrische ziekenhuizen. Voor het jaar 2001 ging het om een bedrag van 174 miljard (opgesplitst in 148 miljard voor de algemene ziekenhuizen en 26 miljard voor de psychiatrische ziekenhuizen). Dit budget, dat 1/3 inneemt van het totale budget van de ziekteverzekering, wordt opgesplitst in deelbudgetten die overeenstemmen met verschillende kostenplaatsen. (1) Het budget wordt verdeeld over de verschillende instellingen op basis van een ingewikkeld puntensysteem. Daarbij wordt onder meer rekening gehouden met de verschillende registratiesystemen die het Ministerie van Volksgezondheid de afgelopen jaren heeft opgezet: Minimale Klinische Gegevens (MKG s), Minimale Psychiatrische Gegevens (MPG s), Minimale Verpleegkundige Gegevens (MVG s), Minimale Financiële gegevens (MFG s). Informatie over opnames in het ziekenhuis is echter ook van belang los van hun rol als financieringsinstrument. Traditioneel geven hospitalisatiegegevens in verband met de reden en de lengte van opname een indicatie van het aantal en het type ernstige gezondheidsproblemen in de samenleving. Echter, met de vermindering in de nood tot hospitalisatie door verbeteringen in de behandelingsmethoden en het begeleiden van zieken, is de aard van de institutionele zorgverlening veranderd. Toch blijft het ziekenhuis elementair voor het leveren van vooral acute gezondheidszorgverlening. Een fenomeen dat de afgelopen jaar sterk aan belang toenam is de daghospitalisatie. Daghospitalisatie, ook wel One Day Clinic genoemd, verwijst naar een aantal niet-dringende heelkundige ingrepen en zogenaamde diagnostische onderzoeken die op één dag in een ziekenhuis worden uitgevoerd. Dankzij de vooruitgang in medische technologie, operatietechnieken, en anesthesie is voor deze ingrepen en onderzoeken geen overnachting in het ziekenhuis meer noodzakelijk. Volgens de literatuur is meer dan 50% van de niet-urgente, geplande heelkundige ingrepen in daghospitalisatie uit te voeren. (2) In België zitten we daar nog een stuk onder. Uit een studie van het ministerie van Sociale Zaken, Volksgezondheid en Leefmilieu die steunt op de MKG-registratie van 1996 blijkt dat circa 26% van alle heelkundige en internistische opnames in ziekenhuizen daghospitalisaties zijn. Aan de heelkundige daghospitalisatie is nochtans een groot aantal voordelen verbonden, onder meer het geringer risico op nosocomiale infecties en de lagere psychosociale stress als gevolg van het vermijden van opname, wat zeker bij kinderen van belang is. Ook laat daghospitalisatie de ziekenhuizen toe de werklast van onder andere de verpleegkundigen te reorganiseren waarbij een vermindering van onregelmatige prestaties kan genoteerd worden. Uiteraard spelen ook financiële motieven een rol, zowel op het niveau van de overheid als op het niveau van de individuële patiënt. Kwantitatief is er in België zeker geen gebrek aan informatie over ziekenhuisopnames. In het rapport Peers (1) waarin een evaluatie gemaakt wordt over de gezondheidszorg in België, wordt gesteld dat er eerder een overvloed aan gegevens is van allerlei herkomst onder niet altijd bruikbare vorm, die tot problemen en verwarring leidt. Van de hierboven vernoemde registratie-instrumenten van het Ministerie van Volksgezondheid is de belangrijkste epidemiologisch gegevensbron over hospitalisaties in België ongetwijfeld de MKG-registratie. Het analoog van de MKG s in de psychiatrische ziekenhuizen zijn de MPG s. De veralgemeende en verplichte MKG-registratie in de algemene niet-psychiatrische ziekenhuizen werd in België ingevoerd in 1990. Op 1 januari 1995 werd ook de verplichte registratie van de daghospitalisatie van kracht. Voorheen werden enkel de klassieke hospitalisatieverblijven (= verpleegdagprijsverblijven) opgenomen in de databank. Hoewel de MKG-registratie oorspronkelijk een instrument was voor kwaliteitsmeting en bevordering in de intramurale zorg, wordt vooral haar rol als louter financieringsinstrument in het licht gesteld. Met de publicatie in 2000 van de pathologie-atlas op basis van de MKG s van 1996 (3) werd duidelijk aangetoond dat MKG s ook een belangrijk instrument kunnen zijn voor epidemiologisch onderzoekswerk. 1769
Medische Consumptie : Opname in het Ziekenhuis Gezondheidsenquête, België, 2001 Voor het beleid en controledoeleinden i.v.m. de ziekenhuizen beschikt de overheid ook over RIZIVgegevens. In haar jaarverslag 1999 introduceert het RIZIV in dit verband een nieuw begrip: de SHAbestanden.