Alles voor de patiënt Jaarverslag 2013 Regionale Ambulance Voorziening Brabant-Zuidoost
Het Binnen RAV draait alles wat wij doen om het leveren van goede patiëntenzorg. Een juiste behandeling van de patiënt is cruciaal om gezondheidsschade of overlijden te voorkomen. Marc van Aken Sectormanager RAV Brabant-Zuidoost Voorwoord jaarverslag van RAV Brabant-Zuidoost staat dit jaar in het teken van patiëntveiligheid. De laatste jaren is in de gezondheidszorg veel aandacht voor dit onderwerp. Ook binnen de RAV draait alles wat wij doen om het leveren van goede patiëntenzorg. Een juiste behandeling van de patiënt is cruciaal om gezondheidsschade of overlijden te voorkomen. Beleid op het gebied van patiëntveiligheid is daarom van groot belang, zowel binnen het ambulancezorgproces zelf als bij de schakels in de ketens waarin wij werken. In dit jaarverslag leest u hoe en wat wij in het afgelopen verslagjaar hebben bereikt. Patiëntveiligheid Patiëntveiligheid betekent vooral systematisch en doelgericht te werk gaan. Hiermee creëer je een patiëntveilige organisatie waardoor er minder risico s zijn voor de patiënten. Bij RAV Brabant-Zuidoost proberen we zo veel mogelijk risico s te verminderen bij het verlenen van de zorg zelf, maar ook bij de voorbereidingen en organisatie van die zorg. Onze aanpak bestaat uit vier onderdelen: beleid, nadenken over risico s, leren van incidenten en cultuurverandering. Patiëntveiligheid is op de volgende elementen gebaseerd: Beleid en strategie Prospectieve risico-analyse Veilig Incident Melden Continu verbeteren Patiëntparticipatie Cultuur Verderop in dit verslag is te lezen hoe de RAV Brabant-Zuidoost dit in 2013 vanuit planvorming naar uitvoering brengt. 2
112 Als elke seconde telt Nederland telt 25 regionale ambulancediensten. De Regionale Ambulance Voorziening (RAV) Brabant- Zuidoost is verantwoordelijk voor de ambulancezorg in 21 gemeenten in Zuidoost-Brabant. Het hele jaar door, 7 dagen per week, 24 uur per dag staan wij klaar om de juiste zorg te verlenen. Visie en missie Visie De Regionale Ambulance Voorziening Brabant- Zuidoost gaat voor verantwoorde ambulancezorg op maat, op het afgesproken moment en/of zo spoedig mogelijk. Missie RAV Brabant-Zuidoost staat voor het bieden van verantwoorde ambulancezorg door medewerkers met actuele professionele kennis en vaardigheden en hoogwaardige middelen. Ambulancezorg, veel omvattend proces Ambulancezorg is een veelomvattend proces dat begint met de telefonische melding en eindigt met het overdragen van de zorg voor de patiënt aan een ziekenhuis. Alles draait om samenwerking en coördinatie. Goed opgeleide verpleegkundig centralisten in de meldkamer sturen de ambulanceteams aan. 3
De ambulanceteams bestaan uit gespecialiseerde ambulanceverpleegkundigen en ambulancechauffeurs. De verpleegkundig centralisten en de gespecialiseerde ambulanceverpleegkundigen en ambulancechauffeurs vormen de professionele basis van de organisatie. Zij beschikken over actuele medische en verpleegkundige vakkennis en expertise, waarbij ze gebruik kunnen maken van de meest moderne middelen, instrumenten en technologie. Hun ervaring, deskundigheid en resultaatgerichte samenwerking worden ondersteund door de staf en medewerkers van verschillende afdelingen. Focus op kernactiviteit RAV Brabant-Zuidoost focust constant op de kwaliteit en de perfectionering van onze kernactiviteit: de zorgprestatie. Al onze activiteiten zijn patiëntgericht. De open structuur van de organisatie stimuleert de collegiale samenwerking tussen de operationele tak, het bedrijfsbureau en de partners in de zorg. Schakel in groter geheel; meerdere aandachtsgebieden Ambulancezorg is een schakel in een groter geheel waarin de zorg voor de patiënt centraal staat. RAV Brabant-Zuidoost heeft meerdere aandachtsgebieden die patiëntgericht zijn. In dit jaarverslag 2013 komen de belangrijkste aandachtsgebieden aan de orde. Vanzelfsprekend doen wij er alles aan om de samenwerking met onze eerste- en tweedelijns ketenpartners te stimuleren. Dat zijn de ziekenhuizen, huisartsen, medisch specialisten, politie, brandweer, GHOR, defensie en het Rode Kruis. De organisatie RAV Brabant-Zuidoost werkt met de gemeenschappelijke meldkamer die de ambulances aanstuurt. We hebben negen standplaatsen: Eindhoven, Best, Bladel, Deurne, Eersel, Helmond, Lieshout, Maarheeze en Valkenswaard. Om binnen de wettelijke en operationele kaders goed te kunnen presteren en de afgesproken paraatheid te leveren, beschikt de organisatie over 30 ambulances (inclusief 4 zorgambulances) en 2 Rapid Responder voertuigen. De ambulances en de Rapid Responders worden bemand door 182 ambulancemedewerkers van de rijdienst. Op de Meldkamer Ambulancezorg (MKA) werken 19 centralisten. De organisatie wordt aangestuurd door een sectormanager en ondersteund door een sectorsecretaresse, 4 teammanagers, 2 medisch managers ambulancezorg, 5 staffunctionarissen en 3 teamsecretaresses. 4 Samenwerkingsverband RAV Brabant-Zuidoost is een samenwerkingsverband van Veiligheidsregio Brabant-Zuidoost en GGD Brabant- Zuidoost. De Veiligheidsregio is verantwoordelijk voor de meldkamer ambulancezorg. De ambulancezorg op straat tijdens de rijdiensten wordt verricht door ambulanceverpleegkundigen en ambulancechauffeurs en valt onder de verantwoordelijkheid van de GGD Brabant-Zuidoost.
