Het landschap van morgen Landschapssymposium 4 oktober 2018
Programma 11.00 uur 11.15 uur 11.45 uur 12.10 uur 12.35 uur 13.35 uur 14.00 uur Welkom Saskia van Dockum/ Michaël Kortbeek, Utrechts Landschap Arjen van der Meer, voorzitter RvT LandschappenNL Floris van Alkemade, Rijksbouwmeester en voorzitter College van Rijksadviseurs Hans Renes, hoogleraar Historische Geografie Universiteit Utrecht Caspar Janssen, journalist, schrijver en wandelaar Lunch Co Verdaas, hoogleraar Gebiedsontwikkeling TU Delft Adriaan Geuze, buitengewoon hoogleraar Landschapsarchitectuur WUR Partner West 8 14.25 uur Uitreiking Klinkenberghprijs 2018 Willem Ferwerda, directeur Commonland en juryvoorzitter Arjen van der Meer, voorzitter RvT LandschappenNL 15.00 uur Borrel
OPENING & WELKOM Saskia van Dockum/ Michaël Kortbeek Utrechts Landschap Arjen van der Meer, voorzitter RvT LandschappenNL
Floris van Alkemade Over de staat van ons landschap. En over de dynamiek en de opgave daarin.
DE STAAT VAN HET LAND - SCHAP FLORIS ALKEMADE RIJKSBOUWMEESTER LANDSCHAPSSYMPOSIUM 4 OKTOBER 2018 FOTO : MARIEKE KIJK IN DE VEGTE
AMSTERDAM 2018 PLATTELAND 2018
G4 PERCEPTIE : DE RANDSTAD EN DE REST
OMA EUROCORE : STUDIE NAAR DE GLOBALISERING VAN DE LOCALE CONDITIE
2016 EEN ESSAY OVER DE ONDERLINGE AFHANKELIJKHEID VAN STAD EN LAND
AANTAL BANEN BINNEN 45 MINUTES REISTIJD : 100 X 125 KM
DE TREK NAAR DE STAD REIKT VERDER DAN DE G4
NEDERLAND 1570
10 MILJOEN INWONERS IN 100 X 125 KM
VERHOUDING ANTI- DEPRESSIVIA / PIJNSTILLERS EN STEDELIJKE DICHTHEID
WORLD HAPPINESS REPORT 2017
Bron : De emancipatie van de periferie, essay RBM, 2016
G4 CLAIMEN 35 MILJARD EURO VOOR+1 MILJOEN WONINGEN 1 M A A R T 2 0 1 7 DE RANDSTAD EILAND MENTALITEIT
WEDEROPBOUW 115.000 WO/JAAR fl. 14.000 1995-2004 IN 9 JAAR 650.000 WONINGEN (VINEX) 72.000 WO/JAAR 2017 62.000 WO 2018-2028 IN 10 JAAR 750.000 WONINGEN (RAMING) 75.000 WO/JAAR 2028-2040 IN 12 JAAR 250.000 WONINGEN (RAMING) 21.000 WO/JAAR 2017-2040 : EEN MILJOEN EXTRA WONINGEN
AFNAME OPEN RUIMTE IN NEDERLAND 8 HECTARE PER DAG
8 MAART 2017 : OPROEP AAN GEMEENTE OM TRANSFORMATIEGEBIEDEN
BIJLMERMEER : DE KLUSFLAT
Binnenstedelijke ruimte is meer dan leegstaand vastgoed Bron: Vereniging Deltametropool, 2014
DE LANGJARIGE CONSTANTE FACTOR: 70/80 MINUTEN PER DAG ONDERWEG DE VERANDERING: DOMINANTIE VAN DE AUTO OPMARS VLIEGVERKEER
Prognose WLO (2040): Groei potentie OV Groei vraag naar openbaar vervoer vooral in stedelijke gebieden Met name rond Amsterdam, Utrecht, Den Haag en Rotterdam. Verwachting toename personenvervoer op spoor (2030): 26-32 % (Toekomstbeeld OV) WLO laag WLO hoog + 1 MILJOEN WONINGEN : KOPPELING MET MOBILITEIT IS ESSENTIEEL Bron: CPB/PBL
AMSTERDAM 2017 : 24 M2 VOOR 189.000 EURO
Todd McLellan ONDERLINGE AFHANKELIJKHEID STAD EN PLATTELAND
G L O B A L I S E R I N G
De machines van de industriele revolutie vervingen spierkracht. Computerisatie en robotisering zullen resulteren in de vervanging van denkkracht. In 2034, riskeren 47% van alle huidige banen overgenomen te zijn door machines. source image: Frey and Osborne (University of Oxford) image: Momkai, 2014
TV LAPTOP+PC SMARTPHONE TABLET KLEINER PERKINS EN INTERNET-ANALIST MARY MEEKER 2014 S C R E E N M I N U T E S A D A Y