(4) SHA staat voor séjours hospitaliers anonymes, met name statistische bestanden per ziekenhuisverblijf. Deze SHA-bestanden, die het RIZIV inzamelt sinds de boekjaren 1995-1996, bevatten gegevens over het ziekenhuisverblijf, de patiënt, het aantal opnamedagen, gefactureerd bedrag, medische beeldvorming, geneesmiddelen, bloed en plasma, nomenclatuurcodes, klinische biologie, enz. De SHA s kunnen gekoppeld worden aan de MKG s. Tenslotte dienen ook de mutualiteiten vermeld te worden als belangrijke gegevensbron i.v.m. hospitalisaties. Vooral de Landsbond van de Christelijke Mutualiteiten (met hoge penetratie in Vlaanderen) en de Landsbond van de Socialistische Mutualiteiten (die de belangrijkste is in Wallonië) beschikken over een groot aantal gegevens, omdat zij het grootste ledenaantal hebben Bij het overlopen van al deze gegevensbronnen kan men zich de vraag stellen of het nog wel nuttig is om een module over hospitalisatie in een gezondheidsenquête op te nemen. Net zoals voor de meeste andere modules van medische consumptie geldt hier echter dat de bijdrage van een gezondheidsenquête niet zozeer ligt in het maken van absolute schattingen van indicatoren i.v.m. met opname in het ziekenhuis, dan wel in het bestuderen van deze indicatoren in relatie tot andere informatie. Op die manier kunnen bijvoorbeeld socio-economische verschillen in opname in het ziekenhuis in het licht gesteld worden of de samenhang tussen hospitalisatie en het gebruik van andere gezondheidsvoorzieningen (bijvoorbeeld de huisarts) of gezondheidstoestand. Het bestaan van een exhaustieve registratie zoals de MKG s laat wel toe om de informatie uit de gezondheidsenquête te toetsen aan deze gegevensbron en aldus te valideren, of na te gaan welke hospitalisaties bijvoorbeeld in een gezondheidsenquête ondergerapporteerd worden. III. Vragen In de Gezondheidsenquête werden i.v.m. de opname in het ziekenhuis eerst de volgende vragen gesteld: HO01. Heeft u in het afgelopen jaar in een ziekenhuis of kliniek gelegen? HO02. Hoeveel keer heeft u in het afgelopen jaar in een ziekenhuis of kliniek gelegen? HO03. Wanneer heeft u voor de laatste keer in een ziekenhuis of kliniek gelegen? Verder werd voor alle opnames in het ziekenhuis die plaatsvonden in het afgelopen jaar de volgende bijkomende informatie gevraagd: HO04. Van wanneer dateert deze opname? (opnamedatum) HO05. Op welke dienst werd u toen opgenomen? HO06. Hoeveel nachten heeft u in het ziekenhuis doorgebracht? HO07. Omschrijf de klachten, ziekten of gezondheidsproblemen die aan de basis lagen van deze opname. Het kan hierbij ook om een mentaal of sociaal probleem gaan. HO08. Heeft u tijdens deze opname een operatie ondergaan? HO09. Alles bij elkaar genomen, was u tevreden of ontevreden over de aan u verleende zorg? 1770
Medische Consumptie : Opname in het Ziekenhuis IV. Indicatoren In deze module worden zes indicatoren besproken. De eerste twee indicatoren situeren zich op het niveau van de populatie en betreffen zowel opnames in een algemeen ziekenhuis als in een psychiatrisch ziekenhuis. Opnames in het ziekenhuis in verband met een bevalling worden niet meegerekend, daghospitalisaties daarentegen wel. De verdeling van de populatie (in %) naargelang de laatste ziekenhuisopname. Het gemiddeld aantal ziekenhuisopnames per 100 personen in de bevolking per jaar De volgende indicatoren situeren zich op het niveau van de opnames en betreffen enkel opnames in algemene ziekenhuizen. Opnames in psychiatrische ziekenhuizen worden hier niet meegerekend. In totaal werden trouwens slechts 58 opnames in psychiatrische ziekenhuizen vermeld. Omwille van dit kleine aantal worden geen indicatoren besproken die zich enkel situeren op het niveau van opnames in psychiatrische ziekenhuizen alleen. Gemiddelde opnameduur (aantal nachten). Voor de berekening van deze indicator werden daghospitalisaties uiteraard niet meegerekend. Aantal daghospitalisaties als percentage van het totaal aantal opnames Aantal ziekenhuisopnames (in %) waarbij de patiënt en heelkundige procedure onderging De reden voor opname in het ziekenhuis, met als categorieën de hoofdstukken van de International Classification of Primary Care (ICPC) (5) Dit classificatiesysteem werd verkozen boven de meer technische International Classification of Diseases (ICD) omdat ze zich beter leent tot het coderen van klachten en ziekten zoals door een leek geformuleerd. De ICPC wordt in de gezondheidsenquête trouwens ook gebruikt voor het coderen van ziekten en klachten in andere modules (reden voor contact met de huisarts, specialist, de dienst spoedgevallen, chronische ziekten). Bovendien is het mogelijk, weliswaar mits een beperkt verlies aan informatie, om items gecodeerd in de ICPC om te zetten naar de ICD. 1771
Medische Consumptie : Opname in het Ziekenhuis Gezondheidsenquête, België, 2001 V. Resultaten V.1. België V.1.1. Laatste ziekenhuisopname (HO_1) 14% van de bevolking rapporteert in het afgelopen jaar een opname in het ziekenhuis, voor 61% dateert de laatste ziekenhuisopname van langer dan een jaar geleden. 24% is nog nooit in het ziekenhuis opgenomen geweest. Er is voor deze indicator geen verschil tussen mannen en vrouwen. Daarbij moet wel benadrukt worden dat opnames i.v.m. een bevalling hier niet worden meegerekend. Figuur 4.2.1.1 toont aan dat er wel verschillen zijn in functie van de leeftijd. Bij mannen zien we een duidelijke stijging vanaf de leeftijdsgroep van 25-34 jaar, bij vrouwen vanaf de leeftijdsgroep 35-44 jaar. 1 op 5 mannen van 75 jaar of ouder werd het afgelopen jaar in het ziekenhuis opgenomen. Bij vrouwen is dit zelfs 1 op 4. Figuur 4.2.1.1 : Aantal personen (in %) dat het afgelopen jaar in het ziekenhuis is opgenomen, volgens leeftijd en geslacht, Gezondheidsenquête, België, 2001. Indicator ho_1 BE % 40 35 30 25 20 15 10 5 0 0-14 15-24 25-34 35-44 45-54 55-64 65-74 75 + Mannen % 40 35 30 25 20 15 