Urgenties in de zorg Voor het beoordelen van de ernst en urgentie van een melding, hanteren de centralisten in de meldkamer een triagemethodiek. Het doel van deze methode is om de situatie goed in te schatten en prioriteiten te stellen. In welke mate van spoed is zorg nodig? Heeft een patiënt meer of minder complexe medische zorg nodig? Bij triage hanteren we drie urgentiecategorieën; A1, A2 en B ritten. Totaalscore en knelpunten RAV Brabant-Zuidoost kwam in 2013 bij 93,7% van de inzetten binnen 15 minuten bij de patiënt aan. Om een beter beeld te krijgen van de kwantitatieve prestaties vinden we het belangrijk om ook te kijken naar het Resultaten A1 en A2-urgentie Jaar 2013 Aantal ritten A1 A2 B Totaal Post Eindhoven 8.156 4.609 3.480 16.245 Post Eersel 2.047 1.103 839 3.989 Post Helmond 5.330 2.984 1.949 10.263 Post Valkenswaard Rapid Responder 2.328 1.385 1.094 4.807 588 1.032 111 1.675 B-vervoer 0 0 4.238 4.238 deel van de ritten dat eerder of later dan 15 minuten bij de patiënten aankwam. Bij ongeveer 60% van de A1-inzetten komt de ambulance binnen tien minuten aan. Bij 97% van de inzetten komt de ambulance aan bij ongeveer 20 minuten. Belemmerende factoren Qua logistiek, coördinatie en communicatie proberen we waar mogelijk winst te behalen. Er zijn echter altijd belemmerende factoren waar wij geen invloed op hebben zoals de weersomstandigheden, doorgeven van verkeerde locaties of meerdere incidenten op dezelfde locatie. Ook kunnen infrastructurele factoren een rol spelen, zoals opgebroken wegen, openstaande bruggen of verkeershinder. Door deel te nemen aan landelijke, provinciale en regionale overleggen, proberen we invloed uit te oefenen op deze belemmerende factoren. Rapid Responder Het voertuig van de Rapid Responder is een compacte personenauto die is uitgerust met alle benodigde apparatuur om acute spoedeisende hulp te verlenen. De Rapid Responder wordt bemand door een ervaren ambulanceverpleegkundige. De Rapid Responder is goedkoper dan een gewone ambulance en biedt op een effectieve wijze zorg. Het enige verschil met een reguliere ambulance is dat er geen patiënten kunnen worden vervoerd. Als dat toch nodig is, wordt alsnog een ambulance ingezet. Uiteraard wordt de Rapid Responder alleen ingezet wanneer dit voor de patiënt verantwoord is. In 2013 zijn 1675 ritten verreden door Rapid Responders. Totaal 18.449 11.113 11.711 36.979 5
Aantal spoedritten binnen 15 minuten 95% binnen 15 minuten 85% binnen 15 minuten 92% binnen 15 minuten 75% binnen 15 minuten First Responder First Responder is een team van de brandweer dat in bepaalde gebieden sneller bij een patiënt kan zijn dan de ambulance. Het team First Responder verricht levensreddende handelingen in afwachting van de ambulance. Zij rijden in een personenauto van de brandweer en rukken uit na meldingen waarbij spoedeisende medische zorgverlening wordt verlangd zoals ongevallen, hartfalen en onwel wordingen. Reanimatieteam Brandweer Sinds 2011 werken we intensief samen met verschillende brandweerkorpsen in de regio Zuidoost-Brabant als het gaat om reanimaties. 6 Het Reanimatieteam Brandweer wordt op verzoek aangestuurd als deze sneller ter plaatse kan zijn dan een ambulance. Immers, elke seconde telt. De brandweer start de reanimatie. Zodra de ambulance ter plaatse is, neemt deze de zorg over. Als de brandweer geen assistentie hoeft te verlenen, vertrekt ze weer. Uiteraard is de brandweer opgeleid in het reanimeren van patiënten en zijn zij aan hun kleding herkenbaar als Reanimatie Team Brandweer.
