Energie management actieplan. Abbink Boekelo Wegenbouw B.V. Enschede, 27 maart 2015. C. Slotman. Afdeling KAM. Akkoord directie: Datum: Handtekening:



Vergelijkbare documenten
Energie management actieplan. De Waterwolf dienstverlening buitenruimte BV. Hoofddorp 13 april M. Korbee, Afdeling KAM.

Energiemanagement actieplan NEN-ISO Rey beheer ID 3B

Energiemanagement actieplan

Wieringen Prins Hoveniers en Pius Floris Boomverzorging Amsterdam

ENERGIEMANAGEMENT ACTIEPLAN. 3 oktober 2013

CO 2 Reductie doelstellingen

CO 2 Managementplan. Ruigrok Nederland. Autorisatiedatum: Versie: 1.1. Handtekening autoriserend verantwoordelijke manager:

CO2 reductiedoelstellingen niveau 5

CO2-prestatieladder niveau 3. Energiemanagement actieplan, onderdeel B.

Energiemanagement actieplan NEN-ISO Rey beheer ID 3B

CO 2 Reductie doelstellingen

CO 2 Managementplan. Den Breejen. Auteur Martin van Andel Autorisatiedatum Versie 2.0

CO2 managementplan. GWW Houtimport. Auteur: Bianca van den Berg, Margriet de Jong. Versie: 1.0. Handtekening autoriserend verantwoordelijk manager

CO 2 Managementplan. Eti BV. Autorisatiedatum: Versie: 1.0. Handtekening autoriserend verantwoordelijke manager:

CO 2 Managementplan. Verwaal Transport. Lia Noordergraaf-Verwaal Autorisatiedatum: Versie: 1.0

Energiemanagement actieplan

CO 2 managementplan. Jan Knijnenburg B.V. Auteur: Adviseur MVO Consultants. Versie: 1.0. Handtekening autoriserend verantwoordelijk manager

Voortgang CO 2 Reductie doelstellingen

CO2 managementplan. Max Bögl

CO2 managementplan VAN DER GRIFT EN VALKENBURG ONDERHOUD BV. Auteur: Margriet de Jong. Versie: 1.0. Handtekening autoriserend verantwoordelijk manager

Energiemanagement Actieplan

CO 2 management plan. Daallin B.V. CO 2 management plan 2.C.2 & 3.B.2 & 4.A.2 1

Energiemanagement actieplan NEN-ISO Rey beheer ID 5B

CO 2 Managementplan Energie meetplan 2.C.2 & 3.B.2 & 4.A.2. Jade Beheer B.V. OFN OFS 2C. Autorisatiedatum: Versie: 1.0

Energiemanagement actieplan. Van Schoonhoven Infra BV

CO 2 Reductie doelstellingen

Energiemanagementsysteem. Van de Kreeke Beheer BV en Habets-van de Kreeke Holding BV

Energiemanagement actieplan. Baggerbedrijf West Friesland

Energie management Actieplan

(Energie) management-actieplan

Inhoudsopgave: 1. Inleiding Reductiedoelstellingen Algemeen 2.2 Per scope

Energie actie- en meetplan 2016

CO 2 -Prestatieladder

Energie actie- en meetplan 2015

CO 2 managementplan. 1 Inleiding

Energiemanagement Actieplan

Energiemanagement actieplan Klaver Giant Groep B.V. Op basis van de internationale norm ISO , 4.4.4, 4.4.5, 4.4.6, en 4.6.

Energiemanagementprogramma HEVO B.V.

CO 2 Reductie doelstellingen. De Waterwolf dienstverlening buitenruimte BV. Hoofddorp 13 april M. Korbee, Afdeling KAM.

CO 2 management plan. INCONTROL Management Consultants B.V. INCONTROL Simulation Software B.V.

Energiemanagementsysteem

Energiemanagement actieplan Schilderwerken De Boer Obdam B.V. 2017

CO 2 management plan. Conform CO2-prestatieladder 3.0. Datum: 20 september Referentie: Versie: 4.0. Logitech B.V.

