Desinfectie OK Management Nummer 1/2016 INFACTS Actief aanpakken van hygiënische risico s: veilige infectiecontrole in veeleisende situaties. Onderzoek ten behoeve van infectiepreventie bode-science-center.com infacts 1/16 pagina 1
kwaliteit van leven waarborgen. Betrouwbare bescherming tegen infecties is een belangrijk onderdeel van menselijke gezondheid en welzijn. Voorwoord Beste lezer, in de gezondheidszorg ligt altijd het gevaar op de loer dat maatregelen voor hygiëne en infectiepreventie worden gecompromitteerd. De gevolgen hiervan kunnen zowel de patiënt als de professional schade berokkenen. Zorgvuldigheid van werken is daarom een aspect dat in de zorg op geen enkel moment aan de aandacht mag ontsnappen. Verantwoorde handhygiëne speelt in die zorgvuldigheid een vooraanstaande rol. in deze nieuwsbrief daarom een aantal artikelen die nadrukkelijk op dit aspect ingaan. naast handhygiëne spelen ook snelheid en de zekerheid nooit mis te grijpen een belangrijke rol in succesvolle en veilige zorgverlening. UMc Utrecht en Boerhaave Medisch centrum hebben in dit kader het belang onderkend van het werken met combiset. Eefje van de Bor en Bart stolmeijer leggen uit hoe zij tot deze keuze zijn gekomen en wat dit voor hen in de dagelijkse praktijk betekent. Veel leesplezier! Voorwoord 3 compliance verbetert door teamwork 4 studie Observe app 6 app maakt compliance van handhygiëne inzichtelijk 8 Zorgvuldige overstap naar combisets in UMc Utrecht 11 Boerhaave werkt alleen nog maar met combisets 12 stap voor stap naar een individuele combiset 14 Eddy Kelderman Market Manager Disinfection & Risk Management infacts 1/16 pagina 2 infacts 1/16 pagina 3
kennis Desinfectie Allemaal hetzelfde doel Compliance verbetert door teamwork In een team handelt niemand alleen of onafhankelij k van elkaar. Ieder teamlid levert een bij drage aan het totaalresultaat en alle teamleden beïnvloeden elkaar daarin. Welk waardevol gevolg dit gegeven kan hebben voor de compliance voor handhygiëne toont onderzoek van Huis et.al. in drie Nederlandse ziekenhuizen aan. De onderzoekers verdeelden 67 verpleegafdelingen van de drie ziekenhuizen random in twee studiegroepen, die allebei de opdracht kregen om verschillende strategieën voor verbetering van de compliance te implementeren. in 37 afdelingen van de controlegroep werd de state-of-theart strategie toegepast die is ontwikkeld om de compliance voor handhygiëne te verbeteren. De verpleegkundigen hier kregen kennis en informatiematerialen aangereikt, vooroordelen over handhygiëne met alcohol werden ontkracht en via posters en nieuwsbrieven werd het onderwerp voortdurend onder de aandacht gebracht. Ook werd een interactieve kennisquiz aangeboden. aan de experimentele groep werden al deze elementen ook aangeboden, en werd op dezelfde manier gewaarborgd dat de faciliteiten voor handhygiëne aanwezig waren, maar als extra stap lag de focus in het proces op de teams én het management. Ook de teamleiders werden bij het proces betrokken. Drie sessies werden belegd waarin de teams de compliance met elkaar bespraken en in discussie gingen over de vraag hoe de bereikte resultaten voor de lange termijn konden worden geborgd. Het gevolg was dat de teamleden hun handen tweemaal zo vaak desinfecteerden als tevoren. De baseline compliance in deze groep was met twintig procent iets lager dan in de controlegroep (23 procent), maar na zes maanden was die 53 procent tegen 42 procent in de controlegroep. na twaalf maanden was die in de controlegroep 46 procent en in de interventiegroep nog steeds 53 procent. Bron: 1. Impact of a team and leaders-directed strategy to improve nurses adherence to hand hygiene guidelines. Huis. A. et.al, International Journal of Nursing Studies 50 (2013) 644-474. infacts 1/16 pagina 4 infacts 1/16 pagina 5