Zorg voor kwaliteit Bij RAV Brabant-Zuidoost functioneren medewerkers in een open cultuur waarin de eigen verantwoordelijkheid en de zorg voor patiënten voorop staat. Beleid en strategie De grote betrokkenheid en flexibiliteit van onze mensen vormt de basis van de zorgkwaliteit die wij als ambulancedienst in onze regio leveren. Een goede samenwerking met onze partners in zorg en veiligheid, is daarbij voor de patiënt van groot belang. De mensen in onze ambulancedienst werken doeltreffend en efficiënt. Ze zijn goed op elkaar afgestemd en gericht op het welzijn en de behoefte van de patiënt. In oktober 2012 zijn wij gestart met het project Patiëntveiligheid. Met dit project wil RAV Brabant- Zuidoost een veiligere organisatie creëren met minder risico s voor patiënten. Een belangrijke voorwaarde voor het slagen is een cultuur waarin het werken aan patiëntveiligheid geaccepteerd en geborgd is. Prospectieve risico-analyse Er is een werkgroep samengesteld met vertegenwoordigers uit de hele organisatie. De groep is begin 2013 gestart met het uitvoeren van een prospectieve risicoanalyse. Deze analyse resulteerde in een rapport met aanbevelingen voor het management om de organisatie en patiëntveiligheid verder te verbeteren. 18 Aantal klachten 13 Geregistreerde Incidenten agressie en geweld (GIR) 3 Calamiteiten 121 VIM-meldingen Veilig Incident Melden Het doel van het Veilig Incident Melden (VIM) is inzicht te krijgen in het hoe en waarom van ongewenste gebeurtenissen in het ambulancezorgproces. Elke RAV medewerker kan een melding indienen naar aanleiding van een (bijna) incident. Naar aanleiding van een VIMmelding doen wij een PRISMA-analyse. Uit die analyse komen verbeterpunten die we meenemen in de verbetercyclus. Uit het aantal VIM-meldingen kwamen 3 calamiteiten. Verbetercyclus Het doel is om continu te leren en te verbeteren naar aanleiding van incidenten. Punten om te verbeteren worden altijd geregistreerd. De proceseigenaar neemt het verbeterpunt in behandeling en rapporteert in het Regionaal Management Overleg over de status van deze verbeterpunten. Ook in de directiebeoordeling komt de verbetercyclus aan de orde. Patiëntenparticipatie Een belangrijk onderdeel van het VMS is patientenparticipatie. In september 2013 zijn afspraken gemaakt met Zorgbelang Brabant om een klankbordgroep op te zetten voor patienten. Deelnemers aan de klankbordgroep kunnen middels dit platform meedenken over de ambulancezorg in onze regio en hun ideeen over de ambulancezorg naar voren brengen. Door de gemaakte afspraken kan het onderdeel patientenparticipatie daarmee in 2014 echt van start gaan. Cultuur De veiligheidscultuur in de organisatie wordt gestimuleerd door het belang te onderschrijven van patiëntveiligheid. Hier is een projectplan voor geschreven. In 2013 is gestart met het realiseren van de doelen die beschreven staan in het projectplan. 7 Werken aan patiëntveiligheid betekent voor mij...een lerende omgeving creëren waarbij na analyse (mogelijk) verbeteringen worden opgepakt door zowel de leiding als alle medewerkers. Het afgelopen jaar investeerden wij in een kwaliteitsmanagementsysteem. Voor alle collega s is het nu eenvoudig om documenten, afspraken, formulieren, enzovoort makkelijk en altijd te vinden. Dit heeft tot gevolg dat afspraken en invullen van verschillende formuleren nu enorm verbeterd is. We zijn via de Prisma methodiek gestart met VIM (Veilig Incident Melding). Hierdoor kunnen we heel eenvoudig een melding maken, die daarna geanalyseerd wordt. Zo n analyse is niet om medewerkers af te rekenen maar om de processen te verbeteren waardoor de patiëntveiligheid verhoogd wordt. We hebben ook een aantal medewerkers getraind om deze analyse uit te voeren en de eerste ervaringen zijn heel goed. Ruud van Driel, teammanager
Patiënten De kwaliteit van zorg en de beleving daarvan door de patiënt zijn nauw met elkaar verbonden. Beide facetten bepalen de tevredenheid van onze klanten en daarom zoeken wij continu naar verbetering daarvan. Dit doen we enerzijds door het kwaliteitsbewustzijn van onze mensen te stimuleren. Anderzijds door als organisatie klantbewust naar buiten te treden, bekendheid te geven aan de ambulancezorg in onze regio en patiënten mee te laten denken over de kwaliteit. Aangepaste naalden Om een bepaald soort pneumothorax (spanning klaplong) bij een patiënt te ontlasten gebruiken we een dikke infuusnaald, die we tot in de borstholte aanbrengen om zo lucht te laten ontsnappen. Dat is een handeling die we regelmatig trainen op oefenpoppen, maar zelden in de praktijk uitvoeren, omdat de indicatie weinig voorkomt. Maar uit een van deze weinige praktijksituaties bleek echter dat de naalden die we gebruiken op de oefenpoppen goed functioneren, maar in