10 5 0 0-14 15-24 25-34 35-44 45-54 55-64 65-74 75 + Vrouwen Het percentage personen met een opname in het ziekenhuis in het afgelopen jaar daalt licht in functie van de opleiding van 19% bij personen met enkel een opleiding lager onderwijs tot 12% bij de hoogst opgeleiden. Deze verschillen zijn na correctie voor leeftijd en geslacht niet significant en verdwijnen zelfs volledig als we ook corrigeren voor de gezondheidstoestand. We observeren ook geen geografische verschillen (urbanisatiegraad, regio). Het percentage personen dat het afgelopen jaar is opgenomen in het ziekenhuis is in 2001 licht hoger (14%) dan in 1997 (13%). Het verschil is echter niet significant. V.1.2. Gemiddeld aantal ziekenhuisopnames per 100 personen per jaar (HO02_1) Op basis van de gegevens van de gezondheidsenquête ligt het gemiddeld aantal ziekenhuisopnames per 100 personen per jaar in België op 17. Daarbij willen we nog eens opmerken dat opnames i.v.m. bevallingen niet meegerekend worden, maar daghospitalisaties en opnames in psychiatrische ziekenhuizen wel. 1772
Medische Consumptie : Opname in het Ziekenhuis Vrouwen rapporteren iets meer ziekenhuisopnames dan mannen (18 tegenover 16), maar het verschil is na correctie voor leeftijd niet significant. Het gemiddeld aantal ziekenhuisopnames per 100 personen per jaar neemt toe met de leeftijd (Figuur 4.2.1.2). Tot op de leeftijd van 64 jaar blijft het beneden de 20. Bij personen tussen 65 en 74 jaar noteren we 25 opnames per 100 personen per jaar ; bij 75-plussers is dit 32. Figuur 4.2.1.2 : Gemiddeld aantal opnames per 100 personen per jaar, volgens leeftijd en geslacht, Gezondheidsenquête, België, 2001. Indicator ho02_1 BE 45 40 35 30 25 20 15 10 5 0 Gemiddelde 0-14 15-24 25-34 35-44 45-54 55-64 65-74 75 + Mannen 45 40 35 30 25 20 15 10 5 0 Gemiddelde 0-14 15-24 25-34 35-44 45-54 55-64 65-74 75 + Vrouwen Het gemiddeld aantal opnames in het ziekenhuis is het hoogst bij personen die enkel een opleiding lager onderwijs hebben (25 per 100 personen) en daalt vervolgens in functie van de opleiding. Bij personen met een opleiding lager secundair gaat het om 19 opnames per 100 personen, bij personen met een opleiding hoger secundair om 17 per 100 en bij diegenen met een hoger diploma om 14 opnames per 100 personen. Deze socio-economische gradiënt is significant (p<0,05) na correctie voor leeftijd en geslacht maar verdwijnt wanneer we ook rekening houden met de gezondheidstoestand. Het groter aantal ziekenhuisopnames bij lager opgeleiden kan dus in grote mate verklaard worden doordat deze personen meer gezondheidsproblemen hebben. Er is geen verschil in het aantal ziekenhuisopnames tussen de stedelijke bevolking en personen die in semistedelijke gebieden of het platteland wonen en er worden ook geen belangrijke regionale verschillen geobserveerd. Evenmin kunnen verschillen genoteerd worden tussen 2001 en 1997. V.1.3. Gemiddelde opnameduur (HO06_1) De gemiddelde opnameduur voor hospitalisaties in algemene ziekenhuizen (uitgezonderd bevallingen) wordt op basis van de gegevens van de gezondheidsenquête geschat op 8,2 nachten. Deze schatting ligt in lijn van de berekening van deze parameter op basis van de MKG-gegevens voor acute ziekenhuisverblijven. Bij vrouwen noteren we een iets hogere ligduur (9,0 nachten) dan bij mannen (7,2 nachten) maar dit verschil is na correctie voor leeftijd niet significant. De gemiddelde ligduur stijgt in functie van de leeftijd (Figuur 4.2.1.3) en is vooral hoog bij vrouwen boven de 75 jaar. 1773
Medische Consumptie : Opname in het Ziekenhuis Gezondheidsenquête, België, 2001 Figuur 4.2.1.3 : Gemiddelde opnameduur (in nachten), volgens leeftijd en geslacht, Gezondheidsenquête, België, 2001. Indicator ho06_1 BE Gemiddelde 24 21 18 15 12 9 6 3 0 0-14 15-24 25-34 35-44 45-54 55-64 65-74 75 + Mannen Gemiddelde 24 21 18 15 12 9 6 3 0 0-14 15-24 25-34 35-44 45-54 55-64 65-74 75 + Vrouwen De gemiddelde opnameduur ligt hoger bij de lagere opleidingsgroepen (13,9 nachten bij personen met enkel lager onderwijs) dan bij de hoogste opleidingsgroepen (respectievelijk 5,6 en 6,2 nachten bij personen met een opleiding hoger secundair en personen met een hogere opleiding). Na correctie voor leeftijd en geslacht blijkt de socio-economische gradiënt significant te zijn (p=0.02). Net zoals kon worden geobserveerd bij het aantal opnames per 100 personen in de bevolking verdwijnen de verschillen indien we ook rekening houden met de gezondheidstoestand. De langere opnameduur bij lager opgeleiden hangt dus samen met de slechtere gezondheidstoestand van deze bevolkingsgroep. We stellen vast dat personen woonachtig in landelijke gebieden gemiddeld minder lang in het ziekenhuis verblijven dan personen in stedelijke en semi-stedelijke gebieden. Ook na correctie voor leeftijd en geslacht is het verschil significant (p=0.001). Daarentegen vinden we geen verschillen tussen de 3 regio s en tussen 1997 en 2001. V.1.4. Aantal daghospitalisaties als percentage van totaal aantal opnames (HO06_2) Daghospitalisaties maken 28% uit van het totaal aantal vermelde opnames en komen even vaak voor bij mannen als bij vrouwen. Zowel bij mannen als bij vrouwen noteren we het hoogste percentage daghospitalisaties in de leeftijdsgroep 25-34 jaar (Figuur 4.2.1.4) : respectievelijk 48% en 42% van het totaal aantal opnames. Bij 65-plussers neemt het percentage daghospitalisaties sterk af. 1774