Logitech B.V. Auteur: Merel van de Geer Autorisatiedatum: Versie: 1.0. Handtekening autoriserend verantwoordelijke manager:

Energie Management Actieplan

Energie Management Actieplan

Roy Verstegen. Managementenergie Actieplan

Management actieplan. H. van Steenwijk B.V. ID5B

Energiemeetplan Criteria Conform niveau 3 op de CO2-prestatieladder 3.0 Opgesteld door Jojanneke Elmaci Brouwer en Marco Vermeulen Handtekening

CO2 Prestatieladder Stuurcyclus en beleidsverklaring

CO2 Managementplan G. Rijndorp Holding. Autorisatiedatum: Versie: 4.0. Handtekening autoriserend verantwoordelijke manager:

CO2 reductiedoelstellingen niveau 5

Energiemeetplan. Criteria Conform niveau 3 op de CO2-prestatieladder 3.0 Opgesteld door Ricardo Beckers & Jacco Verhoeff Handtekening

Energie Management Actieplan

Energie en emissiebeleid

Energie(management) actieplan

Energie Management Actieplan

Energie Management Actieplan

Energie Management ACTIE Plan

Energie Management ACTIE Plan

CO2 reductiedoelstellingen niveau 5

CO2 reductiedoelstellingen niveau 5

Energie Management Actieplan Conform 3.B.2

ENERGIEMANAGEMENTPROGRAMMA VDM-GROEP

Energie(management) actieplan

CO 2 Managementplan Jade Beheer B.V.

Procedure 07 CO 2 -prestatieladder. 24 februari 2013 (FKO)

Reductiebeleid en (kwantitatieve) doelstellingen (3.B.1)

Holstein BV. Energie(management) actieplan Conform NEN april Holstein BV. Verantwoordelijke voor dit verslag is Holstein BV

Energie Audit verslag 2019 Energie Management Actieplan 2016 t/m 2021

Energie Management Programma over 2017 De Wilde NL

Kwaliteitshandboek v1.0 CO 2 -Prestatieladder Roelofs

Voortgang CO 2 Reductie doelstellingen

Energiemeetplan Inclusief kwaliteitsmanagementplan en energiemanagement actieplan. Criteria

Energie beoordelingsverslag januari 2016 (definitief)

Energie Management Actieplan Mei 2016 Versie 5

Energiemanagementplan Carbon Footprint

Energiemanagement actieplan

CO2 managementplan. Robert Bosch Nederland BV. Auteur: Martin Vos, Willem Groenendijk. Versie: 1.2. Datum:

Energie Management Actieplan

Energiemanagement actieplan. Koninklijke Bammens

Energie Management Actieplan Megaborn Traffic Development bv

5.B.1_1 Voortgangsrapportage Review Co₂-emissies 2015 H1 + H2. Conform Co₂-prestatieladder B.1 met 2.A A A B.

Beschrijving Energie Management Systeem

CO 2 Energie reductie plan

Energiemanagementprogramma FUHLER SERVICES BV

Energie management actieplan

Energie Management Actieplan

1.0 Inleiding 2.0 Verantwoordelijk 3.0 Communicatie 3.1 Website

Energie beoordelingsverslag januari 2016 (definitief)

Energie Management Actieplan Mei 2015 Versie 4

5.B.1_2 Voortgangsrapportage Review Co₂-emissies 2016 H1. Conform Co₂-prestatieladder B.1 met 2.A A A B.2

CO2 reductiedoelstellingen niveau 5

Scope 1 doelstelling Scope 2 doelstelling Scope 1 en 2 gecombineerd 5% CO 2- reductie. 30% CO 2- reductie in % CO 2 -reductie in 2016 ten

2.A.2_1 Review CO 2 reductiesysteem. Conform niveau 3 op de CO 2 -prestatieladder 3.0

5.B.1_2 Voortgangsrapportage Review Co₂-emissies 2017 H1. Conform Co₂-prestatieladder B.1 met 2.A A A B.2

Energie Management Actieplan

Energie managementprogramma 3B2. CO2 prestatieladder

Arnold Maassen Holding BV. Verslag energieaudit. Verslag over het jaar G.R.M. Maassen

Transcriptie:

Energie management actieplan Abbink Boekelo Wegenbouw B.V. Enschede, 27 maart 2015 C. Slotman. Afdeling KAM Akkoord directie: Datum: Handtekening:

0.0 Inhoudsopgave 0.0 Inhoud 1.0 Inleiding 2.0 Onderdelen van het energiemanagement actieplan 2.1 Identificatie en beoordeling van energieaspecten 2.2 Energie doelstellingen, doelen en programma s 2.3 Bewaken en meten 2.4 Afwijkingen, verbeteringsacties en preventieve maatregelen. 3.0 Planning 3.1 Energieverbruik 3.2 Referentie voor energieverbruik 3.3 Energieprestatie indicatoren 3.4 Verwachtingen 3.5 Momenten van toetsen 4.0 Implementatie en uitvoering 4.1 Verantwoordelijken 4.2 Communicatie 4.3 Deelname en participatie. 4.4 Documentatie 5.0 Controle en aanpassingen 5.1 Monitoring en meting 5.2 Significante afwijkingen 5.3 Afwijkingen, corrigerende en preventieve maatregelen 5.4 Herzien plan van aanpak 5.4 Management review 6.0 Colofon Gecontroleerd door: C. Slotman 2 Datum 27 maart 2015

1.0 Inleiding Voor u ligt het document met het energiemanagement actieplan van Abbink Boekelo Wegenbouw B.V. Het doel van het energiemanagement actieplan is het monitoren, opvolgen en continu verbeteren van de energie-efficiëntie. Uiteindelijk draagt dit bij aan een beperking van de energiebehoefte en de vermindering van de CO₂-uitstoot van onze organisatie. Dit document is onderschreven door het hoger management. Tevens is het gecommuniceerd, zowel intern als extern en daarnaast is het geïmplementeerd. Het uitgangspunt van dit energiemanagement actieplan is de PDCA cirkel. Dit model ziet er als volgt uit: Ieder jaar zal dit model doorlopen worden. De stappen zien er als volgt uit: 1. Plan, in eerste instantie zullen de energieaspecten geïdentificeerd en beoordeeld worden. Daarna zullen de doelstellingen en programma s met betrekking tot het energieverbruik bepaald worden. 2. Do, de maatregelen zullen geïmpliceerd worden. 3. Check, de prestaties zullen geëvalueerd worden. 4. Act, bij afwijkingen zullen er corrigerende en preventieve maatregelen opgesteld worden. Deze stappen worden in dit document uitgewerkt. In hoofdstuk twee zullen eerst de belangrijkste onderdelen van NEN-ISO 50001 worden besproken. Daarna zal in hoofdstuk drie het onderdeel plan worden besproken. In hoofdstuk vier wordt het onderdeel do besproken. Als laatste worden in hoofdstuk vijf de onderdelen check en act besproken. Gecontroleerd door: C. Slotman 3 Datum 27 maart 2015

2.0 Onderdelen van het energiemanagement actieplan Het energiemanagement actieplan dient opgesteld te worden conform NEN-ISO 50001. Hieronder is een leidraad opgenomen gebaseerd op de NEN-ISO 50001. Een aantal van deze taken zijn opgenomen in andere onderdelen van de CO₂ prestatieladder. Daarom heeft Abbink Boekelo Wegenbouw B.V. in onderstaande punten (2.1 t/m 2.4) een overzicht opgesteld dat per eis laat zien waar deze terug te vinden is. 2.1 Identificatie en beoordeling van energieaspecten Het energieverbruik en de gebruikte energiefactoren moeten gebaseerd zijn op metingen of andere data. a) Significant energieverbruik, in het bijzonder significante veranderingen, moeten in beeld worden gebracht. Het exacte energieverbruik is in kaart gebracht in de CO₂ -footprint conform ISO 14064-1 onder hoofdstuk A CO₂ berekeningen ons handboek CO₂ - prestatieladder. Omdat 2014 voor Abbink Boekelo Wegenbouw B.V. de eerste keer is dat haar CO₂ verbruik in kaar is gebracht hebben zich nog geen grote veranderingen voor gedaan. Het onderzoek naar een significante verandering wordt gedaan nadat voor de tweede keer een Footprint is opgesteld. Deze taak is opgenomen in het actieplan dat omschreven staat in dit document onder hoofdstuk 4 en 5. b) Een inschatting van het verwachte energieverbruik van de komende periode. De verwachtingen zijn opgenomen in dit document in hoofdstuk 3. c) Het identificeren van alle personen die werken voor de organisatie wiens acties kunnen leiden tot significante veranderingen in het energieverbruik. Er zijn bij Abbink Boekelo Wegenbouw B.V. geen personeelsleden die significant de uitstoot kunnen veranderen. Een significante verandering is alleen mogelijk als er collectief iets veranderd. d) Identificatie van mogelijkheden om energie te besparen en het bepalen van de prioriteiten. Deze identificatie staat is toegevoegd aan de management review. e) Opstellen van een referentiekader. Dit referentiekader is opgenomen in de Carbon Footprint en staat in hoofdstuk 3.3 beschreven. Tevens is het referentiekader terug te vinden in dit document in hoofdstuk 3.2. De uitkomsten worden in de management review gerapporteerd. f) Beschrijving van de methode waarmee een verbetering in de energieprestaties wordt gecontroleerd. Dit staat beschreven in de onderdelen 3.2 en 3.3 in dit document. g) Een beschrijving van de methode waarmee de resultaten worden gecontroleerd. Dit staat omschreven in hoofdstuk 5 van dit document. Gecontroleerd door: C. Slotman 4 Datum 27 maart 2015