werkelijkheid voor een bepaalde groep patiënten gewoon te kort zijn. Gelukkig was in de casus die het betrof de heli-arts aanwezig met ander materiaal. Toetsing zorgkwaliteit In december 2013 heeft RAV Brabant-Zuidoost een opvolgingsaudit gehad en is daarmee op basis van het nieuwe certificeringsschema ambulancezorg versie 2011, HKZ-gecertificeerd. De casus is geëvalueerd en teruggekoppeld aan het medisch stafbureau. Via de materialencommissie zijn alternatieve naalden aangeschaft en schriftelijk geïntroduceerd, omdat het nieuwe device erg veel leek op het oude. Alleen de naald was een stuk langer. Het probleem leek te zijn opgelost. In de praktijk bleek toch dat er behoefte was aan training met de nieuwe naalden. Dit is ook via een VIM* melding naar voren gekomen. Nu worden op dit moment alle verpleegkundigen tijdens hun praktijktrainingen geschoold in het gebruik van de nieuwe naald voor wat betreft ontlasten van de spannningspneumathorax. * Veilig Incident Melden Werken aan patiëntveiligheid betekent voor mij...een prachtige leerzame manier om mijn eigen werk onder een vergrootglas te bekijken en te verbeteren. Voor mijzelf, mijn collega s en bovenal de patiënten. Ik zie een heel duidelijke omslag bij collega s. We melden incidenten en risico s veel meer en beter en we kijken ook veel kritischer naar processen. Hierdoor kunnen we allemaal veel leren. Ook de ICT mogelijkheden hiertoe zijn sterk verbeterd. We kunnen de komende jaren nog meer bereiken als we elkaar nog meer kunnen en durven aanspreken over twijfels, fouten of bijna fouten. Dat vraagt natuurlijk tijd, maar het voorkomt dat kansen voor verbetering blijven liggen en niet met elkaar worden gedeeld. Karel Somers, ambulanceverpleegkundige 8
Opleidingen De kwaliteit van onze medewerkers is een belangrijke pijler van een succesvolle organisatie. Het is voorwaardelijk voor het leveren van goede zorg en het beïnvloedt de concurrentiepositie. Kwaliteit van medewerkers begint al bij de basis. Goed opgeleide medewerkers zijn beter gemotiveerd, productiever en duurzaam inzetbaar. Dit is essentieel voor het behoud van talent en de continuïteit van de organisatie. Onze visie op opleiden, trainen en oefenen (OTO) is gericht op de (door)ontwikkeling van de medewerkers. Opleidingscommissie Ontmoeten, samenwerken en kennisdelen doen we vooral met directe collega s. De opleidingscommissie richt zich op het overdragen van kennis, vaardigheden, houdings- en gedragsaspecten. De commissie bestaat uit ambulanceverpleegkundigen, ambulancechauffeurs, meldkamercentralist, medisch manager, medewerker opleidingen, de rijinstructeur en de beleidsadviseur OTO. In 2013 zijn provinciebrede competentieprofielen ingevoerd voor leden van de opleidingscommissie. Er is gedifferentieerd naar praktijktrainer en ontwikkeltrainer. Naast de praktijktrainers, die de bij- en nascholing van hun collega s verzorgen, zijn per standplaats en ook voor de meldkamer werkbegeleiders aangesteld. Zij zijn verantwoordelijk voor het bijstaan van nieuwe collega s in de praktijk tijdens hun vervolgopleiding tot ambulancechauffeur of ambulanceverpleegkundige en meldkamer centralist bij de Academie voor Ambulancezorg (AvA). Regionale bij- en nascholing In de regionale bij- en nascholingen staat patiëntveiligheid centraal. Door medewerkers jaarlijks een aantal verplichte scholingen aan te bieden wordt de professionaliteit van medewerkers en daarmee de patiëntveiligheid geborgd. In de draaiboeken die aan de OTO producten ten grondslag liggen wordt aangegeven hoe patiëntveiligheid in de betreffende scholing tot uiting komt. In 2012 spraken vier RAV organisaties in Zuid- Nederland de intentie uit om samen te gaan werken rond OTO. Dit heeft in 2013 geresulteerd in een geaccrediteerd scholingsaanbod voor zowel ambulanceverpleegkundigen als chauffeurs. Er is een breed aanbod aan scholingsthema s aangeboden waar deelnemers uit de vier regio s gemengd aan deelnamen. Voor de verpleegkundigen betrof dit de thema s klinisch redeneren, verloskunde, non-trauma en ventilatie. De ambulancechauffeurs volgden verloskunde. De uitwisseling van ervaringen is zeer positief ontvangen. Ook voor de medewerkers van de zorgambulance, de Rapid Responder en de MKA werden regionale en provinciale scholingsproducten aangeboden. Zorgambulancemedewerkers volgden scholing BLS/ AED en opleidingen rond de thema s radiotherapie, ergo, ouder- en kindermishandeling en C2000/ portofoongebruik. Alle Rapid Responders werden geschoold in hun nieuwe rol als gewondencoördinator opgeschaalde zorg (HGN). Daarnaast was veel aandacht voor rijvaardigheid met e-learning rond brancherichtlijnen, rijvaardigheid en vrijstellingen en ontheffingen. 9
