IJsseldijk Zwolle-Olst Masterclass Prof. dr. ir. Matthijs Kok hoogleraar Waterveiligheid 14 mei 2018
Inhoud 1. Inleiding 2. Risico van overstromingen 3. Wat is acceptabel? 4. IJsseldijken; wat is er aan de hand? 5. Klimaatverandering: nu al zichtbaar in metingen?
Hoogwater 1995 Waal 3
Limburg, 1993
Groningen, 2011
Wilnis, 2003
Elbe, 2013
https://www.basisinformatie-overstromingen.nl/liwo/#/viewer/31
Analyse overstromingsrisico s VNK 1. Hydraulische belastingen en Sterkte van waterkeringen 2. Overstromingskans 3. Bres- en overstromingsscenario 4. Gevolgen (schade,slachtoffers) 5. Risico: combinatie kansen en gevolgen
Overstromingskans Overstroming (falen systeem) Falen element #1 Falen element #2 piping overtopping slope failure
Overstromingskans langs de Maas Maas, Land van Heusden / de Maaskant > <
Gevolgen Slachtoffers (New Orleans) Directe schade Productie verliezen (Thailand) Cascading impacts (New York)
Gevolgen van een overstroming
Grondslag van nieuwe normen Basisveiligheid Risicomaat: Lokaal individueel risico 10-5 als basis Maatschappelijke ontwrichting Voorkomen van grote groepen slachtoffers Voorkomen van zeer grote economische schade Risicomaten: Groepsrisico en MKBA Beschermen kwetsbaar en vitaal denk aan Kerncentrale Borsele en Gasrotonde Norm = Overstromingskans (in een jaar) Differentiatie vroeger: iedere dijkring één norm (bv 1/1250 per) nu: meerdere normen mogelijk (trajecten)
Strengere normen Nieuwe normen worden uitgedrukt als de kans op overstroming (in een jaar) Vervolg op normen die sinds 1953 (stormvloedramp) gelden Op heel veel plaatsen zijn de normen veel strenger, met name langs het rivierengebied
Nieuwe Normen Waterwet per 1-1-2017 IJsseldijken: 1/10.000 per jaar Flevoland: 1/30.000 per jaar
Risico s beperken Heel veel maatregelen zijn mogelijk: Gevolgbeperking Ruimtelijke Ordening Aangepast bouwen Evacuatie Maatregelen in het watersysteem Bovenstrooms vasthouden Ruimte voor de Rivier Pompen Versterken van de waterkering Aanbrengen van vooroever Verhogen van waterkering Toepassen van damwanden Meerlaags Veiligheid
En wat kost het? Delta works Per Dutch citizen per year Flood disaster 1953 Highwater rivers averag e Total average: 500 million euro/ 20
Faalmechanismen van dijken 1. Overlopen 2. Golfoverslag 3. Macro-instabiliteit binnen 4. Macro-instabiliteit buiten 5. Micro-instabiliteit 6. Piping
IJsseldijken: voldoet niet aan de norm Verlaagt waterstanden geen (nauwelijks) invloed op piping en macrostabiliteit
Ruimte voor de Rivier Op de kaart reeds uitgevoerde maatregelen Verlaagt waterstanden geen (nauwelijks) invloed op piping en macrostabiliteit
Invloed nevengeul Veessen-Wapenveld Bij km 961
Piping (zandmeevoerende wel)
Verlies van stabiliteit in het binnentalud
Hoogte-opgave IJsseldijk Combinatie van Wind (opzet en golven) en IJsselafvoer Invloed van IJsselmeer tot ca 10 km boven Zwolle Extreme Rijnafvoer is in de huidige situatie lager dan 16.000 m3/s, een deel daarvan (ca 1/9) gaat via de IJssel Er wordt rekening gehouden met overstromingen in Duitsland en met toename van de afvoer door klimaatverandering
Principe schets hoogte IJsseldijk Oude aanpak, maar geeft wel een beeld van de huidige aanpak
Waardoor wordt de hoogte beïnvloed? Afvoer van de Rijn bij Lobith en de verdeling van de afvoer bij de splitsingspunten (Pannerdensche Kop en de IJsselkop) Klimaat effecten in de komende 50 jaar (circa 1000 m 3 /s bij Lobith) Kritiek overslagdebiet, bijvoorbeeld 1 l/m/s of 10 l/m/s Windopzet vanuit het IJsselmeer en de doorwerking naar de IJssel Invloed van zomerbedverdieping in de IJssel
Klimaat Heel veel debat, heel veel doemscenario s, maar wat gebeurt er nu daadwerkelijk? Meten we al verhoging van - temperatuur? - neerslag in Nederland? - versnelde zeespiegelstijging in Nederland? - toename van IJsselafvoer?
Toename in Temperatuur (globaal) 1880 2017
Trend in neerslag (jaarsom)
Trend in zee-waterstand vanaf 1890 20 cm/eeuw 1900 2020
Toename van schade wereldwijd Aantal gebeurtenissen 800 1980 2015 Schade van alle gebeurtenissen (miljard dollar) 350 Bron: Munich Re 1980 2015
Kan Rijksmuseum overstromen? App beschikbaar:???
Kan Rijksmuseum overstromen?
Kan HKV-kantoor Lelystad overstromen?