2.2 Energie doelstellingen, doelen en programma s a) Het aanwijzen van verantwoordelijkheden. De aanwijzing van verantwoordelijkheden staat omschreven in hoofdstuk 4.2. b) De middelen en het tijdspad voor het behalen van de verschillende doelen. Het tijdspad en de doelen zijn opgenomen in 3.B.1 van ons handboek, de Carbon Footprint en de Management review. Het tijdspad is terug te vinden in hoofdstuk 3.2 en de doelstellingen zijn opgenomen in 3.B.1 Reductie doelstellingen en de management review. 2.3 Bewaken en meten a) De organisatie maakt en beschrijft de bewaking en de eisen om de gestelde doelen te behalen. Er moet een energie meetplan worden geschreven en geïmplementeerd. Zie hoofdstuk 5 in dit document. b) De organisatie moet er voor zorgen dat het energieverbruik en bijbehorende energiefactoren op vooraf bepaalde momenten wordt gemeten en gedocumenteerd. Zie borging van dit energiemanagement actieplan en het moment van toetsing, hoofdstuk 3.5 in dit document. c) De organisatie moet de relatie tussen het energieverbruik en de energiefactoren aangeven. En zal op vooraf bepaalde momenten de werkelijke situatie toetsen met de verwachte situatie. De relatie tussen het energieverbruik en de energiefactoren staan aangegeven in de CO₂ Footprint. De momenten van toetsen staan vermeld in dit document in hoofdstuk 3.5 d) De organisatie moet alle significante afwijking van het verwachte energieverbruik documenteren, inclusief de mogelijke oorzaken. Significante afwijkingen hebben zich nog niet voorgedaan, indien dit wel gebeurt, zal dit worden opgenomen in het onderdeel plan in dit document. e) De relatie tussen het energieverbruik en de energiefactoren moeten op een vooraf bepaald tijdstip worden beoordeeld en waarnodig aangepast. De momenten van toetsen staan vermeld in dit document, in hoofdstuk 3.5 en het gevolg van veranderingen staan vermeld in hoofdstuk 5 f) De organisatie moet zijn energieverbruik, waar mogelijk, vergelijken met andere, gelijksoortige, organisaties De momenten van een eventuele vergelijking staan omschreven in dit document in hoofdstuk 3.5 2.4 Afwijkingen, verbeteringsacties en preventieve maatregelen. a) De organisatie moet afwijkingen identificeren en binnen een vooraf gestelde tijdslijn verbeteringsacties uitvoeren. De organisatie moet alle relevante documentatie bewaren rekening houdend met de wettelijke termijn. Zie paragraaf 5.4. Gecontroleerd door: C. Slotman 5 Datum 27 maart 2015

3.0 Planning De planning is de eerste stap van de PDCA cirkel. Tijdens de planfase worden het energie verbruik en de voortgang van de reductiedoelstellingen geanalyseerd. Dit wordt in de management review opgenomen en toegevoegd aan de documentatie. Vanuit deze analyse wordt een doelstelling voor het komend jaar geformuleerd. In de doelstellingen worden de reductiedoelen- en maatregelen opgenomen. 3.1 Energieverbruik Jaarlijks stelt Abbink Boekelo Wegenbouw B.V. een document op waarin de uitstoot van energie wordt berekend. Dit document wordt opgesteld met behulp van de Excel rekentool. De berekeningen die zijn gedaan om tot de totale uitstoot te komen worden opgenomen in de Carbon Footprint, deze is terug te vinden in het handboek onder 3.A.1 SKAO maakt gebruik van een verdeling tussen directe en indirecte emissies. Dit heeft de organisatie gedaan door 3 verschillende maatstaven te nemen die een opdeling maken in deze directe en indirecte emissies. Deze verdeling ziet er als volgt uit; Scope 1: omvat de directe emissies en worden gecontroleerd door de organisatie. Voorbeelden hiervan zijn de verbranding van brandstoffen, het zakelijk vervoer in voertuigen die eigendom zijn van de rapporterende organisatie en de emissies van koelapparatuur en klimaatinstallaties. Scope 2: omvat de indirecte emissies door opwekking van gekochte elektriciteit, stoom of warmte; Scope 3: omvat de andere indirecte emissies van bronnen als woon/werk verkeer, productie van aangekochte materialen van derden en uitbestede werkzaamheden zoals goederenvervoer. Gecontroleerd door: C. Slotman 6 Datum 27 maart 2015