Alle Rapid Responders pasten dit vervolgens toe tijdens een on-the-job training rijvaardigheid. De themadagen bij de meldkamer waren gericht op de communicatie, kind/intoxicatie en C2000. E-learning In 2013 hebben we alle RAV medewerkers e-learning modules aangeboden. Deze waren gericht op de thema s: voorbehouden handelingen, brancherichtlijnen, theorie rijvaardigheid, C2000 en kindermishandeling. De modules worden zoveel mogelijk als onderdeel van blended learning ingezet. Daarbij doorlopen de deelnemers vooraf de e-learning om de kennis op te frissen en zo nodig aan te vullen. Daarna passen zij deze toe tijdens de praktijktraining. Ketensamenwerking RAV Brabant-Zuidoost organiseerde stagedagen in samenwerking met ziekenhuizen, verloskundigen, verpleegtehuizen, Mobiel Medisch Team en andere ketenpartners. In onze samenwerking GHOR/RAV hebben we deelgenomen aan de multidisciplinaire oefening Mono- en Multi motorkapoverleg. Hierbij trainden een eerste ambulance in opgeschaalde vorm, we observeerden elkaar en gaven feedback aan de hand van de STARR-methode. De bijzondere aandachtspunten zijn opnieuw getraind en de evaluatie is verwerkt in de vervolgacties. Op verzoek van verschillende brandweerkorpsen zijn we gevraagd om ondersteuning te bieden tijdens hun technische hulpverlening. In 2013 is een bijzondere toenadering gezocht met de vliegbasis Eindhoven voor het scholen van hun First Responders en met OTCRij (rijschool van defensie) voor het uitwisselen van expertise op het gebied van rijinstructie. Bij- en nascholing in de keten RAV Brabant-Zuidoost heeft een bijdrage geleverd aan deskundigheidsbevordering van externe partijen zoals scholen, opleidings- en ketenpartners, brandweer, ziekenhuizen en huisartsen. Dit waren trainingen gericht op reanimatie, traumatologie, training First Responders en Basic Life Support/AED. Kwaliteitsregister Onze verpleegkundigen en ook chauffeurs zijn in 2013 collectief ingeschreven in het kwaliteitsregister V&V van de Vereniging Verpleegkundigen & Verzorgenden Nederland (V&VN). Dit is een door de branchesector Ambulancezorg Nederland erkend kwaliteitsregister. In het register is de medewerker zelf verantwoordelijk voor het registreren van de behaalde accreditatiepunten. Elke vijf jaar vindt een herregistratie plaats waarbij V&VN controleert of de medewerker de verplicht gestelde punten heeft behaald. Het digitaal portfolio is inmiddels een vast onderdeel voor het jaargesprek tussen medewerker en teammanager. Ontwikkelingen in de toekomst De landelijke trend laat zien dat de komende jaren de vraag naar zorg alleen maar zal toenemen. De (interne) opleiding van de beroepsprofessionals in samenwerking met andere partners in opleiden is en blijft daarom van cruciaal belang. Om de kwaliteit, effectiviteit en efficiency te waarborgen blijven wij opleidingsproducten ontwikkelen en zoeken naar samenwerking en afstemming. Het verbeteren van individuele vaardigheden van medewerkers heeft direct invloed op de kwaliteit van zorg én op de kwaliteit van arbeid. Het op een professionele wijze ontwikkelen en uitvoeren van OTOactiviteiten is een kans om een bijdrage te leveren aan de verdere ontwikkeling van RAV Brabant-Zuidoost. 10 Werken aan patiëntveiligheid betekent voor mij...dat ik kan bijdragen aan een veilige (werk) omgeving voor mijzelf, mijn collega s, onze patiënten en onze ketenpartners. De grootste winst die wij rond patientveiligheid in 2013 hebben gehaald is voor mij de implementatie van het veiligheidmanagement systeem in onze RAV. Dit VMS diende in 2013 door alle RAV organisaties geïmplementeerd te worden en wordt in 2014 volgens de HKZ-normen gecertificeerd. Waar nodig hebben we nieuwe werkafspraken en protocollen gemaakt. Vanzelfsprekend kan een VMS alleen slagen als alle medewerkers van RAV Brabant-Zuidoost zich daar volledig voor inzetten. En daar moeten we de komende tijd flink aan werken. Krijg je te maken met een incident of risico, dan moet melden vanzelfsprekend worden. Want alleen als je de problemen kent en hoort, kun je pas aan de oplossingen gaan werken. Jarno Jurjus, ambulancechauffeur
