BIM Building Information Modelling Angela Minderhoud Advocaat-partner Construction & Real Estate

BIM Building Information Modelling Angela Minderhoud Advocaat-partner Construction & Real Estate 1 november 2018

Team bouwrecht SKa Thijs Straatman Olivier Vermeulen Angela Minderhoud Matthijs van Leeuwen Frederik van Nouhuys Marinda de Smidt Daan Timmerman Violet Acar Hugo Strang Erina Baljić 1

Wat gaan we doen? 1. BIM: een intro 2. BIM: hoe werkt het contractueel? 3. BIM: tijdens de aanbesteding 4. BIM: wat vindt de rechter ervan? 5. Q & A 2

1. BIM een intro Wat is BIM? 1. Bouw Informatie Model: digitale representatie bouwwerk (het 3D-model, zgn. digital twin ) 2. Bouw Informatie Modellering: het proces van digitaal modelleren en samenwerken tussen partijen 3. Bouw Informatie Management: opbouw, beheer en (her)gebruik van digitale bouwinformatie 3

1. BIM een intro - samenwerking Architect Samenwerken, communiceren, informatie delen Iedereen Opdrachtgever Ieder werkt in zijn eigen BIMmodel ( Aspectmodel ) Glasleverancier Adviseur Aspectmodellen samengebracht in een centraal BIM-model Installateur Bouwkundig aannemer 4

1. BIM een intro nieuwe beroepen BIM-regisseur BIM-modelleur BIM-manager BIM-coördinator 5

1. BIM een intro verschillende stadia 4D-BIM 5D-BIM 6

1. BIM een intro ontwerpfase 7

1. BIM een intro - ontwerpfase 3D Modelleren bestaande gebouwen 8

1. BIM een intro - ontwerpfase Scannen - 3D modelleren bestaande gebouwen 9

1. BIM een intro uitvoeringsfase 10

1. BIM een intro - uitvoeringsfase Steigers Bouwmateriaal Ondersteuningen Betonbekistingen Damwanden Stempelraam 11

1. BIM een intro - uitvoeringsfase Steigerwerk vooraf in BIM Daarna op de bouwplaats 12

1. BIM een intro - gebruiksfase Bediening Onderhoud Renovatie Sloop 13

2. BIM - hoe werkt het contractueel? Verschillende (contract)documenten Informatie Levering Specificatie ( ILS, Programma van Eisen) BIM-Protocol BIM-Uitvoeringsplan 14

2. BIM - hoe werkt het contractueel? - ILS Informatie Levering Specificatie ( ILS, Programma van Eisen) Opgesteld door opdrachtgever WAT moet er worden geleverd? Doelstellingen: waarvoor wil de opdrachtgever een BIM-model gebruiken? Beoordeling en acceptatie tussentijdse ontwerp- en uitvoeringsresultaten Informeren stakeholders (gebruikers, financiers, omwonenden) Gebruik: beheer, onderhoud of sloop 15

2. BIM - hoe werkt het contractueel? - ILS Informatie Levering Specificatie ( ILS, Programma van Eisen) Aan welke eisen moet het digitale bouwwerk voldoen tijdens verschillende bouwfasen? Level of Detail ( LOD ) Welk bestandsformaat? Met welke open standaard wordt gewerkt (IFC, Visi, Coins)? Welke informatie aanleveren bij tussentijdse BIM-leveringen ( datadrops )? Boetes bij te late leveringen 16

2. BIM - hoe werkt het contractueel? BIM-protocol BIM-protocol Inhoud 1. Afspraken tussen opdrachtgever en opdrachtnemer 2. HOE moet worden geleverd 3. Juridische component 17

2. BIM - hoe werkt het contractueel? BIM-protocol 18

2. BIM - hoe werkt het contractueel? - BIM-Uitvoeringsplan BIM-Uitvoeringsplan Bevat operationele werkafspraken tussen alle BIM-partners Uitwerking van de afspraken uit de ILS en het BIM-Protocol Kan contractstuk zijn of pas later worden opgesteld Gunningscriterium tijdens aanbesteding Gegadigden dienen aan te geven hoe zij aan de BIM-eisen (uit ILS en BIM-protocol) zullen voldoen en hoe zijn samenwerking gaan vormgeven. 24

2. BIM - hoe werkt het contractueel? - BIM-Uitvoeringsplan Inhoud 1. Introductie 2. Projectgegevens 3. Doel en toepassing 4. BIM Proces 5. Informatie & data 6. Communicatie 7. Modelleerafspraken 8. Overige bepalingen 25

2. BIM - hoe werkt het contractueel? - BIM-Uitvoeringsplan 26

3. BIM Tijdens de aanbesteding Opdrachtgever vraagt tijdens aanbesteding om een BIM-Uitvoeringsplan als gunningscriterium Opdrachtgever vraagt tijdens aanbesteding om een BIM-model (SO/VO/DO) op te stellen als gunningscriterium Opdrachtgever levert zelf een BIM-model waarop inschrijvers hun prijs kunnen baseren Let op schending mededinging als opdrachtgever een zeer technisch ingewikkeld BIM-model vraagt, waardoor concurrentie binnen leveren fysieke bouwwerk wordt beperkt. 27

4. BIM wat vindt de rechter ervan? Case 1: Bèta campus - rechtbank Den Haag 2017 28

4. BIM wat vindt de rechter ervan? Bestek As-built 29

4. BIM wat vindt de rechter ervan? Bestek As-built = resterende ruimte 30

4. BIM wat vindt de rechter ervan? Case 2: Industriebouw rechtbank Amsterdam 31

4. BIM wat vindt de rechter ervan? Case 3: Amphia ziekenhuis Breda rechtbank Zeeland-West Brabant - 2016 32

4. BIM wat vindt de rechter ervan? Varianten zijn oplossingsrichtingen die afwijking van [het ter beschikking gestelde ontwerp], die door Amphia mogelijk wenselijk worden geacht. De gevraagde varianten betreffen: 6. Omslag van het as-built BIM-model tot een volwaardig Facility Management (FM) BIM-model, bruikbaar voor de gebouwbeheerfase. Alternatieven zijn oplossingsrichtingen die afwijken van [het ter beschikking gestelde ontwerp], die door de Inschrijvers mogen worden voorgesteld. Wij benadrukken, voor zover nodig expliciet dat Amphia de keuze heeft om alternatieven af te wijzen dan wel geheel of gedeeltelijk over te nemen. 33

4. BIM wat vindt de rechter ervan? Case 4: Trant vs. Mott McDonald 34

4. BIM wat vindt de rechter ervan? Case 4: Trant vs. Mott McDonald 35

Hartelijk dank voor uw aandacht! Angela Minderhoud Advocaat-partner Construction & Real Estate a.minderhoud@straatmankoster.nl 010-2400447 / 06-42731217 36

Volgende Ronde Tafel - Energietransitie We zien u graag op donderdag 31 januari 2019 van 15:00-17:00 uur! Wij praten u dan bij over: Gasloze nieuwbouw; Energiebesparingsplicht; Gebruiksverbod voor kantoren zonder minimaal label C. 37