In de onderstaande tabel wordt weergegeven hoe en hoe vaak de relevante energieaspecten (wat maakt onze CO₂ uitstoot) gemonitord en gemeten worden. Energiesoort Eenheid Meetmoment Verantwoordelijke Data Elektriciteit KWh Jaarlijks KAM Aanwezige facturen van energieleverancier Gas M3 Jaarlijks KAM Aanwezige facturen van energieleverancier LPG transport Liter maandelijks Boekhouding Facturen leverancier tank druppel Diesel transport Liter maandelijks Boekhouding Facturen leverancier tank druppel Diesel materieel Liter Half jaarlijks Boekhouding Facturen leverancier Euro 95 Liter Half jaarlijks Boekhouding Facturen leverancier 2-Takt benzine Liter Half jaarlijks Boekhouding Facturen leverancier Propaan kg Half jaarlijks Boekhouding Facturen leverancier Olieen Liter Half jaarlijks Boekhouding Facturen leverancier 3.2 Referentie voor energieverbruik Abbink Boekelo Wegenbouw B.V. heeft 2014 vastgesteld als referentiejaar. Op basis van de gewenste reductie over 5 jaar van 8% heeft Abbink Boekelo Wegenbouw B.V. een doelstelling per jaar vastgesteld. Hieruit is voor de komende 5 jaar het volgende reductieplan opgesteld: Jaar 1 (2015) 1,0% Jaar 2 (2016) 2.0% Jaar 3 (2017) 4.0% Jaar 4 (2018) 6,0% Jaar 5 (2019) 8.0% Prioriteit is het behalen van de doelstelling over 5 jaar. Gecontroleerd door: C. Slotman 7 Datum 27 maart 2015

3.3 Energieprestatie indicatoren Volgens NEN-ISO 50001 dienen indicators voor het monitoren van performance vastgelegd te worden. Om een vergelijking van de emissies tussen de verschillende perioden van rapportage te kunnen maken zijn maatstaven bepaald. Op basis van deze maatstaven kunnen de meetresultaten vergeleken worden. Voor Abbink Boekelo Wegenbouw B.V. is in basis de omvang van de omzet de maatstaaf om de meetresultaten te vergelijken. De emissie performance indicator voor ons is de CO₂ uitstoot per euro omzet (gram uitstoot/ euro). Er zal jaarlijks een vergelijking worden gemaakt tussen het verbruik van het desbetreffende jaar, het voorgaande jaar en het referentiejaar. Deze meetresultaten worden verwerkt en bewaard in ons handboek onder 3.B.1. Een voorbeeld ziet er als volgt uit. Gecontroleerd door: C. Slotman 8 Datum 27 maart 2015