Medische Consumptie : Opname in het Ziekenhuis Figuur 4.2.1.4 : Aantal daghospitalisatie als percentage van totaal aantal opnames, volgens leeftijd en geslacht, Gezondheidsenquête, België, 2001. 70 % 70 % Indicator ho06_2 BE 60 50 40 30 20 10 60 50 40 30 20 10 0 0-14 15-24 25-34 35-44 45-54 55-64 65-74 75 + 0 0-14 15-24 25-34 35-44 45-54 55-64 65-74 75 + Mannen Vrouwen De ruwe cijfers suggereren dat het percentage daghospitalisaties lager ligt bij personen die enkel een opleiding lager onderwijs hebben genoten en bij inwoners van het Brussels Gewest. Na correctie voor leeftijd en geslacht kunnen er echter geen significante verschillen vastgesteld worden, noch in functie van het opleidingsniveau, de urbanisatiegraad of de regio. Wel is er een significante toename van het aantal daghospitalisaties t.o.v. 1997. De vergelijking tussen 1997 en 2001 op basis van de cijfers voorgesteld in Tabel 4.2.1.4 (zie verder) gaat niet volledig op, omdat we in 1997 enkel beschikten over het percentage daghospitalisaties t.o.v. alle vermelde opnames (opnames in algemene ziekenhuizen en opnames in psychiatrische ziekenhuizen). Toch blijkt ook dat na correctie voor dit verschil het aantal daghospitalisaties in 2001 significant gestegen is t.o.v. 1997. V.1.5. Aantal ziekenhuisopnames (in %) waarbij patiënt een heelkundige ingreep onderging (HO08_1) In 56% van de opnames in het ziekenhuis (inclusief daghospitalisaties, exclusief bevallingen) wordt een operatie vermeld. Bij mannen is dit frequenter (62%) dan bij vrouwen (51%), een verschil dat significant blijft na correctie voor leeftijd. Het percentage opnames dat gepaard gaat met een operatie is het laagst in de leeftijdsgroepen 0-14 jaar en 15-24 jaar (rond de 50% bij mannen, rond de 40% bij vrouwen), stijgt sterk in de leeftijdsgroep 25-34 jaar om dan geleidelijk verder te dalen in functie van de leeftijd (Figuur 4.2.1.5). 1775
Medische Consumptie : Opname in het Ziekenhuis Gezondheidsenquête, België, 2001 Figuur 4.2.1.5 : Aantal ziekenhuisopnames (in %) waarbij patiënt een heelkundige ingreep onderging, volgens leeftijd en geslacht, Gezondheidsenquête, België, 2001. Indicator ho08_1 BE 100 90 80 70 60 50 40 30 20 10 0 % 0-14 15-24 25-34 35-44 45-54 55-64 65-74 75 + 100 90 80 70 60 50 40 30 20 10 0 % 0-14 15-24 25-34 35-44 45-54 55-64 65-74 75 + Mannen Vrouwen De verschillen die we observeren in functie van opleidingsniveau, urbanisatiegraad en regio zijn niet eenduidig en in ieder geval niet significant. Het aantal ziekenhuisopnames dat gepaard gaat met een operatie ligt in 2001 hoger dan in 1997, maar na correctie voor leeftijd en geslacht is dit verschil niet significant. V.1.6. Reden voor opname (HO07_1) In de leeftijdsgroep van 0 tot 14 jaar maken problemen met het ademhalingsstelsel, problemen van het spijsverteringsstelsel en problemen van het gehoor- en evenwichtsapparaat (vooral het plaatsen van diabolo s) elk ongeveer 20% uit van de reden voor opname in het ziekenhuis. Bij mannen in de leeftijdsgroep 15-64 jaar heeft 1 op de 3 opnames te maken met problemen van het bewegingsapparaat, 16% van de opnames is omwille van problemen van het spijsverteringsstelsel en 12% betreft problemen van hart en bloedvaten. Ook bij vrouwen in de leeftijdsgroep 15-64 jaar vormen problemen van het bewegingsapparaat de belangrijkste reden voor opname (26%). Problemen van het genitaal stelsel liggen aan de basis van 17% van de opnames, problemen van het spijsverteringsstelsel staan op de derde plaats met 12% van de opnames. De belangrijkste redenen voor opname in het ziekenhuis bij mannen van 65 jaar en ouder zijn problemen van hart en bloedvaten (23% van de opnames). Ook problemen van het bewegingsapparaat (21%) en problemen van het spijsverteringsstelsel (15%) zijn frequente vernoemde redenen voor opname. Bij vrouwen van 65 jaar en ouder vinden we problemen van het bewegingsapparaat als belangrijkste reden voor opname (33% van de opnames). Problemen van hart en bloedvaten vormen 17% en algemene problemen (trauma niet verder gespecificeerd, anemie, ) 15% van de redenen tot opname. 1776
Medische Consumptie : Opname in het Ziekenhuis Tabel 4.2.1.1 : Aantal personen (in %) dat het afgelopen jaar in het ziekenhuis is opgenomen, Gezondheidsenquête, België, 2001. ho_1 - België Ruw % Gecorrigeerd % (95% BI) N GESLACHT Man 13,0 13,0 (11,7-14,4) 5874 Vrouw 14,4 13,9 (12,6-15,3) 6131 LEEFTIJDSGROEP 0-14 10,7 10,7 ( 8,5-13,3) 1940 15-24 11,6 11,6 ( 9,1-14,7) 1281 25-34 11,8 11,8 ( 9,7-14,3) 1727 35-44 10,9 10,9 ( 8,9-13,2) 1919 45-54 14,3 14,3 (12,0-16,9) 1665 55-64 15,8 15,9 (13,3-18,8) 1354 65-74 19,5 19,5 (16,4-23,0) 1222 75+ 23,1 23,0 (19,0-27,4) 897 OPLEIDINGSNIVEAU Geen diploma 10,2 8,9 ( 5,2-14,8) 268 Lager onderwijs 18,7 14,8 (12,5-17,4) 1555 Lager secundair 15,6 14,7 (12,5-17,2) 2183 Hoger secundair 13,3 13,8 (12,1-15,6) 3510 Hoger onderwijs 12,0 12,7 (11,1-14,5) 4109 URBANISATIEGRAAD Brussel 12,4 12,1 (10,8-13,4) 2961 Stedelijk gebied 13,1 12,6 (10,5-15,1) 1917 Semi-stedelijk gebied 14,5 14,2 (12,6-15,9) 3879 Landelijk gebied 13,5 13,4 (11,9-15,0) 3248 VERBLIJFPLAATS Vlaams Gewest 14,1 13,8 (12,6-15,2) 4069 Brussels Gewest 12,4 12,1 (10,8-13,4) 2961 Waals Gewest 13,3 13,1 (11,5-15,0) 4975 JAAR 1997 12,7 12,9 (11,9-14,0) 10114 2001 13,7 13,4 (12,5-14,4) 12005 1777
