Toezichtkader SWV Passend Onderwijs Lelystad VO Vastgesteld door de Raad van Toezicht op 4 november 2016 Inleiding De statuten bepalen verder dat de Raad van Toezicht (RvT) een toezichtkader vaststelt dat richting geeft aan het toezichtproces. Het toezichtkader is daarmee het kompas voor de RvT in de dialoog met de bestuurder. Dit toezichtkader gaat over de WAT-vraag: Wat is de focus van het toezicht? HOE-vraag: Hoe wordt toezicht gehouden? 1
1. Positionering van de RvT als intern toezichthouder Het toezichtkader bevat de criteria en aandachtspunten op basis waarvan de RvT het voorgestelde beleid zal goedkeuren. Belangrijk daarbij is het perspectief dat de RvT hanteert. Van de RvT wordt verwacht dat het algemeen belang van het SWV voorop staat en dat het belang van de leerling te allen tijde leidend is. Dit luistert extra nauw omdat de RvT bestaat uit vertegenwoordigers van schoolbesturen en in die hoedanigheid ook verantwoordelijkheid dragen voor de uitvoering van passend onderwijs voor hun leerlingen, binnen de afspraken van het SWV. In de governance-literatuur over passend onderwijs wordt onderscheid gemaakt tussen de eigenaarfunctie, de bestuursfunctie en de toezichtfunctie. Het SWV heeft ervoor gekozen dat de RvT zich focust op de toezichtfunctie en kiest daarmee positie vanuit het perspectief en belang van de leerling; het gaat om passend onderwijs voor elke leerling in de regio ( is het voor de leerling goed geregeld ). Er is een directeuren-overleg tussen de schooldirecteuren en de bestuurder. In dit overleg kan vanuit het perspectief van de deelnemende scholen inbreng worden geleverd in de beleidsvoorbereiding en -uitvoering. Dit overleg heeft een drietal functies: het geven van advies aan de bestuurder, afstemming en coördinatie van beleidsuitvoering tussen de scholen en het samenwerkingsverband, en de onderlinge uitwisseling van expertise ten aanzien van passend onderwijs ( leren van elkaar ). De bestuurlijke functie is neergelegd bij de statutair geregelde bestuurder die in staat is om alle betrokken belangen op een professionele wijze af te wegen, beleid te ontwikkelen en verantwoordelijk is voor de bestuurlijke uitvoerende taken van het SWV. Een belangrijke kanttekening bij het toezicht is dat de taken en bevoegdheden in het SWV zijn verdeeld over: - taken waarvoor de bestuurder van het SWV rechtstreeks verantwoordelijk is; - taken waarvoor de schoolbesturen van het SWV verantwoordelijk zijn. Het toezicht van de RvT richt zich op de bestuurder. Van de bestuurder wordt derhalve gevraagd ook te rapporteren over de uitvoering van de taken in het SWV die zijn belegd bij de schoolbesturen. De bestuurder is in zijn doelrealisatie in belangrijke mate afhankelijk van een goede uitvoering door de aangesloten schoolbesturen en verantwoording door de schoolbesturen aan de bestuurder. De RvT gaat er in dit toezichtkader vanuit dat tussen de schoolbesturen en de bestuurder van het SWV zodanige afspraken bestaan dat zij erop mag vertrouwen dat gemaakte afspraken in het ondersteuningsplan en jaarplan ook worden nagekomen. De RvT gaat er ook vanuit dat de bestuurder in dat kader voldoende doorzettingsmacht heeft om naleving van gemaakte bestuurlijke afspraken waar nodig af te dwingen. Deze doorzettingsmacht geldt ook ten aanzien van het voorkomen van thuiszitters. De bestuurder dient de bevoegdheid te hebben om indien nodig een passende plek te realiseren daar waar dit dreigt te stagneren bij een school. De RvT ziet erop toe dat,waar nodig, nader beleid op dit punt wordt gemaakt en vastgelegd in het ondersteuningsplan of 2