3.4 Verwachtingen Abbink Boekelo Wegenbouw B.V. verwacht in de komende jaren totaal minder CO₂ uit te stoten dan in referentiejaar 2014. Dit komt omdat de uitstoot van CO₂ gereduceerd kan gaan worden door bewustwording, aanschaf zuiniger materieel en reduceren op de projecten van zelf. De maatstaaf uit paragraaf 3.3 biedt de mogelijkheid om deze reductie mee te nemen in de verwachtingen. 3.5 Momenten van toetsen Om te controleren of de doelstellingen en de verwachtingen uit paragraaf 3.4 worden behaald dient de vooruitgang te worden getoetst. Deze toetsing zal jaarlijks plaatsvinden. De momenten van toetsen zullen maximaal 12 maanden na de voorgaande toetsing zijn. Als eerste toetsmoment wordt de certificering van de CO₂ prestatieladder gezien. Bij het moment van toetsen zal ook de mogelijkheid worden bekeken of het mogelijk is dat de gegevens van Abbink Boekelo Wegenbouw B.V. vergeleken kunnen worden met een vergelijkbare organisaties. 4.0 Implementatie en uitvoering Het tweede onderdeel van de PDCA cirkel is de implementatie en uitvoering. De genomen reductiemaatregelen zullen door Abbink Boekelo Wegenbouw B.V. gecommuniceerd worden. Daarnaast zijn er voor de verschillende reductiemaatregelen verantwoordelijke aangewezen. Deze verantwoordelijke zal erop toezien dat de reductiemaatregel wordt uitgevoerd. Daarnaast is er een algemene verantwoording omschreven die per onderdeel in de organisatie de verantwoordelijkheden omschrijft. 4.1 Verantwoordelijken De directie. De directie is verantwoordelijk voor het strategisch reductie beleid binnen de organisatie. Daarnaast is de directie ook verantwoordelijke voor het beschikbaar stellen van financiën voor investeringen. De eindverantwoordelijke met betrekking op het energiebeleid is de directie. Middels de maandelijkse management vergaderingen communiceert de directie met de KAM functionaris in de persoon van Mevr. C. Slotman. Tussen de verantwoordelijken vindt minimaal 6 keer per jaar overleg plaats. Tijdens dit overleg zullen zo nodig de ontwikkelingen van het energiebeleid worden besproken en zal er vooruit worden gekeken. CO₂ is een vast agenda punt tijdens de maandelijkse management vergaderingen. Voor het eind van een kalenderjaar zijn de vergaderdata voor het komende jaar bekend. (bestaande overleg structuren hanteren) KAM functionaris. De KAM functionaris is verantwoordelijk voor de operationele uitvoering van het energiebeleid en voert daarover tijdens de maandelijkse management vergaderingen overleg met de directie. De KAM functionaris stelt begin van elk jaar een energiereductie jaarplan op met daarin de planning van: Gecontroleerd door: C. Slotman 9 Datum 27 maart 2015

management review voorgaande jaar vaststellen reductiedoelstellingen en maatregelen komend jaar monitoren uitvoering reductiemaatregelen monitoren reductiedoelstellingen communicatieactiviteiten (zie CO₂ communicatieplan Abbink Boekelo Wegenbouw B.V.) participatieactiviteiten audit certificerende instelling De kerntaken van de KAM functionaris zijn: de functie is een fulltime taak coördinatie over en bewaken van het ziekteverzuimbeleid coördinatie over en bewaken van de ongevallenprocedures het plannen van uit te voeren werkplekinspecties het leveren van bijdragen en deelnemen aan management vergaderingen het coördineren van VGM projecten het opstellen van VGM- projectplannen het up to date houden van de handboeken en de RIE actueel houden milieuplan jaarlijks (laten) herberekenen van de CO₂ uitstoot bijwerken van monitoring verbruik brandstoffen en ander energiedragers lijst belanghebbende up to date houden inzake CO₂ zorg dragen dat de CO₂ reductie doelstellingen op het jaaractieplan uitgevoerd worden directie informeren over CO₂ zaken en reductie initiatieven ander organisatie onderdelen voeden met CO₂ reductie mogelijkheden voorbereiden interne communicatie uitingen en deze overdragen voorbereiden externe communicatie uitingen en deze overdragen half jaarlijks overzichten laten generen inzake brandstoffen inkoop implementatie van het VGM-beleid instructie VGM projectplannen aan medewerkers en onderaannemers adviseren van het management t.b.v. het realiseren van VGM-doelstellingen op de hoogte blijven van ontwikkelingen op het vakgebied van veiligheid, gezondheid en milieu bijdragen tot de ontwikkeling, invoering, toepassing en evaluatie van milieuvriendelijke productiemethoden en producten waken over de naleving van de milieuwetgeving waken over het bijhouden van het afvalstoffenregister en de naleving van de meldingsplicht betreffende de voorkoming en het beheer van afvalstoffen voorstellen doen voor en bijdragen aan de interne en externe communicatie in verband met de gevolgen voor mens en milieu van het bedrijf, van haar producten, haar afvalstoffen en de voorzieningen en maatregelen om deze gevolgen te beperken advies geven over elke voorgenomen investering dat vanuit milieuoogpunt relevant kan zijn. uitvoeren/ laten uitvoeren van interne audits (ook over het gehele CO 2 Management systeem Gecontroleerd door: C. Slotman 10 Datum 27 maart 2015