Medische Consumptie : Opname in het Ziekenhuis Gezondheidsenquête, België, 2001 Tabel 4.2.1.2 : Gemiddeld aantal opnames per 100 personen per jaar, Gezondheidsenquête, België, 2001. ho02_1 - België Gemiddelde Gecorrigeerd cijfer (95% BI) N GESLACHT Man 15,8 16,4 (14,6-18,2) 5833 Vrouw 17,8 17,5 (15,3-19,8) 6069 LEEFTIJDSGROEP 0-14 11,5 11,5 ( 8,7-14,3) 1921 15-24 16,0 16,0 ( 9,9-22,1) 1275 25-34 13,1 13,1 (10,4-15,9) 1713 35-44 13,2 13,2 ( 9,7-16,7) 1903 45-54 17,2 17,2 (14,0-20,3) 1654 55-64 19,6 19,6 (15,4-23,8) 1339 65-74 24,8 24,7 (19,5-29,9) 1210 75+ 31,5 31,3 (23,7-38,9) 887 OPLEIDINGSNIVEAU Geen diploma 10,0 7,4 ( 1,8-13,1) 265 Lager onderwijs 24,8 19,9 (15,0-24,7) 1535 Lager secundair 19,2 18,4 (15,3-21,5) 2164 Hoger secundair 16,9 18,0 (15,1-21,0) 3476 Hoger onderwijs 13,6 15,4 (13,2-17,5) 4084 URBANISATIEGRAAD Brussel 14,5 14,5 (12,6-16,4) 2922 Stedelijk gebied 16,6 16,5 (13,0-20,0) 1906 Semi-stedelijk gebied 17,6 17,7 (15,2-20,3) 3849 Landelijk gebied 16,6 17,0 (14,6-19,5) 3225 VERBLIJFPLAATS Vlaams Gewest 17,6 17,7 (15,6-19,7) 4039 Brussels Gewest 14,5 14,5 (12,6-16,4) 2922 Waals Gewest 16,0 16,3 (14,0-18,7) 4941 JAAR 1997 16,3 17,4 (15,7-19,1) 10087 2001 16,8 17,0 (15,5-18,5) 11902 1778
Medische Consumptie : Opname in het Ziekenhuis Tabel 4.2.1.3 : Gemiddelde opnameduur (in nachten), Gezondheidsenquête, België, 2001. ho06_1 - België Gemiddelde Gecorrigeerd cijfer (95% BI) N GESLACHT Man 7,2 6,5 ( 5,0-8,0) 583 Vrouw 9,0 7,2 ( 6,1-8,3) 663 LEEFTIJDSGROEP 0-14 4,8 4,9 ( 3,7-6,0) 128 15-24 5,0 5,0 ( 3,2-6,8) 74 25-34 4,8 4,8 ( 3,5-6,0) 108 35-44 6,4 6,4 ( 1,7-11,0) 145 45-54 6,7 6,8 ( 4,9-8,6) 187 55-64 7,0 7,0 ( 5,4-8,7) 166 65-74 8,9 8,9 ( 7,5-10,2) 218 75+ 16,1 16,0 (11,6-20,4) 220 OPLEIDINGSNIVEAU Geen diploma 9,1 7,3 ( 3,9-10,8) 24 Lager onderwijs 13,9 10,3 ( 7,2-13,5) 271 Lager secundair 8,2 7,3 ( 4,3-10,2) 238 Hoger secundair 5,6 5,6 ( 4,7-6,4) 351 Hoger onderwijs 6,2 6,3 ( 5,3-7,4) 325 URBANISATIEGRAAD Brussel 9,4 7,7 ( 6,0-9,4) 305 Stedelijk gebied 7,9 6,0 ( 4,3-7,7) 179 Semi-stedelijk gebied 9,8 8,7 ( 6,5-10,8) 427 Landelijk gebied 5,6 4,4 ( 3,5-5,3) 335 VERBLIJFPLAATS Vlaams Gewest 8,2 6,9 ( 5,5-8,3) 444 Brussels Gewest 9,4 7,7 ( 6,0-9,4) 305 Waals Gewest 7,7 6,3 ( 5,3-7,4) 497 JAAR 1997 8,5 8,1 ( 7,2-9,1) 1252 2001 8,2 6,9 ( 6,0-7,9) 1246 1779
Medische Consumptie : Opname in het Ziekenhuis Gezondheidsenquête, België, 2001 Tabel 4.2.1.4 : Aantal daghospitalisatie als percentage van totaal aantal opnames, Gezondheidsenquête, België, 2001. ho06_2 - België Ruw % Gecorrigeerd % (95% BI) N GESLACHT Man 27,6 28,3 (23,3-33,8) 770 Vrouw 27,3 29,4 (24,0-35,4) 911 LEEFTIJDSGROEP 0-14 27,1 27,1 (18,7-37,5) 181 15-24 31,7 31,7 (18,3-49,2) 125 25-34 44,7 44,7 (32,8-57,2) 167 35-44 30,3 30,3 (20,6-42,2) 198 45-54 32,1 32,1 (24,7-40,6) 270 55-64 30,2 30,2 (20,3-42,4) 226 65-74 19,7 19,7 (12,3-30,1) 265 75+ 11,9 11,8 ( 6,7-20,0) 249 OPLEIDINGSNIVEAU Geen diploma 30,3 35,6 (16,8-60,3) 33 Lager onderwijs 16,6 22,7 (13,2-36,1) 315 Lager secundair 28,1 30,2 (22,5-39,2) 330 Hoger secundair 30,8 29,9 (23,3-37,5) 491 Hoger onderwijs 30,5 29,2 (23,0-36,3) 459 URBANISATIEGRAAD Brussel 23,1 24,9 (19,2-31,8) 391 Stedelijk gebied 34,2 35,1 (25,8-45,7) 248 Semi-stedelijk gebied 23,6 25,3 (20,0-31,5) 574 Landelijk gebied 30,5 31,5 (24,8-39,1) 468 VERBLIJFPLAATS Vlaams Gewest 28,2 29,2 (24,2-34,7) 619 Brussels Gewest 23,1 24,9 (19,1-31,7) 391 Waals Gewest 27,1 29,3 (23,3-36,0) 671 JAAR 1997 19,3 19,0 (15,6-22,9) 1496 2001 27,5 28,9 (25,0-33,0) 1681 1780
Medische Consumptie : Opname in het Ziekenhuis Tabel 4.2.1.5 : Aantal ziekenhuisopnames (in %) waarbij patiënt een heelkundige ingreep onderging, Gezondheidsenquête, België, 2001. ho08_1 - België Ruw % Gecorrigeerd % (95% BI) N GESLACHT Man 61,8 63,0 (57,6-68,2) 794 Vrouw 51,1 52,1 (45,8-58,3) 928 LEEFTIJDSGROEP 0-14 47,6 47,1 (35,1-59,6) 181 15-24 47,2 47,0 (29,5-65,3) 132 25-34 71,3 72,1 (61,2-80,8) 173 35-44 67,5 67,7 (58,5-75,7) 208 45-54 60,8 60,9 (52,1-69,0) 276 55-64 56,1 56,1 (44,9-66,8) 231 65-74 51,0 50,9 (40,2-61,5) 268 75+ 48,6 50,7 (39,9-61,4) 253 OPLEIDINGSNIVEAU Geen diploma 69,4 71,3 (48,6-86,7) 35 Lager onderwijs 41,9 44,6 (34,3-55,4) 323 Lager secundair 64,5 64,4 (55,5-72,4) 334 Hoger secundair 55,7 56,2 (49,0-63,1) 505 Hoger onderwijs 60,0 60,1 (52,6-67,1) 476 URBANISATIEGRAAD Brussel 52,7 54,2 (47,4-60,9) 417 Stedelijk gebied 60,3 60,7 (50,9-69,7) 253 Semi-stedelijk gebied 56,1 59,0 (51,8-65,7) 567 Landelijk gebied 54,9 55,0 (48,0-61,8) 485 VERBLIJFPLAATS Vlaams Gewest 55,3 56,7 (51,2-62,1) 608 Brussels Gewest 52,7 54,3 (47,4-60,9) 417 Waals Gewest 59,1 60,8 (52,9-68,2) 697 JAAR 1997 49,0 48,8 (44,4-53,2) 1542 2001 56,1 56,7 (52,4-61,0) 1722 1781