TV LAPTOP+PC SMARTPHONE TABLET A V E R A G E A M E R I C A N A D U L T 6 4 0 M I N U T E S S C R E E N T I M E A D A Y 700 800 900 1000 A T H O U S E N TD O MT AI NL E U TSE CS H AE WR MA KT E I J A D, DKLEINER A Y PERKINS EN INTERNET-ANALIST MARY MEEKER 2014
ONDERWERPING DE NACHTWACHT REMBRANDT VAN RIJN
We may not be strong enough to live in the present. But to be disappointed in it! To identify oneself with a better past! No, no! Saul Bellow 1952
THE REAL WORLD IN REAL TIME
L A G E R E S O C I A L E S T A T U S / I N K O M E N L E V E N S V E R W A C H T I N G - 7 J A A R 2 2 M I N D E R J A R E N G E Z O N D IN DE STEDEN EEN LAGERE LEVENSVERWACHTING
V E R E E N Z A M I N G 10% VAN DE VOLWASSENEN VOELT ZICH ERNSTIG VEREENZAAMD
S O C I A A L Z W A K K E W I J K E N : 2 0 % ( Z E E R ) E R N S T I G E E N Z A A M
D I E I M D U N K E L N S I E H T M A N N I C H T
BREAD AND GAMES 2016 2017 2018 PRIJSVRAGEN OM SOCIALE VRAGEN AAN ONTWERPKRACHT TE KOPPELEN
CONSTANT, NEW BABYLON 1954-1974 LEENT DE ECHTE WERELD ZICH VOOR RADICALE ONTWIKKELING
STEDEN INGERICHT OP CONSUMPTIE ECONOMISCHE MOTOR?
E C O N O M Y F R A N K R I J K Z O N D E R P A R I J S 1 5 % N L Z O N D E R A M S T E R D A M - 4, 8 % N E D E R L A N D : 1 7. 0 0 0. 0 0 0 i n w. A M S T E R D A M : 8 3 4. 7 1 3 i n w. = 4, 9 % ZONDER AMSTERDAM = - 4,8 % BRUTO NATIONAAL PRODUCT
FINANCIEEL DAGBLAD 19-01-2018 2/3 VAN HET BNP BUITEN DE G4 NL ZONDER DE G4 : VIJFDE ECONOMIE VAN DE EUROZONE, GROTER DAN BELGIË
RADICALE MODERNISERING VAN HET PLATTELAND
aantal mensen gevoed per ha Groene Revolutie: stikstof, kalium, fosfor: kunstmest
1850 70% 1890 50% 1950 39% 1969 24% 2017 11% PERCENTAGE VAN HET INKOMEN DAT BESTEED WORDT AAN VOEDSEL
HET PLATTELAND ALS DOMEIN WAAR ROMANTIEK EN REALITEIT ELKAAR ONTMOETEN
Pastorale/romantische vs. industriële landbouw
foto: Henk Wildschut Hoe ziet de toekomst van het platteland eruit?
Opgaven Cultuurlandschap en gezonde leefomgeving Betekenis van het platteland voor de stad Duurzame voedselketen Investeren in sociale innovatie en leefbaarheid Nieuwe economische dragers Transitie naar hernieuwbare energiebronnen Nieuwe functies voor lege stallen Oplossing voor de wateropgaven Omgaan met demografische veranderingen Waarde van natuur en biodiversiteit foto: Henk Wildschut
Op zoek naar radicale, realistische en realiseerbare voorstellen voor de toekomst van het platteland foto: Henk Wildschut www.prijsvraagbroodenspelen.nl
IN DREAMS BEGINS RESPONSIBILITY YEATS
HENK WILDSCHUT HENK WILDSCHUT
DE STAAT VAN HET LAND - SCHAP FLORIS ALKEMADE RIJKSBOUWMEESTER LANDSCHAPSSYMPOSIUM 4 OKTOBER 2018 FOTO : MARIEKE KIJK IN DE VEGTE
Hans Renes Lessen uit de geschiedenis van het landschap.
Lessen uit de geschiedenis van het landschap Hans Renes, Universiteit Utrecht / Vrije Universiteit Amsterdam / j.renes@uu.nl Landschappen NL, 4 oktober 2018
Voorde in de Gulp bij Billinghuizen
Landschap als perspectief Landschap als geheugensteun Landschap als archief Het complexe landschap
M.L. Paracchini et al. (2007). High nature value farmland and traditional agricultural landscapes. In: B. Pedroli et al. (eds). Europe s living landscapes. KNNV, Zeist, p. 22.
Landschap als perspectief Landschap als geheugensteun Landschap als archief Het complexe landschap
Joshua Foer beschreef plekken als geheugensteunen ( mnemonic devices )
Pierre Nora Les lieux de mémoire Schreef tussen 1984 en 1992 zeven delen plaatsen van herinnering, die mensen verbonden met hun verleden.