dat elders voldoende, concrete afspraken zijn gemaakt tussen de schoolbesturen en de bestuurder. 2. De focus bij het toezicht (WAT) De WAT-vraag gaat over de focus van de toezichthouder. Het toezicht houden behelst formeel en statutair o.a. het vooraf goedkeuren van het ondersteuningsplan, het jaarplan en de (meerjaren)begroting en achteraf het goedkeuren van de verantwoording in o.a. het bestuursverslag en de jaarrekening. De RvT dient voorgenomen beleid echter te toetsen aan de eigen wettelijke en maatschappelijke opdracht van het SWV. Deze maatschappelijk opdracht is verwoord in de visie en missie van het SWV. Afgeleid van de missie/visie zal de RVT voorgenomen beleid vooral toetsen op het realiseren van de volgende metadoelen (ambitie van het SWV): Doelen voor de leerlingen: alle leerlingen ontvangen onderwijs en ondersteuning passend bij hun ondersteuningsbehoefte. Regulier waar het kan, speciaal waar het moet; voor leerlingen die aangewezen zijn op speciaal onderwijs is een goede, passende en zo veel mogelijk thuisnabije plek (VSO ) aanwezig. Er is sprake van een dekkend, divers aanbod met voldoende beschikbaarheid van speciale voorzieningen; er zijn geen leerlingen die thuiszitten. Doelen voor het SWV: (verantwoordelijkheid bestuurder SWV) de toelaatbaarheidsverklaringen worden afgegeven op basis van een snelle, zorgvuldige en transparante procedure in samenwerking met school en ouders; personen die werkzaam zijn voor het SWV ondersteunen de scholen en schoolbesturen in het realiseren van hun zorgplicht, en zijn ter zake deskundig; er zijn sluitende afspraken met de gemeenten over de beschikbaarheid van en inzet vanuit de jeugdhulp met het oog op 1-kind-1-plan. Doelen voor de schoolbesturen/scholen: (verantwoordelijkheid schoolbesturen SWV) alle scholen voldoen aan het in het SWV afgesproken niveau van basisondersteuning; alle scholen beschikken over voldoende mogelijkheden om de extraondersteuning vorm te geven, en realiseren hiermee ondersteuning die past bij wat de leerling nodig heeft; alle scholen voorkomen dat ingeschreven leerlingen thuis zitten en geen onderwijs ontvangen; 3
de scholen realiseren in het directeurenoverleg de gezamenlijke verantwoordelijkheid voor het realiseren van een passend ondersteuningsaanbod voor de leerling; scholen werken effectief samen met externe partners zoals jeugdhulp. 3. Vormgeving van het intern toezicht (HOE) De RvT zal voorgenomen beleid toetsten aan bovenstaande metadoelen als uitvloeisel van de visie/missie van het SWV. Daarbij is een toezichtproces nodig in de vorm van een PDCAcyclus. Hieronder worden de belangrijkste elementen van de inrichting van het toezichtproces weergegeven. De toezichthouder verwacht van de bestuurder het volgende om bovenstaande doelen te realiseren: het opstellen van een ondersteuningsplan voor vier jaar dat in elk geval voldoet aan de volgende eisen: o uitwerking van de doelen in concreet beleid en strategie voor de komende 4 jaar; o de te behalen resultaten over vier jaar op de ingezette beleidslijnen; o een beschrijving van de ontwikkelagenda in het kader van de ambitie van het SWV ( wat moet nog beter ); o een beschrijving van de benodigde financiële middelenvoor de diverse beleidsdoelen. het opstellen van een jaarplan als uitvoering van het ondersteuningsplan dat in elk geval voldoet aan de volgende eisen: o het is gebaseerd op een evaluatie van het afgelopen jaarplan en het geldende ondersteuningsplan met inbreng van het directeurenoverleg; o het jaarplan draagt bij aan de beoogde resultaten benoemd in het toezichtkader en het ondersteuningsplan; o het jaarplan geeft per beleidsterrein de daarvoor benodigde financiële middelen aan en koppeling met de begroting. het samen met de schooldirecteuren jaarlijks evalueren van de resultaten in de basisondersteuning en extraondersteuning op schoolniveau op een gestandaardiseerde wijze van verantwoording door de scholen aan de bestuurder van het SWV; het periodiek leveren van een viermaandelijkse (quadrimester) voortgangsrapportage (managementrapportage) aan de RvT zodat de voortgang kan worden gemonitord door de toezichthouder; het maken van onderscheid in de voortgangsrapportage tussen aangelegenheden die rechtstreeks onder aansturing en verantwoordelijkheid van de bestuurder vallen (zie paragraaf 2) en aangelegenheden die onder verantwoordelijkheid van scholen en schoolbesturen vallen (zie paragraaf 2); 4