Medische Consumptie : Opname in het Ziekenhuis Gezondheidsenquête, België, 2001 V.2.Vlaams Gewest V.2.1. Laatste ziekenhuisopname (HO_1) 14% van de bevolking in het Vlaams Gewest rapporteert in het afgelopen jaar een opname in het ziekenhuis, voor 61% dateert de laatste ziekenhuisopname van langer dan een jaar geleden en 25% is nog nooit in het ziekenhuis opgenomen geweest. Er is voor deze indicator geen verschil tussen mannen en vrouwen. Wel dient benadrukt te worden dat opnames i.v.m. een bevalling hier niet meegerekend worden. Figuur 4.2.2.1 toont aan dat er wel verschillen zijn in functie van de leeftijd. Vooral vanaf de leeftijd van 45 jaar neemt de kans op een ziekenhuisopname toe. 1 op 5 75-plussers werd het afgelopen jaar in het ziekenhuis opgenomen. Figuur 4.2.2.1 : Aantal personen (in %) dat het afgelopen jaar in het ziekenhuis is opgenomen, volgens leeftijd en geslacht, Vlaams Gewest, Gezondheidsenquête, België, 2001. Indicator ho_1 VL % 40 35 30 25 20 15 10 5 0 0-14 15-24 25-34 35-44 45-54 55-64 65-74 75 + Mannen % 40 35 30 25 20 15 10 5 0 0-14 15-24 25-34 35-44 45-54 55-64 65-74 75 + Vrouwen Het percentage personen met een opname in het ziekenhuis in het afgelopen jaar daalt licht in functie van de opleiding van 19% bij personen met enkel een opleiding lager onderwijs tot 12% bij de hoogst opgeleiden. Deze verschillen zijn na correctie voor leeftijd en geslacht niet significant en verdwijnen zelfs volledig als we ook corrigeren voor de gezondheidstoestand. We observeren ook geen verschillen in functie van de urbanisatiegraad. Het percentage personen dat het afgelopen jaar is opgenomen in het ziekenhuis is in 2001 licht hoger (14%) dan in 1997 (13%). Het verschil is echter niet significant. V.2.2. Gemiddeld aantal ziekenhuisopnames per 100 personen per jaar (HO02_1) Op basis van de gegevens van de gezondheidsenquête ligt het gemiddeld aantal ziekenhuisopnames per 100 personen per jaar in het Vlaams Gewest op 18. Daarbij willen we nog eens opmerken dat opnames i.v.m. bevallingen niet meegerekend worden, maar daghospitalisaties en opnames in psychiatrische ziekenhuizen wel. Vrouwen rapporteren iets meer ziekenhuisopnames dan mannen (19 tegenover 17), maar het verschil is na correctie voor leeftijd niet significant. 1782
Medische Consumptie : Opname in het Ziekenhuis Het gemiddeld aantal ziekenhuisopnames per 100 personen per jaar neemt toe met de leeftijd (figuur 4.2.2.2). Tot op de leeftijd van 64 jaar blijft het beneden de 20. Bij personen tussen 65 en 74 jaar noteren we 24 opnames per 100 personen per jaar en bij 75-plussers is dit 31. Figuur 4.2.2.2 : Gemiddeld aantal opnames per 100 personen per jaar, volgens leeftijd en geslacht, Vlaams Gewest, Gezondheidsenquête, België, 2001. Indicator ho02_1 VL 50 45 40 35 30 25 20 15 10 5 0 Gemiddelde 0-14 15-24 25-34 35-44 45-54 55-64 65-74 75 + Mannen 50 45 40 35 30 25 20 15 10 5 0 Gemiddelde 0-14 15-24 25-34 35-44 45-54 55-64 65-74 75 + Vrouwen Het gemiddeld aantal opnames in het ziekenhuis is het hoogst bij personen die enkel een opleiding lager onderwijs hebben (26 per 100 personen) en daalt vervolgens in functie van de opleiding. Bij personen met een opleiding lager secundair gaat het om 21 opnames per 100 personen, bij personen met een opleiding hoger secundair om 18 per 100 en bij diegenen met een hoger diploma om 13 opnames per 100 personen. Deze socio-economische gradiënt is significant (p=0,02) na correctie voor leeftijd en geslacht maar verdwijnt wanneer we ook rekening houden met de gezondheidstoestand. Het groter aantal ziekenhuisopnames bij lager opgeleiden kan dus in grote mate verklaard worden doordat deze personen meer gezondheidsproblemen hebben. Er is geen verschil in het aantal ziekenhuisopnames tussen de stedelijke bevolking en personen die in semistedelijke gebieden of het platteland wonen. Evenmin is er een verschil tussen 2001 en 1997. V.2.3. Gemiddelde opnameduur (HO06_1) De gemiddelde opnameduur voor hospitalisaties in algemene ziekenhuizen (uitgezonderd bevallingen) wordt op basis van de gegevens van de gezondheidsenquête geschat op 8,2 nachten. Deze schatting ligt in lijn van de berekening van deze parameter op basis van de MKG-gegevens voor acute ziekenhuisverblijven. Bij vrouwen noteren we een hogere ligduur (9,6 nachten) dan bij mannen (6,5 nachten) maar dit verschil is na correctie voor leeftijd niet significant. Het gemiddelde stijgt in functie van de leeftijd (Figuur 4.2.2.3) en is vooral hoog bij vrouwen boven de 75 jaar. 1783
Medische Consumptie : Opname in het Ziekenhuis Gezondheidsenquête, België, 2001 Figuur 4.2.2.3 : Gemiddelde opnameduur (in nachten), volgens leeftijd en geslacht, Vlaams Gewest, Gezondheidsenquête, België, 2001. Indicator ho06_1 VL 30 27 24 21 18 15 12 9 6 3 0 Gemiddelde 0-14 15-24 25-34 35-44 45-54 55-64 65-74 75 + Mannen 30 27 24 21 18 15 12 9 6 3 0 Gemiddelde 0-14 15-24 25-34 35-44 45-54 55-64 65-74 75 + Vrouwen De gemiddelde opnameduur ligt hoger bij de lagere opleidingsgroepen (16,0 nachten bij personen met enkel lager onderwijs) dan bij de hoogste opleidingsgroepen (respectievelijk 5,1 en 5,5 nachten bij personen met een opleiding hoger secundair en personen met een hogere opleiding). Na correctie voor leeftijd en geslacht blijkt de socio-economische gradiënt significant te zijn (p=0.02). Net