Landschap als perspectief Landschap als geheugensteun Landschap als archief Het complexe landschap
Tabel: Verschuivingen in de Veluwse economie Periode Randen van de Veluwe Centrale Veluwe 6 e - 12 e /13 e eeuw Agrarische nederzettingen Bosbegrazing, houtoogst, ijzerwinning, houtskoolproductie 12 e /13 e - 16 e eeuw Agrarische nederzettingen, wildforstersgoederen Schapenhouderij (vooral voor wol), jacht, houtoogst 17 e - 19 e eeuw Nijverheid (vooral papier), agrarische nederzettingen, buitenplaatsen Schapenhouderij (vooral voor mest), jacht, enige houtoogst Eind 19 e en eerste helft 20 e eeuw Tweede helft 20 e eeuw Begin 21 e eeuw Wasserijen, suburbanisatie, agrarische nederzettingen Verstedelijking; intensieve landbouw Verstedelijking, afnemende druk van de landbouw, natuurontwikkeling Bosbouw (bebossing met vooral naaldhout), militaire oefenterreinen Natuurbehoud, bosbouw, recreatie en toerisme; groeiende versnippering door wegenbouw, militaire oefenterreinen Natuurbehoud en ontwikkeling, recreatie en toerisme, bosbouw
Grafheuvels, celtic fields en sprengkoppen bij Vaassen
Foreest 777 Warande 1594 Warande kaart De Roy Wildbaan kaart De Roy Buitenplaats De Wildbaan
Leersum door Hendrik Verstralen, 1633 (het noorden links)
Zeist Grote ontwerpen op de Heuvelrug (naar Blijdenstijn, 2000)
C Cees Volkers (2006). Geheim landschap; 200 jaar militairen op de Heuvelrug. Provincie Utrecht
Landschap als perspectief Landschap als geheugensteun Landschap als archief Het complexe landschap
Buitenplaats Berbice, Voorschoten. Berbice, gebouwd door Hendrik Staal, jurist in Berbice. Zijn vrouw Catharina Kip erfde de katoenplantage Caap Batavia. Na hun verhuizing naar Holland (1822) betrokken ze de buitenplaats Allemansgeest en herdoopten die in Berbice.
Mapping slavery
Ik dank u voor uw aandacht
Caspar Janssen Over zijn voettocht door Nederland. Over misvormd landschap en museumlandschap. En over de derde weg.
Caspar loopt
wandelparadijs
Hollands landschap
Fries landschap
Fries landschap 2
boerenkunst
Mais met bankje
Fries landschap 3
Wandelpad
Groningen
Groningen 2
Groningen 3
paddenstoelentijd
Drenthe
bankje
Aa
Aekingerzand
Twickel
Buursezand
Dansende koeien
De Waal
Hoop in Limburg
Hoop in de Krimpenerwaard
Brabantse Wal/Markiezaat
Markiezaatsmeer
Mooi Brabant
Dommeldal
Dommeldal
Dommel
LUNCH We zien u graag terug om 13.35 uur
Co Verdaas Over transities in het landelijk gebied. Welke ontwikkelingen zien we en wat staat ons nog te wachten?
Het landschap van morgen 4 oktober 2018 RUIMTELIJKE ONTWIKKELING ZICHTBARE OPLOSSINGEN
WIE IK BEN
Onderschrift
1950
1980
2010
NIEUWKOOP
Engelenburg Brummen
Schiermonnikoog
Markerwadden
NL = GEBIEDSONTWIKKELING SINDS W.O. II PLANMATIG VOOR HEEL NL SINDS 1962 LEERSTOEL PLANOLOGIE
GRONDSLAGEN R.O. AFGELOPEN 70 JAAR Ruimte is schaars Mobiliteit is slecht Voor de eeuwigheid
BEWEEG MEE OF GEEF OP
Ruimtevoorklimaat.nl
EN NU?
NL is planologisch paradijs
Discussie is gestold (niet hier toch?) Kwaliteit en doelen te weinig voorop Internationaal perspectief ontbreekt Ruimte maken, mentaal en fysiek We kunnen plannen..
Voorbeelden? Lanxmeer, Culemborg T Eemgoed, Almere Oostermaet, Lettele, Deventer
GOOGLE: SOCIALE HUUR GROENE OMGEVING
VRAGEN Wat zijn de planconcepten van de toekomst? Wat doet mobiliteit met ons gedrag? Van welke stukken blijven we echt af? Welk puzzelstukje leggen jullie op tafel?
MOGELIJKE RICHTINGEN 1) MKBA met biodiversiteit, gezondheid, welbevinden, landschappelijke kwaliteit 2) Zoek nieuwe partners (zorgverzekeraars, corporaties, innovatieve agrariërs) 3) Internationaal perspectief, ook als beschermers KIES VOOR ONDERZOEKENDE DIALOOG
Adriaan Geuze Over landschap en innovatie. Geen beelden beschikbaar
UITREIKING KLINKENBERGHPRIJS 2018 Willem Ferwerda juryvoorzitter
Loess Plateau (China) 1995 2009 Source: John D Liu
WINNAAR KLINKENBERGHPRIJS 2018 Adriaan Geuze ontvangt 10.000,- te besteden aan een project voor natuur en landschap in Nederland.
Borrel Dank voor uw aanwezigheid