het opstellen van het bestuursverslag (jaarverslag) en de jaarrekening waarin de bereikte resultaten worden afgezet tegen de vooraf vermelde beoogde resultaten in het jaarplan. Op basis van het bovenstaande wordt een jaarlijks monitoringschema opgesteld waarin wordt vermeld wanneer welk onderwerp aan bod komt in de toezichtcyclus inclusief vergaderdata van de RvT. 4. Risico s en aandachtsgebieden in het toezicht Om goed toezicht te kunnen uitoefenen is het van belang dat de toezichthouder weet welke risico s er spelen in het SWV en welke omstandigheden een belemmering kunnen veroorzaken in het realiseren van de doelen in het SWV. Deze risico s zijn hieronder als aandachtsgebieden geformuleerd en geven mede richting aan het gesprek dat de RvT voert met de bestuurder. Aandachtspunten kwaliteit ondersteuning Binnen dit domein verwacht de toezichthouder van de bestuurder: rapportages die inzicht geven in leerlingenstromen, verwijzingspercentages per school en schoolbestuur, aantal leerlingen met extra ondersteuning per school en schoolbestuur (actueel en trendmatig); rapportages die inzicht geven in de kwaliteit van de geboden extra ondersteuning door schoolbesturen in zowel regulier als speciaal (basis) onderwijs; Rapportages die inzicht geven in de mate waarin scholen voldoen aan het toezichtkader van de inspectie ten aanzien van passend onderwijs; rapportages over de inhoud, kwaliteit en voortgang van de afspraken met de gemeente over afstemming onderwijs en jeugdhulpverlening (1 gezin, 1 plan, 1 regisseur); rapportages die inzicht geven in de tevredenheid van scholen over de activiteiten van het SWV en aantal en type klachten van scholen en/of ouders en de afhandeling daarvan. Aandachtspunten financiën Binnen dit domein verwacht de toezichthouder van de bestuurder: een begroting die voorziet in een programmatische koppeling aan de beleidsvoornemens van het SWV; een begroting die voorziet in een risicoanalyse; 5
een begroting die voorziet in een voldoende buffer en reserve die hoort bij de omvang en het type organisatie van het SWV, onderbouwd met relevante financiële kengetallen; het onderbouwen van de verdeling van de middelen in de begroting tussen de scholen/schoolbesturen en het SWV; het realiseren van een jaarresultaat binnen de begroting (geen overschrijding). Het opstellen van een bestuursverslag voorzien van een continuïteitsparagraaf. 5. Raad van Toezicht intern De Raad van Toezicht heeft een eigen verantwoordelijkheid in het verkrijgen van de juiste informatie om de eigen rol goed te kunnen vervullen. In dat kader zal de Raad van Toezicht tweemaal per jaar overleg plegen met de Ondersteuningsplanraad (OPR). Ook zal de Raad van Toezicht het directeurenoverleg eenmaal per jaar bezoeken. Voorts zal er ook jaarlijkse overleg zijn met de accountant in het kader van de jaarstukken. Om de eigen rolinvulling goed te bewaken en de kwaliteit van het intern toezicht te versterken zal de Raad van Toezicht dit toezichtkader jaarlijks evalueren. 6
6. Ondertekening Raad van Toezicht Aldus vastgesteld door de Raad van Toezicht in de vergadering van 4 november 2016. Dhr. A.J. van der Velde Voorzitter RvT SWV VO Lelystad Mevr. E.S. van Doorn Mevr. G.J.M. Kruijer Dhr. H.C.P. Lommen Dhr. M.J. Westerbeek 7