zoals kon worden geobserveerd bij het aantal opnames per 100 personen in de bevolking verdwijnen de verschillen indien we ook rekening houden met de gezondheidstoestand. De langere opnameduur bij lager opgeleiden hangt dus samen met de slechtere gezondheidstoestand van deze bevolkingsgroep. We stellen vast dat personen woonachtig in landelijke gebieden gemiddeld minder lang in het ziekenhuis verblijven dan personen in stedelijke en semi-stedelijke gebieden. Ook na correctie voor leeftijd en geslacht is het verschil significant (p=0.001). Daarentegen vinden we geen verschil tussen 1997 en 2001. V.2.4. Aantal daghospitalisaties als percentage van totaal aantal opnames (HO06_2) Daghospitalisaties maken 28% uit van het totaal aantal vermelde opnames en komen even vaak voor bij mannen als bij vrouwen. Zowel bij mannen als bij vrouwen noteren we het hoogste percentage daghospitalisaties in de leeftijdsgroep 25-34 jaar (Figuur 4.2.2.4) : respectievelijk 53% en 51% van het totaal aantal opnames. Bij 65-plussers neemt het percentage daghospitalisaties sterk af. 1784
Medische Consumptie : Opname in het Ziekenhuis Figuur 4.2.2.4 : Aantal daghospitalisaties als percentage van totaal aantal opnames, volgens leeftijd en geslacht, Vlaams Geweest, Gezondheidsenquête, België, 2001. 80 % 80 % Indicator ho06_2 VL 70 60 50 40 30 20 70 60 50 40 30 20 10 10 0 0-14 15-24 25-34 35-44 45-54 55-64 65-74 75 + 0 0-14 15-24 25-34 35-44 45-54 55-64 65-74 75 + Mannen Vrouwen De ruwe cijfers suggereren dat het percentage daghospitalisaties lager ligt bij personen die enkel een opleiding lager onderwijs hebben genoten. Na correctie voor leeftijd en geslacht kunnen er echter geen significante verschillen vastgesteld worden, noch in functie van het opleidingsniveau of de urbanisatiegraad. In het Vlaams Gewest is er een lichte toename van het aantal daghospitalisaties t.o.v. 1997. De vergelijking tussen 1997 en 2001 op basis van de cijfers voorgesteld in Tabel 4.2.2.4 (zie verder) gaat echter niet volledig op, omdat we in 1997 enkel beschikten over het percentage daghospitalisaties t.o.v. alle vermelde opnames (opnames in algemene ziekenhuizen en opnames in psychiatrische ziekenhuizen, waar daghospitalisaties minder relevant zijn). Na correctie voor dit verschil en correctie voor leeftijd en geslacht blijkt het aantal daghospitalisaties in 2001 niet significant gestegen te zijn t.o.v. 1997. V.2.5. Aantal ziekenhuisopnames (in %) waarbij patiënt een heelkundige ingreep onderging (HO08_1) In 54% van de opnames in het ziekenhuis (inclusief daghospitalisaties, exclusief bevallingen) wordt een operatie vermeld. Bij mannen is dit frequenter (63%) dan bij vrouwen (47%), een verschil dat significant blijft na correctie voor leeftijd. Het aantal opnames die gepaard gaat met een operatie is het hoogst in de leeftijdsgroep 25-54 jaar bij mannen (rond de 80%), en in de leeftijdsgroep 25-44 jaar bij vrouwen (rond de 60%) (Figuur 4.2.2.5). 1785
Medische Consumptie : Opname in het Ziekenhuis Gezondheidsenquête, België, 2001 Figuur 4.2.2.5 : Aantal ziekenhuisopnames (in %) waarbij patiënt een heelkundige ingreep onderging, volgens leeftijd en geslacht, Gezondheidsenquête, België, 2001. Indicator ho08_1 VL 100 90 80 70 60 50 40 30 20 10 0 % 0-14 15-24 25-34 35-44 45-54 55-64 65-74 75 + 100 90 80 70 60 50 40 30 20 10 0 % 0-14 15-24 25-34 35-44 45-54 55-64 65-74 75 + Mannen Vrouwen De verschillen die we observeren in functie van opleidingsniveau en urbanisatiegraad zijn beperkt of niet eenduidig en in ieder geval niet significant. Het aantal ziekenhuisopnames dat gepaard gaat met een operatie ligt in 2001 hoger dan in 1997, maar na correctie voor leeftijd en is dit verschil niet significant. V.2.6. Reden voor opname (HO07_1) In de leeftijdsgroep van 0 tot 14 jaar maken problemen van het spijsverteringsstelsel (22%) en problemen van het ademhalingsstelsel (20%) de belangrijkste redenen voor opname in het ziekenhuis, maar ook problemen van het gehoor- en evenwichtsapparaat (vooral het plaatsen van diabolo s) zijn relatief frequente redenen voor opname (16% van de opnames). Bij mannen in de leeftijdsgroep 15-64 jaar heeft 39% van de opnames te maken met problemen van het bewegingsapparaat. Problemen van het spijsverteringsstelsel, huidproblemen en problemen van hart en bloedvaten zijn vormen elk ongeveer 10% van de redenen voor opname in het ziekenhuis. Ook bij vrouwen in de leeftijdsgroep 15-64 jaar vormen problemen van het bewegingsapparaat de belangrijkste reden voor opname (25%). Problemen van het genitaal stelsel liggen aan de basis van 20% van de opnames, problemen van het endocrien/metabool stelsel staan op de derde plaats met 11% van de opnames. De belangrijkste redenen voor opname bij mannen van 65 jaar en ouder zijn problemen van hart en bloedvaten (25% van de opnames). Ook problemen van het bewegingsapparaat (23%) en problemen van het genitaal stelsel (prostaataandoeningen!) (14%) zijn frequente redenen voor opname in het ziekenhuis. Bij vrouwen van 65 jaar en ouder vinden we problemen van het bewegingsapparaat als belangrijkste reden voor opname (40% van de opnames). Problemen van hart en bloedvaten vormen 17% en problemen van het spijsverteringsstelsel 13% van de redenen tot opname. 1786