Medewerkers. Alle medewerkers zullen de werkzaamheden uitvoeren volgens het opgestelde beleid en de op dat moment geldende procedures. Zij worden geacht mee te denken en voorstellen te doen ten aanzien van verbeteringen op het gebied van energieefficiency. Zij zullen komende jaren handreikingen krijgen op het gebied van bijvoorbeeld het nieuwe rijden, zuinig omgaan met energie, materieel en elektra uitschakelen wanneer mogelijk etc. 4.2 Communicatie Abbink Boekelo Wegenbouw B.V. heeft een communicatieplan opgesteld welke terug te vinden is in ons handboek onder 3.C.2. In dit communicatieplan wordt uitgebreid besproken welke communicatie wij voeren ten bate van de CO₂ prestatieladder. Het betreft zowel de interne als externe communicatie. 4.3 Deelname en participatie (Keten) Abbink Boekelo Wegenbouw B.V. is betrokken bij initiatieven in de branche. De initiatieven staan vermeld in ons handboek onder hoofdstuk D participatie. In dit onderdeel worden de volgende initiatieven besproken: 1. Delen van kennis, ervaring en implementatie van energiereductie maatregelen met lokale ondernemers 2. Het aangaan van de dialoog met onze onderaannemers en toeleveranciers ten aanzien van het energieverbruik, en de CO₂- emissies als gevolg daarvan, voortvloeiend uit de producten en de diensten die zij leveren aan onze organisatie. 3. Deelname aan de branchevereniging welke actief duurzame innovatie stimuleert. Bouwend Nederland? 4.4 Documentatie Er is een digitale en papieren map CO₂. Hierin wordt al de relevante informatie opgeslagen en bijgehouden. Als er informatie nodig is voor de CO₂ prestatieladder zal deze map geraadpleegd worden. Daarnaast bevindt zich in de papieren map een index. Deze index geeft aan waar welke informatie zich bevindt. De procedure documenten beheer zoals van toepassing voor de ISO 9001 wordt gehanteerd. 5.0 Controle en aanpassingen Het derde onderdeel van het model van de PDCA cirkel is de check. Hiermee wordt de controle van de energieprestaties bedoeld. Tijdens deze controle zal bekeken worden of Abbink Boekelo Wegenbouw B.V. haar (tussentijdse) reductiedoelstelling heeft behaald. De uitkomsten hiervan worden tijdens de management vergaderingen Gecontroleerd door: C. Slotman 11 Datum 27 maart 2015

besproken. Tijdens deze vergadering zal het wel en niet behalen van doelstellingen worden besproken. Bij het niet behalen moet de oorzaak worden bepaald van het niet behalen van deze doelstelling. Hierna zal bekeken worden of andere maatregelen nodig zijn om tot het gewenste resultaat te komen. Deze potentiële maatregelen komen uit het vierde onderdeel van de PDCA cirkel, het onderdeel act. Deze act staat voor de aanpassingen die kunnen leiden uit de controle. 5.1 Monitoring en meting Op basis van dit energiemanagement actieplan wordt het energiegebruik per jaar systematisch beoordeeld, tussentijds de energiestromen in kaart gebracht en geactualiseerd en beschreven. In de reductiedoelstellingen en Management review zijn de reductiemaatregelen geformuleerd die de komende jaren worden uitgevoerd. Het resultaat van die reductiemaatregelen worden jaarlijks beoordeeld op de geformuleerde doelstellingen. Ook wordt jaarlijks een zelfevaluatie (interne audit) uitgevoerd over het CO 2 managementsysteem. Dit wordt vastgelegd in deze Management review. Waar nodig worden de maatregelen of doelstellingen aangepast. Eventuele veranderingen ten opzichte van het referentiejaar met betrekking tot veranderingen in de operationele en de organisatorische boundary en in de GHGmethoden zullen zo nodig op basis van nacalculatie worden aangepast. 5.2 Significante afwijkingen Indien zich een situatie voordoet dat de grens van 3.5 % stijging van CO₂ uitstoot per euro omzet overschreden wordt dient er actie ondernomen te worden. In eerste instantie zal de grensoverschrijding gerapporteerd worden. Hierbij wordt de exacte overschrijding berekend (zie 3.3 energie prestatie indicatoren) en wordt er per scope bekeken hoe groot de stijging is. Daarna wordt er aan de hand van de gegevens de mogelijke oorzaak onderzocht. Als deze oorzaak wordt gevonden zal de verantwoordelijke een herzien plan van aanpak opstellen met als doeleinde de stijging te reduceren. 5.3 Afwijkingen, corrigerende en preventieve maatregelen Indien de benoemde reductiemaatregelen niet het beoogde resultaat opleveren kunnen de doelstellingen en de maatregelen bijgestuurd worden of er kunnen corrigerende of preventieve maatregelen getroffen worden. Dit conform onze ISO 9001 procedure Corrigerende en preventieve maatregelen 5.4 Herzien plan van aanpak Wanneer de emissie van CO₂ in het eerste jaar na de certificatie significant toeneemt, zal er een nieuw plan van aanpak opgesteld moeten worden om deze stijging op te kunnen vangen. Het doel van het nieuwe plan van aanpak is dat de extra emissie in het eerste jaar in de daaropvolgende vier jaren hersteld wordt waardoor de reductiedoelstelling in jaar vijf alsnog bereikt wordt. Dit kan door ook door extra aanvullende doelstellingen. Gecontroleerd door: C. Slotman 12 Datum 27 maart 2015

