De avond Transcutane echografie van het abdomen; wat kan je ermee? Maarten Boswinkel Specialist KNMvD Inwendige Ziekten Paard Dierenhospitaal Visdonk, Roosendaal Theorie technische achtergrond en interpretatie Voorbereiding Uitvoering Diverse organen/structuren Praktijk Zelf klussen Achtergrond Sterke reflectie = echogeen = wit Zwakke reflectie = anechogeen = zwart Frequentie van scanner (probe) Hoog MHz Goede resolutie Geringe penetratie Laag MHz Minder resolutie Diepere penetratie vb. 7.5 MHz -> 6 cm vb. 2.5-3 MHz -> 20 cm Vorm van scanner/probe Sector Convex/concaaf (groot/ klein) Lineair Frequenties vs. structuren 10.0 pezen, oog, jug. venen, navelstructuren, lnn, speekselklieren 7.5/6.0 veulen, pleura, long 5.0 lever volw.paard, veulen 3.5/3.0 linker nier, hart, milt, thorax 2.5 gehele abdomen Artefacten Zeer frequent voorkomend Instelling apparatuur! Vaak nadelige gevolgen voor interpretatie maar soms ook handig Balangrijk! Vanuit verschillende posities (localisatie, houding probe) scannen 1
Artefacten; reverberatie Parallel verlopende echorijke lijnen Reflectie door gashoudende structuur: long, abces met gas en tympanisch darmdeel Meerdere reflecterende grensvlakken (gaslagen in long) waardoor geluidsgolven tussen deze lagen een of meerdere keren heen en weer kaatsen, alvorens teruggezonden te worden naar probe Artefacten; komeetstaart Comet tails Veroorzaakt door meerdere reverberatie artefacten Artefacten: acoustische schaduw Geluidsgolven worden volledig teruggekaatst door structuren met een hele lage of hoge acoustische impedantie (densiteit) vergeleken met het omliggend weke delen Dikke darm met veel vezelige inhoud en lucht: geluidsgolven raken er niet door. Lucht = hyperechogeen + reverberatie (100% reflectie) Bot = hyperechogeen + schaduw Handzaam maar beperkt Geavanceerd maar kostbaar 2
Praktische tips 100% contact met de huid? Haar, Vet, Vuil, Lucht tussen probe en huid verstoren de kwaliteit van het echobeeld Dus Scheren -> Reiningen -> Gel Reinigen met alcohol -> Gel Alcohol NB. Bescherm probe met handschoen/ vingerling met gel Benadering patiënt dorsaal Abdomen Standaard methode volgen scannen: dorsaal -> ventraal caudaal -> craniaal 2 richtingen links vs. Rechts ventraal -> Meer informatie -> Diff. Artefacten en structurele veranderingen Specifiek deel/orgaan Screening abdomen Craniodorsaal Ondergrens longen en lijn olecranon/t. coxae Ventraal Xiphoid - inguinaal regio Milt Maag Linker Abdomen Lever Linker nier Dunne darmen - jejunum Linker colon ascendens Milt Groot orgaan! 17 e ICR 8 e ICR Dorsaal; diafragma-rugstrekkers Craniodorsaal; overlapping met longveld Craniaal; meestal mediaal van lever Mediodorsaal: linker nier en c. major maag Medioventraal; linker colon Midmediaal; milt vene/hilus (10-12 e ICR) 3
Milt in beeld Maag Velddiepte 20 cm 2.5-3.0 MHz (transcutaan) Meest homogeen en echogeen! Neoplasieën Lymfosarcoom (hypoechogeen/heterogeen) Hematoom Abcessen Craniodorsaal- caudaal van lever C. major mediaal van milt: 11 e -9 e ICR, thv de schouder Velddiepte > 20 cm Goed afgelijnd, semicirculair Hyperechogene serosa hypoechogene mucosa Acoustische schaduw Wanddikte 4-7.5 mm ventraal dorsaal Maag in beeld Lever Maagovervulling: > 3 ICR!!! Primair; acoustische schaduw!!!! Secundair; an- of hypoechogene vloeistof hyperechogene horizontale lijn (vloeistof-gas) Maagulcera/maagoedeem (gastritis) Neoplasieën SCC (heterogene, complex