Medische Consumptie : Opname in het Ziekenhuis Tabel 4.2.2.1 : Aantal personen (in %) dat het afgelopen jaar in het ziekenhuis is opgenomen, Vlaams Gewest, Gezondheidsenquête, België, 2001. ho_1 - Vlaams Gewest Ruw % Gecorrigeerd % (95% BI) N GESLACHT Man 13,7 13,7 (12,0-15,6) 2045 Vrouw 14,6 14,2 (12,5-16,1) 2024 LEEFTIJDSGROEP 0-14 11,7 11,7 ( 9,0-15,1) 596 15-24 12,8 12,8 ( 9,5-17,1) 450 25-34 12,5 12,5 ( 9,6-16,1) 573 35-44 11,8 11,8 ( 9,0-15,3) 652 45-54 14,2 14,2 (11,2-17,9) 591 55-64 15,8 15,8 (12,5-19,8) 520 65-74 19,9 19,8 (16,1-24,2) 420 75+ 20,3 20,2 (15,0-26,6) 267 OPLEIDINGSNIVEAU Geen diploma 10,7 9,7 ( 4,6-19,2) 77 Lager onderwijs 18,6 15,3 (12,1-19,2) 492 Lager secundair 17,1 16,5 (13,4-20,1) 751 Hoger secundair 13,9 14,3 (12,2-16,8) 1333 Hoger onderwijs 11,8 12,5 (10,5-14,9) 1360 URBANISATIEGRAAD Stedelijk gebied 13,4 13,1 (10,7-16,1) 939 Semi-stedelijk gebied 14,5 14,3 (12,5-16,3) 2038 Landelijk gebied 14,0 14,0 (11,8-16,6) 1092 JAAR 1997 12,7 13,0 (11,5-14,7) 3506 2001 14,1 13,9 (12,6-15,2) 4069 1787
Medische Consumptie : Opname in het Ziekenhuis Gezondheidsenquête, België, 2001 Tabel 4.2.2.2 : Gemiddeld aantal opnames per 100 personen per jaar, Vlaams Gewest, Gezondheidsenquête, België, 2001. ho02_1 - Vlaams Gewest Gemiddelde Gecorrigeerd cijfer (95% BI) N GESLACHT Man 16,6 17,1 (14,6-19,6) 2031 Vrouw 18,5 18,2 (15,0-21,5) 2008 LEEFTIJDSGROEP 0-14 12,7 12,7 ( 9,0-16,4) 590 15-24 18,3 18,3 ( 9,6-27,0) 447 25-34 13,7 13,7 ( 9,9-17,5) 566 35-44 14,9 14,9 ( 9,5-20,3) 649 45-54 17,3 17,3 (12,9-21,7) 589 55-64 19,3 19,4 (13,7-25,0) 514 65-74 24,0 23,9 (18,0-29,9) 417 75+ 30,6 30,4 (19,1-41,7) 267 OPLEIDINGSNIVEAU Geen diploma 10,7 7,7 (-0,6-16,0) 77 Lager onderwijs 26,4 21,6 (14,4-28,9) 488 Lager secundair 20,5 19,9 (15,7-24,1) 744 Hoger secundair 18,1 19,1 (14,9-23,4) 1320 Hoger onderwijs 13,2 14,8 (12,3-17,4) 1354 URBANISATIEGRAAD Stedelijk gebied 16,9 16,8 (12,7-20,9) 931 Semi-stedelijk gebied 17,8 17,7 (14,7-20,7) 2024 Landelijk gebied 17,7 18,2 (14,4-22,0) 1084 JAAR 1997 16,2 17,3 (14,8-19,8) 3497 2001 17,6 17,7 (15,6-19,7) 4039 1788
Medische Consumptie : Opname in het Ziekenhuis Tabel 4.2.2.3 : Gemiddelde opnameduur (in nachten), Vlaams Gewest, Gezondheidsenquête, België, 2001. ho06_1 - Vlaams Gewest Gemiddelde Gecorrigeerd cijfer (95% BI) N GESLACHT Man 6,5 5,8 ( 3,6-8,1) 218 Vrouw 9,6 7,5 ( 6,0-9,1) 226 LEEFTIJDSGROEP 0-14 4,6 4,6 ( 3,1-6,0) 49 15-24 5,2 5,1 ( 3,2-7,0) 35 25-34 3,6 3,5 ( 2,1-4,9) 36 35-44 6,5 6,5 (-0,7-13,7) 43 45-54 6,9 7,0 ( 4,3-9,7) 67 55-64 5,6 5,7 ( 4,4-7,0) 71 65-74 8,7 8,7 ( 7,0-10,5) 79 75+ 18,0 17,6 (11,3-23,9) 64 OPLEIDINGSNIVEAU Geen diploma 8,4 7,2 ( 2,9-11,5) 6 Lager onderwijs 16,0 12,2 ( 7,5-16,8) 93 Lager secundair 7,6 6,7 ( 2,6-10,7) 89 Hoger secundair 5,1 5,1 ( 3,9-6,3) 144 Hoger onderwijs 5,5 5,9 ( 4,4-7,4) 111 URBANISATIEGRAAD Stedelijk gebied 8,0 6,1 ( 3,8-8,3) 90 Semi-stedelijk gebied 10,4 9,1 ( 6,3-11,9) 239 Landelijk gebied 4,2 3,2 ( 1,7-4,7) 115 JAAR 1997 8,2 7,8 ( 6,3-9,4) 382 2001 8,2 6,9 ( 5,5-8,3) 444 1789
Medische Consumptie : Opname in het Ziekenhuis Gezondheidsenquête, België, 2001 Tabel 4.2.2.4 : Aantal daghospitalisatie als percentage van totaal aantal opnames, Vlaams Gewest, Gezondheidsenquête, België, 2001. ho06_2 - Vlaams Gewest Ruw % Gecorrigeerd % (95% BI) N GESLACHT Man 29,7 29,6 (23,3-36,9) 300 Vrouw 26,9 28,5 (21,5-36,8) 319 LEEFTIJDSGROEP 0-14 29,8 29,8 (19,2-43,1) 69 15-24 27,5 27,5 (13,5-48,2) 53 25-34 51,8 51,8 (36,8-66,5) 69 35-44 33,7 33,7 (20,1-50,5) 72 45-54 31,3 31,3 (21,6-42,9) 96 55-64 27,0 27,0 (13,3-47,0) 91 65-74 22,9 22,8 (12,5-37,9) 97 75+ 6,8 6,9 ( 2,6-17,3) 72 OPLEIDINGSNIVEAU Geen diploma 31,9 38,9 (12,5-74,0) 9 Lager onderwijs 16,5 26,2 (11,3-49,9) 111 Lager secundair 29,0 31,3 (20,8-44,1) 127 Hoger secundair 31,0 28,4 (20,6-37,8) 208 Hoger onderwijs 32,5 29,1 (20,8-39,1) 160 URBANISATIEGRAAD Stedelijk gebied 36,6 38,2 (27,5-50,1) 134 Semi-stedelijk gebied 23,6 25,6 (19,5-32,8) 323 Landelijk gebied 30,3 28,8 (19,0-41,1) 162 JAAR 1997 24,6 23,6 (18,3-29,9) 496 2001 28,2 29,2 (24,1-34,9) 619 1790
Medische Consumptie : Opname in het Ziekenhuis Tabel 4.2.2.5 : Aantal ziekenhuisopnames (in %) waarbij patiënt een heelkundige ingreep onderging, Vlaams Gewest, Gezondheidsenquête, België, 2001. ho08_1 - Vlaams Gewest Ruw % Gecorrigeerd % (95% BI) N GESLACHT Man 64,8 66,5 (59,6-72,6) 297 Vrouw 47,1 48,3 (40,2-56,4) 311 LEEFTIJDSGROEP 0-14 44,6 44,9 (31,4-59,3) 70 15-24 46,4 46,7 (25,9-68,7) 51 25-34 71,2 72,6 (58,8-83,2) 69 35-44 71,9 72,0 (59,6-81,7) 72 45-54 62,4 62,8 (50,1-73,9) 94 55-64 51,9 52,5 (37,9-66,6) 88 65-74 47,3 45,3 (33,1-58,1) 96 75+ 47,1 51,2 (35,1-67,0) 68 OPLEIDINGSNIVEAU Geen diploma 75,3 81,9 (47,7-95,8) 9 Lager onderwijs 38,3 43,7 (29,7-58,8) 108 Lager secundair 70,3 69,9 (57,6-79,9) 126 Hoger secundair 57,6 59,2 (50,4-67,5) 206 Hoger onderwijs 52,0 51,8 (41,9-61,6) 155 URBANISATIEGRAAD Stedelijk gebied 60,3 61,7 (50,2-72,0) 135 Semi-stedelijk gebied 53,5 57,4 (49,4-64,9) 311 Landelijk gebied 54,7 54,5 (44,7-64,0) 162 JAAR 1997 50,3 51,1 (44,7-57,5) 510 2001 55,3 56,8 (51,3-62,2) 608 1791