De medewerkers zijn betrokken en gemotiveerd om nieuwe kennis, ideeën en inzichten met elkaar te delen. Trends omgezet in strategische doelen naar de toekomst vormen het uitgangspunt en worden vertaald in competentieprofielen en persoonlijke ontwikkelingsplannen voor de medewerkers. Om zorg op maat blijvend te leveren, is differentiatie in het aanbod wenselijk. Patiënten zullen beter weten wat ze mogen verwachten van de ambulancemedewerker. Medewerkers worden gestimuleerd om hun eigen verantwoordelijkheid te nemen als het gaat om opleiden en trainen. De medewerker wordt hierdoor in staat gesteld om kritisch te reflecteren op het eigen handelen. De basis van de vooropleiding van elke nieuwe medewerker is van groot belang om blijvend te voldoen aan de eisen die gesteld worden aan de professionals in de zorg. Op lange termijn ligt hier een uitdaging in het kader van loopbaanontwikkeling. Loopbaanontwikkeling In 2013 is loopbaanontwikkeling binnen onze organisatie verder vormgegeven. Een aantal ambulancechauffeurs werkt aan omscholing via SEHverpleegkundige tot ambulanceverpleegkundige. Daarnaast zijn twee verpleegkundigen in opleiding tot Physician Assistant (PA). Poulers (medewerkers die op meerdere fronten in het RAV-proces inzetbaar zijn) krijgen de kans om zich horizontaal te ontwikkelen op het terrein van meldkamer, rijdienst, zorgambulance, Rapid Responder en rijinstructeur. Jaarlijks inventariseren wij loopbaanbehoeften tijdens de individuele POP (Persoonlijk Ontwikkelplan) gesprekken. We bespreken steeds centraal welke verzoeken dat jaar ingewilligd kunnen worden. 11
Goede afspraken met partners Er is een goede samenwerking en communicatie tussen RAV Brabant- Zuidoost, de regionale huisartsen en hun organisaties. In de regio Zuidoost-Brabant zijn twee grote organisaties van huisartsen actief; de Centrale Huisartsen Post (CHP) en Samenwerkende Huisartsen Organisatie Kempen en Omstreken (SHOKO). De meldkamer heeft korte lijnen met de callcenters van beide huisartsenorganisaties. Deze callcenters zijn actief van 17.00 uur s middags tot 08.00 uur s morgens. Daarnaast zijn de callcenters ook actief tijdens de weekeinden en de feestdagen. De goede kabel Via een VIM* melding werd aangegeven dat in een operationele defibrillator een oefenkabel zat. Met een dergelijke kabel kan niet daadwerkelijk gedefibrilleerd worden in de praktijk. Het bleek nu dat bij scholingen tijdelijk een andere kabel op het apparaat was gezet en deze niet op tijd terug gewisseld was. De oefenkabel lijkt erg veel op een echte kabel. Gelukkig is de defibrillator niet gemist tijdens een inzet en werd de fout op tijd ontdekt. Nu zijn alle oefenkabels duidelijk gelabeld en daardoor is het voor iedereen duidelijk dat ze alleen voor trainingsdoeleinden zijn. Werken aan patiëntveiligheid betekent voor mij...een uitdaging. Als zorgambulance verpleegkundige zit ik pas kort in de VIM commissie, maar ik kan nu al zeggen dat het melden van incidenten en de analyse van deze meldingen een merkbare stap voorwaarts is als het gaat om patiëntveiligheid. Esther Vermulst, verpleegkundige zorgambulance Meldingen buiten praktijkuren die door de meldkamercentralisten worden getrieerd als huisartsenzorg, worden direct doorgezet naar het CHPof SHOKO-callcenter. Zij nemen dan de zorg voor deze patiënt over. Ieder jaar worden de huisartsen getraind door ervaren ambulanceverpleegkundigen van onze RAV. Tijdens deze trainingen gaat de aandacht uit naar spoedeisende situaties, hulpverleningsmethoden en handelingen die huisartsen kunnen verrichten. Ieder jaar wordt de training aangescherpt met verbeterpunten uit voorgaande trainingen. Samenwerking GHOR In het kader van rampenbestrijding werken we intensief samen met de GHOR. De GHOR is verantwoordelijk voor twee processen: 1. Acute gezondheidszorg In geval van zeer grote incidenten of rampen is de GHOR verantwoordelijk voor de coördinatie van de geneeskundige zorgverlening. RAV Brabant-Zuidoost opereert dan als onderdeel van deze organisatie en levert materieel en personeel. Dit betreft zowel reguliere ambulanceteams als staffunctionarissen. 2. Publieke gezondheidszorg De GHOR adviseert gemeenten en evenementenorganisaties op het gebied van de geneeskundige hulpverlening bij evenementen. Dit alles wordt zoveel mogelijk afgestemd met andere disciplines binnen de regio, onder andere Technische Hygiënezorg van de GGD. Het uitgangspunt hierbij is de bescherming van de gezondheid van betrokkenen. *VIM= Veilig Incident Melden 12
Gemeenschappelijke meldkamer De Gemeenschappelijke Meldkamer Brabant-Zuidoost (GMK) omvat de drie disciplines ambulancezorg, brandweerzorg en politie. De MKA steunt sinds 2009 het burgerinitiatief AED. Als de MKA een oproep voor een reanimatie ontvangt, kan zij automatisch via het omroepsysteem een burgerhulpverlener in de omgeving alarmeren en oproepen om naar het slachtoffer te gaan en met de reanimatie te starten. Op deze wijze worden kostbare seconden of soms minuten gewonnen. De drie meldkamers zijn ondergebracht in één ruimte in het hoofdbureau van de politie aan de Mathildelaan in Eindhoven. Als deze locatie ontruimd moet worden, kunnen de drie disciplines gebruik maken van het Gemeenschappelijk Meldcentrum in s-hertogenbosch. Geïntegreerd Meldkamer Systeem Meldingen voor ambulancezorg, politie en brandweer komen in één gezamenlijke meldkamer binnen. Dit zorgt voor goede afstemming en coördinatie. Het Geïntegreerd Meldkamer Systeem (GMS) brengt alle informatie samen. In het GMS zijn verschillende rampenbestrijdingsplannen en incidentscenario s ingevoerd. Cruciale informatie met betrekking tot een bepaald incident kan met elkaar worden gedeeld. Steeds is duidelijk welke acties worden ondernomen, wie wat doet en op welk moment. De GMK beschikt ook over een eigen intranet. Politie, brandweer en ambulancezorg delen kennis met elkaar en hebben inzicht in elkaars processen en protocollen. Op de GMK wordt 24/7 gewerkt met een Calamiteiten Coördinator (CACO). De CACO krijgt bij grootschalige incidenten de operationele leiding op de GMK. In dergelijke situaties zorgen zij voor een goede communicatie met leidinggevenden op straat, adequate informatiedeling en contact met de burgemeester van de betreffende plaats over de actuele stand van zaken. Toekomstperspectief MKA In december 2012 heeft het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) een nieuw integraal plan opgesteld voor alle politielocaties en meldkamerlocaties. Op 16 oktober 2013 is het transitieakkoord voor de Meldkamer van de Toekomst getekend. Met de ondertekening van dit akkoord is de beslissende stap gezet op weg naar een nieuwe meldkamerorganisatie, die nog beter voldoet aan de vragen van burgers en hulpverleners. In het akkoord zijn op hoofdlijnen afspraken gemaakt over de locaties, de taken, het organisatiemodel, de financiering en de verantwoordelijkheden. Daarnaast zijn er afspraken gemaakt over de te volgen weg van de oude naar de nieuwe situatie. De locatie voor de meldkamer voor Zuidoost-Brabant is s-hertogenbosch. 13 Werken aan patiëntveiligheid betekent voor mij...werken in een omgeving die voor mij de juiste randvoorwaarden creëert waardoor ik mij voor 100% kan focussen op mijn rol en verantwoordelijkheden als centralist in al zijn facetten. Patiëntveiligheid begint met de melding bij de meldkamer en eindigt pas als het ambulanceteam de patiënt heeft overgedragen aan het ziekenhuis of thuis heeft onderzocht en/of overgedragen. In 2013 hebben we definitief gekozen voor een geprotocolleerd triagesysteem, waarbij de kans op inschattingsfouten zo klein mogelijk is. In dit zogenaamde ProQa staat de patientveiligheid voorop, samen met de veiligheid voor de melders en de hulpverleners. In 2014 vindt de implementatie van het systeem plaatst. Gerrie van den Broek, centralist MKA
Zorgverbetering en zorginnovatie RAV Brabant-Zuidoost zet zich voortdurend in voor verbetering van de zorgkwaliteit die we bieden. Dit gebeurt zelfstandig in samenwerking met partners in de zorg en veiligheid en in overleg met landelijke en regionale partners. Werken aan patiëntveiligheid betekent voor mij...goed nadenken over welke richting onze patiëntenzorg op moet gaan, hoe die eruit moet zien en dit duidelijk delen met iedereen binnen en buiten de organisatie. Afspraken maken, scholing en de juiste materialen en middelen horen daarbij. Tenslotte moeten we kunnen aantonen dat we op de goede weg zijn door te meten en bij te sturen. RAV Brabant-Zuidoost is vertegenwoordigd in verschillende landelijke, provinciale en regionale commissies en besturen. De rijksoverheid bepaalt de capaciteit, de spreiding en de beschikbaarheid van de ambulancezorg per regio. Zorgverzekeraars financieren de ambulancezorg. RAV Brabant-Zuidoost heeft vier keer per jaar overleg met twee gesprekspartners vanuit de zorgverzekeraar. We hebben regelmatig overleg in de overkoepelende organisaties Ambulancezorg Nederland en het Traumacentrum Brabant. Binnen de regio is er structureel overleg met de spoedeisende eerste hulp van de ziekenhuizen en de huisartsenposten. RAV Brabant-Zuidoost streeft naar actieve samenwerking van alle betrokken partners om het hele zorgverleningproces rond een patiënt te optimaliseren. Zorginspanningen moeten logistiek en qua medisch handelen perfect op elkaar aansluiten en getoetst kunnen worden. Uiteindelijk streven we gezamenlijk naar hetzelfde doel: gezondheidswinst van de patiënt. Ambulancezorg Nederland De sectororganisatie voor de regionale ambulancediensten is Ambulancezorg Nederland en is het aanspreekpunt voor andere sectororganisaties en het ministerie. Ambulancezorg Nederland verzorgt de opleidingen van onze medewerkers en ontwikkelt nieuwe protocollen en standaarden. Ik vind dat we in 2013 de grootste vooruitgang hebben geboekt in het veiligheidsdenken. Dit is in de organisatie en bij alle medewerkers echt meer ontwikkeld. Dat merk je in de dagelijkse praktijk doordat iedereen beter oog heeft voor onduidelijke regels, onhandige afspraken en mogelijk gevaarlijke situaties voor patiënt, collega s of de RAV. En dat is toch het fundament voor het creëren van een echte veiligheidscultuur. De uitdaging voor ons is dan ook vooral om dit vlammetje