Desinfectie INZICHT & expertise Studie Ik ben Trudy Hemstede, 31 jaar en ik ben sinds 1 juni 2014 werkzaam op de afdeling Infectiepreventie van de Treant zorggroep. Ik heb recent (maart 2016) de opleiding tot deskundige infectiepreventie afgerond. Ik woon in ommen samen met mijn man en twee kinderen. Voor mijn baan als deskundige infectiepreventie heb ik 7,5 jaar gewerkt als microbiologisch analist. Dit onderzoek is tot stand gekomen in het kader van de eindopdracht van de opleiding tot deskundige infectiepreventie aan de UMC Utrecht Academie. Ik heb vele uren aan de voorbereiding, uitvoering en uitwerking observe App Trudy Hemstede van het onderzoek besteed en ik ben dan ook trots op het eindresultaat. om de handhygiëne compliance te meten zijn er observaties uitgevoerd en geanalyseerd met behulp van de observe app. De observe app is prettig in gebruik, hij is makkelijk te bedienen en simpel in gebruik. ook het snel kunnen terugkoppelen van de resultaten is een voordeel. Ik wil de firma HArTMANN dan ook bedanken voor het beschikbaar stellen van de observe app en natuurlijk eddy kelderman voor de prettige samenwerking met betrekking tot de observe app en voor zijn enthousiasme. Het verhogen van de compliance van handhygiëne eindopdracht opleiding tot deskundige infectiepreventie Trudy Hemstede Treant zorggroep, ziekenhuis locatie Scheper VÓÓR SCHOnE HAnDELinGEn Doelstelling: De compliance van handhygiëne op drie afdelingen binnen het ziekenhuis met 15% verhogen ten opzichte van de beginsituatie. Hoofdvraag: Hoe kan de compliance van handhygiëne op drie afdelingen in het ziekenhuis verhoogd worden? Methode: Er zijn registraties van de 5 WHO-momenten van handhygiëne gedaan met de Observe app (van HaRtMann) op een ipad tijdens meerdere zorg- en behandelmomenten op drie verschillende afdelingen onder meerdere zorgmedewerkers. Drie registratiemomenten: Nulmeting: om de nulmeting zo betrouwbaar mogelijk te maken is aangekondigd dat er verpleegkundige handelingen werden geobserveerd. Eerste meting: twee weken later, hierbij is wel vermeld dat er een registratie van handhygiëne werd gedaan. Eindmeting: uitgevoerd na het terugkoppelen van resultaten en het geven van scholing (interventie). De kennis en toepassing omtrent handhygiëne is getoetst onder de verschillende functionarissen door middel van een vragenlijst. De vragenlijsten zijn direct na de nulmeting uitgedeeld. Conclusie: De doelstelling is niet gehaald. Op één afdeling is het percentage wel met meer dan 15% verhoogd, op de andere twee afdelingen niet. De totale handhygiëne compliance is wel significant met 15% verhoogd ten opzichte van de beginsituatie. De compliance van handhygiëne kan verhoogd worden door terugkoppeling van resultaten van registraties en het geven van scholing met betrekking tot handhygiëne. Het toepassen van goede handhygiëne door zorgmedewerkers wordt nog steeds gezien als de meest effectieve manier om ziekenhuisinfecties te voorkomen en om verspreiding van multiresistente bacteriën tegen te gaan. Uit verschillende studies blijkt dat de handhygiëne compliance binnen zorginstellingen ver onder de maat is (40%). Handhygiëne dient uitgevoerd te worden volgens de 5 momenten van de World Health Organisation (afbeelding 1) VÓÓR CLiËnTEn- COnTACT ná MOGELiJKE BLOOTSTELLinG AAn LiCHAAMSVLOEiSTOFFEn ná CLiËnTEn- COnTACT ná COnTACT MET OMGEVinG CLiËnTEn De gemiddelde kennisscore met betrekking tot de 5 momenten van handhygiëne is 79% (respons 45%) infacts 1/16 pagina 6