Indien in het tweede jaar na de certificatie de CO₂-emissie significant stijgt, zal er vooraf aan het derde jaar een nieuw plan van aanpak opgesteld moeten worden. Het doel van dit nieuwe plan van aanpak is om in het derde jaar alsnog de reductiedoelstellingen te behalen. Indien in het derde jaar na de certificatie de CO₂-emissie significant stijgt, zal er vooraf aan het vierde jaar een nieuw plan van aanpak opgesteld moeten worden. Het doel van dit nieuwe plan van aanpak is om in het vierde jaar alsnog de reductiedoelstellingen te behalen. Vanaf het vierde jaar zal er bij een significante afwijking tijdens een management vergadering de haalbaarheid van de doelstelling over vijf jaar worden besproken. Er wordt gekeken of deze nog haalbaar is of dat de doelstelling aangepast moet worden. Indien tijdens de vergadering de conclusie wordt getrokken dat de doelstellingen nog steeds haalbaar zijn zal de KAM functionaris een nieuw plan van aanpak opstellen welke dient te leiden tot het behalen van de reductiedoelstelling. Indien er een nieuw plan van aanpak wordt geschreven dient deze ook gecommuniceerd te worden aan de betreffende stakeholders. De gegevens die deze zullen ontvangen door deze relevante stakeholders zijn als volgt: 1. De reden van een nieuw plan van aanpak. 2. De gegevens die zijn besproken en die er toe geleid hebben dat er een nieuw plan van aanpak is opgesteld. 3. Evaluatie van de gegevens. 4. Evaluatie van de doelstellingen. 5. De benodigde acties per bedrijfsonderdeel. (kantoor/ werkvloer) 6. Eventueel aanvullende doelstellingen. Uiteraard geldt deze regeling alleen als er een significante stijging is van de uitstoot van CO₂, wanneer er een significante daling wordt gerapporteerd zal er geen actie worden ondernomen. 5.4 Management review Begin van elk nieuw kalender jaar zal de directie het energiebeleid van Abbink Boekelo Wegenbouw B.V. evalueren en beoordelen. In de Management review wordt gekeken naar de effectiviteit van het energiebeleid en of bijsturing noodzakelijk is. Input voor deze beoordeling is: 1. Management review van voorgaand jaar met CO₂ aspecten; 2. status van vervolgmaatregelen van vorige Management review; 3. resultaten van audits gedaan door de ladder CI; 4. aanbevelingen voor verbetering. De output bestaat ten minste uit: 1. verbetering van de doeltreffendheid van het managementsysteem en bijbehorende processen; 2. een analyse van de waarschijnlijkheid van het gaan halen van eerder intern/extern gepubliceerde reductiedoelstellingen. Gecontroleerd door: C. Slotman 13 Datum 27 maart 2015

6.0 Colofon Bedrijf: Abbink Boekelo Wegenbouw B.V. Bezoekadres: Marssteden 65 Postcode en plaats: 7547 TE Enschede Telefoon: (053) 56 22 390 Internet: www.abbinkboekelo.nl E-mail: charlotteslotman@abbinkboekelo.nl Contactpersoon: mevr. C. Slotman Aantal werknemers: 8 Gecontroleerd door: C. Slotman 14 Datum 27 maart 2015