bewustzijn voor patientveiligheid op te doen laaien tot een echt veiligheidsvuur. Dit vuur moeten we voeden met continue feedback over de stand van zaken rond VIM meldingen, calamiteitenonderzoeken en verbetervoorstellen. We moeten transparant blijven over maatregelen maar ook eerlijk benoemen wat niet kan en waarom. De medewerker die meldt blijven we prijzen en waarderen voor zijn of haar bijdrage. Harm van de Pas, medisch manager Feedback, opgebouwde kennis en ervaring vanuit de Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn verschillende regio s spelen een belangrijke rol. en Sport Op 1 januari 2013 trad de Tijdelijke Wet Zorgverzekeraars AmbulanceZorg (TWAZ) in werking. Deze heeft de Zorgverzekeraars leveren een belangrijke bijdrage in Wet Ambulancevervoer vervangen. De TWAZ is een de zorgverbetering. De zorgverzekeraars vergoeden tijdelijke wet die het leveren van ambulancezorg de reguliere ambulancezorg en zijn een belangrijke opdraagt aan vergunninghouders die voldoen stimulerende factor als het gaat om vernieuwingen aan de gestelde eisen. Omdat op dit moment de in de ambulancesector. Vanaf 2011 vindt vanuit de ambulancezorg volop in ontwikkeling is en ook de efficiencykorting geen budgettaire verhoging plaats vorming van de veiligheidsregio s nog niet is afgerond, voor een periode van drie jaar. De verhoging van geldt de TWAZ voor een periode van vijf jaar. In die het ritaanbod moet opgevangen worden vanuit de periode wordt gewerkt aan een definitieve regeling. bestaande middelen. 14
Innovatie RAV Brabant-Zuidoost streeft er naar om zo snel mogelijk bij een patiënt te zijn, uiterlijk binnen 15 minuten. Als het gaat om gezondheidswinst is een dergelijk criterium niet doorslaggevend. Voor de kwaliteit van ambulancezorg zijn de feitelijke gemiddelde responstijd, het zorginhoudelijke prestatieniveau en de mate van efficiëntie in de samenwerking met andere zorgaanbieders eigenlijk betere indicatoren. Helaas zijn met name deze laatste twee slecht meetbaar. RAV Brabant-Zuidoost is in het bijzonder gericht op zorginnovatie, omdat daaruit verbeteringen volgen waaruit werkelijke gezondheidswinst kan worden behaald. Medisch stafbureau Sinds 2012 bestaat het Medisch Stafbureau. Binnen dit bureau wordt gewerkt aan een eenduidig medisch beleid voor de regio en waar mogelijk voor de hele provincie. In 2013 zijn we een zelfstandig medisch stafbureau begonnen. Het Medisch Stafbureau richt zich op de volgende aspecten: Scholingsbeleid (waaronder assesments en portfolio s) Autorisatiebeleid (vakbekwaamheidsbeoordelingen) Ritbon- en meldingsverwerkingsevaluaties Medisch inhoudelijke advisering Incidentonderzoek Innovatie en onderzoek. Het Medisch Stafbureau is een groeimodel dat eind 2015 volledig op sterkte dient te zijn. Naast de medisch managers maken ook Physician Assistants (PA) deel uit van het bureau. Aan het eind van het groeimodel is het de bedoeling dat ook Verpleegkundig Specialisten Acute Zorg (VSAZ) zitting hebben genomen. In 2013 heeft een aantal ontwikkelingen expliciet bijgedragen aan de verbetering van de patiëntveiligheid. Ritboncontroles Na de hulp aan een patiënt vullen verpleegkundigen ritbonnen in. De ritbonnen zijn formulieren waar de verpleegkundigen informatie noteren, zoals toegediende medicatie en/of klachten van de patiënt. Het Medisch Stafbureau controleert deze ritbonnen steekproefsgewijs en geeft daarna een terugkoppeling aan de verpleegkundige. In 2014 gaan we werken met een digitaal ritformulier. Door de invoering van een digitaal ritformulier kunnen de ritformulieren uitgebreider gecontroleerd worden en zullen verpleegkundigen feedback krijgen van minimaal een aantal ritten per jaar. Meldkamercontrole Op de meldkamer wordt 3% van de gesprekken teruggeluisterd. Ook hierdoor vindt controle plaats en wordt gestreefd naar een unanieme werkwijze. Om dit nog beter te laten verlopen hebben we in 2013 een opzet gemaakt voor de invoering van AMPDS/ProQa. In maart 2014 zal ProQa worden ingevoerd op de meldkamer. Doel van dit meldkamerprogramma is om alle gesprekken zo uniform mogelijk te laten verlopen en op de juiste momenten de goede vragen te stellen. Hierdoor kunnen we een nog betere inschatting maken van de situatie ter plaatse en dus ook beter hulp organiseren. Klinisch redeneren Eind 2013 zijn we gestart met de scholing klinisch redeneren. Inmiddels zijn alle ambulanceverpleegkundigen geschoold. 15
RAV Brabant-Zuidoost Deken van Somerenstraat 2 5611 KX Eindhoven Postbus 242 5600 AE Eindhoven 040-220 37 68 info@ravbzo.nl RAV Brabant-Zuidoost is een samenwerking tussen GGD Brabant-Zuidoost en Veiligheidsregio Brabant-Zuidoost Tekst en vormgeving: GGD Brabant-Zuidoost Team Communicatie Fotografie: RAV Brabant-Zuidoost RICO Valkenswaard