Desinfectie IN De PrAkTIJk claudia van schriek App maakt compliance van handhygiëne inzichtelijk rij nstate Ziekenhuis in Arnhem heeft ervaring opgedaan met een app die HArTMANN aanbiedt om grip te krij gen op het naleven van de discipline voor goede handhygiëne. Handhygiëne kan uitgevoerd worden door middel van handen wassen of handdesinfectie. Handdesinfectie is de goedkoopste, snelste en gemakkelijkste manier om zorginfecties te voorkomen, zegt deskundige infectiepreventie claudia van schriek. Maar de naleving van die handhygiëne is een onderwerp dat voortdurende aandacht vereist. De World Health Organisation heeft tot dit doel tien jaar geleden de campagne clean hands saves life opgezet. in dit kader is het de bedoeling dat ziekenhuizen ieder jaar op 5 mei speciale aandacht besteden aan het onderwerp handhygiëne. Momenteel doen ziekenhuizen uit 130 landen mee. Ons ziekenhuis doet daar helaas nog niet aan mee, dus om het onderwerp toch onder de aandacht te houden en een goed beeld te krijgen van de compliance op dit gebied in ons ziekenhuis, hebben we besloten een HBO-student de ruimte te geven om met behulp van de app zijn afstudeeropdracht naar de compliance van handhygiëne uit te voeren. VÓÓR patiëntcontact NÁ contact met omgeving patiënt 5 momenten van handhygiëne VÓÓR aseptische handelingen NÁ mogelijke blootstelling aan lichaamsvloeistoffen NÁ patiëntcontact 3 ml Vijf cruciale momenten De app is bedoeld om de handhygiëne-activiteit van zorgmedewerkers te meten op de vijf momenten voor handhygiëne, volgens de WHO: Guidelines on Hand Hygiene in Health care, first Global Patient safety challenge, clean care is safer care. initiator hiervan is Prof. Didier Pittet, UMc Genève. De vijf momenten bestaan uit twee voorafgaand aan een zorghandeling (contact met een patiënt en een schone handeling) en drie erna (contact met een patient, (mogelijk) contact met lichaamsvloeistoffen en contact met de directe omgeving van de patiënt). Het is een laagdrempelig instrument voor compliancemeting, legt Van schriek uit. Het levert relevante waarden op, bijvoorbeeld of de compliance van verpleegkundigen beter is dan van artsen, of ze zowel voor als na ieder patiëntencontact de handen desinfecteren en of ze daadwerkelijk desinfecteren in plaats van wassen. Het levert je een nulmeting op, op basis waarvan je verbeterstappen kunt zetten. in ons geval is dat scholing gebleken, met de nadruk op het belang van desinfectie en op het feit dat het slechts dertig seconden vergt. Ook zijn de uitkomsten goed voorlichtingsmateriaal voor de afdelingshoofden. Je kunt heel gericht in beeld brengen in welke situaties de compliance omlaag gaat, zodat je daarop kunt sturen. Tien procent verbetering Op de zes afdelingen waar is gemeten is de doelstelling tien procent complianceverbetering ruim gehaald. Hierbij hebben we rekening gehouden met het feit dat mensen weten dat hun gedrag wordt gemeten. Punt is nu wel dat we de aandacht voor het onderwerp vast moeten houden. Deels een taak voor de afdeling hygiëne en infectiepreventie natuurlijk. Het liefst zouden wij aan ieder bed een dispenser zien, omdat uit studies blijkt dat de compliance afneemt naarmate de weg naar de dispenser langer wordt. Hier hangt een prijskaartje aan. Ook moet worden stilgestaan bij de vraag of een gel dan wel een vloeistof de voorkeur verdient. We werken hier met sterillium en dat wordt goed gewaardeerd. als deskundigen infectiepreventie willen we natuurlijk het liefst dat ons ziekenhuis mee gaat doen aan de 5 mei campagne van de WHO. teveel nederlandse ziekenhuizen doen dat op het moment nog niet. Het biedt een vast aandachtsmoment. En door de campagne, zoals de noren bijvoorbeeld doen, steeds op een andere doelgroep te richten personeelsgroepen, patiënten, bezoekers hou je het creatief. infacts 1/16 pagina 8 infacts 1/16 pagina 9