echogeen) Leiomyoom, adenocarcinoom Rechts atrofieert bij oudere paarden Velddiepte > 20 cm, 2.5-5.0 MHz Protaal venen; echorijke wand, levervenen niet! Homogeen uiterlijk met vasculaire structuren 9 e -6 e ICR Craniaal R nier1 6 e ICR dorsaal ventraal dorsaal Lever in beeld Hepatitis; Acuut: verminderde echogeniteit Chronisch: toename echogeniteit Cholangiohepatitis; Toename leveromvang, galgangstuwing en evt. galgangstenen (acoustische schaduw!) Leververvetting Toename leveromvang met afgeronde randen Abcessen, tumoren, cysten 4
Nieren Nieren Links 18 cm velddiepte (3.5 MHz) Rechts 15-18 cm velddiepte (3.5-5.0 MHz) Links L 15-18 cm, B 11-15 cm, D 5-6 cm) craniaal 16-18 e ICR caudaal 1-3 e LW Rechts L 13-18 cm, B 15-18 cm, D 5 cm) craniaal impressie lever caudaal 17 e ICR- 1 e LW Nieren in beeld Cortex hypoechogeen (1-2 cm) Medulla < echogeen dan cortex Nierbekken echogene band Nierparenchym < echogeen dan lever en milt Nierfalen Acuut; gezwollen en < echogeen Chronisch; kleiner, omregelm., echorijker, onderscheid medulla/cortex Nierstenen; acoustische schaduwen Dunne darmen- jejunum > 20 cm velddiepte, 2.5-3.0 MHz Ronde vorm met heterogene inhoud Wanddikte 3-5 mm Meestal niet in beeld te krijgen (tenzij distentie!) door overlap colon Dunne darmen in beeld Ileus Hypo- tot amotiel, vloeistof Wanddikte normaal Vergroot Hypogene inhoud dorsaal, hyperechogeen ventraal 5
Colon Midden en onderste deel van het abdomen Linker colon Acoustische venster van de milt Ventraal van de milt Bomberende wand en omvang (vs. jejenum) Mucosale wand is hyperechogeen (gas!) inhoud moeilijk in beeld te krijgen Wanddikte = dunne darm Haustrae > caecum Colon in beeld Entrapment linker colon over MNB Colonbeeld tussen milt-buikwand LC in MNB regio; linker nier niet meer in beeld Vals positieve en negatieve bevindingen Colon impactie Meer afgevlakt uiterlijk (minder bomberend) Colitis Verdikte wand Vloeibare inhoud Geen acoustische schaduw hypoechogeen met hyperechogene partikels Rechter abdomen Caecum Duodenum Rechter nier Lever Caecum Groot deel van rechter buikhelft Basis; rechter paralumbaire fossa (T. coxae 14 e ICR) -> cranioventrale richting -> apex (xiphoid) Gebombeerde hyperechogene wand (acoustische schaduw en reverberaties) Caecum in beeld Velddiepte > 15 cm 2.5-3.5 MHz CeCe CeCo invaginaties bulls-eye Buitenwand gebombeerd Binnenwand oedemateuze wand met vloeistoflagen Typhlitis Verdikte wand/oedeem Vloeibare inhoud (acoustische schaduw afwezig) Verdikte mucosale plooien 6
Duodedum Enige gefixeerde deel van de dunne darm Ventrale deel R. nier tot 11 e ICR T-coxae olecranon Gecollabeerd met af en toe vulling (passage inhoud) Onderzijde Peritoneale holte: vrij vocht Navel, navelvaten, urachus Urineblaas Vrij vocht < 1.0 cm Transudaat Helder anechogeen (koliek, neoplasiën, hypoproteinaemie, hartfalen) Peritonitis Echogene cellulaire partikels Evt. gelaagdheid (fibrine) Fibrinestrengen Vrij gas (maag-darmruptuur) Bloed Uniforme, cellulaire vloeistof, kolkende beweging Lig latum bloeding, miltruptuur Urine Anechogene vloeistof Blaasruptuur veulen Navel-navelvaten 7.5-10 MHz Navel vene 1 cm., ovaal, dunne echogene wand, anechogeen lumen 2 navel slagaders 1.2 cm, rond, dikke wand, echogeen lumen Urachus 2 navelslagadres + urachus =< 2.5 cm 7
Urineblaas Echogeen (kristallen + mucus) veulens < volw paarden D 3-6 mm (afh. vd vulling) Transrectaal vs. transcutaan Klussen maar.. 8