Focus Desinfectie kennis Zorgvuldige overstap naar CombiSet in UMC Utrecht Werken met CombiSet is voor academische ziekenhuizen niet te doen, is een vaak gehoorde opmerking. Toch is het UMC Utrecht er inmiddels wel degelijk op overgestapt. Het startschot vormde een succesvol project op de afdeling hartchirurgie. CombiSets De overstap naar CombiSet voor de afdeling hartchirurgie van het UMCU begon op een bijzondere manier: met de wens tot het meest efficiënte cardiolaken te komen. Het idee was: als dat was gelukt hadden we een goede opstap om vervolgens met CombiSet te gaan werken, vertelt OK-teamleider Eefje van de Bor. We zagen hier een goede manier in om efficiënter te werken. En de afdeling hartchirurgie was een geschikte plaats om daarin de eerste stap te zetten, omdat we hier veel dezelfde ingrepen uitvoeren en dus de overstap naar CombiSet relatief eenvoudig konden maken. Gelet op het feit dat in één set soms wel veertig componenten aanwezig zijn die zonder te werken met CombiSet dus allemaal afzonderlijk moeten worden verzameld en klaargelegd voor een ingreep was de potentiële efficiencywinst snel duidelijk te maken aan iedereen. Eefje van de Bor Zorgvuldig voorbereiden Toen de plannen voor verbouwing van de afdeling achter de rug waren en de huidige logistiek manager de medewerkers had geholpen de logistieke processen in kaart te brengen, was de tijd rijp om met de eerste CombiSet ervaring op te doen. Het idee is snel dat het budget voor afdekmaterialen nul wordt als je met CombiSets gaat werken en dat die sets daarvoor in de plaats komen, zegt Van de Bor. Dat is natuurlijk maar ten dele zo. De overstap vereist dus echt wel uitleg over het logistieke voordeel dat met CombiSet te behalen valt en de efficiencyslag in voorraadbeheer waartoe het leidt. Het UMCU nodigde drie bedrijven uit een proefset te ontwikkelen. Van de Bor: Een firma bleek hiertoe niet in staat en een tweede bleek met afdekmateriaal te werken dat niet de door ons gewenste kleur en eigenschappen heeft. Hierdoor bleef HARTMANN over, de partij waarmee we voor afdekmaterialen ook al vertrouwd waren. HARTMANN speelde vervolgens een grote rol in de implementatie van de sets, werkte mee aan het plan van aanpak, bood helder inzicht in de prijsvergelijking tussen werken met losse componenten versus sets en stond open voor discussie met de specialismedeskundigen. Vooral dit laatste was doorslaggevend. De operatieassistenten hoef je het voordeel van werken met sets niet uit te leggen en de chirurg merkt er niets van zo lang hij dezelfde componenten aantreft. Vervolgstappen De discussie over het mogelijk overzetten van componenten kwam pas op gang nadat iedereen aan de CombiSet gewend was. Een discussie die zich aanvankelijk toespitste op geld, vertelt Van de Bor. We zijn met het werken met trays onder de streep iets duurder uit dan met werken met losse componenten. Dat heeft vooral te maken met de wens van de individuele gebruikers voor bepaalde componenten. En voor een klein deel met het gegeven dat de kommetjes, lampendoppen en bekkentjes eerst van de CSA kwamen, waarmee we geen interne verrekening hadden, maar nu in de sets wel meetellen in de totaalkosten. Maar tegenover die meerprijs staat het efficiencyvoordeel van niet alle losse componenten te hoeven verzamelen voor een ingreep, waardoor dit door een lager geschoold iemand kan worden gedaan, en het voordeel van beperking van de voorraadruimte. Een bijkomend voordeel voor onze vaatchirurgen is dat HARTMANN bereid was nieuwe lakens te ontwikkelen op basis van hun specificaties. Nu, vier jaar na het schrijven van het eerste projectplan, is het UMCU helemaal over op CombiSet. We gebruiken nu voor het hele OK-complex ongeveer dertig sets, zegt Van de Bor. Voor wijzigingsprocedures is inmiddels een goed stroomschema ontwikkeld. Niemand heeft nog de behoefte om terug te gaan naar werken op basis van losse componenten. infacts 1/16 pagina 10 infacts 1/16 pagina 11 Disinfacts 3/15 page 10
KENNIS OK Management Forum Goede acceptatie Leidde de overstap naar CombiSet tot discussie? Dat valt mee, zegt Stolmeijer. Aangezien zorgprofessionals natuurlijk iedere keer gestandaardiseerd op dezelfde manier moeten werken, was het even wennen, maar iedereen stond achter deze stap. Wij stapten ook over van leverancier, dus we hadden meer veranderingen dan alleen het werken met CombiSet. Wat wel wennen is, is dat werken met CombiSet een afhankelijkheid creëert van een leverancier. Dit vereist dat die leverancier goed met ons meedenkt over de kosten en over de beschikbaarheid van alternatieven op het moment dat sprake is van een leveringsprobleem. Op deze punten zijn we samen met HARTMANN aan het kijken hoe de leverbetrouwbaarheid zowel qua snelheid van leveren als het aanbieden van alternatieven indien er niet geleverd kan worden kunnen verhogen. Daarnaast moeten we echt naar de kosten kijken. Soms leiden kleine veranderingen tot aanzienlijke prijsverhogingen. Inmiddels werkt Boerhaave een half jaar met CombiSet. De eerste ervaringen zijn positief, zegt Stolmeijer, ik verwacht niet dat we ooit nog zonder gaan werken. Boerhaave werkt alleen nog maar met CombiSet Voor Boerhaave Medisch Centrum is procesoptimalisatie een belangrijk agendapunt. De overstap naar CombiSet was in dit opzicht een logische verbeterstap. Boerhaave Medisch Centrum in Amsterdam, de grootste kliniek voor plastische chirurgie in Nederland, heeft gekozen voor CombiSet van HARTMANN. Bart Stolmeijer: Het is een keuze die heel goed past in de procesoptimalisatie die we hier nastreven. We verwachten dat werken met CombiSet in plaats van zelf de losse componenten voor een ingreep bij elkaar pakken een aantal uren werk per week kan schelen. Dit betekent dat wij de operatieassistent die dit werk altijd deed op een andere manier kunnen inzetten. Dat verhoogt de productiviteit op de afdeling en het is ook voor de operatieassistent aantrekkelijk. Die assisteert liever bij een operatie dan hiervoor alle hulpmiddelen bij elkaar te zoeken. Vier sets Boerhaave werkt momenteel met vier CombiSets : een basisset en sets voor hoofd/hals, tandheelkunde en KNO. In de inkoop is dat natuurlijk iets duurder dan werken met losse componenten, want het werk dat voorheen onze operatieassistent deed doet nu iemand van HARTMANN zegt Stolmeijer. Maar we gaan ervan uit dat werken met CombiSet ons onder de streep toch een besparing zal opleveren. Die besparing zal naast de efficiëntere inzet van de operatieassistent ook voor een deel zitten in het terugdringen van de voorraadhouding. We hebben nu alleen nog een beperkte noodvoorraad van alle separate artikelen die in de tray zitten. infacts 1/16 pagina 12 infacts 1/16 pagina 13
OK Management Stap voor stap naar een individuele CombiSet Digitale processen. na de inventarisatie met de gebruiker worden de verschillende setinhouden direct in de computer ingevoerd en worden de sets virtueel samengesteld. Het systeem controleert of aan alle wettelijke eisen voldaan wordt en maakt parallel daaraan de meest economische, optimale set. Verschillende zogenaamde derden producten, die bij andere fabrikanten ingekocht worden, doorlopen strenge tests waaronder een werkings-praktijktest na teststerilisatie. De gedetailleerde resultaten worden elektronisch opgeslagen. Een ervaren medewerker stelt uit alle gekozen en vrijgegeven componenten aan de hand van door de klant gewenste volgorde een prototype samen. Ook deze stap wordt als richtlijn voor een latere serieproductie compleet gedocumenteerd. De set wordt door de klant op samenstelling en verpakkingsvolgorde getest. na akkoord van de klant begint de serieproductie. De sets bevatten altijd de vereiste documentatie inclusief praktische stickers voor het patiëntendossier. logistiek en bevoorrading Efficiënte Procedure specifieke producten pecifieke pro ducten ro r Training en ondersteuning infacts 1/16 pagina 14 infacts 1/16 pagina 15
PAUL HARTMAnn B.V. Kerkenbos 11-03d 6546 Bc nijmegen (024) 711 20 00 (024) 377 82 84 www.paulhartmann.nl www.hartmann-academie.nl info@paulhartmann.nl